Vườn quốc gia và khu bảo tồn Cổng Bắc Cực là một vườn quốc gia nằm ở tiểu bang Alaska, Hoa Kỳ. Nó là vườn quốc gia nằm xa nhất về phía Bắc Hoa Kỳ (toàn bộ Vườn quốc gia nằm trong Vòng Bắc Cực) và cũng là vườn quốc gia lớn thứ hai tại Hoa Kỳ với diện tích 8.472.506 mẫu Anh (chỉ sau Vườn quốc gia và khu bảo tồn Wrangell–St. Elias). Diện tích của vườn quốc gia này thậm chí còn lớn hơn cả nước Bỉ. Trọng tâm của Vườn quốc gia và khu bảo tồn Cổng Bắc Cực chính là các phần của Dãy Brooks. Nó đã từng được bảo vệ như là Tượng đài Quốc gia vào ngày 1 tháng 12 năm 1978 trước khi trở thành một vườn quốc gia và khu bảo tồn sau đó hai năm, tức là vào năm 1980 khi Đạo luật Bảo tồn Vùng đất quan trọng Quốc gia tại Alaska được thông qua. Một phần của Vườn quốc gia được bảo vệ trong Vùng hoang dã Cổng Bắc Cực có diện tích 7.167.192 mẫu Anh (2.900.460 ha). Khu vực này tiếp giáp với vùng hoang dã Noatak, cùng nhau chúng tạo thành một vùng hoang dã tiếp giáp lớn nhất Hoa Kỳ.
Các hoạt động
Tại Vườn quốc gia không có bất cứ một con đường nào cả. Do sự xa xôi cùng với việc thiếu cơ sở hạ tầng hỗ trợ khiến đây là một trong số những vườn quốc gia ít khách du lịch ghé thăm nhất trong số các vườn quốc gia tại Hoa Kỳ. Điều này được minh chứng khi năm 2013 chỉ có 11.012 du khách ghé thăm, đây là con số quá khiêm tốn so với 4,5 triệu du khách (gấp hơn 400 lần) mà Vườn quốc gia Grand Canyon có được cũng trong năm 2013.
Hoạt động cắm trại được phép trong khắp Vườn quốc gia và khu bảo tồn Cổng Bắc Cực nhưng có thể bị hạn chế ở những vùng đất của những người thổ dân bản địa. Trụ sở chính của Vườn quốc gia nằm tại Fairbanks và các hoạt động dịch vụ trong Vườn quốc gia được quản lý bởi Trạm kiểm lâm Bettles nằm ở phía nam Vườn quốc gia.
Địa lý
thumb|[[Arrigetch Peaks|Đỉnh Arrigetch]]
thumb|Vườn quốc gia trong quá khứ từng nằm dưới đáy biển với rất nhiều hình thành đá, vách đá, vòm.
Vườn quốc gia nằm ở phía tây của Đại lộ Dalton, bao gồm chủ yếu là các phần phía bắc và sườn phía nam của dãy núi Brooks. Một số tính năng khác của nó là dãy Endicott và một phần của dãy núi Schwatka. Phần lớn diện tích của Cổng Bắc Cực được chỉ định như là một vườn quốc gia, trong đó chỉ có các hoạt động săn bắn mang tính chất tự cung tự cấp của những người dân địa phương là được phép. Hoạt động săn bắn giải trí chỉ được phép tại khu bảo tồn quốc gia. Tuy nhiên, để được săn bắn và bẫy thú thì người đó cũng cần phải có tất cả những giấy phép cần thiết và phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của bang.
Ranh giới phía đông của Vườn quốc gia và khu bảo tồn chạy theo đại lộ Dalton ở khoảng cách vài dặm với một phần phía tây Khu bảo tồn động vật hoang dã Cổng Bắc Cực nằm xa hơn khoảng 10 dặm về phía đông. Khu bảo tồn động vật hoang dã Kanuti là ranh giới gần về phía đông nam của vườn quốc gia. Trong khi đó, khu bảo tồn quốc gia Noatak giáp với ranh giới phía tây và Khu dự trữ Dầu khí Quốc gia Alaska giáp với góc phía tây bắc. Hầu như toàn bộ Vườn quốc gia được chỉ định như là một vùng hoang dã, ngoại trừ khu vực quanh đèo Anaktuvuk. Một phần tách ra bao quanh dãy núi Fortress và Castle ở phía bắc Vườn quốc gia.
Bên ngoài ranh giới Vườn quốc gia có 10 cộng đồng nhỏ được xếp vào cộng đồng dân cư địa phương và họ là những người phụ thuộc vào nguồn tài nguyên của Vườn quốc gia. Đó là những người sinh sống ở Alatna, Allakaket, Ambler, Anaktuvuk Pass, Bettles/Evansville, Hughes, Kobuk, Nuiqsut, Shungnak và Wiseman. Trong Vườn quốc gia không có bất cứ một con đường, đường mòn, khu trung tâm khách du lịch hay một khu vực cắm trại nào cả. Đại lộ Dalton (Đại lộ 11 bang Alaska) cách ranh giới Vườn quốc gia khoảng 5 dặm (8 km) về phía đông nhưng phải đi qua một sông băng để tới được vườn quốc gia. Một khu vực có diện tích của Vườn quốc gia được sở hữu bởi những người thổ dân địa phương và chính quyền bang Alaska. Phần lớn diện tích Vườn quốc gia (7.263.000 mẫu Anh) nằm trong Vùng hoang dã Cổng Bắc Cực.
Một số đỉnh núi nổi bật trong Vườn quốc gia bao gồm Arrigetch Peaks (nhóm các ngọn tháp đá gồ ghề) và Igikpak (đỉnh cao nhất của dãy Schwatka). Ngoài ra, Vườn quốc gia còn có 6 sông thuộc Hệ thống Các sông Xuyên cảnh và Hoang dã Quốc gia là sông Alatna, John, Kobuk, Koyukuk, một phần sông Noatak và sông Tinayguk.
Địa chất
Vườn quốc gia bao gồm phần lớn khu vực trung tâm và phía đông dãy Brooks. Nó mở rộng về phía đông tới đoạn phân nhánh giữa của sông Koyukuk, song song với đại lộ Dalton và Hệ thống Ống dẫn dầu xuyên Alaska. Vườn quốc gia nằm giữa đường phân chia lục địa, chia tách các cửa thoát nước đổ về Bắc Băng Dương và Thái Bình Dương. Phía bắc của Vườn quốc gia là một phần nhỏ thuộc vùng lãnh nguyên núi thấp Bắc Cực. Dãy Brooks nằm ở trung tâm Vườn quốc gia, chạy dài từ động sang tây. Về phía nam của dãy Brooks là mạch núi Ambler-Chandalar với những thung lũng liền hồ hướng đông-tây. Tận cùng phía nam của Vườn quốc gia là các phần của vùng trũng Kobuk-Selawik, là thượng nguồn của sông Kobuk.
Sinh thái học
Rừng taiga kéo dài cho đến khoảng 68 độ bắc đặc trưng bởi màu đen trắng lẫn lộn của vân sam và dương. Phía bắc của khu vực rừng này là nền đất lạnh và khô hạn được mô tả như là Sa mạc của Cực Bắc. Trong suốt mùa đông kéo dài, nhiệt độ có thể xuống tới nhưng lại có thể đạt tới trong thời gian ngắn vào mùa hè. Vườn quốc gia nằm hoàn toàn trong vòng Bắc Cực.
Tuy khí hậu khắc nghiệt nhưng hệ động vật lại vô cùng đa dạng với rất nhiều loài bao gồm: đại bàng đầu trắng, gấu đen Bắc Mỹ, cáo, cừu Dall, sóc, thỏ tuyết, cú diều phương Bắc, bò xạ hương, đại bàng vàng, gấu xám Bắc Mỹ, sói đồng cỏ, nai sừng tấm Alaska, linh miêu Canada, gấu trắng Bắc Cực, cắt lớn, chuột xạ hương, cú sừng, rái cá sông Bắc Mỹ, ó cá, hải ly châu Mỹ và sói thung lũng Mackenzie. Loài tuần lộc Caribou khá phổ biến trong Vườn quốc gia và chúng được coi như là nguồn thực phẩm quan trọng cho người dân địa phương. Vườn quốc gia và khu bảo tồn Cổng Bắc Cực là giới hạn phía bắc của loài cừu Dall, trong khi gấu xám Bắc Mỹ và khoảng 132 cá thể gấu nâu cũng được bảo tồn tại Vườn quốc gia.
Lịch sử
Các dân tộc du mục sinh sống trên dãy núi Brooks khoảng 12.500 năm trước đây, chủ yếu dựa vào việc săn bắt tuần lộc và các loài động vật hoang dã. Di chỉ Mesa tại Iteriak Creek là bằng chứng về cuộc sống của họ trong khoảng 11.500-10.300 năm. Sau khi có sự xuất hiện của các dụng cụ đá (lao đá, dao dá) và lưới vào khoảng 6.000 năm trước thì giai đoạn Ipuitak được ghi nhận với những dụng cụ truyền thống được tìm thấy ở di chỉ Bateman tại hồ Itkillik. Những người Gwich'in thuộc ngữ hệ Bắc Athabaskan cũng sống tại khu vực phía nam của vườn quốc gia cách đây 1.000 năm.
👁️
3 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Vườn quốc gia và khu bảo tồn Cổng Bắc Cực** là một vườn quốc gia nằm ở tiểu bang Alaska, Hoa Kỳ. Nó là vườn quốc gia nằm xa nhất về phía Bắc Hoa Kỳ
Biểu tượng logo của Cục Công viên Quốc gia, cơ quan quản lý các Vườn quốc gia Hoa Kỳ. Hiện nay, Hoa Kỳ có 60 vườn quốc gia và khu bảo tồn được coi như
**Vườn quốc gia và vườn bang Redwood** là một tổ hợp gồm vườn quốc gia và vườn bang nằm dọc theo bờ biển phía Bắc của tiểu bang California, Hoa Kỳ. Nó bao gồm vườn
**Vườn quốc gia Dzanga-Ndoki** là vườn quốc gia nằm ở khu vực cực tây nam của Cộng hòa Trung Phi. Được thành lập vào năm 1990, vườn quốc gia này có diện tích . Nó
thumb thumb|Sơn dương núi Pakistan **Vườn quốc gia Pamir** (tên gọi khác là **vườn quốc gia Tajik**, **Pamersky** hoặc **Pamirsky**) là một vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên ở miền đông Tajikistan.
**Vườn quốc gia Thung lũng Valbonë** () là một vườn quốc gia nằm bên trong dãy núi Albania Alps ở miền Bắc Albania. Với tổng diện tích , vườn quốc gia bao gồm khu vực
**Vườn quốc gia Shebenik-Jabllanicë** () là một vườn quốc gia nằm ở miền đông Albania, tiếp giáp với biên giới của Bắc Macedonia. Với diện tích , nó có phong cảnh núi non đặc biệt
phải|[[Grand Bec nhìn từ Champagny-le-Haut]] **Vườn quốc gia Vanoise** (_Vạn Hoa_, tiếng Pháp: _Parc national de la Vanoise_) là một vườn quốc gia của Pháp, nằm trong tỉnh Savoie trong rặng núi mang cùng tên,
**Vườn quốc gia biển Abrolhos** (tiếng Bồ Đào Nha: _Parque Nacional Marinho dos Abrolhos_) là một khu bảo tồn biển nằm ở phía nam của tiểu bang Bahia, đông bắc Brasil. Vườn quốc gia này
**Vườn quốc gia El Rey** () là một vườn quốc gia nằm trong bộ phận của Anta, tỉnh Salta, phía tây bắc Argentina, cách thủ phủ của tỉnh là thành phố Salta khoảng 80 km. Được
**Khu bảo tồn thiên nhiên Kavkaz** () (còn được gọi là **Caucasus**, hoặc **Kavkasky**) là một khu bảo tồn thiên nhiên nghiêm ngặt bao gồm một phần tây bắc dãy núi khổng lồ Kavkaz, thuộc
**Vườn quốc gia Guadeloupe** (_Quất Lập_, tiếng Pháp: _Parc national de la Guadeloupe_) là một vườn quốc gia nằm ở Guadeloupe, một bộ phận ở nước ngoài của Pháp nằm trong Quần đảo Leeward, khu
**Vườn quốc gia Amboseli**, trước đây là **Khu bảo tồn thú săn Maasai Amboseli** là một vườn quốc gia nằm ở Kajiado, Kenya. Nó có diện tích là vùng lõi của một khu bảo tồn
**Vườn quốc gia Peneda-Gerês** (), cũng được gọi ngắn là **Gerês**, là vườn quốc gia duy nhất ở Bồ Đào Nha (dù có nhiều vườn tự nhiên và khu bảo tồn khắp cả nước). Nó
[[Hồ Saint Mary là hồ lớn thứ hai trong vườn quốc gia, sau Hồ McDonald.]] **Vườn quốc gia Glacier** nằm ở phía Bắc tiểu bang Montana, có biên giới phía Nam với các tỉnh Alberta
**Vườn quốc gia Lò Gò – Xa Mát** (còn được gọi là **Khu bảo tồn quốc gia Lò Gò – Xa Mát**) là một vườn quốc gia của Việt Nam, được thành lập theo [http://vbqppl4.moj.gov.vn/law/vi/2001_to_2010/2002/200207/200207120002/lawdocument_view
**Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng** là một vườn quốc gia của Việt Nam, nằm tại xã Bố Trạch và Minh Hóa, tỉnh Quảng Trị, cách phường Đồng Hới khoảng 50 km về phía
phải|[[Vườn quốc gia Banff, Alberta, Canada.]] phải|Vườn quốc gia Los Cardones, [[Argentina.]] **Vườn quốc gia** hay **công viên quốc gia** là một khu vực đất hay biển được bảo tồn bằng các quy định pháp
**Vườn quốc gia** tại Việt Nam là một danh hiệu được Chính phủ Việt Nam công nhận chính thức thông qua nghị định. Thông thường, vườn quốc gia nằm trên địa phận nhiều tỉnh, thành
**Vườn quốc gia Yellowstone** (_Vườn quốc gia Đá Vàng_) là một vườn quốc gia Hoa Kỳ nằm ở các bang miền tây Wyoming, Montana và Idaho của Hoa Kỳ, được thành lập ngày 01 tháng
**Vườn quốc gia Tràm Chim** thuộc tỉnh Đồng Tháp là một khu đất ngập nước, được xếp trong hệ thống rừng đặc dụng của Việt Nam. Nơi đây có nhiều loài chim quý, đặc biệt
**Vườn quốc gia Tongariro** là vườn quốc gia lâu đời nhất tại New Zealand nằm tại trung tâm của Đảo Bắc. Nó đã được UNESCO công nhận là Di sản thế giới bởi cả giá
**Vườn quốc gia Qausuittuq** (phát âm Qow-soo-ee-tooq, từ Inuktitut có nghĩa là _nơi mặt trời không mọc_) là một vườn quốc gia nằm ở phía tây bắc đảo Bathurst ở Nunavut. Nó được thành lập
**Vườn quốc gia Grand Canyon** là vườn quốc gia nằm ở phía tây bắc tiểu bang Arizona, Hoa Kỳ. Trung tâm của nó là Grand Canyon là một hẻm núi của sông Colorado, được coi
**Vườn quốc gia Núi Chúa** là một vườn quốc gia tại huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận, Việt Nam được thành lập vào năm 2003 theo Quyết định số 134/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ
**Vườn quốc gia Keoladeo** hoặc **Vườn quốc gia Keoladeo Ghana** trước đây được gọi là **Khu bảo tồn chim Bharatpur** là một vườn quốc gia nằm ở Bharatpur thuộc bang bang Rajasthan, Ấn Độ. Đây
nhỏ|phải|Bản đồ của New Zealand với các vườn quốc gia được đánh dấu màu xanh lá cây. **Vườn quốc gia của New Zealand** là 14 khu bảo tồn được quản lý bởi Cục Bảo tồn.
**Vườn quốc gia Bhitarkanika** là một vườn quốc gia nằm ở huyện Kendrapara, bang Odisha, miền đông Ấn Độ. Vùng lõi có diện tích 145 km² là Khu bảo tồn thiên nhiên Bhitarkanika, trong khi khu
**Vườn quốc gia Skuleskogen** là một vườn quốc gia nằm ở phía đông của rừng Skule thuộc đô thị Ornskoldsvik và Kramfors, Västernorrland, trên bờ biển Baltic, Thụy Điển. Vườn quốc gia đặc trưng bởi
**Vườn quốc gia Liwonde**, còn gọi là **Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Liwonde**, là một vườn quốc gia ở miền nam Malawi, gần biên giới Mozambique. Vườn quốc gia này được thành lập
**Vườn quốc gia Yugyd Va** (Komi, Nga: Югыд ва) là một vườn quốc gia ở Cộng hòa Komi, một nước cộng hòa thành viên của Liên bang Nga, nằm ở phía đông bắc châu Âu.
nhỏ|phải|Khu bảo tồn thiên nhiên Tarvasjõgi nhỏ|phải|Rừng nguyên sinh được bảo tồn **Khu bảo tồn thiên nhiên** là vùng đất hay vùng biển đặc biệt được dành để bảo vệ và duy trì tính đa
thumb|right|[[Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ|Khu bảo tồn thiên nhiên rừng ngập mặn Cần Giờ.]] **Các khu bảo tồn tại Việt Nam** bao gồm các khu bảo tồn thiên nhiên, các
**Vườn quốc gia Padjelanta** là một vườn quốc gia nằm ở Hạt Norrbotten, phía bắc Thụy Điển. Được thành lập vào năm 1963, nó là vườn quốc gia lớn nhất ở Thụy Điển, với diện
**Stora Sjöfallet** là một vườn quốc gia nằm ở Norrbotten, miền bắc Thụy Điển, trong các đô thị Gällivare và Jokkmokk. Được thành lập vào năm 1909 và có diện tích 1.278 km², đây vườn quốc
**Vườn quốc gia tại Argentina** là một mạng lưới bao gồm 33 vườn quốc gia. Các địa điểm này bao gồm rất nhiều dạng địa hình và môi trường sinh thái, từ vườn quốc gia
**Khu bảo tồn vườn quốc gia Đảo Sable** là một khu bảo tồn vườn quốc gia nằm tại đảo Sable, cách thành phố Halifax về phía đông nam và về phía đông nam điểm gần
**Vườn quốc gia Sagarmāthā** là một vườn quốc gia nằm trên khu vực dãy núi Himalaya, phía đông Nepal, nơi được chi phối bởi đỉnh Everest cao nhất thế giới. Vườn quốc gia có diện
**Vườn quốc gia Banc d'Arguin** (tiếng Pháp: **Parc National du Banc d'Arguin**, ) nằm ở Tây Phi, trên bờ biển phía tây của Mauritanie, giữa Nouakchott và Nouadhibou. Đây là một di sản thế giới
**Vườn quốc gia Du Già - Cao nguyên đá Đồng Văn** là một vườn quốc gia nằm tại ba huyện Vị Xuyên, Bắc Mê và Yên Minh thuộc tỉnh Hà Giang, Việt Nam. Vườn quốc
**Vườn quốc gia Bernardo O'Higgins** () là khu bảo tồn có diện tích lớn nhất Chile, với , nằm trong các vùng Magellan và Địa Cực Chile và Aysén. Nó được đặt theo tên của
**Vườn quốc gia Khangchendzonga** còn được biết đến với tên **Vườn quốc gia Kanchenjunga** hay **Khu dự trữ sinh quyển Kanchenjunga** là một vườn quốc gia, khu dự trữ sinh quyển nằm tại Sikkim, Ấn
**Vườn quốc gia Huascarán** () là một vườn quốc gia trong dãy núi Cordillera Blanca, bao gồm một loạt các đỉnh núi thuộc dãy Andes, trong vùng Ancash ở trung tâm Peru. Nó là di
Một bãi biển ở phần bờ biển của vườn quốc gia. **Vườn quốc gia Olympic** (tiếng Anh: **Olympic National Park**) là một vườn quốc gia tọa lạc tại tiểu bang Washington, ở vùng cực tây-bắc
nhỏ|phải|Một khu bảo tồn động vật **Khu bảo tồn động vật** (_Animal sanctuary_) là một khu vực được sử dụng cho mục đích bảo tồn động vật hoang dã và các loài động vật nói
right|Khu bờ biển thuộc vườn quốc gia. **Vườn quốc gia Biển Malindi** nằm ngoài khơi bờ biển Ấn Độ Dương, thuộc Kenya. Được thành lập vào năm 1968 và được bảo vệ, quản lý bởi
Vườn quốc gia Cúc Phương-Việt Nam được chụp từ trên cao, vào lúc hoàng hôn Dây bàm bàm dài 2 km ở Vườn quốc gia Cúc Phương [[Cạnh tranh sinh học ở Vườn quốc gia
**Vườn quốc gia Killarney** () là một vườn quốc gia nằm gần thị trấn Killarney, hạt Kerry, Cộng hòa Ireland. Được thành lập vào năm 1932 khi Arthur Vincent và William Bowers Bourn hiến tặng
**Vườn quốc gia Wood Buffalo**, nằm ở phía đông bắc tỉnh Alberta và phía nam Các Lãnh thổ Tây Bắc, là vườn quốc gia lớn nhất Canada với diện tích 44.807 km² (17.300 dặm vuông). Với
**Vườn quốc gia Pirin** () ban đầu có tên là **Vườn quốc gia Vihren** là vườn quốc gia trải rộng trên khu vực diện tích , bao gồm phần lớn dãy núi Pirin ở phía