✨Tetris

Tetris () là một trò chơi điện tử giải đố được thiết kế và phát triển vào năm 1985 bởi kỹ sư phần mềm người Liên Xô Alexey Pajitnov. Mục tiêu của trò chơi là xếp các viên gạch hình tetromino (gồm bốn hình vuông nhỏ ghép vào nhau) để lấp đầy hàng ngang trên bảng xếp hình và biến mất, qua đó ghi điểm và ngăn không cho chồng gạch cao quá màn hình. Hơn 200 phiên bản của trò chơi Tetris đã được phát hành trên hơn 65 nền tảng bởi nhiều công ty khác nhau; thường các phiên bản này có một số cơ chế khác nhau, tuy nhiên cũng có một số các cơ chế này đã trở thành cơ chế chung giữa các phiên bản. Tính đến nay, Tetris là chuỗi trò chơi điện tử bán chạy thứ hai mọi thời đại với hơn 520 triệu bản được bán ra, trong đó phần lớn là các phiên bản trên thiết bị di động.

Vào thập niên 1980, Pajitnov đã lập trình trò chơi Tetris trên máy Electronika 60 khi đang làm việc tại Trung tâm Điện toán Dorodnitsyn thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô; sau đó ông cùng với đồng nghiệp Dmitry Pavlovsky and Vadim Gerasimo đưa trò chơi đến với nền tảng IBM PC. Sau một thời gian được phân phát miễn phí trên đĩa mềm trong thành phố Moskva, trò chơi lan rộng đến vùng Đông Âu. Robert Stein, nhà sáng lập công ty Andromeda Software, đã bán quyền phát hành trò chơi tại Vương quốc Anh cho Mirrorsoft và tại Hoa Kỳ cho Spectrum HoloByte. Vào năm 1988, cả hai công ty đều phát hành trò chơi và đều gặt hái được thành công về mặt thương mại; các công ty này cũng bán bản quyền cho các công ty khác, trong đó bao gồm công ty Bullet-Proof Software của Henk Rogers. Henk Rogers đã đàm phán với tổ chức Elektronorgtechnica (Elorg), một tổ chức nhà nước chịu trách nhiệm quản lý cấp phép phần mềm của Liên Xô, để mua quyền phát hành Tetris trên dòng máy Game Boy và Nintendo Entertainment System (NES) của Nintendo; cả hai phiên bản này được phát hành vào năm 1989. Phiên bản trên dòng máy Game Boy của Tetris đã bán được 35 triệu bản, trở thành phiên bản Tetris bán chạy nhất và một trong những trò chơi điện tử bán chạy nhất mọi thời đại; sự thành công của phiên bản này đã đẩy mạnh danh tiếng của cả trò chơi lẫn dòng máy Game Boy. Pajitnov và Rogers cùng thành lập công ty The Tetris Company để quản lý việc cấp phép phát hành vào năm 1996 khi quyền sở hữu Tetris về lại với Pajitnov.

Tetris được coi là một trong những trò chơi điện tử vĩ đại và có ảnh hưởng lớn nhất mọi thời đại, và là một trong những trò chơi đầu tiên được xếp vào Đại sảnh danh vọng Trò chơi điện tử Thế giới vào năm 2015. Tetris là một trong những trò chơi phổ thông đầu tiên và có tầm ảnh hưởng lớn đối với thể loại trò chơi giải đố và văn hóa đại chúng; các yếu tố đến từ Tetris đã được thể hiện thông qua nhiều phương tiện, ví dụ như kiến trúc và nghệ thuật. Tetris cũng là đối tượng nghiên cứu của nhiều công trình học thuật, trong đó bao gồm nghiên cứu về tiềm năng của việc sử dụng trò chơi trong tâm lý trị liệu. Tetris cũng có cộng đồng thi đấu chuyên nghiệp, đặc biệt là cộng đồng xoay quanh phiên bản NES; giải Vô địch Thế giới Tetris Cổ điển được tổ chức thường niên và thu hút lượng lớn thí sinh, trong đó có nhiều người chơi ở độ tuổi vị thành niên. Vào năm 2023, một bộ phim điện ảnh dựa trên các sự kiện liên quan đến lịch sử phát triển của Tetris được phát hành.

Tổng quan và cách chơi

nhỏ|Ví dụ một màn chơi Tetris. Các yếu tố thiết kế chung của Tetris được giữ đồng nhất giữa các phiên bản trong suốt bề dày thời gian tồn tại của trò chơi này. Màn hình chơi chính bao gồm một khung hình chữ nhật và các viên gạch hình tetromino (gồm bốn hình vuông nhỏ ghép lại với nhau) bắt đầu rơi xuống từ phía bên trên. Khi cấc viên gạch đang rơi, người chơi có thể dịch chuyển các viên gạch theo chiều ngang và xoay các viên gạch cho đến khi viên gạch chạm đáy khung chữ nhật lớn hoặc chạm vào một viên gạch khác. Mục tiêu của trò chơi là xếp các viên gạch để tạo các hàng ngang lấp đầy khung chữ nhật lớn; khi người chơi tạo được một hàng ngang hoàn chỉnh, hàng ngang này sẽ biến mất và các viên gạch phía trên được dịch xuống một hàng. Người chơi càng xóa được nhiều hàng ngang thì tốc độ các viên gạch rơi xuống càng nhanh; trò chơi kết thúc khi các viên gạch hiện đang ở trong khung chặn không cho phép các viên gạch mới xuất hiện.

Lịch sử

Ý tưởng và thiết kế ban đầu (1984-1985)

nhỏ|Alexey Pajitnov, cha đẻ của Tetris. (ảnh chụp 2024) Alexey Pajitnov làm việc tại Trung tâm Điện toán Dorodnitsyn thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô với vai trò là nhà nghiên cứu về kỹ thuật nhận dạng tiếng nói và trí tuệ nhân tạo. Trước khi tạo ra Tetris, Pajitnov có lập trình một số trò chơi giải đố trên chiếc máy tính Elektronika 60 của viện; vào thời điểm đó, chiếc máy tính sao chép lại dòng máy PDP-11 của DEC này đã trở nên lỗi thời. Vào tháng 6 năm 1984, sau khi Pajitnov mày mò với một bộ xếp hình có các viên gạch hình pentomino (gồm năm hình vuông nhỏ ghép lại với nhau) trong văn phòng, ông bắt đầu nhen nhóm ý tưởng đưa trò chơi này lên máy tính.

Pajitnov viết phiên bản Tetris đầu tiên cho hệ điều hành RT-11 trên máy Elektronika 60 bằng ngôn ngữ lập trình Pascal. Vì dòng máy này không có giao diện đồ họa, ông vẽ nên khung chữ nhật lớn và các viên gạch bằng dấu cách và các dấu ngoặc. Nhận thấy các viên gạch hình pentomino sẽ làm trò chơi quá phức tạp vì có đến mười hai hình dạng khác nhau, ông thiết kế lại các viên gạch thành dạng tetromino, qua đó giảm số hình dạng viên gạch xuống còn bảy. Sau đó, ông bắt đầu lập trình thêm những cơ chế cơ bản, bao gồm cơ chế xoay viên gạch và xóa đi những hàng ngang đã hoàn chỉnh. Vốn thiếu hiểu biết về kinh doanh, Pajitnov nhờ sự giúp đỡ của cố vấn Victor Brjabrin, một người hiểu rõ hơn về thế giới bên ngoài Liên Xô, để giúp ông phát hành Tetris rộng rãi hơn. Pajitnov đề nghị chuyển giao quyền sở hữu của trò chơi sang cho Viện khoa học và nhận lại được một khoản thù lao không bắt buộc từ Brjabin, một điều làm ông cảm thấy hài lòng. Năm 1986, Brjabin gửi một bản sao của Tetris đến cho nhà phát hành trò chơi Novotrade tại Hungary, và không lâu sau đó các bản sao trên đĩa mềm đã bắt đầu lan rộng đến toàn Hungary. Robert Stein, một nhân viên kinh doanh phần mềm thuộc hãng Andromeda Software tại London, đã nhận ra tiềm năng thương mại của Tetris trong một chuyến đi tới Hungary vào tháng 6 năm 1986. Sau khi nhận lại được lời hồi âm có phần thờ ơ của Viện Khoa học, Stein trực tiếp liên lạc với Pajitnov và Brjabin thông qua máy fax để mua lại quyền cấp phép. Hai nhà nghiên cứu từ Liên Xô gửi lại thông điệp fax bày tỏ mong muốn đi đến thỏa thuận với Stein, tuy nhiên họ không nhận ra rằng thông điệp này của họ có thể được coi là hợp đồng có giá trị pháp lý tại phương Tây. Từ đó, Stein bắt đầu tiếp cận các công ty khác để bắt đầu sản xuất Tetris.

Stein tiếp cận các nhà phát hành tại Hội chợ Điện tử Tiêu dùng 1987 tại Las Vegas và kí kết được hai thỏa thuận: Stein bán quyền phát hành tại châu Âu cho Mirrorsoft và quyền phát hành tại Hoa Kỳ cho công ty chị em của Mirrorsoft là Spectrum HoloByte. Spectrum HoloByte quyết định mua bản quyền sau khi chủ tịch công ty là Phil Adam đến thăm văn phòng Mirrorsoft; tại đây, ông Adam đã chơi Tetris liên tục hai giờ đồng hồ.