Yên Thủy là một huyện nằm ở phía đông nam tỉnh Hòa Bình, Việt Nam.
Địa lý
Yên Thủy là huyện cực nam của tỉnh Hòa Bình, có địa vị trí địa lý:
Phía đông giáp huyện Lạc Thủy
Phía tây giáp huyện Lạc Sơn
Phía nam giáp huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình
Phía bắc giáp huyện Kim Bôi.
Huyện Yên Thủy có diện tích 282,1 km², dân số vào 31/12/2019 là 60.444 người, trong đó phần lớn là người Mường (chiếm 69,22 %), dân tộc Kinh (chiếm 30,06%), các dân tộc khác chiếm 0,741%. Mật độ dân số đạt 381 người/km².
Huyện có độ cao trung bình 24 m so vơi mặt nước nước biển. Chiều dài trung bình là 26 km, chiều rộng trung bình là 12 km, phân thành 3 vùng sản xuất chuyên canh. Một phần vườn quốc gia Cúc Phương nằm trên địa bàn huyện.
Ngoài ra, huyện có một số tài nguyên khoáng sản như: than đá chất lượng cao ở các xã (Lạc Sỹ, Lạc Lương, Bảo Hiệu, Đoàn Kết, Ngọc Lương, Hữu Lợi) và dạng sa khoáng, mỏ đất sét ở vùng 2, các mỏ đá vôi dùng trong sản xuất xi măng, đá xây dựng, nước khoáng Ngọc Lương... nhưng chưa được khai thác đầu tư nhiều so với tiềm năng hiện có.
Hành chính
Huyện Yên Thủy có 11 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Hàng Trạm (huyện lỵ) và 10 xã: Bảo Hiệu, Đa Phúc, Đoàn Kết, Hữu Lợi, Lạc Lương, Lạc Sỹ, Lạc Thịnh, Ngọc Lương, Phú Lai, Yên Trị.
Lịch sử
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, các xã Ngọc Lương, Yên Trị, Phú Lai, Yên Lạc, Lạc Thịnh và một phần xã Lạc Lương, Lạc Sỹ thuộc tổng Lạc và tổng Lạng Phong, phủ Nho Quan, tỉnh Ninh Bình, phần còn lại của các xã Lạc Lương và Lạc Hưng thuộc về huyện Lạc Thủy, tỉnh Hà Nam.
Tháng 4 năm 1946, để đáp ứng tình hình cách mạng lúc bấy giờ, xã Lạc Thủy đổi tên thành Lạc Thịnh; các xã Ngọc Ứng, Phúc Lương, Yên Thái, Thắc La, Phủ Vệ hợp thành xã Đoàn Kết, nhằm tạo thêm sức mạnh đoàn kết toàn dân.
Ngày 1 tháng 5 năm 1953, Ủy ban kháng chiến hành chính Liên khu III quyết định cắt 5 xã phía tây huyện Nho Quan là: Quang Minh, Phú Thịnh, Đoàn Kết, Bảo Lương và Yên Sơn nhập về huyện Lạc Thủy, đồng thời chuyển huyện Lạc Thủy về trực thuộc tỉnh Hoà Bình.
Năm 1954, Chính phủ và Liên khu III chia xã Quang Minh thành 2 xã: Ngọc Lương và Yên Trị; xã Phú Thịnh thành 3 xã: Lạc Thịnh, Yên Lạc và Phú Lai; Liên xã Đoàn Kết- Hữu Lợi thành 2 xã: Đoàn Kết và Hữu Lợi; xã Bảo Lương đổi tên thành xã Bảo Hiệu; xã Yên Sơn đổi tên thành xã Lạc Lương.
Huyện Yên Thủy được thành lập vào ngày 17 tháng 8 năm 1964 trên cơ sở một phần diện tích và dân số của huyện Lạc Thủy, gồm 11 xã: Bảo Hiệu, Đoàn Kết, Hữu Lợi, Lạc Hưng, Lạc Lương, Lạc Sỹ, Lạc Thịnh, Ngọc Lương, Phú Lai, Yên Lạc và Yên Trị.
Ngày 10 tháng 9 năm 1969, thành lập thị trấn nông trường 2 tháng 9 trực thuộc huyện Yên Thủy.
Năm 1975, hợp nhất tỉnh Hòa Bình và tỉnh Hà Tây thành tỉnh Hà Sơn Bình, huyện Yên Thủy thuộc tỉnh Hà Sơn Bình. và đến ngày 12 tháng 8 năm 1991, huyện Yên Thủy thuộc tỉnh Hòa Bình vừa tái lập.
Ngày 1 tháng 8 năm 1994, thành lập thị trấn Hàng Trạm, thị trấn huyện lỵ huyện Yên Thủy trên cơ sở 270 ha diện tích tự nhiên và 4.444 người của xã Yên Lạc.
Ngày 27 tháng 3 năm 1999, chuyển xã Đa Phúc thuộc huyện Lạc Sơn về huyện Yên Thủy quản lý; giải thể thị trấn nông trường 2-9, địa bàn sáp nhập vào các xã lân cận.
Ngày 17 tháng 12 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 830/NQ-UBTVQH14 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc tỉnh Hòa Bình (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2020). Theo đó:
Sáp nhập xã Lạc Hưng vào xã Bảo Hiệu
Sáp nhập xã Yên Lạc vào thị trấn Hàng Trạm.
Huyện Yên Thủy có 1 thị trấn và 10 xã trực thuộc.
Giao thông
Quốc lộ 12B nối từ thành phố Tam Điệp qua thị trấn Hàng Trạm đến huyện Tân Lạc
Đường Hồ Chí Minh
Xã hội
Yên Thủy cùng với Lạc Thủy là hai huyện ít được đầu tư về mọi mặt so với các huyện khác, đặc biệt là về giao thông, thủy lợi và các cơ sở hạ tầng khác. Nhưng Yên Thủy mà đặc biệt là các xã Yên Trị, Ngọc Lương, thị trấn Hàng Trạm là những địa phương có phong trào thâm canh nông nghiệp và sản xuất hàng hóa vào loại cao nhất tỉnh.
Yên Thủy có có 15 trường mầm non (234 lớp); 14 trường tiểu học (228 lớp); 13 trường trung học cơ sở (134 lớp); 1 trung tâm giáo dục thường xuyên (12 lớp); 3 trường trung học phổ thông (54 lớp); 1 trường phổ thông dân tộc nội trú huyện (8 lớp); 1 trung tâm dạy nghề huyện và 1 trung tâm bồi dưỡng chính trị.
Huyện có 1 bệnh viện đa khoa trung tâm, 2 bệnh viện đa khoa khu vực, 1 trung tâm y tế dự phòng, 13/13 trạm y tế xã, thị trấn, 1 đài truyền thanh truyền hình.
Du lịch
Trên địa bàn huyện Yên Thủy có khá nhiều danh lam thắng cảnh mang tính lịch sử, đời sống, tôn giáo như Đình Xàm, Chùa Hang nằm trên quốc lộ 12B thuộc địa phận xã Yên Trị, động Thiên Tôn gồm 2 hang: hang cạn, hang nước (Ngọc Lương), hình thành làng du dịch sinh thái dân tộc Mường (Xóm Thấu, xã Lạc Sỹ), chùa Tác Đức (xã Lạc Thịnh), động Thiên Long (xã Lạc Lương). Trên địa bàn huyện trước đây còn có nhiều đình làng, như đình Khời tại xóm Thời 1, xã Hữu Lợi (nay là xóm Yên Thời), đình Rại tại xóm Rại, xã Hữu Lợi và đình làng của một số xóm làng khác. Tuy nhiên qua thời gian các di tích này chỉ còn lại dấu tích.
Hang Chùa, còn gọi là động Văn Quang, là hang trong núi Chùa Hang ở giữa cánh đồng thuộc thôn Đồng Mai, xã Yên Trị huyện Yên Thủy. Trong động Văn Quang có Chùa Hang là tên thường gọi của ngôi chùa được xây dựng trong động, xưa kia chùa có tên chữ là Thanh Lam Tự. Chùa Hang - Hang Chùa là di tích lịch sử - văn hoá, kiến trúc nghệ thuật, tôn giáo và danh lam thắng cảnh.
Làng nghề
Làng nghề, nghề phụ phát triển trên điều kiện tự nhiên đa dạng của huyện:
- Nghề nấu rượu xóm Đình
- Đa dạng trong trồng trọt, chăn nuôi...
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Yên Thủy** là một huyện nằm ở phía đông nam tỉnh Hòa Bình, Việt Nam. ## Địa lý Yên Thủy là huyện cực nam của tỉnh Hòa Bình, có địa vị trí địa lý: *Phía
[SHOP CHÍNH HÃNG] - Cao Cà gai leo Yên Thủy (Loại 50 gram) là sản phẩm hỗ trợ giải độc gan, mát gan, hỗ trợ điều trị các bệnh về gan của HTX Nông -
**Động Thiên Long Yên Thủy** là động núi ở vùng đất _xóm Yên Mu_ xã Lạc Lương huyện Yên Thủy tỉnh Hòa Bình, Việt Nam. Động Thiên Long thuộc dạng karst trong núi đá vôi.
**Hang Chùa**, còn gọi là **động Văn Quang**, là hang trong _núi Chùa Hang_ ở giữa cánh đồng thuộc thôn Đồng Mai xã Yên Trị huyện Yên Thủy tỉnh Hòa Bình, Việt Nam. Trong động
[SHOP CHÍNH HÃNG] - là sản phẩm hỗ trợ của HTX Nông - LâmNghiệp Bảo Hiệu.  Sản phẩm Giải độc gan Cao Cà gai leo Yên Thủy 100g Sản phẩm được chiết xuất 100%
**Mộ Dung Thùy** () (326–396), tên tự **Đạo Minh** (道明), gọi theo thụy hiệu là **(Hậu) Yên Vũ Thành Đế** ((後)燕武成帝) là một đại tướng của nước Tiền Yên và sau này trở thành hoàng
**Hưng Yên** là một tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Hồng, nằm ở miền Bắc Việt Nam, với trung tâm hành chính cách thủ đô Hà Nội khoảng hơn 55 km về phía Đông Nam.
**Phú Yên** là một tỉnh cũ ven biển nằm ở trung tâm khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, miền Trung Việt Nam. Tỉnh lỵ của tỉnh là thành phố Tuy Hòa. Năm 2018, Phú
Thời kỳ 386-394 **Hậu Yên** (384 – 409) do Mộ Dung Thùy chiếm Liêu Hà thành lập nhà Hậu Yên. Năm 384 (Yên Nguyên nguyên niên, Hậu Yên), quý tộc Mộ Dung Thùy của Tiền
**_Trung nghĩa Thủy hử truyện_** (忠義水滸傳), thường được biết đến tới tên gọi **_Thủy hử truyện_** (水滸傳), là một bộ tiểu thuyết chương hồi được sáng tác thời cuối Nguyên đầu Minh. Tác giả của
**Yên** (Phồn thể: 燕國; Giản thể: 燕国) là một quốc gia chư hầu ở phía bắc của nhà Chu trong lịch sử Trung Quốc, tồn tại từ thời kỳ đầu của Tây Chu qua Xuân
**Yên Phong** là một huyện nằm ở phía tây bắc tỉnh Bắc Ninh, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Yên Phong nằm ở phía tây của tỉnh Bắc Ninh, huyện lỵ của huyện là thị
**Yên Bình** trước đây là một huyện thuộc tỉnh Yên Bái cũ, Việt Nam. Từ 01/07/2025, huyện chính thức kết thúc hoạt động và được tổ chức thành các xã theo mô hình chính quyền
Thời kỳ 386-394 **Nhà Tây Yên** (384 -394) là một quốc gia thời Ngũ Hồ thập lục quốc trong lịch sử Trung Hoa. ## Lập quốc Sau khi Tiền Yên bị Tiền Tần tiêu diệt,
**Lịch sử Phú Yên** kéo dài hơn 500 năm, kể từ cuộc Nam chinh của vua Lê Thánh Tông. ## Từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII ### Giai đoạn tranh chấp Năm 1471,
**Thủy điện Trạm Tấu** là thủy điện xây dựng trên dòng _ngòi Thia_ tại vùng đất các xã Trạm Tấu và Pá Hu huyện Trạm Tấu tỉnh Yên Bái, Việt Nam. _Thủy điện Trạm Tấu_
**Trần Thúy** (; ? - ?) là quan viên nước Yên thời Chiến Quốc trong lịch sử Trung Quốc. ## Cuộc đời Trần Thúy không rõ thân thế, chỉ được nhắc đến trong _Chiến Quốc
**Yên Dũng** là một huyện cũ thuộc tỉnh Bắc Giang, Việt Nam. Huyện Yên Dũng được sáp nhập vào thành phố Bắc Giang vào ngày 1 tháng 1 năm 2025. ## Địa lý Trước khi
**Thủy điện Suối Sập** là các công trình thủy điện xây dựng trên dòng suối Sập (xem _Chỉ dẫn_) và phụ lưu, tại hai huyện Phù Yên và Bắc Yên, tỉnh Sơn La, Việt Nam
**Thủy điện Yên Sơn** là thủy điện xây dựng trên dòng sông Gâm tại vùng đất xã Quý Quân, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, Việt Nam. ## Quá trình xây dựng Thủy điện Yên
**Yên Thế** là một huyện thuộc tỉnh Bắc Giang, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Yên Thế nằm ở phía tây bắc tỉnh Bắc Giang, nằm cách thành phố Bắc Giang khoảng 27 km, cách trung
**_Tục Thủy hử_** (Chữ Hán: 續水浒), còn có tên gọi là **_Chinh tứ khấu_** (征四寇) hay **_Tân tăng đệ ngũ tài tử kỳ thư Thủy hử toàn truyện_** (新增第五才子書水滸全传), được xuất bản tại Việt Nam
**Thủy điện Thác Cá** là nhóm các thủy điện xây dựng trên dòng _Ngòi Thia_ ở vùng đất xã Mỏ Vàng huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái, Việt Nam.. Đến năm 2020 _Thủy điện Thác
**Hưng Yên** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Hưng Yên, Việt Nam. ## Địa lý trái|nhỏ|Một góc thành phố Hưng Yên Thành phố Hưng Yên nằm ở phía nam của tỉnh Hưng Yên,
**Bộ Yến** (danh pháp khoa học: **_Apodiformes_**) là một bộ chim theo truyền thống bao gồm 3 họ: họ Yến (Apodidae), họ Yến mào (Hemiprocnidae) và họ Chim ruồi (Trochilidae). Trong phân loại Sibley-Ahlquist, bộ
**Thủy điện Đồng Sung** là thủy điện xây dựng trên dòng _Ngòi Thia_ ở vùng đất xã Yên Phú và Đại Phác huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái, Việt Nam.. Thủy điện Đồng Sung có
là một bộ phim hoạt hình dài tập được chuyển thể từ bộ truyện tranh cùng tên của tác giả Takeuchi Naoko. Phim đã được trình chiếu tại Nhật, Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Ý,
**Thủy điện Văn Chấn** là thủy điện xây dựng trên dòng _ngòi Thia_ tại vùng đất các xã Suối Quyền và An Lương, huyện Văn Chấn tỉnh Yên Bái, Việt Nam . _Thủy điện Văn
**Thủy điện Ngòi Hút** gồm các thủy điện xây dựng trên dòng ngòi Hút tại vùng đất tỉnh Yên Bái, Việt Nam . Năm 2017 có 3 bậc thủy điện hoạt động với tổng công
**Nhà Nam Yên** (398 – 410) là nhà nước trong thời Ngũ Hồ Thập lục quốc do Mộ Dung Đức chiếm đông Sơn Đông thành lập nhà Nam Yên. ## Lịch sử Hiếu Vũ Đế
**Thủy điện Nậm Chim** là nhóm các thủy điện xây dựng trên dòng Nậm Chim tại huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La, Việt Nam . Thủy điện Nậm Chim có 4 bậc, năm 2018 đã
**Cẩm Thủy** là một huyện nằm ở phía tây bắc của tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam. ## Địa lý Địa giới hành chính huyện Cẩm Thủy: *Phía đông giáp huyện Vĩnh Lộc *Phía bắc giáp
**Phú Yên** là một tỉnh có đặc điểm **địa lý** khá phức tạp, với núi và đồng bằng xen kẽ nhau. Phú Yên trải dài từ 12°42'36" đến 13°41'28" vĩ bắc và từ 108°40'40" đến
**Nguyễn Thị Thúy Ngần** (sinh ngày 20 tháng 1 năm 1972) là nữ chính trị gia nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Bà hiện là Phó Tổng thư ký Quốc hội, Phó
Đại học Thủy lợi – Cơ sở Phố Hiến (Hưng Yên) là phân hiệu mở rộng của Trường Đại học Thủy lợi – một trường công lập hàng đầu Việt Nam về đào tạo chất
Một đoạn thượng nguồn sông Bắc Hưng Hải **Hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải** là một hệ thống kênh, đập, trạm bơm, đê điều nhằm phục vụ việc tưới tiêu và thoát ứng cho
**Thủy điện Pá Hu** là thủy điện xây dựng trên dòng _Ngòi Mù_ ở vùng đất xã Pá Hu huyện Trạm Tấu tỉnh Yên Bái, Việt Nam. Thủy điện Pá Hu có công suất lắp
**_Thủy hử_** () là một bộ phim truyền hình của Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc phát sóng lần đầu năm 1998. ## Lịch sử Đây là chuyển thể truyền hình từ tiểu thuyết
**Thủy điện Sông Ba Hạ** là thủy điện xây dựng trên dòng sông Ba tại vùng đất xã Đức Bình Tây huyện Sông Hinh và xã Suối Trai, huyện Sơn Hòa tỉnh Phú Yên, Việt
**Thụy hiệu** (chữ Hán: 諡號), còn gọi là **hiệu bụt** hoặc **thụy danh** theo ngôn ngữ Việt Nam, là danh hiệu mà các vị quân chủ, chư hầu, đại thần, hậu phi, quyền quý, tu
**Karl XII của Thụy Điển** (tiếng Thụy Điển: _Karl XII av Sverige_; 17 tháng 6 năm 1682 – 30 tháng 11 năm 1718), còn được biết đến dưới tên gọi **Carl XII** (hay **Charles XII**
**Sao Thủy** (tiếng Anh: **Mercury**) hay **Thủy Tinh** (chữ Hán: 水星) là hành tinh nhỏ nhất và gần Mặt Trời nhất trong tám hành tinh thuộc hệ Mặt Trời, với chu kỳ quỹ đạo bằng
**Họ Yến** hay **họ Vũ yến** (danh pháp khoa học: **Apodidae**) là một họ chim có bề ngoài rất giống với các loài én (họ Hirundinidae) nhưng thực ra chúng không có quan hệ họ
**Karl XIV Johan**, tên khai sinh: **Jean-Baptiste Bernadotte**, về sau là **Jean-Baptiste Jules Bernadotte** (26 tháng 1 năm 1763 – 8 tháng 3 năm 1844), con trai thứ hai của luật sư Henri nhà Bernadotte,
**Bảo Yên** là một huyện thuộc tỉnh Lào Cai, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Bảo Yên nằm ở phía đông nam của tỉnh Lào Cai, nằm cách thành phố Lào Cai khoảng 75 km về
Giáo sư Tiến sĩ **Lộc Phương Thủy** (sinh năm 1949 tại Yên Bái), bút danh **Phương Lộc**, là nghiên cứu viên cao cấp chuyên ngành văn học Pháp thế kỷ 20, nguyên Trưởng ban Văn
**_Thủy hử_** hay **_Thủy hử truyện_** (水滸傳, nghĩa đen là "bến nước"), tên gốc là **_Trung nghĩa truyện_** (忠義傳) hay **_Trung nghĩa Thủy hử truyện_** (忠義水滸傳), là một tác phẩm trong bốn tác phẩm lớn
**Yên Giản công** (_chữ Hán_:燕簡公) có thể đề cập đến: ## Danh sách * Yên Giản công Cơ Khoản, vị quân chủ thứ 26 của nước Yên, có thụy hiệu khác là Huệ Công, trị
**Chiến tranh Yên-Tề** (284 TCN - 279 TCN), là trận chiến quy mô lớn diễn ra vào thời Chiến Quốc trong lịch sử Trung Quốc với sự tham gia của bảy nước chư hầu, trong
**Thủy điện La Hiêng 2** là thủy điện xây dựng trên _sông La Hiêng_ tại vùng đất xã Phú Mỡ huyện Đồng Xuân tỉnh Phú Yên, Việt Nam . _Thủy điện La Hiêng 2_ có