Bộ Bồ nông (danh pháp khoa học: Pelecaniformes) là một bộ các loài chim nước kích thước trung bình và lớn, tìm thấy khắp thế giới. Theo định nghĩa truyền thống chúng được phân biệt với các loài chim khác bởi đặc điểm của chân là cả bốn ngón đều có màng chân, mặc dù việc gộp nhóm như vậy là một tổ hợp không đơn ngành. Phần lớn các loài có túi cổ họng trần và các lỗ mũi đã tiến hóa thành các khe không hoạt động, buộc chúng phải thở thông qua đường miệng. Hiện nay khi hiểu theo nghĩa hẹp nhất thì bộ này có 3 họ chứa 3 chi với 10 loài.
Thức ăn của chúng là cá, mực hay các động vật biển tương tự. Chúng làm tổ thành đàn, mặc dầu có quan hệ sinh dục đơn phối ngẫu (một vợ một chồng), và các con chim non mới sinh trần trụi và rất yếu ớt, ngược lại với nhiều loại chim lội nước khác.
Hệ thống học
Các nghiên cứu phân tử gần đây ủng hộ mạnh mẽ giả thiết cho rằng các điểm tương tự trong bộ Pelecaniformes truyền thống là kết quả của tiến hóa hội tụ hơn là do có nguồn gốc tổ tiên chung, và như thế nhóm này là đa ngành/cận ngành. Các nghiên cứu giới hạn lai ghép DNA-DNA của Sibley và Ahlquist trong thập niên 1990 đã dẫn họ tới việc đặt các họ truyền thống xếp trong bộ Pelecaniformes như chim lặn, chim cốc, cốc biển, chim điên, chim cổ rắn, chim nhiệt đới, kền kền Tân Thế giới, chim cánh cụt, hải âu, hải yến và chim lặn chân màng trong một phân nhóm của một bộ được mở rộng đáng kể là bộ Ciconiiformes, một sự chuyển dịch lớn nhưng hiện nay đã bị bác bỏ. Bộ "Ciconiiformes" của họ chỉ đơn thuần là sự lắp ghép tất cả các dạng chim biển và chim đất liền tiến hóa sớm lại cùng nhau trong khi kỹ thuật nghiên cứu của họ lại đưa ra các giải pháp phát sinh chủng loài thiếu dữ kiện.
Tất cả các họ trong bộ Pelecaniformes truyền thống hay sửa đổi, ngoại trừ họ Phalacrocoracidae, chỉ có một ít loài, nhưng nhiều họ đã từng đông loài trong thời kỳ Tiền Neogen. Các chi và loài hóa thạch được đề cập tại loạt bài về họ hay chi tương ứng; tuy nhiên, một dạng bồ nông cổ đại ít được biết đến lại không thể phân loại chính xác đủ để gán vào một họ nào đó. Đó là "Sula" ronzoni từ các lớp đá thuộc Tiền Oligocen tại Ronzon (Pháp), mà ban đầu người ta cho rằng nó là vịt biển và có thể là tổ tiên của các dạng bồ nông.
Các dòng dõi dạng "bồ nông" dường như có nguồn gốc vào khoảng cuối kỷ Creta. Đơn ngành hay không, chúng dường như thuộc về một nhóm chặt chẽ chứa các "chim lội bậc cao", trong đó bao gồm cả các nhóm như chim cánh cụt và Procellariiformes. Một điều thú vị cần lưu ý là có rất nhiều xương hóa thạch từ khoảng ranh giới K–Pg mà không thể đặt chắc chắn vào bất kỳ bộ nào trong số này và có các đặc điểm tổ hợp của một vài nhóm trong chúng. Tất nhiên, điều này chỉ là dự kiến, nếu lý thuyết cho rằng phần lớn (nếu không phải tất cả) các dòng dõi "chim lội bậc cao" này đã bắt nguồn xung quanh khoảng thời gian đó là chính xác. Trong số các đơn vị phân loại dường như là cơ sở này, các đơn vị sau thể hiện một vài điểm tương tự với bộ Pelecaniformes truyền thống:
- Lonchodytes (lạch Lance, Creta muộn tại Wyoming, Hoa Kỳ)
- Torotix (Creta muộn)
- Tytthostonyx (Creta muộn/Tiền Palaeocen)
- Cladornis (Deseado, Tiền Oligocen tại Patagonia, Argentina)
- "Liptornis" - nomen dubium
Họ Elopterygidae, một họ được đề xuất, được coi là họ thuộc kỷ Creta của bộ Pelecaniformes - là không đơn ngành mà Elopteryx dường như cũng không là chim hiện đại. Argilliornis từ Tiền Eocen tại Anh (London Clay) có thể thuộc Pelagornithidae.
Danh sách các họ
nhỏ|[[Pelecanus conspicillatus]]
nhỏ|[[Balaeniceps rex]]
nhỏ|[[Pelecanus onocrotalus]]
nhỏ| [[Anhinga melanogaster]]
nhỏ|[[Sula leucogaster]]
Theo truyền thống bộ này bao gồm các họ sau:
- Phaethontidae (chim nhiệt đới)
- Prophaethontidae †
- Fregatidae (cốc biển)
- Sulidae (chim điên)
- Anhingidae (chim cổ rắn)
- Phalacrocoracidae (cốc)
- Pelecanidae (bồ nông)
- Pelagornithidae ? (†)
- Plotopteridae ? †
- Protoplotidae ? †
Phân tích phân tử của Ericson et al. (2006) cho thấy họ Pelecanidae (8 loài bồ nông) và 2 họ đơn loài là Balaenicipitidae (cò mỏ giày) và Scopidae (cò đầu búa) có quan hệ họ hàng gần. Bộ Chim điên bao gồm các họ sau:
- Họ Fregatidae (5 loài chim cốc biển): Một nhóm chứa 5 loài chim lớn có quan hệ họ hàng gần với bộ lông đen hay trắng, các cánh rất dài và hành vi đi săn ký sinh. Túi cổ họng màu đỏ căng phồng.
- Họ Sulidae: (10 loài chim điên). Các loài có kích thước từ trung bình tới lớn, chúng đi săn mồi bằng cách lao từ không khí xuống dưới nước biển. Chúng có cánh và mỏ dài, chân thường có màu.
- Họ Anhingidae (4 loài chim cổ rắn): Một nhóm nhỏ khác của 4 loài chim lớn có quan hệ họ hàng gần, bộ lông đen-trắng, với mỏ dài, cổ tương tự như hình con rắn và khả năng bơi lội với phần thân ngập dưới mặt nước. Bộ lông không có khả năng chống thấm nước hoàn toàn.
- Họ Phalacrocoracidae (42 loài chim cốc): Các loài có kích thước từ trung bình tới lớn với mỏ cong và thông thường có bộ lông đen hay sẫm màu. Bộ lông không có khả năng chống thấm nước hoàn toàn.
- Họ † Protoplotidae: tuyệt chủng, dường như có cùng một tổ tiên với chim cổ rắn, nhưng người ta biết rất ít về chúng.
Các họ sau đây cũng có thể thuộc về bộ Bồ nông, theo như nghiên cứu DNA của Hackett et al. (2008).
Các họ có thể thuộc bộ này
- Họ † Pelagornithidae: chim răng giả. Họ tuyệt chủng chứa các loài chim biển lớn trông tương tự như hải âu lớn, nhưng có mỏ to với các chỗ lồi lên tương tự như răng cho phép chúng dễ dàng bắt các con mồi trơn như cá hay mực dễ dàng hơn. Họ này đôi khi được xếp riêng trong bộ Odontopterygiformes.
- Họ † Plotopteridae: Một nhóm các loài chim đã tuyệt chủng, có hình dáng tương tự như chim cánh cụt. Có thể liên quan tới chim cánh cụt và một vài dạng bồ nông. Phụ thuộc vào việc phần còn lại của bộ Pelecaniformes có thể bị chia tách như thế nào mà Plotopteridae có thể được đặt trong bộ đơn họ. Một bài báo gần đây của Smith et al. (2010) xếp họ này trong nhóm Phalacrocoracoidea (tức là Sulae), có quan hệ họ hàng gần với Phalacrocoracidae và Anhingidae.
Phát sinh chủng loài
Bồ nông là tên gọi để tạo ra bộ Pelecaniformes, một bộ có lịch sử phân loại biến động liên tục. Các loài chim nhiệt đới, chim cổ rắn, cốc, chim điên và cốc biển, tất cả theo truyền thống đều là thành viên của bộ này, nhưng kể từ đó đã được phân loại lại: chim nhiệt đới vào bộ của chính nó là Phaethontiformes, còn các nhóm chim còn lại như vừa liệt kê thì vào bộ Suliformes. Thay vào đó, hai họ đơn loài là cò mỏ giày (Balaenicipitidae) và cò đầu búa (Scopidae) có quan hệ họ hàng gần nhất với bồ nông và đã được chuyển sang bộ Pelecaniformes. Việc duy trì chúng như là 3 họ tách biệt là do tính độc đáo duy nhất của chúng cũng như sự phân chia của chúng dường như là rất cổ xưa. Gibb et al. (2013) ước tính sự phân chia bồ nông-cò mỏ giày diễn ra vào đầu thế Eocen.
Dưới đây là biểu đồ phát sinh chủng loài thể hiện mối quan hệ giữa các họ trong bộ:
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Bộ Bồ nông** (danh pháp khoa học: **_Pelecaniformes_**) là một bộ các loài chim nước kích thước trung bình và lớn, tìm thấy khắp thế giới. Theo định nghĩa truyền thống chúng được phân biệt
**Phân bộ Diệc** (danh pháp khoa học: **Ardei**) là một phân bộ chim thuộc bộ Bồ nông (Pelecaniformes), bao gồm các họ Ardeidae (diệc, vạc và họ hàng) và Threskiornithidae (cò quăm và cò thìa).
**Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa** (tiếng Trung: 中华人民共和国农业农村部, gọi ngắn: 农业农村部), là một cơ quan cấp bộ trực thuộc Quốc vụ viện Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
**Nông nghiệp** bao gồm sản xuất cây trồng và chăn nuôi, thủy sản, ngư nghiệp và lâm nghiệp cho sản phẩm thực phẩm và không phải thực phẩm. Nông nghiệp là chìa khóa phát triển
**Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn** là cơ quan cũ của Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các ngành, lĩnh vực: nông nghiệp, lâm nghiệp, diêm nghiệp, thủy
**Bồ nông** (danh pháp khoa học: **_Pelecanus_**) là một chi thuộc họ Bồ nông (Pelecanidae), bộ Bồ nông (Pelecaniformes). Các loài bồ nông có chiếc mỏ dài và túi cổ họng lớn đặc trưng, được
**Khuyến nông Việt Nam** là các hoạt động, chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp ở Việt Nam. Khuyến nông Việt Nam có lịch sử phát triển từ lâu đời gắn liền với lịch
**Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ** (_United States Department of Agriculture_, không chính thức là **Agriculture Department** hay **USDA**) là một bộ hành chính liên bang của Hoa Kỳ đặc trách phát triển và thực thi
thumb| Bản đồ thế giới về nông nghiệp hữu cơ (hecta) thumb|Các thành viên của một cộng đồng hữu cơ hỗ trợ trang trại nông nghiệp gần Rostock, Đức, hỗ trợ nông dân bằng cách
nhỏ|phải|Một đôi bò kéo xe ở Sri Lanka nhỏ|phải|Cặp bò đang đeo ách đôi ở Án Độ **Bò cày kéo** hay **trâu bò cày kéo** là những con gia súc trong họ Trâu bò (chủ
**Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn** là cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân các tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi là Ủy ban nhân dân
**Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm** là một bộ cũ trực thuộc Hội đồng Bộ trưởng sau là Chính phủ Việt Nam trong thời gian từ 1987-1995. Bộ có chức năng thống nhất
**Cục Chế biến và Phát triển thị trường Nông sản** (viết tắt là: **Agrotrade Vietnam**, **đã ngừng hoạt động**) là cơ quan trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thực hiện chức
**Cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản** (tiếng Anh: _The National Agro-Forestry-Fisheries Quality Assurance Department_, viết tắt là **NAFIQAD**, **đã ngừng hoạt động**) là cơ quan trực thuộc Bộ Nông nghiệp
**Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh** là một trường đại học đa ngành tại Việt Nam, chuyên đào tạo và nghiên cứu nhóm ngành nông – lâm – ngư nghiệp. Trường
**Trường Cao đẳng Cơ điện & Nông nghiệp Nam Bộ**, tiền thân là **Trường Công nhân Cơ khí TW2**, được thành lập theo Quyết định số 35 QĐ/TC ngày 26.04.1969 của Bộ trưởng Bộ Nông
nhỏ|phải|Một giống bò thịt ở châu Âu nhỏ|phải|Giống [[bò Úc (Droughtmaster)]] **Bò thịt** hay **bò lấy thịt**, **bò hướng thịt** những giống bò nhà được chăn nuôi chủ yếu phục vụ cho mục đích lấy
Nông dân Việt Nam **Nông nghiệp** là ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam. Hiện nay, Việt Nam vẫn là một nước nông nghiệp. Năm 2009, giá trị sản lượng của nông nghiệp đạt
**Bồ nông chân hồng** hay **lềnh đềnh chân hồng** (danh pháp hai phần: **_Pelecanus onocrotalus_**) là loài chim thuộc họ Bồ nông (Pelecanidae). Bồ nông chân hồng phân bố từ đông nam châu Âu đến
**Bộ Nông nghiệp và Môi trường** là cơ quan của Chính phủ Việt Nam thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực nông nghiệp và môi trường. Bộ này được thành lập
nhỏ|phải|Một con [[bò đực thuộc giống bò thịt được chăn nuôi để lấy thịt bò]] nhỏ|phải|Một con [[bò sữa đang được chăn thả để lấy sữa]] nhỏ|phải|Một con [[bò cày kéo đang gặm cỏ khô
alt=Cánh đồng trồng chanh ở Galilee|thumb|Cánh đồng trồng chanh ở Galilee thumb|Cánh đồng và khu dân cư tại _Kibbutz_ (cộng đồng hợp tác xã) Degania Bet tại miền Bắc **Ngành nông nghiệp Israel** phát triển
**Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam** là người đứng đầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, là thành viên Chính phủ Việt Nam, chịu trách
thumb|right|Cánh đồng lúa gần ga Kasanui ở Tawaramoto-cho **Nông lâm ngư nghiệp** là ngành công nghiệp khu vực một của nền kinh tế Nhật Bản cùng với ngành khai khoáng, song chúng chỉ chiếm 1,3%
**Học viện Nông nghiệp Việt Nam** (tiếng Anh: _Vietnam National University of Agriculture_, viết tắt là **VNUA**), tiền thân là Trường Đại học Nông nghiệp 1 - Hà Nội, là học viện chuyên ngành đứng
Tại Việt Nam, **Bộ trưởng** là người đứng đầu và lãnh đạo một bộ hoặc cơ quan ngang bộ, chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực mà mình phụ
**Bộ Lâm nghiệp** là một bộ cũ của chính phủ Việt Nam, hiện đã được hợp nhất với Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp Thực phẩm và Bộ Thủy lợi thành Bộ Nông nghiệp và
**Bộ trưởng Nông nghiệp Hoa Kỳ** (tiếng Anh: _United States Secretary of Agriculture_) là người đứng đầu Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ. Bộ trưởng hiện tại là Tom Vilsack, được Thượng viện Hoa Kỳ biểu
Tiến sĩ nông học **Hoàng Kim** (sinh năm 1953) là một chuyên gia nông học có tiếng tại Việt Nam. Ông là tác giả, đồng tác giả của nhiều nghiên cứu khoa học về giống
Bồ nông nâu ở Venezuela **Bồ nông nâu** (danh pháp hai phần: _Pelecanus occidentalis_) là một loài bồ nông phân bố ở châu Mỹ. Đây là một trong những loài chim nổi tiếng và nổi
nhỏ|250x250px|Một ví dụ về một chia sẻ của CSA, bao gồm [[ớt chuông, đậu bắp, cà chua, đậu, khoai tây, tỏi, cà tím và bí đao. ]] **Nông nghiệp cộng đồng **hay còn được gọi
**Bộ Nông nghiệp, Nước và Môi trường** (tiếng Anh: **_Department of Agriculture, Water and the Environment_**, viết tắt là **DAWE**) là một bộ trong Chính phủ Úc, bắt đầu hoạt động vào ngày 1 tháng
**Bộ Tài chính** là cơ quan của Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tài chính, ngân sách nhà nước, thuế, phí,
**Bộ Nông nghiệp và Hợp tác xã** (Viết tắt: MOAC; , ) là một bộ nội các thuộc chính phủ Thái Lan. Bộ này là một trong những bộ lâu đời nhất trong chính phủ,
**Khuyến nông đô thị ở Việt Nam** bao gồm những hoạt động nhằm khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp, bao gồm cả trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản ở trong lòng và vành
**Tiến bộ kỹ thuật và công nghệ trong nông nghiệp Việt Nam**, gọi chung là **tiến bộ kỹ thuật**, là những sản phẩm lần đầu tiên được tạo ra từ kết quả thực hiện nhiệm
**Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Israel** (, _Misrad HaHakla'ut UFitu'ah HaKfar_) là bộ của Chính phủ Israel giám sát ngành nông nghiệp của quốc gia. ## Bộ trưởng Bộ trưởng Bộ Nông
Do nước Đại Việt bị chia cắt từ đầu thế kỷ 17, **nông nghiệp Đại Việt** thời Lê trung hưng bao gồm 2 bộ phận: nông nghiệp Đàng Ngoài và **nông nghiệp Đàng Trong**. Nông
**Bò Hà Lan** (tên gốc: Bò **Holstein Friz**, đọc là bò Hôn–xtên hoặc **Holstein friezian**- viết tắt **HF**) là một giống bò sữa có nguồn gốc từ Hà Lan gần 2.000 năm trước đây. Bắt
**Thị trấn nông trường** là một thuật ngữ dùng để chỉ các thị trấn được hình thành từ những khu dân cư tập trung của các nông trường quốc doanh tại miền Bắc và miền
**Quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt** (tiếng Anh: **Good Agricultural Practices**, viết tắt: **GAP**) là những phương pháp cụ thể, áp dụng vào sản xuất nông nghiệp, sản xuất thực phẩm cho
thumb|Mô hình ở quốc gia [[Burkina Faso: Cây Cao lương (_Sorghum spp._) xen canh với _Faidherbia albida_ (một loài cây họ Đậu) và _Borassus akeassii_ (một loài Thốt nốt châu Phi).]] **Nông lâm kết hợp**
nhỏ|Một góc của Đại học Nông nghiệp Hoa Trung = Đại học Nông nghiệp Hoa Trung = **Đại học Nông nghiệp Hoa Trung** (tên tiếng Trung: **华中农业大学**, （ hoặc ，viết tắt tiếng Anh：****、 hoặc ),
thumb|Biểu tượng của Bộ Nông Lâm Lào **Bộ Nông Lâm** (tiếng Lào: ກະຊວງ ກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້) là cơ quan của chính phủ Lào thực hiện chức năng quản lý nhà nước về nông nghiệp và
, là thành viên Nội các Nhật Bản phụ trách Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản. ## Danh sách Bộ trưởng ### Nông lâm Đại thần (Bộ trưởng Nông lâm nghiệp) * Các
**Bộ Tài nguyên và Môi trường** là cơ quan cũ của Chính phủ Việt Nam, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các lĩnh vực: Đất đai; tài nguyên nước; tài nguyên khoáng
nhỏ|Trụ sở Nhà xuất bản Nông nghiệp **Nhà xuất bản Nông nghiệp** là một nhà xuất bản tại Việt Nam, chuyên xuất bản sách cho đối tượng độc giả là nông dân và cán bộ
**Hóa học nông nghiệp** là lĩnh vực nghiên cứu về hóa học, đặc biệt là hóa học hữu cơ và hóa sinh, vì chúng liên quan đến nông nghiệp - sản xuất nông nghiệp, quá
nhỏ|trái|Bồ nông Úc đang bay **Bồ nông Úc** (danh pháp hai phần: _Pelecanus conspicillatus_) là một loài chim nước lớn, phân bố rộng rãi trên các vùng nước nội địa và ven biển của Úc
**Bồ Xuân Luật** (1907-1994) là một nhà cách mạng và chính khách Việt Nam. Ông từng giữ các chức vụ Bộ trưởng Bộ Canh nông, Ủy viên Thường vụ Quốc hội Việt Nam Dân chủ