phải|nhỏ|12 thành viên sáng lập CERN năm 1954 (bản đồ năm 1989)
phải|nhỏ|54 năm sau khi sáng lập, thành viên của CERN tăng lên 20 nước, 18 trong số đó là thành viên [[Liên minh châu Âu|EU tính đến năm 2008]]
Tổ chức Nghiên cứu Hạt nhân châu Âu (), (), được biết đến như CERN, (), (viết tắt của Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire), là phòng thí nghiệm vật lý hạt lớn nhất thế giới, nằm ở phía Tây Bắc ngoại ô Geneva, trên đường biên giới Pháp - Thuỵ Sĩ, được sáng lập năm 1954. Các nước thành viên đóng góp cho CERN trong năm 2008 là khoảng 1 tỉ franc Thuỵ Sĩ (tương đương 664 triệu Euro, khoảng 13,8 nghìn tỉ VNĐ).
Lịch sử
Hiệp định sáng lập CERN được ký kết vào ngày 29 tháng 9 năm 1954 bởi 11 quốc gia Tây Âu. Theo Lew Kowarski, nguyên giám đốc của CERN, khi đổi tên, tên viết tắt đáng lẽ ra là OERN, nhưng nó có vẻ bất tiện khi phát âm. Werner Heisenberg phát biểu: "Nhưng tên viết tắt vẫn cứ là CERN mặc dù không viết tắt cho tên".
Ngay sau khi được thành lập, phòng thí nghiệm không chỉ nghiên cứu trong phạm vi năng lượng hạt nhân mà tập trung sâu vào vật lý hạt. Bởi thế, phòng thí nghiệm do CERN điều hành thường được biết đến với tên Phòng thí nghiệm Vật lý hạt châu Âu (Laboratoire européen pour la physique des particules).
Một số thành tựu khoa học
Nhiều thành tựu quan trọng trong lĩnh vực vật lý hạt đã được tạo ra qua những thí nghiệm tại CERN. Trong đó bao gồm
- 1973: Tìm ra dòng điện trung tính trong buồng bọt Gargamelle.
- 1983: Tìm ra Boson Z trong thí nghiệm UA1 và UA2.
- 1989: Xác định số chùm neutrino bằng máy gia tốc hạt LEP thí nghiệm trên boson Z.
- 1995: Tạo ra nguyên tử phản hydro trong thí nghiệm PS210.
- 1999: Tìm ra hiện tượng bất đối xứng trong phân rã K-meson, thí nghiệm NA48.
Giải Nobel Vật lý năm 1984 được trao cho Carlo Rubbia và Simon van der Meer cho những nghiên cứu dẫn đến việc tìm ra hạt W và Z.
Giải Nobel Vật lý năm 1992 được trao cho nhà nghiên cứu của CERN, Georges Charpak "cho phát triển các máy dò hạt, đặc biệt là buồng tỉ lệ đa dây "
Công nghệ thông tin
World Wide Web được bắt đầu từ một dự án tại CERN mang tên ENQUIRE, được điều hành bởi Ngài Tim Berners-Lee năm 1989 và Robert Cailliau năm 1990. Berners-Lee và Cailliau trở thành thành viên danh dự của Hiệp hội máy tính ACM năm 1995 cho những cống hiến của họ trong việc phát triển World Wide Web.
Được xây dựng trên cơ sở siêu văn bản của thông tin, dự án nhằm mục đích tạo ra thiết bị chia sẻ thông tin giữa các nhà nghiên cứu. Trang web đầu tiên đi vào hoạt động năm 1991. Ngày 30 tháng 4 năm 1993, CERN tuyên bố rằng World Wide Web là tự do đối với tất cả mọi người. Một bản sao của trang web đầu tiên, được tạo ra bởi Berners-Lee, vẫn được phát hành trên trang World Wide Web Consortium như một văn bản lịch sử.
Bên cạnh phát triển Web, CERN cũng đi tiên phong trong việc giới thiệu công nghệ Internet, bắt đầu từ những thập niên 1980. Một phần lịch sử của thời kì này có thể tham khảo tại [http://www.cern.ch/ben/TCPHIST.html đây] .
Các quốc gia thành viên
nhỏ|Các quốc gia thành viên của CERN năm 2008
nhỏ|Bản đồ động cho thấy sự thay đổi thành viên của CERN từ 1954 đến 1999
nhỏ|Thành viên CERN (xanh) và quan sát viên (đỏ: [[Hoa Kỳ, Israel, Thổ Nhĩ Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ, và Nga) ]]
12 thành viên sáng lập của CERN từ 1954 là:
-
-
- (đầu tiên chỉ là Tây Đức)
-
-
-
-
-
-
-
-
- (sau rút ra)
Từ khi sáng lập, CERN thường xuyên bổ sung thành viên mới. Tất cả mọi thành viên gia nhập sau đều tiếp tục duy trì trong tổ chức ngoại trừ Tây Ban Nha gia nhập năm 1961, rút tên 8 năm sau đó và tái gia nhập năm 1983. Lịch sử thành viên của CERN như sau:
- gia nhập năm 1959, trở thành thành viên thứ 13.
- rời khỏi tổ chức năm 1961 (còn 12 thành viên)
- gia nhập năm 1961 (trở thành thành viên thứ 13), rút tên năm 1969 (12 thành viên), tái gia nhập năm 1983 (13 thành viên)
- gia nhập năm 1985 (14 thành viên)
- gia nhập năm 1991
- gia nhập năm 1991 (cùng với Phần Lan trở thành thành viên thứ 16)
- gia nhập năm 1992 (17 thành viên)
- gia nhập năm 1993
- gia nhập năm 1993 (cùng với Cộng hoà Séc tăng lượng thành viên lên 19)
- gia nhập năm 1999 (20 thành viên)
Có hai mươi quốc gia thành viên thường trực, 18 trong số đó thuộc EU.
6 nước quan sát viên:
Cũng có một số quan sát viên là các tổ chức quốc tế
Các nước phi thành viên (và ngày đặt quan hệ hợp tác) tham gia thường xuyên vào các chương trình của CERN:
-
-
-
-
-
-
-
- 19 tháng 2 năm 1990 & tháng 10 năm 2006
-
-
-
- 12 tháng 7 năm 1991, 14 tháng 8 năm 1997 & 17 tháng 2 năm 2004
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- 1 tháng 10 năm 1991. Từ 12 tháng 12 năm 2008 là ứng cử viên trở thành nước thành viên của CERN.
-
- 8 tháng 6 năm 2001. Năm 2008 xin ứng cử trở thành nước thành viên của CERN..
-
-
-
- 25 tháng 10 năm 2006. Sẽ trở thành ứng cử viên vị trí quan sát viên của CERN trong những năm tới.
-
-
-
-
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
phải|nhỏ|12 thành viên sáng lập CERN năm 1954 (bản đồ năm 1989) phải|nhỏ|54 năm sau khi sáng lập, thành viên của CERN tăng lên 20 nước, 18 trong số đó là thành viên [[Liên minh
**15332 CERN** (tên chỉ định: **1993 TU24**) là một tiểu hành tinh vành đai chính. Nó được phát hiện bởi Eric Walter Elst ở Đài thiên văn La Silla ở Chile ngày 9 tháng 10
**_Les Horribles Cernettes_** (, "Những cô nàng CERN kinh quái") là ban nhạc pop nữ chuyên hát nhại. Các thành viên của nhóm đều là nhân viên của Tổ chức nghiên cứu hạt nhân châu
**Peter Andrew Sturrock** (sinh ngày 20 tháng 3 năm 1924) là nhà khoa học người Anh. Với tư cách là một giáo sư danh dự khoa vật lý ứng dụng tại Đại học Stanford, phần
**Jack Steinberger** (25 tháng 5 năm 192112 tháng 12 năm 2020) phải chuẩn bị để gửi các con ra nước ngoài. Steinberger đến Hoa Kỳ lúc 13 tuổi, trên chuyến tàu vượt Đại Tây Dương
:''Bài này nói về **một tiểu thuyết**. Để biết về bộ phim chuyển thể cùng tên, xin xem bài Thiên thần & Ác quỷ (phim) **_Thiên thần và ác quỷ_** (tiếng Anh: **_Angels and Demons_**)
**Niels Henrik David Bohr** (; 7 tháng 10 năm 1885 – 18 tháng 11 năm 1962) là nhà vật lý học người Đan Mạch với những đóng góp nền tảng về lý thuyết cấu trúc
thumb|[[Smartphone với màn hình cảm ứng]] **Màn hình cảm ứng** là một thiết bị đầu vào và thường được xếp lớp trên đỉnh của màn hình hiển thị điện tử của hệ thống xử lý
**Mô hình Chuẩn** của vật lý hạt là một thuyết bàn về các tương tác hạt nhân mạnh, yếu, và điện từ cũng như xác định tất cả những hạt hạ nguyên tử đã biết.
**Hạt Higgs** (tiếng Việt đọc là: Hích) hay **boson Higgs** (Bô dôn Hích) là một hạt cơ bản trong mô hình chuẩn của ngành vật lý hạt và là một trong những loại hạt boson.
**Sir Timothy John "Tim" Berners-Lee** (sinh ngày 8 tháng 6 năm 1955), và ông đã thực hiện việc giao tiếp thông tin thành công đầu tiên thông qua một giao thức truyền tải siêu văn
Ngược với hydro, phản hydro có một [[phản proton và một positron.]] **Phản** **Hydro** là nguyên tố phản vật chất tương ứng với hydro. Ký hiệu chuẩn của phản hydro là ****, tức chữ H
**_Thiên thần & Ác quỷ_** (_Angels & Demons_) là phim điện ảnh giật gân ly kỳ của Mỹ năm 2009, dựa theo cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Dan Brown. Là phần tiếp
Bức ảnh buồng mây của C.D. Anderson của positron đầu tiên từng được xác định. Một tấm chì 6 mm ngăn cách nửa trên của buồng với nửa dưới. Positron phải đến từ bên dưới
**Thụy Sĩ** (còn được viết là _Thụy Sỹ_), tên đầy đủ là **Liên bang Thụy Sĩ**, là một nước cộng hòa liên bang tại châu Âu. Quốc gia này gồm có 26 bang, và thành
Trang đầu của website [[Wikipedia tiếng Anh, xem bởi trình duyệt Mozilla Firefox trên Microsoft Windows.]] **Website** (còn được viết là **web site**) là tập hợp các trang web và nội dung liên quan được
**Stephen William Hawking** (8 tháng 1 năm 1942 – 14 tháng 3 năm 2018) là một nhà vật lý lý thuyết, nhà vũ trụ học và tác giả người Anh, từng là giám đốc nghiên
liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADptin:Client-server-model.svg|phải|nhỏ|220x220px|Sơ đồ mạng máy tính của các [[Máy khách (máy tính)|máy khách giao tiếp với máy chủ thông qua Internet ()]] nhỏ|phải|Một số máy chủ của [[Wikimedia]] liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADptin:First-server-cern-computer-center.jpg|nhỏ|Máy chủ [[World Wide Web|WWW đầu tiên đặt
nhỏ|Một bản đồ máy gia tốc hạt lớn tại CERN **Large Hadron Collider** (**Máy gia tốc hạt lớn** - gọi tắt là **LHC**) là chiếc máy gia tốc hạt hiện đại lớn nhất và cung
nhỏ|Hypertext Transfer Protocol **HTTP** (tiếng Anh: **HyperText Transfer Protocol** - _Giao thức truyền tải siêu văn bản_) là một giao thức lớp ứng dụng nằm trong bộ giao thức dành cho hệ thống thông tin
**Meyrin** là một đô thị thuộc bang Genève, Thụy Sĩ. Đây là thành phố nằm gần nhất so với phòng thí nghiệm vật lý hạt CERN. Meyrin ban đầu là một làng nông nghiệp nhỏ
thumb|phải|The OPERA Detector **Thí nghiệm OPERA** được viết tắt từ tên tiếng Anh của _Oscillation Project with Emulsion-tRacking Apparatus_, là một thí nghiệm kiểm tra hiện tượng liên quan đến sự dao động của neutrino.
Một **vũ khí phản vật chất** là một thiết bị hạt nhân bằng cách sử dụng phản vật chất làm nguồn năng lượng, nhiên liệu đẩy, chất nổ cho một vũ khí. Vũ khí phản
**Bức xạ Hawking** là **bức xạ nhiệt** giả thuyết của những Vật Đen được giải phóng ngay bên ngoài ranh giới của đường Chân Trời Sự Kiện của Lỗ Đen. Nó được đặt theo tên
phải|nhỏ|Bên trong và phía trước của máy chủ web Dell PowerEdge, một máy tính được thiết kế để gắn giá **Máy chủ web** (tiếng Anh: _Web server_) dùng để chỉ phần mềm để tạo ra
**Đại học Bang Florida** (**FSU** hoặc **Florida State**) là một đại học công lập nghiên cứu tại Tallahassee, Florida, Hoa Kỳ. Đây là thành viên kỳ cựu của Hệ thống Đại học Bang Florida (State
**Martinus Justinus Godefriedus** "**Tini**" **Veltman** (; 27 tháng 6 năm 1931 – 4 tháng 1 năm 2021) là nhà vật lý lý thuyết người Hà Lan. Ông được trao giải Nobel Vật lý năm 1999
**Steve Paul Jobs ** (; 24 tháng 2 năm 1955 – 5 tháng 10 năm 2011) là doanh nhân và nhà sáng chế người Mỹ. Ông là đồng sáng lập viên, chủ tịch, và cựu
phải|nhỏ|Trình duyệt web ([[Safari) hiển thị trang web]] nhỏ|Ảnh chụp màn hình của trình duyệt web [[Mozilla Firefox]]**Trình duyệt web**, thường được viết tắt là **Trình duyệt**, là một ứng dụng để truy cập các
Trong vật lý học, **lực** (Tiếng Anh: _force_) là bất kỳ ảnh hưởng nào làm một vật thể chịu sự thay đổi, hoặc là ảnh hưởng đến chuyển động, hướng của nó hay cấu trúc
**Electron** hay **điện tử**, là một hạt hạ nguyên tử, có ký hiệu là hay , mà điện tích của nó bằng trừ một điện tích cơ bản. Các electron thuộc về thế hệ thứ
**Ngày 30 tháng 4** là ngày thứ 120 trong mỗi năm thường (thứ 121 trong mỗi năm nhuận). Còn 245 ngày nữa trong năm. ## Sự kiện *280 – Tôn Hạo mở cổng thành Kiến
Ngày **4 tháng 7** là ngày thứ 185 (186 trong năm nhuận) trong lịch Gregory. Còn 180 ngày trong năm. ## Sự kiện *1333 – Mạc phủ Kamakura diệt vong khi Hojo Takatoki và khoảng
**Tốc độ ánh sáng** trong chân không, ký hiệu là , là một hằng số vật lý cơ bản quan trọng trong nhiều lĩnh vực vật lý. Nó có giá trị chính xác bằng 299.792.458 m/s
Ngày **29 tháng 9** là ngày thứ 272 (273 trong năm nhuận) trong lịch Gregory. Còn 93 ngày trong năm. ## Sự kiện *522 TCN – Darius I giết pháp sư tiếm vị Gaumâta, củng
Ngày **10 tháng 9** là ngày thứ 253 (254 trong năm nhuận) trong lịch Gregorius. Còn 112 ngày trong năm. ## Sự kiện * 494 – Sau khi sát hại Hoàng đế Tiêu Chiêu Nghiệp,
**Lý thuyết dây** là một thuyết hấp dẫn lượng tử, được xây dựng với mục đích thống nhất tất cả các hạt cơ bản cùng các lực cơ bản của tự nhiên, ngay cả lực
**Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc**, viết tắt **UNESCO** là một trong những tổ chức chuyên môn lớn của Liên Hợp Quốc, được thành lập vào năm 1945
**Cộng hòa Slovakia** (tiếng Việt: **Xlô-va-ki-a**; tiếng Anh: **Slovakia** ; tiếng Slovak: , đầy đủ ) là một quốc gia nằm kín trong lục địa tại Trung Âu với dân số trên 5 triệu người
**Hệ điều hành** (tiếng Anh: Operating system, viết tắt: OS) là phần mềm hệ thống quản lý tài nguyên phần cứng máy tính, phần mềm và cung cấp các dịch vụ chung cho các chương
|} **Nguyên tử** là đơn vị cơ bản của vật chất chứa một hạt nhân ở trung tâm bao quanh bởi đám mây điện tích âm các electron (âm điện tử). Hạt nhân nguyên tử
[[Đĩa bồi tụ bao quanh lỗ đen siêu khối lượng ở trung tâm của thiên hà elip khổng lồ Messier 87 trong chòm sao Xử Nữ. Khối lượng của nó khoảng 7 tỉ lần khối
**Quark** ( hay ) (tiếng Việt đọc là Quắc) là một loại hạt cơ bản sơ cấp và là một thành phần cơ bản của vật chất. Các quark kết hợp với nhau tạo nên
**Saint-Genis-Pouilly** là một xã ở tỉnh Ain, vùng Rhône-Alpes thuộc miền đông nước Pháp. ## Dân số Dân số của Saint-Genis-Pouilly đã gia tăng nhanh chóng từ giữa thập niên 1960: Dân số Saint-Genis-Pouilly từ
**Robert Langdon** (sinh ngày 22/6/1964 tại Exeter, New Hampshire, Mỹ) là một nhân vật hư cấu. Ông là vị giáo sư của khoa nghiên cứu hình tượng và ký tượng tôn giáo ở Đại học
**Tecneti** (tiếng La tinh: **_Technetium_**) là nguyên tố hóa học có nguyên tử lượng và số nguyên tử nhỏ nhất trong số các nguyên tố không có đồng vị ổn định nào. Trên Trái Đất,
**Petabyte** (xuất phát từ tiền tố SI _peta-_) là một đơn vị thông tin hay lưu trữ máy tính bằng với một triệu tỷ byte. Thường được viết tắt là **PB**. Khi được dùng như
**România** (tiếng România: _România_ , trong tiếng Việt thường được gọi là **Rumani** theo ), là một quốc gia nằm tại đông nam châu Âu, với diện tích 238.391 km². România giáp với Ukraina và Moldova
Theo chiều kim đồng hồ từ bên trái: Trận **[[Động đất Loma Prieta 1989|động đất** xảy ra tại khu vực Vịnh San Francisco khiến 63 người thiệt mạng; Tài liệu đầu tiên đề xuất cho
**Phòng thí nghiệm Máy gia tốc Quốc gia Fermi** (**Fermilab**), nằm ở Batavia gần Chicago, Illinois, là một phòng thí nghiệm quốc gia của bộ Năng lượng Hoa Kỳ chuyên về vật lý hạt năng