✨Scaphochlamys calcicola

Scaphochlamys calcicola là một loài thực vật có hoa trong họ Gừng. Loài này được Axel Dalberg Poulsen và R. J. Searle mô tả khoa học đầu tiên năm 2005.

Năm 2016, Yen Yen Sam et al. tách 8 loài ở Borneo (gồm S. argentea, S. biru, S. calcicola, S. iporii, S. petiolata, S. reticosa, S. salahuddiniana, S. stenophylla) ra thành chi riêng, gọi là Borneocola - với B. reticosus là loài điển hình, ở cao độ 50 m, trong hẻm núi đá vôi vừa mất rừng, tọa độ , Gunung Tai Ton, huyện Bau, tỉnh Kuching, bang Sarawak, Malaysia. Môi trường sống là chân hay lề các đồi đá vôi, trên các tảng đá lăn gần suối, ở cao độ tới 50 m.

Lá bắc con 2 gờ lưng là bất thường đối với Scaphochlamys. Đây là đặc trưng của chi Distichochlamys có ở Việt Nam. Tuy nhiên, loài này không có lá bắc con hình ống khác biệt của chi Distichochlamys.

S. calcicola cũng chia sẻ cụm hoa xếp thành 2 dãy như của chi Boesenbergia, nhưng khác ở 4 điểm quan trọng khác là (i) kiểu nở hoa từ đáy tới đỉnh so với từ đỉnh tới đáy, (ii) kiểu sắp xếp hoa là xim hoa bọ cạp xoắn ốc chứa 2-3 hoa so với hoa đơn, (iii) lá bắc con đầu tiên 2 gờ lưng và đối diện với hoa so với lá bắc con hình thuyền và mọc vuông góc với lá bắc và (iv) cánh môi 2 thùy, phẳng, các thùy xếp chồng so với cánh môi dạng túi, nguyên (hiếm khi có khía răng cưa), mép uốn ngược.

Trong phạm vi chi Scaphochlamys thì nó tương tự như S. sp. aff. breviscapa (các chồi lá với một lá mọc thẳng đứng, to (24 × 12 cm), cuống dài (29 cm); nhưng loài chưa mô tả kia có phiến lá hình trứng với đỉnh nhọn tù, cuống lá dài hơn khoảng 5 cm, cành hoa bông thóc kết đặc với các lá bắc sắp xếp xoắn ốc. Ngoài ra, cánh môi của nó có màu tía xung quanh đường trung tâm của cánh môi (tương tự như S. petiolata và S. reticosa). Các đặc trưng vô sinh của S. sp. aff. breviscapa thì giống với S. oculata hơn là với S. breviscapa.

Lá của S. calcicola tương tự về kích thước và hình dạng với S. sylvestris và S. breviscapa, nhưng hai loài kia có cụm hoa kết đặc và sắp xếp xoắn ốc. S. sylvestris có cuống lá dài hơn rất nhiều (15 cm), S. breviscapa có cuống lá dài tương đương (1-3,5 cm) trong khi S. oculata có cuống lá hơi dài hơn (2–5 cm).

Nhóm Calcicola

Nhóm Calcicola được xác định bằng cụm hoa hơi lỏng lẻo, các lá bắc dạng màng sắp xếp xoắn ốc hay hai dãy, các lá bắc con tương tự như lá bắc, với lá bắc con thứ nhất 2 gờ lưng mờ nhạt và đôi khi dài hơn lá bắc liên hợp, hoa lớn, dài ~5,5 cm với cánh môi dài ~2 cm và quả có vỏ quả ngoài nhẵn. Nhóm này chỉ giới hạn ở huyện Bau, tỉnh Kuching, Sarawak, gồm 2 loài là S. calcicola, S. uniflora.