Thời đại đồ đá mới là sự phân chia cuối cùng của Thời đại đồ đá, với một loạt các phát triển có vẻ đã phát sinh độc lập ở một số nơi trên thế giới. Nó được nhìn thấy lần đầu tiên vào khoảng 12.000 năm trước khi những phát triển đầu tiên của nghề nông xuất hiện ở Cận Đông thời kỳ đồ đá cũ, và sau đó là ở các khu vực khác trên thế giới. Thời đại đồ đá mới kéo dài (ở phần đó của thế giới) cho đến thời kỳ chuyển tiếp của Thời đại đồ đồng đá từ khoảng 6.500 năm trước (4500 TCN), được đánh dấu bằng sự phát triển của luyện kim, dẫn đến thời đại đồ đồng và đồ sắt.
Ở những nơi khác, đồ đá mới tiếp nối Thời đại đồ đá giữa và sau đó kéo dài cho đến sau này. Ở Bắc Âu, thời kỳ đồ đá mới kéo dài đến khoảng năm 1700 trước Công Nguyên, trong khi ở Trung Quốc kéo dài đến năm 1200 trước Công nguyên. Các khu vực khác trên thế giới (bao gồm cả Châu Đại Dương và các khu vực phía bắc của Châu Mỹ) nhìn chung vẫn ở trong giai đoạn phát triển đồ đá mới cho đến khi tiếp xúc với Châu Âu.
Thời đại đồ đá mới đã giới thiệu cuộc Cách mạng đồ đá mới, bao gồm sự tiến triển của các đặc điểm và thay đổi về hành vi và văn hóa, trên hết là việc đưa vào nuôi trồng và sử dụng các động vật đã được thuần hóa.Một số nhà khảo cổ học từ lâu đã ủng hộ việc thay thế "Đồ đá mới" bằng một thuật ngữ dễ mô tả hơn, chẳng hạn như "Các cộng đồng làng sơ khai", nhưng điều này đã không được chấp nhận rộng rãi.
Nguồn gốc
Theo Bảng niên đại ASPRO, thời đại đồ đá mới bắt đầu vào khoảng năm 10.200 trước Công Nguyên ở Levant, phát sinh từ nền văn hóa Natufian, khi việc sử dụng ngũ cốc hoang dã tiên phong phát triển thành nông nghiệp sơ khai. Thời kỳ Natufian hay "tiền đồ đá mới" kéo dài từ 12.500 đến 9.500 trước Công Nguyên, và được coi là trùng lặp với Thời đại Đồ đá mới Tiền gốm (PPNA) của 10.200–8800 trước Công Nguyên. Khi người Natufian đã trở nên phụ thuộc vào ngũ cốc hoang dã trong chế độ ăn uống của họ, và lối sống ít vận động đã bắt đầu trong số họ, những thay đổi khí hậu liên quan đến Younger Dryas (khoảng 10.000 năm trước Công Nguyên) được cho là đã buộc mọi người phát triển nghề nông.
Vào khoảng 10.200–8.800 trước Công Nguyên, các cộng đồng nông dân đã hình thành ở Levant và lan rộng đến Tiểu Á, Bắc Phi và Bắc Lưỡng Hà. Lưỡng Hà là nơi có những phát triển sớm nhất của Cách mạng đồ đá mới từ khoảng 10.000 năm trước Công Nguyên.
Việc canh tác thời đại đồ đá mới chỉ giới hạn trong phạm vi hẹp của các loại thực vật, cả hoang dã và thuần hóa, bao gồm triticum monococcum, kê và triticum spelta, và việc nuôi chó. Vào khoảng 8000 năm trước Công Nguyên, nó bao gồm cừu và dê, bò nhà và lợn được thuần hóa.
Không phải tất cả các yếu tố văn hóa đặc trưng của thời đại đồ đá mới này đều xuất hiện ở mọi nơi theo cùng một trật tự: các xã hội nông nghiệp sớm nhất ở Cận Đông không sử dụng đồ gốm. Ở các khu vực khác trên thế giới, chẳng hạn như Châu Phi, Nam Á và Đông Nam Á, các sự kiện thuần hóa độc lập đã dẫn đến các nền văn hóa Đồ đá mới đặc biệt theo khu vực của họ, phát sinh hoàn toàn độc lập với các nền văn hóa ở Châu Âu và Tây Nam Á. Các xã hội đầu tiên của Nhật Bản và các nền văn hóa Đông Á khác đã sử dụng đồ gốm trước khi phát triển nông nghiệp.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Thời đại đồ đá mới** là sự phân chia cuối cùng của Thời đại đồ đá, với một loạt các phát triển có vẻ đã phát sinh độc lập ở một số nơi trên thế
**Thời đại đồ đá mới ở Hy Lạp** là một thuật ngữ khảo cổ học được sử dụng để nhắc đến giai đoạn thời đại đồ đá mới của lịch sử Hy Lạp mà bắt
Đây là danh sách các nền văn hóa thời đại đồ đá mới của Trung Quốc đã được các nhà khảo cổ học khai quật. Chúng được sắp xếp theo thứ tự thời gian từ
**Các mỏ đá lửa thời đại đồ đá mới ở Spiennes** là một trong những mỏ đá lửa lớn nhất và sớm nhất có từ Thời đại đồ đá mới tồn tại ở tây bắc
**Thời đại Đồ đá** hay **Paleolithic** là một thời kỳ tiền sử kéo dài mà trong giai đoạn này đá đã được sử dụng rộng rãi để tạo ra các công cụ có cạnh sắc,
Trung Quốc đã và đang là khởi nguồn của nhiều tiến bộ, phát hiện khoa học và các phát minh sáng chế. Dưới đây là danh sách theo thứ tự bảng chữ cái Latinh các
**Thời đại đồ đá giữa** (tiếng Anh là _Mesolithic_ có gốc từ tiếng Hy Lạp: mesos "giữa", lithos "đá") là một giai đoạn của thời đại đồ đá, một khái niệm khảo cổ được sử
**Tây Tạng thời kỳ đồ đá mới** là giai đoạn tiền sử mà công nghệ đồ đá mới đã xuất hiện tại khu vực Tây Tạng ngày nay. Con người đã bắt đầu sinh sống
nhỏ|phải|Hộp sọ của _[[Homo heidelbergensis_, tổ tiên thời kỳ đồ đá cũ hạ của _Homo neanderthalensis_, có niên đại từ khoảng 500 Ka tới 400 Ka BP]] **Thời đại đồ đá cũ** là giai đoạn
nhỏ|Lược đồ khu vực [[Lưỡi liềm Màu mỡ khoảng năm 7500 trước Công nguyên với các di chỉ đồ đá mới Tiền đồ gốm được tô đỏ.]] **Cách mạng Đá mới** () hay **Cách mạng
**Thời đại đồ đồng** là một thời kỳ trong sự phát triển của nền văn minh khi phần lớn công việc luyện kim tiên tiến (ít nhất là trong sử dụng có hệ thống và
phải|nhỏ|Nhật Bản ở [[thời kỳ băng hà cuối cùng, hậu kỳ thế Pleistocen khoảng 20.000 năm trước Viền đen thể hiện Nhật Bản ngày nay]] ở Nhật Bản bao trùm thời kỳ khoảng 100.000 đến
**Thời đại đồ đồng đá** hay **thời đại đồng đá**, **thời kỳ đồ đồng đá**, **thời kỳ đồng đá**, nguyên gốc từ cụm từ trong tiếng Hy Lạp χαλκόςλίθος (_khalkoslithos_ nghĩa là đồng đá), tại
**Thời kỳ đồ gốm Trất Văn** hay **Thời kỳ đồ gốm Jeulmun** là một thời đại khảo cổ ở Triều Tiên thời tiền sử kéo dài từ năm 8000 TCN tới 1500 TCN. Thời kỳ
nhỏ|trái|Mộ đá (_dolmen_) ở Ireland Ở Tây Nam Á, thời kì đồ đá trong lịch sử kiến trúc bắt đầu từ khoảng 10000 năm trước Công nguyên ở vùng Cận Đông (_levant_), từ thời kì
**Văn hóa Đa Bút** là một nền văn hóa Việt Nam ở sơ kỳ thời đại đồ đá mới có niên đại sau các nền văn hóa Hòa Bình và Bắc Sơn, cách đây từ
**Các địa điểm nghệ thuật đá thời tiền sử trong Thung lũng Côa** là một địa điểm khảo cổ thời đại đồ đá cũ nằm ở Guarda, Norte, Bồ Đào Nha, gần biên giới với
phải|Mộ đá Circassia gần sông Zhane, Nga phải|Mộ đá [[Salvatierra/Agurain|Salvatierra, Tây Ban Nha ]] Mộ đá di [[Avola (SR), Italia]] phải|Mộ đá Poulnabrone ở Burren, [[hạt Clare, Ireland]] Mộ đá Kilclooney gần [[Ardara ở hạt
thumb|Bản đồ các dòng di cư sớm thời tiền sử theo [[DNA ty thể. Các con số thể hiện là Ka BP.]] **Các dòng di cư sớm thời tiền sử** bắt đầu khi Người đứng
phải|Mô hình minh họa cư dân Văn hóa Hòa Bình. **Văn hóa Hòa Bình** được giới khảo cổ học chính thức công nhận từ ngày 30 tháng 1 năm 1932, do đề xuất của Madeleine
**Hậu kỳ Đá cũ**, còn gọi là **Paleolithic muộn** hay **Paleolithic trên,** là giai đoạn thứ ba và cuối cùng của thời đại đồ đá cũ. Theo một số lý thuyết, thời kỳ này có
**Ġgantija** (, "Giantess") là tổ hợp đền thờ cự thạch khổng lồ có từ thời đại đồ đá mới nằm trên đảo Gozo, thuộc Cộng hòa Malta. Đây là ngôi đền sớm nhất trong quần
**Jericho** ); là một thành phố nằm gần Sông Jordan ở Bờ Tây thuộc các vùng lãnh thổ Palestine. Đây là thủ phủ của tỉnh Jericho và có số dân trên 20.000 người. Nằm ở
nhỏ|Quả cầu năm 2012 khi đã thả, nhìn từ trên cao xuống nhỏ **Quả cầu Quảng trường Thời Đại** là một quả cầu thời gian đặt tại Quảng trường Thời Đại ở Thành phố New
**Göbekli Tepe** [ɡøbe̞kli ťe̞pɛ] (Kurdish: Girê Navokê) là một ngôi đền trên đỉnh của một mỏm thuộc một dãy núi khoảng phía đông bắc thị trấn Şanlıurfa (trước kia là Urfa / Edessa) phía đông
**Thời đại Thông tin** (còn gọi là **Thời đại Máy tính**, **Thời đại Kỹ thuật số** hoặc **Thời đại Truyền thông mới**) là một giai đoạn trong lịch sử nhân loại với sự chuyển đổi
phải|Những hang động xuyên thủy ở [[Tràng An.]] **Văn hóa Tràng An** là một nền văn hóa cổ ở Việt Nam, hình thành từ thời kỳ đồ đá cũ cách nay khoảng 25 ngàn năm.
nhỏ|Văn hóa Cucuteni-Tripillia **Văn hóa Cucuteni-Tripillia**, **văn hóa Cucuteni-Tripolye**, **văn hóa Cucuteni**, **văn hóa Trypillia**, **văn hóa Tripolye**, là các tên gọi khác nhau cho một nền văn hóa Hậu đồ đá mới đã thịnh
**Ashkelon** hoặc **Ashqelon** (; , ), cũng gọi là **Ascalon** (; , _Askálōn_; , __), là một thành phố ven biển ở Huyện Nam của Israel trên bờ Địa Trung Hải, 50 km (31 dặm) về
**Choirokoitia** (đôi khi cũng viết _Khirokitia_) (tiếng Hy Lạp: Χοιροκοιτία) là 1 di chỉ khảo cổ từ thời đại đồ đá mới trên đảo Cộng hòa Síp trong vùng Địa Trung Hải. Di chỉ này
**Văn hóa Bắc Sơn** là một nền văn hóa cổ đại Việt Nam ở sơ kỳ thời đại đồ đá mới có niên đại sau nền văn hóa Hòa Bình, cách ngày nay từ một
Trong cổ di truyền học, thuật ngữ **Scandinavian Hunter-Gatherer** (SHG) được dùng để chỉ một thành phần tổ tiên đặc trưng cho hậu duệ của các nhóm người săn bắt-hái lượm thời đại đồ đá
**Ấn Độ** (, ), tên gọi chính thức là **Cộng hòa Ấn Độ** (, ) là một quốc gia ở khu vực Nam Á. Đây là quốc gia lớn thứ 7 về diện tích và
**Người Neanderthal** (phát âm tiếng Anh: , còn được viết là **Neandertal**, phiên âm tiếng Việt: **Nêanđectan**, với các danh pháp khoa học: **_Homo neanderthalensis_** hay **_Homo sapiens neanderthalensis_**) Nhiều học giả khác đề xuất
**Thời đại Khám phá** hay **Thời đại Thám hiểm** là cách gọi phổ thông về những khám phá địa lý của châu Âu vào khoảng thời kỳ cận đại, phần lớn trùng lặp với kỷ
nhỏ|[[Gốm Bát Tràng]] nhỏ|Một thợ gốm tại nơi làm việc ở [[Morena, Ấn Độ ]] nhỏ|Đồ gốm từ [[Vùng đất Székely|Székely Land, Romania, được bán ở Budapest.]] **Đồ gốm** là các sản phẩm chứa đựng
nhỏ|phải|Sơ đồ kinh đô Hoa Lư nhỏ|phải|Những ngọn núi đá tự nhiên được các triều vua nối lại bằng tường thành nhân tạo **Cố đô Hoa Lư** (chữ Hán: 華閭) là kinh đô của Việt
liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:Human_artifacts_at_CMNH_-_37.JPG|nhỏ|Các vị thần Ai Cập trong [[Bảo tàng lịch sử tự nhiên Carnegie|Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Carnegie]] **Thuyết đa thần (Polytheism)** là sự tôn thờ hoặc tín ngưỡng vào nhiều vị thần,
**Hồng Kông thời tiền sử** là khoảng thời gian con người xuất hiện ở Hồng Kông cho đến triều đại nhà Hán. Trong khi đó, lịch sử của vùng Hoa Nam (có thể bao gồm
**Nghệ thuật Ai Cập cổ đại** đề cập tới nền nghệ thuật được sản sinh trong thời kỳ Ai Cập cổ đại từ thế kỷ thứ 6 TCN cho tới thế kỷ thứ 4 SCN,
thumb|Các chuyến viễn chinh năm 789 (đường màu xanh): mô tả các chuyến viễn chinh của người Viking trên hầu hết khu vực [[châu Âu, Địa Trung Hải, vùng Bắc châu Phi, Tiểu Á, Vùng
**Văn hóa Sa Huỳnh** là một nền văn hóa khảo cổ được xác định ở vào khoảng năm 1000 TCN đến cuối thế kỷ thứ 2. Nền văn hóa Sa Huỳnh là một trong ba
thumb|upright=1.2|Sự kiện phóng [[vệ tinh nhân tạo|vệ tinh Sputnik 1 đã đánh dấu sự mở đầu của Thời đại Không gian.thumb|upright=1.1|center|Các tín hiệu của _Sputnik 1_ vẫn tiếp tục trong 22 ngày nữa.]] thumb|[[Tàu con
**Chính phủ Lâm thời Đại Hàn Dân Quốc** () là chính phủ lâm thời và lưu vong của Hàn Quốc có trụ sở tại Trung Quốc trong thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng Triều Tiên.
**Đại học Đà Nẵng** ( – **UDN**) là một trong ba hệ thống đại học vùng của Việt Nam, có trụ sở chính được đặt tại Đà Nẵng, được thành lập vào ngày 4 tháng
**Arkaim** là một di chỉ khảo cổ nằm ở vùng thảo nguyên Nam Ural, khoảng 8,2 km (5,1 dặm Anh) về phía bắc tây bắc làng Amursky, và khoảng 2,3 km (1,4 dặm Anh) về phía nam
**Thời đại** _(thời kỳ)_ là khoảng thời gian để chỉ xu thế và nội dung phát triển trên các phương diện kinh tế, văn hóa, khoa học, kỹ thuật, công nghệ. ## Khái niệm Thời
**Tranh khắc đá trên dãy Altay** là di sản thế giới được UNESCO công nhận nằm tại tỉnh Bayan-Ölgii, Mông Cổ. Đây là các tác phẩm điêu khắc trên đá minh họa cho sự phát
nhỏ|phải|Mồ mả hình nêm thời kỳ đồ đồng ở khu vực [[Burren của Ireland.]] **Cự thạch** (tiếng Anh: _megalith_) là các tảng đá lớn được sử dụng để xây dựng các kết cấu hay các
**Niên đại học** là khoa học về trật tự phát sinh sự kiện lịch sử theo thời gian. **Niên đại học đại cương** là khoa học định vị và dung giải chuỗi thời gian của