✨Cô dâu xác chết

Cô dâu xác chết hay Cô dâu ma (tên gốc ), là phim điện ảnh hoạt hình stop-motion xen lẫn yếu tố nhạc kịch và hài kịch đen của Anh-Mỹ phát hành năm 2005 do Mike Johnson và Tim Burton làm đạo diễn. Cốt truyện của phim được lấy bối cảnh tại một ngôi làng hư cấu ở châu Âu dưới thời Victoria. Johnny Depp là diễn viên lồng tiếng chính trong vai nhân vật Victor, còn Helena Bonham Carter lồng tiếng cho Emily, nhân vật làm nên tựa đề của phim. Cô dâu xác chết là phim chiếu rạp stop-motion thứ ba do Burton sản xuất và là bộ phim đầu tiên ông làm đạo diễn (hai phim trước đó là The Nightmare Before Christmas và James and the Giant Peach do Henry Selick làm đạo diễn). Đây cũng là phim chiếu rạp stop-motion đầu tiên của Burton do Warner Bros. Pictures phát hành. Phim được đề tặng Joe Ranft, một người đã qua đời trong quá trình sản xuất phim.

Cô dâu xác chết được đề cử cho giải Oscar lần thứ 78 ở hạng mục Phim hoạt hình hay nhất, nhưng giải thưởng này cuối cùng lại thuộc về Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit, một phim cũng do Bonham Carter thủ vai chính. Phim được chụp bằng máy ảnh kỹ thuật số phản xạ đơn ống kính Canon EOS-1D Mark II, thay vì máy quay phim 35mm được sử dụng cho bộ phim hoạt hình stop-motion trước đó của Burton là The Nightmare Before Christmas.

Cốt truyện

Tại một ngôi làng ở châu Âu dưới thời Victoria (đâu đó tại Anh hoặc Pháp), Victor Van Dort (Johnny Depp), con của một nhà buôn cá mới nổi, và Victoria Everglot (Emily Watson), cô con gái hiền lành của vợ chồng một nhà quý tộc độc ác, đang chuẩn bị tổ chức lễ cưới được bố mẹ vun vén; đám cưới được kỳ vọng sẽ nâng cao vị thế xã hội của bố mẹ Victor và khôi phục tài sản cho gia đình Victoria. Cả hai người ban đầu đều lo lắng về việc họ phải lấy một người họ không biết, nhưng ngay lần đầu gặp mặt họ đã đem lòng yêu nhau. Sau khi Victor, một người nhút nhát, vụng về phá hỏng buổi tập luyện nghi thức cho đám cưới và bị Pastor Galswells (Christopher Lee) trách mắng, anh bỏ chạy và tập lại lời thề đám cưới của mình ở một khu rừng gần đó, và đặt chiếc nhẫn cưới lên trên một cành cây chổng ngược.

Cành cây đó hoá ra lại là ngón tay của một phụ nữ đã bị giết hại trong bộ váy cưới giẻ rách, người đã chui lên từ nấm mồ và tự nhận mình là vợ của Victor. Bị đưa tới Vùng đất của những người Chết, một nơi vui nhộn tới kinh ngạc, chàng Victor đang bối rối được nghe câu chuyện về Emily (Helena Bonham Carter), "cô dâu" mới của mình, nhiều năm trước đây bị giết hại bởi một tên tội phạm không rõ tung tích trong buổi đêm cô trốn đi với người tình. Emily giúp Victor đoàn tụ với chú chó đã chết từ lâu của anh là Scraps, như một món quà cưới. Trong lúc đó, cha mẹ của Victoria nghe nói người ta nhìn thấy Victor trong vòng tay người phụ nữ khác, và tỏ ra nghi ngờ.

Muốn trở về đoàn tụ với Victoria, Victor lừa Emily đưa anh về Vùng đất của những người Sống bằng cách giả vờ rằng anh muốn cô gặp cha mẹ anh. Cô đồng ý và đưa anh tới gặp Elder Gutknecht (Michael Gough), người chỉ huy địa ngục nhân hậu, để ông đưa hai người trở về Vùng đất Sống. Khi về tới nhà, Victor bảo Emily đợi trong rừng còn anh lao tới gặp Victoria và bày tỏ mong muốn được kết hôn với cô ngay lập tức, và Victoria đáp lại tình cảm ấy một cái nồng nhiệt. Ngay khi họ chuẩn bị hôn nhau thì Emily tới và nhìn thấy hai người. Cảm thấy mình bị phản bội và đau khổ, cô bực tức kéo Victor trở về Vùng đất Chết. Victoria nói với bố mẹ rằng Victor bị ép cưới một cô gái đã chết, nhưng họ tưởng con gái mình bị mất trí và khoá trái cô trong phòng ngủ. Cô trốn thoát được qua đường cửa sổ và tới gặp Galswells nhằm tìm cách giúp Victor, nhưng không được. Vì Victor không còn ở đó nữa nên bố mẹ Victoria quyết định gả cô cho một nhân vật được cho là giàu có mới tới thị trấn tên là Ngài Barkis Bittern (Richard E. Grant), người có mặt tại buổi tập đám cưới, dù cho điều đó trái ý Victoria.

Emily đau khổ vì bị Victor lừa dối. Tuy nhiên anh đã nhanh chóng xin lỗi cô, và cả hai đã làm lành trong khi cùng nhau chơi đàn piano. Không lâu sau đó, người đánh xe ngựa của gia đình Victor xuất hiện ở Vùng đất Chết (vì ông vừa mới qua đời) và cho Victor biết rằng Victoria sắp kết hôn với Ngài Barkis. Cùng lúc đó, Elder Gutknecht giải thích cho Emily hiểu rằng lời thề khi kết hôn sẽ ràng buộc họ tới khi "cái chết chia lìa hai người", nhưng hiện giờ cái chết cũng đã chia lìa hai người sẵn rồi, vì vậy đám cưới của cô với Victor sẽ không bao giờ có hiệu lực. Để hóa giải điều này, Victor phải lặp lại lời thề của anh trên dương gian và sẵn lòng uống ly thuốc độc - sau đó sẽ cưới cô ở cõi chết. Nghe trộm được điều này, và cũng bởi Victoria đã có người khác, nên Victor sẵn lòng chết vì Emily. Tất cả người chết cùng nhau "lên tầng trên" là dương gian để tham gia lễ cưới của Victor và Emily. Khi họ tới, thị trấn trở nên nhốn nháo bởi những người sống được gặp lại người thân đã qua đời của mình và họ được đoàn tụ hạnh phúc trong một hoàn cảnh kỳ dị.

Sau khi cãi lộn với Barkis (và phát hiện ra rằng ông ta kết hôn chỉ vì tiền của cô dâu), Victoria đi theo đoàn người chết tới nhà thờ. Emily nhìn thấy Victoria và phát hiện ra rằng cô đang cướp đi cơ hội được hạnh phúc của Victoria giống với cách mà cô bị người khác tước đoạt hạnh phúc. Khi Victor chuẩn bị uống thuốc độc, Emily đã ngăn anh lại và đưa anh trở lại với Victoria. Ngài Barkis đã cản trở họ, và Emily phát hiện ra chính Barkis là hôn phu trước đây của cô - và cũng là người đã giết cô để chiếm đoạt của hồi môn. Barkis tìm cách bắt cóc Victoria dưới lưỡi kiếm của mình, nhưng Victor đã ngăn hắn và đôi bên đánh nhau. Emily can thiệp để cứu Victor và Barkis đã chế nhạo Emily rằng cô sẽ "mãi chỉ là một cô phù dâu, chứ không thể là một cô dâu thực sự". Hắn vô tình uống phải cốc thuốc độc. Cái chết đã kéo hắn ta trở về âm phủ, như một sự trừng trị trước tội ác mà hắn đã gây ra. Victoria giờ đã có thể kết hôn với Victor một lần nữa.

Emily để Victor được tự do khỏi lời thề phải kết hôn với cô, trả lại nhẫn cưới và hoa cưới cho Victoria rồi rời khỏi nhà thờ. Khi cô bước ra ngoài ánh trăng, cơ thể cô biến thành hàng trăm con bướm, có lẽ là tượng trưng cho việc cô đã tìm đến sự bình yên, còn Victor và Victoria ôm nhau hạnh phúc.

Diễn viên

thumb|upright|[[Helena Bonham Carter lồng tiếng cho nhân vật nữ chính.]]

• Johnny Depp trong vai Victor Van Dort, một chàng trai rụt rè và vụng về, đính hôn với Victoria Everglot với những lý do xã hội và tài chính. Anh là một nghệ sĩ piano rất tài giỏi.
• Helena Bonham Carter trong vai Emily, Cô dâu xác chết, một cô gái trẻ xinh đẹp và quyến rũ, có niềm đam mê âm nhạc và khiêu vũ.
• Emily Watson trong vai Victoria Everglot, hôn thê xinh đẹp, ngọt ngào nhưng rụt rè của Victor Van Dort. Cô tuy nhút nhát và hiền lành nhưng cũng kiên định với những mong ước của mình.
• Tracey Ullman trong vai Nell Van Dort, mẹ của Victor.
• Paul Whitehouse trong vai William Van Dort, bố của Victor
• Joanna Lumley trong vai Phu nhân Maudeline Everglot, mẹ của Victoria.
• Albert Finney trong vai Ngài Finis Everglot, bố của Victoria
• Richard E. Grant trong vai Ngài Barkis Bittern, một nghệ sĩ điển trai nhưng độc ác. Cuối phim khán giả nhận ra hắn chính là hôn thê trước kia của Emily và đã giết cô để chiếm đoạt của hồi môn.
• Christopher Lee trong vai Pátor Gallswells, vị linh mục khó tính được thuê để cử hành hôn lễ cho Victor và Victoria.
• Michael Gough trong vai Elder Gutknecht, một bộ xương cổ kính thống trị thế giới của những người chết.
• Jane Horrocks trong vai Góa phụ Đen, và Bà Plum.
• Enn Reitel trong vai Maggot và Mõ tòa của thị trấn. Diễn xuất lồng tiếng của Reitel bắt trước nam diễn viên người Úc Peter Lorre.
• Deep Roy trong vai Tướng Bonesapart.
• Danny Elfman trong vai Bonejangles một bộ xương biết hát.
• Stephen Ballantyne trong vai Emil, quản gia nhà Everglots.

Sản xuất

Bộ phim dựa trên một câu chuyện dân gian Nga thế kỷ 19, được Joe Ranft giới thiệu cho Tim Burton ngay khi họ vừa hoàn thành xong bộ phim The Nightmare Before Christmas. Phim bắt đầu được sản xuất vào tháng 11 năm 2003, khi Burton hoàn tất dự án Big Fish. Ông tiếp tục sản xuất bộ phim chiếu rạp người đóng tiếp theo của mình, Charlie and the Chocolate Factory, song song với Cô dâu xác chết. Ông cũng nói về việc tuyển Johnny Depp cho vai Victor: "Thật kỳ lạ vì chúng tôi đã làm cả hai bộ phim cùng một lúc. Ban ngày thì anh ấy là Willy Wonka còn ban đêm thì là Victor cho nên có vẻ tinh thần của anh ấy sẽ bị xáo trộn đôi chút. Nhưng anh ấy rất tuyệt. Đây là bộ phim hoạt hình đầu tiên anh tham gia và anh ấy luôn đặt mình vào thử thách. Chúng tôi coi nó như một trò chơi vui vẻ và là một chu trình sáng tạo. Một lần nữa, đây làm niềm vui khi được làm việc cùng anh ấy. Dường như anh ấy sẵn sàng cho tất cả mọi việc. Anh ấy luôn thêm thắt các thứ cho hợp lý hơn. Điều đáng ngạc nhiên là tất cả các diễn viên đều không được làm việc [cùng với nhau]. Họ không ở chung phòng, cho nên họ lồng tiếng cho nhân vật của mình một mình, ngoại trừ Albert [Finney] và Joanna [Lumley] có lồng tiếng một vài phân cảnh cùng nhau, còn lại tất cả mọi người làm việc riêng rẽ. Giống như làm việc trong chân không vậy, rất thú vị. Và tôi cảm thấy mọi thứ đã kết thúc tốt đẹp, màn trình diễn của tất cả mọi người đều hòa hợp với nhau. Vậy nên anh ấy cũng rất cẩn thận, như tất cả mọi người, trong việc tìm ra tông giọng thích hợp và làm cho mọi thứ trở nên hợp lý mặc dù không được làm việc cùng nhau." Tác phẩm bao gồm toàn bộ phần âm nhạc trong phim, trong đó có cả nhạc nền và bốn bài hát do các diễn viên lồng tiếng thể hiện.

Doanh thu phòng vé

Cô dâu xác chết thu về 53.359.111 USD ở Bắc Mỹ và 63.835.950 USD tại các vùng lãnh thổ khác, qua đó tổng doanh số toàn cầu đạt 117.195.061 USD. Trong dịp cuối tuần thứ hai, bộ phim tụt xuống vị trí số 3 với doanh thu 10.033.257 USD. Trong tuần thứ ba công chiếu bộ phim tụt xuống vị trí số 6 với doanh thu 6.511.336 USD.

Đánh giá chuyên môn

Cô dâu xác chết nhận được phản hồi tích cực từ giới phê bình. Trang tổng hợp kết quả đánh giá Rotten Tomatoes cho biết có 84% nhà phê bình cho bộ phim đánh giá tích cực với điểm trung bình là 7,23/10 dựa trên 193 bài phê bình. Nhận xét chung của trang này viết: "Như những gì có thể mong đợi từ một bộ phim của Tim Burton, Cô dâu xác chết có sự rùng rợn kỳ dị, trí tưởng tượng sinh động và những cảm xúc buồn vui xen lẫn." Phim được đề cử ở hạng mục "Hoạt hình" cho Danh sách 10 phim hay nhất thuộc 10 thể loại của Viện phim Mỹ. Phim cũng được đề cử Giải Oscar cho phim hoạt hình hay nhất tại Lễ trao giải Oscar lần thứ 78, nhưng để tuột giải thưởng vào tay tác phẩm Wallace & Gromit: The Curse of the Were-Rabbit.

Justin Chang của tờ Variety cho bộ phim đánh giá tích cực và viết rằng "Bộ phim nhạc kịch ma quái nói về một chú rể trẻ tuổi lấy nhầm một cô gái dưới nầm mồ chính là Frankenstein mất trí đáng thương của bộ phim, bù lại anh lại có tinh thần cao thượng và sự sâu sắc." Kirk Honeycutt của tạp chí The Hollywood Reporter cho bộ phim đánh giá tích cực và gọi đây là "một chuyến đi kỳ diệu của trí tưởng tượng, cách giải quyết bằng một bộ phim hoạt hình stop-motion với những nhân vật tưởng tượng, bối cảnh khơi gợi, sự hài hước kín đáo, các ca khúc đầy cảm hứng và sự kỳ quái chân thực khó tìm thấy trong những tác phẩm điện ảnh ngày nay." Michael Atkinson của tờ The Village Voice cho bộ phim đánh giá tích cực và nói rằng "Sự đa dạng trong phong cách nhợt nhạt chưa bao giờ thôi truyền cảm hứng; chưa bao giờ nụ cười của những chiếc đầu lâu được đưa vào phim một cách chi tiết và tường tận như thế." Owen Gleiberman của báo Entertainment Weekly cho bộ phim điểm B và viết rằng "Với tư cách một thành tựu trong thế giới hình ảnh ma thuật kỳ dị, Cô dâu xác chết của Tim Burton phải được coi là một loại kỳ công." Manohla Dargis của báo The New York Times cho bộ phim bốn trên năm sao và viết rằng "Vị trí cố hữu của các nhân vật người chết sống lại trong điện ảnh cho thấy con người đang nuôi một khao khát không tưởng, hoặc có lẽ đó chỉ là một chu trình lặp lại của điện ảnh. Dù là cái gì, thì cũng vẫn có một điều gì đó rất đáng khích lệ trong tình yêu của Burton với những bộ xương và xác mục, nếu ông vẫn chưa có ý định từ bỏ vương quốc u tối của mình." Moira MacDonald của tờ The Seattle Times cho bộ phim ba một phần hai trên bốn sao và viết rằng "Điều khiến Cô dâu xác chết trở nên hấp dẫn là trí tưởng tượng mà bộ phim minh hoạ, mang tới một thế giới lộn xộn, có kết cấu và đẹp đẽ một cách huyền bí mà đến cuối phim chúng ta vẫn không muốn rời đi."

Liam Lacey của tờ The Globe and Mail đánh giá bộ phim ba trên bốn sao và cho rằng "Một con ma và một con người ngây thơ trong sáng dắt tay nhau bước đi trong bộ phim Cô dâu xác chết của Tim Burton, một tác phẩm điện ảnh đào sâu vào quá khứ của Hollywood để làm sống lại nghệ thuật cổ xưa của hoạt hình stop-motion và tạo ra một bộ phim cổ tích." Peter Howell của tờ Toronto Star cho bộ phim bốn trên bốn sao và nói rằng "Nếu bộ phim The Nightmare Before Christmas mười hai năm trước là một tác phẩm hướng tới đôi mắt và tâm trí của người xem, thì Cô dâu xác chết của Tim Burton đã làm được gấp đôi khi mang tới sự vui sướng cho đôi tai và cho trái tim khán giả." Roger Moore của tờ Orlando Sentinel cho bộ phim bốn trên năm sao và nói rằng "Sự ngọt ngào, hoàn mỹ của hình ảnh và từng nhân vật tràn đầy cảm hứng đã làm nên một Cô dâu xác chết, đủ để vượt qua một tầm vóc chấp nhận được." Robert K. Elder của báo Chicago Tribune cho bộ phim ba một phần hai trên bốn sao và nói rằng "Nếu Nightmare Before Christmas là một tác phẩm đại chúng đầy chất jazz thì Cô dâu xác chết lại là một bản waltz--một mẩu chuyện tao nhã, vô cùng hài hước về cuộc hôn nhân ma quỷ." Kenneth Turan của thời báo Los Angeles Times cho bộ phim hai trên năm sao và nói rằng "Bộ phim không mang màu sắc cổ tích, nhưng, cũng như các nhân vật của nó, gợi nên cái chết và mồ chôn nhiều hơn là sức sống." Peter Travers của tạp chí Rolling Stone cho bộ phim ba một phần hai trên bốn sao và nói rằng "Trong cái mác của một bộ phim gia đình, Burton làm sống dậy sự đam mê tình cảm mang màu sắc u tối gợi nhớ về Vertigo của Edgar Allan Poe và Hitchcock. Đây là một phép thử đối với bất kỳ nhà làm phim nào, và Burton đã làm được." Terry Lawson của tờ Detroit Free Press cho bộ phim ba trên bốn sao và nói rằng "Có một lễ Halloween vui vẻ ngoài cửa hàng cho những em bé nào không được chơi trick-or-treat, và nó thuộc quyền sở hữu của bộ phim hoạt hình Cô dâu xác chết của Tim Burton." Rene Rodriguez của tờ Miami Herald cho bộ phim hai một phần hai trên bốn sao và nói rằng "Cô dâu xác chết gặp phải vấn đề đã diễn ra với một vài phim người đóng gần đây của Burton: dù mang không khí vui nhộn khó cưỡng nhưng phim không chạm được tới trái tim người xem." Colin Covert của tờ Star Tribune cho bộ phim ba một phần hai trên bốn sao và nói rằng "Sự pha trộn giàu sức tưởng tượng giữa kinh dị và hài hước đã đem sự vui nhộn vào trong những đám tang."