✨Rudolf von Laban

Rudolf von Laban hay Rudolph von Laban (; 15 tháng 12 năm 1879 – 1 tháng 7 năm 1958) là nghệ sĩ múa, biên đạo múa và nhà lý luận vũ đạo người Áo-Hung, Đức và Anh. Ông được coi là "cha đẻ của múa biểu hiện" và tiên phong cho múa hiện đại. Laban mang lại đổi mới về mặt lý thuyết như phân tích chuyển động Laban (cách ghi lại chuyển động con người) và Labanotation (hệ thống ký hiệu chuyển động), mở đường phát triển ký hình cử điệu múa và phân tích chuyển động. Ông khởi xướng một trong những phương pháp tiếp cận chính tới liệu pháp múa. Công trình về cử động sân khấu có ảnh hưởng lên nghệ thuật trình diễn. Laban cũng thử áp dụng ý tưởng của mình vào một số lĩnh vực khác, bao gồm kiến trúc, giáo dục, công nghiệp và quản lý.

Sau buổi tập dượt vũ đạo cho Thế vận hội Mùa hè 1936, Laban bị đảng Quốc xã để mắt đến. Năm 1937, ông trốn sang Anh. Năm 1945-1946, ông và cộng sự lâu năm Lisa Ullmann thành lập Nghiệp hội Nghệ thuật Cử điệu Laban ở Luân Đôn và Xưởng Nghệ thuật Cử điệu ở Manchester. Ông làm việc tại đây cho đến khi qua đời. Nhạc viện vũ nhạc Ba Ngôi Laban ở Luân Đôn tiếp tục di sản này.

Cuộc đời và sự nghiệp

nhỏ|Nhóm hình thể trước cửa sổ, tạo hình của sinh viên múa Viện biên đạo Laban ở [[Grunewald|Berlin-Grunewald (tháng 11 năm 1929)]] Laban là con trai của Rudolf Laban Sr. (1843–1907), võ quan tổng đốc ở Pressburg (Pozsony) Năm 1936, Laban trở thành chủ tịch hiệp hội "xưởng múa Đức" và nhận mức lương 1250 ℛℳ mỗi tháng, nhưng đến tháng 8, bệnh loét tá tráng buộc ông nằm giường hai tháng và phải xin giảm bớt trách nhiệm. Yêu cầu được chấp thuận và lương Laban giảm xuống còn 500 ℛℳ kéo dài đến khi kết thúc hợp đồng tháng 3 năm 1937.

Đã có một số cáo buộc Laban liên hệ với tư tưởng quốc xã. Ví dụ, ngay từ tháng 7 năm 1933, Laban đã loại hết các trẻ không thuộc chủng tộc Arya khỏi khóa học ba lê mà mình đang điều hành. Tuy vậy, một số học giả nghiên cứu Laban chỉ ra rằng để tồn tại dưới chế độ quốc xã khi ấy thì cần phải làm như vậy, Laban lại chẳng phải công dân Đức hay đảng viên quốc xã nên vị thế rất bất trắc. Trên thực tế, khi quốc xã lên nắm quyền đã ra luật mới ngày 25 tháng 4 năm 1933 để chống lại tình trạng quá tải chủng tộc tại trường học Đức (__). Theo đó, Laban buộc phải tuân theo để thanh lọc các học sinh mang những đặc điểm "không thuộc chủng Arya". Năm 1936, công việc của ông dưới chế độ Đức Quốc xã căng đến cực độ khi Goebbel cấm vũ đạo Vom Tauwind und der Neuen Freude (Gió mùa xuân và niềm vui mới) cho Thế vận hội Mùa hè 1936 ở Berlin với lý do không có tác dụng thúc đẩy chương trình nghị sự của Đức Quốc xã.

Anh quốc

Tháng 8 năm 1937, trong tình trạng sức khỏe rất kém, Laban quyết định đến Paris. Cuối cùng, ông được mời đến Anh. Tháng 2 năm 1938, ông cùng hai học trò cũ Kurt Jooss và Sigurd Leeder thành lập Trường múa Jooss-Leeder tại Dartington Hall ở Devon (nhờ hoạt động từ thiện của vợ chồng Leonard Elmhirst và Dorothy Whitney). Trường có những người tị nạn Đức quốc xã khác đến và dạy vũ điệu đầy sáng tạo.

Các cộng sự thân thiết và đối tác lâu năm Lisa Ullmann và Sylvia Bodmer đã hỗ trợ Laban rất nhiều trong việc dạy múa. Từ đó dẫn đến việc thành lập Nghiệp hội Nghệ thuật Cử điệu Laban (nay được gọi là Nhạc viện vũ nhạc Ba Ngôi Laban) năm 1945 và Xưởng nghệ thuật cử điệu ở Manchester năm 1946.

Năm 1947, cùng với nhà tư vấn quản lý Fredrick Lawrence, Laban xuất bản cuốn Effort. Tác phẩm là nghiên cứu dựa trên triết lý Ford về thời gian thực hiện nhiệm vụ theo công nghiệp cùng năng lượng tiêu tốn. Laban đưa ra những phương pháp nhằm giúp loại bỏ "chuyển động bóng" (mà ông cho rằng lãng phí năng lượng và thời gian) và thay vào đó tập trung vào những chuyển động có tính xây dựng cần thiết cho công việc.

Laban qua đời ở Anh vào năm 1958.

Học trò và cộng sự đáng chú ý

Trong số các học trò, bạn bè và cộng sự của Laban có thể kể đến Mary Wigman, Suzanne Perrottet, Katja Wulff, Kurt Jooss, Lisa Ullmann, Albrecht Knust, Dussia Bereska, Lilian Harmel, Sophie Taeuber-Arp, Hilde Holger, Ana Maletić, Milča Mayerová, Gertrud Kraus, Gisa Geert, Warren Lamb, Elizabeth Sneddon, Dilys Price, Yat Malmgren, Sylvia Bodmer, Betty Meredith-Jones và Irmgard Bartenieff.

Di sản

Bộ sưu tập Laban trong Kho lưu trữ Laban tại Nhạc viện vũ nhạcBa Ngôi Laban ghi lại cuộc đời và công việc của Laban trong những năm 1920-1950. Kho lưu trữ Rudolf Laban tại Trung tâm Tài nguyên Khiêu vũ Quốc gia do Lisa Ullmann và Ellinor Hinks sưu tầm và tổ chức, ghi lại công việc giảng dạy của ông ở Anh, trong đó có nhiều bản vẽ gốc. Bộ sưu tập John Hodgson trong Thư viện Brotherton Đại học Leeds lưu giữ những tài liệu gốc liên quan đến sự nghiệp của Laban ở châu Âu vào đầu thế kỷ 20. Các kho lưu trữ khác chứa tài liệu về Laban bao gồm Tanzarchiv Leipzig, Dartington Archive và German Dance Archives, Cologne.

Học trò của Laban tiếp tục thành lập các trường múa hiện đại riêng, tiếp tục ảnh hưởng đến thế hệ học trò kế tiếp suốt thế kỷ 20:

• Rudolf von Laban Kurt Jooss (Ausdruckstanz) Pina Bausch (Tanzatheater) Mary Wigman (múa biểu hiện) Ursula Cain Heike Hennig (xem Tanz mit der Zeit) * Hanya Holm ** Valerie Bettis *** Alwin Nikolais — phân cấp Murray Louis ***** Beverly Schmidt Blossom

Tác phẩm và ấn phẩm

• (Không rõ ngày). Harmonie Lehre Der Bewegung (tiếng Đức). (Sylvia Bodmer chép tay một sách của Rudolf Laban) [http://calm.trinitylaban.ac.uk/calmview/Record.aspx?src=Catalog&id=LC London: Laban Collection] S. B. 48.
• (1920). Die Welt des Taenzers [Thế giới vũ công] (tiếng Đức). Stuttgart: Walter Seifert. (3rd edition, 1926)
• (1926). Choreographie: Erstes Heft (tiếng Đức). Jena: Eugen Diederichs.
• (1926). Gymnastik und Tanz (tiếng Đức). Oldenburg: Stalling.
• (1926). Des Kindes Gymnastik und Tanz (tiếng Đức). Oldenburg: Stalling.
• (1928). Schrifttanz: Methodik, Orthographie, Erlaeuterungen (tiếng Đức). Vienna: Universal Edition.
• (1929). "Das Choreographische Institut Laban" trong Monographien der Ausbildungen fuer Tanz und Taenzerische Koeperbildung (tiếng Đức). Liesel Freund biên tập. Berlin-Charlottenburg: L. Alterthum.
• (1947). với F. C. Lawrence. Effort: Economy of Human Movement (tiếng Anh) London: MacDonald and Evans. (Tái bản lần 4 năm 1967)
• (1948). Modern Educational Dance (tiếng Anh). London: MacDonald and Evans (tiếng Anh). (Ấn bản thứ 2 năm 1963, Lisa Ullmann hiệu đính)
• (1948). "President's address at the annual general meeting of the Laban art of movement guild" (tiếng Anh). Laban Art of Movement Guild News Sheet. 1 (April): 5–8.
• (1950). The Mastery of Movement on the Stage (tiếng Anh). London: MacDonald and Evans.
• (1951). "What has led you to study movement? Answered by R. Laban" (tiếng Anh). Laban Art of Movement Guild News Sheet. 7 (Sept.): 8–11.
• (1952). "The art of movement in the school" (tiếng Anh). Laban Art of Movement Guild News Sheet. 8 (March): 10–16.
• (1956). Laban's Principles of Dance and Movement Notation (tiếng Anh). London: MacDonald and Evans. (Ấn bản 2 năm 1975, Roderyk Lange chú thích và biên tập)
• (1960). The Mastery of Movement (tiếng Anh). (2nd Edition of The Mastery of Movement on the Stage), revised and enlarged by Lisa Ullmann. London: MacDonald and Evans. (3rd Edition, 1971. London: MacDonald and Evans) (1st American Edition, 1971. Boston: Plays) (4th Edition, 1980. Plymouth, UK: Northcote House)
• (1966). Choreutics (tiếng Anh). Lisa Ullmann chú thích và biên tập. London: MacDonald and Evans.
• (1974). The Language of Movement; A Guide Book to Choreutics (tiếng Anh). Lisa Ullmann chú thích và biên tập. Boston: Plays. (Ấn bản Mỹ của Choreutics)
• (1975). A Life For Dance; Reminiscencs (tiếng Anh). Lisa Ullmann dịch và chú thích. London: MacDonald & Evans. (Original German published 1935.)
• (1984). A Vision of Dynamic Space (tiếng Anh). Lisa Ullmann biên soạn. London: The Falmer Press.