✨Biến thể Alpha SARS-CoV-2

thumb|Các quốc gia có trường hợp VOC-202012/01 được xác nhận

Biến thể Alpha (hay Dòng B.1.1.7, biến thể 202012/01, Biến chủng 202012/01, 20I/501Y.V1, Variant of Concern 202012/01 (VOC-202012/01), thường gọi là biến thể tại Anh, biến chủng tại Anh) là một biến thể của SARS-CoV-2, virus gây bệnh virus corona 2019 (COVID-19). Biến thể lần đầu tiên được phát hiện vào tháng 10 năm 2020 tại Vương quốc Anh từ một mẫu được lấy vào tháng trước đó, và nhanh chóng bắt đầu lây lan vào giữa tháng 12. Sự xuất hiện của biến thể mới có mối tương quan với sự gia tăng đáng kể tỷ lệ nhiễm COVID-19 nơi đây. Sự gia tăng này được cho là do sự thay đổi đoạn N501Y bên trong miền liên kết receptor của gai glycoprotein. Đây là miền liên kết với enzyme ACE2 tế bào của người.

Tháng 1 năm 2021, hơn một nửa mẫu giải trình tự gen của COVID-19 được thực hiện ở Anh, đặt ra câu hỏi về nguồn gốc của biến thể và có bao nhiêu biến thể mới khác đang lưu hành trên khắp thế giới.

Số lượng ca xác nhận mắc biến thể này tăng lên nhanh chóng, một phần là do các quốc gia tăng cường biện pháp giám sát và cảnh giác.

Phát hiện

Biến thể 202012/01 được phát hiện vào đầu tháng 12 năm 2020, trên cơ sở kết hợp dữ liệu bộ gen và quan sát thực tế rằng tỷ lệ lây nhiễm ở hạt Kent không có xu hướng giảm, bất chấp các lệnh hạn chế trên toàn quốc gia.

Hai bộ gen sớm nhất thuộc dòng B.1.1.7 được thu thập vào ngày 20 tháng 9 năm 2020 ở hạt Kent và một bộ gen khác vào ngày 21 tháng 9 năm 2020 ở Luân Đôn.

Mặc dù biến thể này được phát hiện lần đầu tiên ở Kent, nhưng rất khó mà biết được nơi bắt nguồn. Có ý kiến cho rằng biến thể này có lẽ đã bắt nguồn từ một người bị suy giảm miễn dịch bị nhiễm bệnh mãn tính, khiến cho virus có thời gian dài để sao chép và tiến hóa.

Đặc tính

Di truyền học

Các đột biến trong SARS-CoV-2 khá phổ biến: chỉ trong gai glycoprotein đã có hơn 4000 đột biến đã được phát hiện (COVID-19 Genomics UK (COG-UK) Consortium, Tập đoàn gen COVID-19 Vương quốc Anh).

Biến thể VOC-202012/01 gồm 23 đột biến: 13 đột biến không đồng nghĩa, 4 đột biến mất đoạn và 6 đột biến câm (tức là có 17 đột biến làm thay đổi protein và 6 đột biến không làm thay đổi Dữ liệu được NERVTAG xem xét gồm phân tích bộ gen cho thấy tỷ lệ hiện mắc (prevalence odds) tương đối của biến thể này tăng gấp đôi sau mỗi 6,4 ngày. Với khoảng cách thế hệ là 6,5 ngày suy ra hệ số lựa chọn (selection coefficient) là $log\_e(2)\backslash cdot6,5/6,4=+0,70\; =\; +70\backslash \%$ Nhóm cũng phát hiện mối tương quan giữa sự tăng lên của hệ số lây nhiễm cơ bản song hành với sự tồn tại của dòng B.1.1.7. Mặc dù còn có thể có những giải thích khác nhưng có khả năng là biến thể này dễ lây lan hơn; các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm trong tương lai sẽ làm rõ điều này. Sở dĩ đột biến này quan trọng vì đây là miền liên kết receptor (RBD) của gai glycoprotein (bên trong môtíp liên kết receptor (receptor-binding motif, RBM), một phần của miền RBD và vì đây là vị trí gắn với enzyme ACE2 của người. Các đột biến trong miền RBD có thể làm thay đổi khả năng nhận dạng kháng thể và tính đặc hiệu liên kết đối với ACE2. Hơn nữa, đột biến có thể giúp virus dễ lây nhiễm hơn. Thật vậy, trong một báo cáo do Sức khỏe Công cộng Anh xuất bản vào ngày 21 tháng 12 năm 2020 (Chand và cs) kết luận rằng "có nhiều khả năng N501Y ảnh hưởng đến ái lực liên kết receptor của protein gai và có thể đột biến này đơn lẻ hoặc kết hợp với sự mất đoạn ở vị trí 69/70 trong miền đầu N, giúp tăng cường khả năng lây truyền của virus ".

Thủ tướng Anh Boris Johnson cho biết vào ngày 19 tháng 12 năm 2020 rằng biến thể mới có khả năng lây nhiễm tăng 70% so với các biến thể trước đó, mặc dù vẫn chưa chắc chắn. Chính phủ Pháp phản bác ý kiến của Johnson, cho rằng khả năng lây nhiễm"chưa được chứng minh ở giai đoạn này". Vivek Murthy, cựu Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, cũng cho rằng rằng biến thể này có khả năng lây truyền cao hơn.

Độc lực

Cơ quan tư vấn khoa học NERVTAG Vương quốc Anh kết luận vào ngày 18 tháng 12 năm 2020 rằng không có đủ dữ liệu để đưa ra kết luận về mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tại cuộc họp giao ban của Johnson vào ngày hôm sau, các quan chức đưa ra thông báo rằng "không có bằng chứng" cho thấy biến thể mới gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn.

Phòng thí nghiệm của Y tế Công cộng Anh tại Porton Down đang tiến hành các cuộc thử nghiệm để tìm bằng chứng liệu biến thể mới có ảnh hưởng đến mức độ nghiêm trọng của bệnh hay không.

Trình tự gen của VOC-202012/01 cho thấy một đột biến Q27stop làm "cắt ngắn protein ORF8 hoặc làm bất hoạt protein". Nghiên cứu cũng lưu ý rằng "SARS-CoV-2 ORF8 là một protein tương tự như globulin miễn dịch (Ig) ảnh hưởng đến bệnh sinh ", "SARS-CoV-2 ORF8 làm giáng hóa Phức hợp phù hợp tổ chức chính I (MHC lớp I)" và "SARS- CoV-2 ORF8 ngăn chặn phản ứng chống vi-rút qua interferon loại I (IFN-1) ".

Hiệu quả của vắc xin

Tính đến cuối năm 2020, một số vắc xin COVID-19 đã được triển khai hoặc đang được phát triển. Mặc dù biến thể mới có đột biến đối với glycoprotein gại, hệ miễn dịch vẫn sinh ra các kháng thể đối với một số vùng của protein để đáp ứng với vắc-xin, vì vậy người ta cho rằng một đột biến duy nhất này không khiến giảm hiệu quả của vắc-xin. Tính đến cuối năm 2020, cơ quan y tế và chuyên gia Đức, Anh, Mỹ cho rằng các vắc xin hiện có vẫn sẽ có hiệu quả chống lại biến thể VOC-202012/01 mới như các biến thể trước đó.

Vào ngày 18 tháng 12, NERVTAG đã đưa ra kết luận "rằng hiện tại chưa có đủ dữ liệu để đưa ra bất kỳ kết luận nào về [...] [a] kháng nguyên lẩn tránh (antigenic escape)". Tính đến ngày 13 tháng 12 năm 2020, 1108 trường hợp mắc biến thể này đã được xác định ở Vương quốc Anh. Những trường hợp này chủ yếu phân bố ở phía đông nam nước Anh. Biến thể cũng đã được tìm thấy ở Wales và Scotland. Vào giữa tháng 12, người ta ước tính rằng gần 60% trường hợp ở London liên quan đến VOC-202012/01. Tính đến ngày 20 tháng 12 năm 2020, chín trường hợp của biến thể mới đã được báo cáo ở Đan Mạch , bốn trường hợp ở Bỉ và một trường hợp ở Hà Lan, Úc và Ý. Singapore, Israel và Bắc Ireland đã báo cáo các trường hợp đầu tiên vào ngày 23 tháng 12. Đức và Thụy Sĩ xác nhận trường hợp đầu tiên vào ngày 24 tháng 12, và Cộng hòa Ireland và Nhật Bản xác nhận vào ngày 25 tháng 12. Các trường hợp đầu tiên ở Canada, Pháp, Lebanon, Tây Ban Nha và Thụy Điển đã được báo cáo vào ngày 26 tháng 12. Vương quốc Anh và Đan Mạch đang giải trình tự các trường hợp SARS-CoV-2 với tỷ lệ cao hơn đáng kể so với hầu hết các nước khác.

Một biến thể có cùng thay đổi tại vị trí N501Y (có thể dẫn đến khả năng lây truyền cao hơn), nhưng có dòng riêng biệt với biến thể ở Anh, cũng đã được phát hiện ở Nam Phi. Sự thay đổi N501Y cũng được tìm thấy ở nhiều nơi khác như ở Úc vào tháng 6 - tháng 7, ở Mỹ vào tháng 7 và ở Brazil vào tháng 4.

Kiểm soát

Tất cả các quốc gia cấu thành Vương quốc Anh đều bị ảnh hưởng bởi lệnh hạn chế đi lại trong nước do sự gia tăng lan truyền của COVID-19 có hiệu lực từ ngày 20 tháng 12 năm 2020. Trong tháng 12 năm 2020, ngày càng nhiều quốc gia trên thế giới công bố lệnh cấm tạm thời hoặc đang cân nhắc việc cấm hành khách đi lại từ Vương quốc Anh và trong một số trường hợp từ các quốc gia khác như Hà Lan và Đan Mạch. Một số quốc gia cấm bay hoặc chỉ cho phép công dân của mình nhập cảnh và buộc phải trải qua xét nghiệm SARS-CoV-2 âm tính. Người phát ngôn của WHO cho biết "Trên khắp châu Âu, nơi lây truyền dữ dội và lan rộng, các quốc gia cần phải nỗ lực tăng cường các phương pháp kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh".

Nhiều quốc gia trên thế giới áp đặt các hạn chế đối với việc đi lại của hành khách từ Vương quốc Anh; nước láng giềng Pháp cũng hạn chế các phương tiện chở hàng có người lái. Một số nước áp dụng các hạn chế đối với việc đi lại tới quốc gia khác. , ít nhất 42 quốc gia đã hạn chế các chuyến bay từ Vương quốc Anh,