Chàng Lía (1760 - 1779) là một thủ lĩnh khởi nghĩa nông dân ở Đàng Trong thời Chúa Nguyễn vào thế kỉ 18, được biết đến nhiều qua miếng võ "cú nhảy cá lóc". Khi khởi nghĩa chống chúa Nguyễn thất bại, chàng Lía đã phẫn uất mà tự sát.
Truyền thuyết
Cú nhảy cá lóc
Lúc nhỏ, Lía vì nhà nghèo nên phải đi chăn trâu thuê cho địa chủ trong vùng. Lía thường tổ chức chơi trò đánh trận với các trẻ em chăn trâu. Một lần, tình cờ trông thấy một chú cá lóc vọt phốc từ dưới nước lên qua một bờ đất cao, Lía nảy ý muốn học thế nhảy này. Hàng ngày, Lía đào một cái hố, rồi đứng dưới hố bắt chước theo thế nhảy của cá lóc nhảy vọt lên. Do khổ luyện nên khả năng của Lía mỗi ngày một tăng. Theo truyền thuyết, sau khi tập luyện thành công cú nhảy cá lóc, Lía có thể tung người nhảy vọt qua khỏi nóc nhà. Cũng nhờ cú nhảy cá lóc, Lía đã nhiều lần thoát thân khi đi cướp của người giàu chia cho dân nghèo hay những lúc đánh nhau với quân lính.
Lía tuy giỏi võ, nhưng Lía từng có một lần phải chịu thất bại thảm hại khi đánh nhau với một người phụ nữ. Người phụ nữ này chính là mụ Mẫn, người bán thịt heo cũng thuộc dạng giàu có. Đêm đó Lía đến để cướp nhưng đã bị mụ Mẫn đánh bại. Lía đánh không lại đành phải dùng cú nhảy cá lóc vọt qua tường rào để chạy thoát thân.
Nguyên nhân khởi nghĩa
Giữa thế kỷ 18, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần. Việc mua quan chức phổ biến. Số quan lại ngày càng tăng, nhất là quan thu thuế. Có nơi một xã có 20 xã trưởng và hàng chục nhân viên thu thuế (gọi là tướng thần). Quan lại, cường hào kết thành bè cánh đàn áp bóc lột nhân dân thậm tệ, đua nhau ăn chơi xa xỉ. Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng "quốc phó", khét tiếng tham nhũng ở triều đình Phú Xuân.Quan tham nhũng ở khắp nơi, vàng bạc đầy nhà
Nông dân bị địa chủ cường hào lấn chiếm ruộng đất. Nhân dân đồng bằng phải nộp nhiều thứ thuế, nhân dân miền núi phải nộp lâm thổ sản.
Cuộc sống nhân dân ngày càng khổ cực. Nỗi bất bình oán giận của các tầng lớp xã hội đối với chính quyền họ Nguyễn ngày càng dâng cao. Cuộc khởi nghĩa chàng Lía đã bùng lên trong hoàn cảnh đó.
Diễn biến
Căn cứ khởi nghĩa của chàng Lía là Truông Mây, ngày nay thuộc địa phận xóm Ba, thôn Phú Thuận, xã Ân Đức, huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định, cách huyện lỵ khoảng 3 km. Lía xuất thân từ một gia đình nghèo khổ. Vì bất bình cảnh quan lại hà hiếp và bóc lột người dân, Lía đã phất cờ khởi nghĩa và nhận được sự giúp đỡ ủng hộ nhiệt tình của nhiều nông dân nghèo. Sau khi được đông đảo nhân dân ủng hộ, Lía lập căn cứ vững chắc ở Truông Mây. Nghĩa quân Lía hoạt động với chủ trương "cướp của người giàu chia cho người nghèo". Lía đã từng thử đi thi tuyển nhưng thấy cảnh quan lại ăn hối lộ nên Lía tức mình đem quân đi giết các quan phủ hối lộ. Quân Nguyễn đã cố gắng đàn áp nghĩa quân sau, nhưng vẫn không tài nào diệt được Lía. Biết không thể dùng vũ lực nên quân triều đình bày mưu hãm hại Lía. Các quan tuần phủ cố gắng tìm gia đình vợ Lía và thuyết phục nàng phản bội Lía. Một hôm, trong một bữa tiệc, vợ Lía dụ binh sĩ của Lía uống say, vì thế quân triều đình đã đến dễ dàng diệt gọn nghĩa quân chàng Lía. Cuối cùng, chỉ còn mình Lía trốn thoát bỏ lên núi, uất hận mà tự sát.
Trong văn học
Truyện Chàng Lía được ghi lại trong văn học Việt Nam qua vở thơ tuồng với tựa Văn Doan diễn ca hay Văn Doan diễn hí. Khác với truyện thơ lục bát, thơ tuồng thêm những đoạn văn xuôi thuộc thể hát tuồng. Bản nôm cổ nhất rõ niên đại còn lưu lại là bản in năm 1896.
Ngoài ra văn học truyền khẩu cũng ghi lại vài câu về Chàng Lía.
Ca dao
| ::Ai vào Bình Định mà nghe |
| :Nghe thơ chàng Lía, hát vè Quảng Nam. |
| ::Chiều chiều én liệng Truông Mây, |
| :Cảm thương chú Lía bị vây trong thành. |
Bài vè
:...Lên yên thẳng xuống trùng trùng rinh rang,
::Lâu la kén đủ thăm ngàn,
:Thình lình cướp trại đánh ngang quân triều.
::Quân binh đang lúc bao vây,
:Chợt đâu bị đánh, xiết bao hãi hùng...
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Chàng Lía** (1760 - 1779) là một thủ lĩnh khởi nghĩa nông dân ở Đàng Trong thời Chúa Nguyễn vào thế kỉ 18, được biết đến nhiều qua miếng võ "cú nhảy cá lóc". Khi
Chiếc bình của người Hy Lạp với hình người phụ nữ đang chơi đàn Lia **Đàn Lia** hay **Đàn ****lyr, **(tiếng Anh: **Lyre**;** **tiếng Hy Lạp: λύρα, lýra) là một nhạc cụ nổi tiếng
**_Chàng trai năm ấy_** (tựa tiếng Anh: **_Dandelion_**: bồ công anh) là một bộ phim chiếu rạp VN năm 2014 do Nguyễn Quang Huy làm đạo diễn, với sự tham gia của các diễn viên
right|thumb|360x360px|"Vua Lear và chàng ngốc trong cơn bão" - tác phẩm của [[William Dyce (1806–1864)]] **Vua Lear** (tiếng Anh: King Lear) là một vở bi kịch của William Shakespeare. Nó miêu tả quá trình điên
**Ba chàng ngự lâm phần 2** (tựa tiếng Anh: **The Hangover Part II**) là một bộ phim hài Mỹ do hãng Legendary Pictures sản xuất vào năm 2011 và được hãng Warner Bros phát hành.
phải **Hình tượng con Cá** xuất hiện trong văn hóa từ Đông sang Tây với nhiều ý nghĩa biểu trưng. Đặc biệt con cá gắn liền với biểu tượng cho nguồn nước và sự no
nhỏ|phải|Thủ pháp mô phỏng các động vật nhỏ|phải|Ưng quyền **Tượng hình quyền** (chữ Hán: 象形拳) là một loại quyền thuật rất phổ biến trong các võ phái khắp miền Nam Bắc Trung Hoa được sáng
Son Bourjois Rouge Edition Velvet Honey Mood 16 Cam San HôGiới thiệu dòng son Bourjois VelvetLà một trong những thương hiệu mỹ phẩm lâu đời và danh tiếng nhất của nước Pháp lãng mạn,Bourjoisđã không
**Hổ Khâu Thiệu Long** (zh: 虎丘紹隆 _hǔqiū shàolóng,_ ja: _kukyū jōryū,_ 1077-1136) là một Thiền sư Trung Quốc đời Tống. Sư là đệ tử nối pháp của Thiền sư Viên Ngộ Khắc Cần, phái Dương
Lê Vũ Trường Giang qua tập truyện ngắn Bạc màu áo ngự đã cố gắng tìm lại phế tích của những lịch đại, của các vùng đất đi qua. Các phế tích chẳng còn hình,
**Truyền thuyết** là một thể loại văn học dân gian, ra đời sau truyện thần thoại, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo, các nhân vật, sự kiện đều liên quan đến lịch sử,
MÔ TẢ SẢN PHẨMLoại mới tăng thêm 10ml, dung tích 80ml giá không đổi ạ. Date 2022-2023. Có các loại 1. Dòng #ORIGINAL vàng đậm: dòng cơ bản chính bán chạy , dùng cho mọi
✨ Đầu mài titan chưa bao giờ hết hot. Bạn đã biết đến ưu điểm của loại đầu mài này chưa?+ Chuyên dùng trong khâu mài phom móng, tạo phom móng bột, gel+ Đầu mài
Tinh Chất Dưỡng Tóc Mise en scène Perfect Serum – Tinh chất phục hồi tóc hư tổn chiết xuất từ dầu Argan cải thiện những hư tổn thường thấy ở phần ngọn tóc như chẻ
MÔ TẢ SẢN PHẨMLoại mới tăng thêm 10ml, dung tích 80ml giá không đổi ạ. Date 2022-2023. Có các loại 1. Dòng #ORIGINAL vàng đậm: dòng cơ bản chính bán chạy , dùng cho mọi
MÔ TẢ SẢN PHẨMLoại mới tăng thêm 10ml, dung tích 80ml giá không đổi ạ. Date 2022-2023. Có các loại 1. Dòng #ORIGINAL vàng đậm: dòng cơ bản chính bán chạy , dùng cho mọi
Tinh Chất Dưỡng Tóc Mise en scène Perfect Serum – Tinh chất phục hồi tóc hư tổn chiết xuất từ dầu Argan cải thiện những hư tổn thường thấy ở phần ngọn tóc như chẻ
MÔ TẢ SẢN PHẨMLoại mới tăng thêm 10ml, dung tích 80ml giá không đổi ạ. Date 2022-2023. Có các loại 1. Dòng #ORIGINAL vàng đậm: dòng cơ bản chính bán chạy , dùng cho mọi
COMBO NƯỚC HOA DÀNH CHO CẶP ĐÔI - LOVE BIRDS- Tình yêu nồng cháyDành cho các cặp đôi đã yêu nhau đến độ chín mùi, sắp về chung một nhà quấn quýt không rời xa
**Truyện thơ Nôm** hay **Truyện Nôm** thể thơ tiếng Việt viết bằng chữ Nôm (thường là thơ lục bát) để kể chuyện (trần thuật). Đây là một loại hình tự sự có khả năng phản
**Thập mục ngưu đồ** (zh. 十牧牛圖, ja. _jūgyū-no-zu_) là mười bức tranh chăn trâu nổi tiếng trong Thiền tông, tương ứng với quá trình hành đạo của một người phát nguyện đạt Giác ngộ. Mười
**Bồ-đề-đạt-ma** (zh. 菩提達磨, sa. _bodhidharma_, ja. _bodai daruma_), dịch nghĩa là Giác Pháp (zh. 覺法), người Ấn Độ, (~470 - 543). Ông được coi là người truyền bá và sáng lập ra Thiền học và
**Vè** là một trong những thể loại văn học dân gian Việt Nam. Theo _Đại Nam quốc âm tự vị_, vè là chuyện khen chê có ca vần và việc sáng tác vè là việc
**Nhà Tây Sơn** (chữ Nôm: 家西山, chữ Hán: 西山朝 / **Tây Sơn triều**) là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam tồn tại từ năm 1778 đến năm 1802, được thành lập
**Thơ tuồng** là một thể loại văn chương Việt Nam hình thành ở miền Trung và miền Nam Việt Nam có lẽ phổ biến nhất vào thế kỷ 18, 19 và sang đầu thế kỷ
**Văn học Đàng Trong thời Lê trung hưng** là một giai đoạn của văn học Việt Nam, phản ánh các thành tựu về văn, thơ của nước Đại Việt dưới thời nhà Lê trung hưng
**Apollo** (tiếng Hy Lạp: Απόλλων _Apóllon_) là thần ánh sáng, chân lý và nghệ thuật trong thần thoại Hy Lạp, thường được thể hiện dưới hình dạng một chàng trai tóc vàng, đeo cung bạc
**Tiếu ngạo giang hồ** được coi là một trong những tiểu thuyết đặc sắc nhất của Kim Dung, với nhiều thành công về nội dung, cốt truyện, thủ pháp văn học. _Tiếu ngạo giang hồ_
Sách: Di tích Lịch sử Văn hóa Chùa Phước Điền (Chùa Hang), Núi Sam - Châu Đốc - An Giang.Lục Tổ nói: “Không sợ vọng khởi, chỉ sợ giác chậm. Vọng khởi mà tỉnh giác
**Đạo giáo** (tiếng Trung: 道教) (_Đạo_ nghĩa là con đường, đường đi, _giáo_ là sự dạy dỗ) hay gọi là _Tiên Đạo_, là một nhánh triết học và tôn giáo của Trung Quốc, được xem
**Bình Nguyên Lộc** (7 tháng 3 năm 1914 - 7 tháng 3 năm 1987), tên thật là **Tô Văn Tuấn**, còn gọi là **Năm Tuấn**, là một nhà văn lớn, nhà văn hóa Nam Bộ
phải|Kuoleman puutarha, Hugo Simberg (1906) Hai mẹ con [[tê giác trắng bị thợ săn giết hại để lấy sừng.]] alt=|thumb|330.994x330.994px|Đầu lâu được sử dụng rộng rãi làm biểu tượng của cái chết. thumb|Tượng [[thần chết
nhỏ|phải|Tuy ít tấn công con người nhưng những vụ việc tấn công do gấu gây ra rất khủng khiếp **Gấu tấn công** hay **một cuộc tấn công con gấu** theo cách hiểu thông dụng là
**Bộ Sẻ** (**Passeriformes**) là một bộ chim rất đa dạng, bao gồm hơn 2/3 số loài chim trên thế giới. Đôi khi còn được gọi là **chim đậu** hoặc **chim biết hót**, chúng được phân
**Long Thụ**, còn gọi là **Long Thọ** (zh. 龍樹; sa. _nāgārjuna_ नागार्जुन; bo. _klu sgrub_ ཀླུ་སྒྲུབ་), dịch âm là **Na-già-át-thụ-na** (zh. 那伽閼樹那), thế kỷ 1–2, là một trong những luận sư vĩ đại nhất của
Đây là danh sách các sáng tác của nhạc sĩ **Phạm Duy** được lấy từ trang web chính thức của nhạc sĩ. Các bài hát được xếp theo thứ tự thời gian do chính Phạm
**Don Quijote** (tiếng Tây Ban Nha: _Don Quixote de la Mancha_ / **Don Quijote xứ Mancha**) hay đôi khi được phiên âm thành **Đôn Ki-hô-tê** hoặc **Đông Ki-xốt** , là tiểu thuyết của văn sĩ
Hồi ấy, tụi tui đóng quân gần Cơi Năm, nơi bác Ba Phi ở. Thỉnh thoảng, bác vô thăm tụi tui và cung cấp nhu yếu phẩm. Có lúc thì mấy cây thuốc gò, mấy
Bác Ba Phi là một nhân vật trong văn học nhân gian. Ông là nhân vật chính trong những câu chuyện kể về cuộc sống sinh hoạt thường ngày nhưng được cường điệu quá đáng
**Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus** (15 tháng 12 năm 37 – 9 tháng 6 năm 68), tên khai sinh là **Lucius Domitius Ahenobarbus**, còn được gọi là **Nero Claudius Caesar Germanicus**, là vị Hoàng đế
**Khổ** (chữ Hán: 苦, tiếng Phạn: _duḥkha_, tiếng Pali: _dukkha_) là một khái niệm quan trọng của Phật giáo, là cơ sở của Tứ diệu đế. Khổ là một trong ba tính chất của sự
nhỏ|263x263px|Một hiện vật kinh Diệu Pháp Liên Hoa bằng tiếng Phạn ([[Thế kỷ 5|thế kỉ V) được lưu giữ ở bảo tàng Lăng mộ Triệu Văn Đế]] **Kinh Diệu Pháp Liên Hoa** (sa. Saddharma Puṇḍarīka
nhỏ|phải|Minh tinh [[Thẩm Thúy Hằng hóa thân vào nhân vật Chức Nữ trong phim chuyển thể năm 1963.]] **Ngưu Lang Chức Nữ** (chữ Hán: 牛郎織女), còn có tên gọi khác theo ngôn ngữ Việt Nam
**Tô Tắc** (chữ Hán: 苏则; ?-223) là quan nhà Tào Ngụy thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. ## Thời trẻ Tô Tắc trước đó mang họ Trữ, có tên tự là **Văn Sư**
Cổ Long là nhà văn viết tiểu thuyết võ hiệp nổi tiếng, với **69** tác phẩm văn học đã được trình bày đến công chúng cùng với nhiều nhân vật chính và phụ điển hình.
**Tì-ni-đa-lưu-chi** (, ; ? – 594), cũng được gọi là **Diệt Hỉ** (滅喜), là một Thiền sư người Ấn Độ, từng sang Trung Quốc tham học và là môn đệ đắc pháp của Tam tổ
Thiền sư **Thiên Hoàng Đạo Ngộ** (zh. _tiānhuáng dàowù_ 天皇道悟, ja. _tennō dōgo_), 738/748-807, là Thiền sư Trung Quốc sống vào đời Đường. Sư thuộc dòng pháp Thanh Nguyên Hành Tư, đắc pháp nơi Thiền
**Hoàng Bá Hy Vận** (zh. _huángbò xīyùn/Huang-po_ 黃蘖希運, ja. _ōbaku kiun_), ?-850, là một vị Thiền sư Trung Quốc, một trong những nhân vật nổi tiếng của Thiền tông đời nhà Đường. Sư là Pháp
nhỏ|phải|Bức tượng Phật trong tư thế tọa thiền **Tọa thiền** (tiếng Trung: 坐禪/_zuòchán_, tiếng Nhật: _zazen_) nghĩa là **ngồi thiền** là phương pháp tu tập trực tiếp để đưa đến Giác ngộ. Mới đầu tọa
nhỏ|phải|Bức tượng một thế võ trong bài roi trực chỉ ở bãi biển Quy Nhơn **Võ thuật Bình Định** bao gồm nhiều môn võ cổ truyền có xuất xứ từ tỉnh Bình Định hoặc đã