Phòng Huyền Linh (chữ Hán: 房玄齡, 579 – 648), vốn tên là Kiều (乔), Huyền Linh là biểu tự, là một vị quan lại đời nhà Đường, nổi tiếng là một mưu sĩ, về sau làm chức quan Tư mã, Tể tướng và Tể phụ của Đường Thái Tông Lý Thế Dân.
Do công lao lớn giúp Đường Thái Tông, ông được liệt vào một trong 24 vị công thần được vẽ trong Lăng Yên các. Ông còn là chủ biên của Tấn thư, là một trong 24 bộ chính sử Trung Hoa.
Tiểu sử
Phòng Huyền Linh theo tranh vẽ của họa sĩ người Nhật [[Kikuchi Yosai.]]
Phòng Huyền Linh là người Lâm Tri, Tề Châu (齐州; nay là Tri Bác, tỉnh Sơn Đông). Cha ông là Phòng Ngạn Khiêm (房彦謙), xuất thân Thanh Hà Phòng thị gia tộc, làm Huyện lệnh tại huyện Kính Dương. Mẹ ông xuất thân từ Lũng Tây Lý thị (陇西李氏), Cô Tang phòng, là đường tỉ muội của Lý Huyền Đạo (李玄道). Khi còn nhỏ, ông là người chịu khó, thông minh, cần cù, thông thạo kinh sách. Năm 594, ông đỗ Tiến sĩ tại bản châu, nhận chức Vũ Kỵ Úy (羽骑尉).
Cuối đời nhà Tuỳ, Tùy Dạng đế cùng tập đoàn thống trị ăn chơi sa đọa, bạo ngược, gây chiến tranh liên miên và bị thất bại, nhân dân phải chịu cuộc sống cực khổ, loạn lạc.
Năm 617, Lý Uyên (sau này là Đường Cao Tổ) đã dấy binh tranh quyền bính từ Tùy Dạng đế, được nhân dân khắp nơi ủng hộ. Cha con Lý Uyên đi đến đâu cũng thu nhận hào kiệt, dùng người tài. Nhân sĩ, trí thức khắp nơi xuống núi tìm minh chủ cho mình và Phòng Huyền Linh cũng là một trong số đó. Khi gặp được Phòng Huyền Linh, Lý Thế Dân rất mừng vì đã nghe tiếng ông từ lâu.
Tần vương Lý Thế Dân, là người con trai thứ 2, vốn có mâu thuẫn với Thái tử Lý Kiến Thành và Tề vương Lý Nguyên Cát là con trai thứ tư của Đường Cao Tổ, do việc tranh giành ngôi vua. Lý Thế Dân đã từng bị Tề vương đầu độc, may được cứu chữa kịp thời nên mới qua khỏi. Thấy tình hình như vậy, Phòng Huyền Linh đã bàn với Trưởng Tôn Vô Kị để giúp Lý Thế Dân đánh bại âm mưu của Tề vương cũng như Thái tử câu kết với nhau nhằm triệt hạ Lý Thế Dân. Lý Thế Dân đã bàn với các mưu sĩ phải hạ thủ 2 người này. Sự biến cửa Huyền Vũ nổi tiếng chính là nói về việc hạ thủ hai người này. Sự việc xảy ra nhanh chóng, Cao Tổ chẳng kịp làm gì và từ đó, mọi quyền hành đành giao phó cho Lý Thế Dân.
Năm 627, Lý Thế Dân lên ngôi, tức là Đường Thái Tông, đặt niên hiệu Trinh Quán, ban thưởng cho các trung thần. Phòng Huyền Linh, Trưởng Tôn Vô Kị, Uất Trì Kính Đức, Hầu Quân Tập và Đỗ Như Hối được phong tước công, hưởng nhiều bổng lộc. Trong những năm Đường Thái Tông bắt đầu cai trị, Phòng Huyền Linh thực sự là nhà tham mưu tốt về chính trị, quân sự và kinh tế. Ông được phong làm Trung thư lệnh, thuộc hàng cao cấp nhất.
Năm Trinh Quán thứ 3 (629), thăng Thượng thư Tả phó xạ. Năm Trinh Quán thứ 11 (637), gia phong tước vị Lương Quốc công (梁国公). Năm Trinh Quán thứ 16 (642), thăng làm Tư không, tổng lý triều chính.
Gia đình ông theo đó cũng hiển quý. Con trai cả Phòng Di Trực (房遺直) trở thành Thái trung Đại phu, kiêm chức Tư nghiệp ở Quốc tử giám. Người con trai thứ hai của ông Phòng Di Ái (房遺愛) thì trở thành phò mã, lấy Cao Dương công chúa. Con trai út Phòng Di Nghĩa (房遗义) làm Thái tử Xá nhân, Cốc Châu Thứ sử. Con gái đầu của ông được gả cho Hàn vương Lý Nguyên Gia (李元嘉), là con trai của Đường Cao Tổ. Người con gái út lấy Trịnh Nhân Khải (郑仁恺), làm Thứ sử Mật Châu và Bạc Châu.
Đến năm Trinh Quán thứ 14 (640), Đường Thái Tông lập Lý Trị làm Thái tử. Vào lúc này, Phòng Huyền Linh đã ở tuổi 70, được Hoàng đế cấc nhắc phong cho chức Thái phó của Thái tử. Càng về sau, Lý Thế Dân do thu được nhiều chiến công nên đã tỏ ra kiêu ngạo, ưa xiểm nịnh, đưa quân đi tàn sát nhiều người.
Năm Trinh Quán thứ 22 (648), quân Đường tiến đánh Cao Câu Ly, bị Phòng Huyền Linh phản đối mạnh mẽ: "Hiện nay Cao Câu Ly có xâm phạm nước ta đâu, tương lai họ cũng không dám gây chiến tranh xâm lược. Do đó chúng ta đánh Cao Câu Ly là hoàn toàn sai lầm". Đường Thái Tông nghe ra và đến năm Trinh Quan thứ 23 (649), sau khi Thái Tông băng hà, quân Đường rút về nước và cuộc chiến chấm dứt.
Tháng 6 năm Trinh Quán thứ 22 (648), ngày 18 tháng 8, Phòng Huyền Linh qua đời, thọ 71 tuổi. Ông được an táng tại Thái Thạch Sơn, Tế Nam, tỉnh Sơn Đông. Mộ Phòng Huyền Linh được đặt cạnh lăng tẩm Đường Thái Tông, ông được phong làm Tể phụ, thụy hiệu là Văn Chiêu (文昭).
Tể tướng sợ vợ
Trước khi trở thành Tể tướng, Phòng Huyền Linh có cuộc sống rất nghèo khổ. Tuy nhiên, ông có người vợ là Lư thị rất xinh đẹp và nổi tiếng đức hạnh, chung thủy trước sau với chồng. Một lần ốm nặng, Phòng Huyền Linh cảm thấy mình sắp chết. Thấy vợ trẻ trung, không muốn để cho ở vậy, do đó, ông gọi vợ là Lư thị đến bảo rằng: "Tôi bệnh nguy quá, nàng tuổi còn trẻ không nên ở vậy. Liệu mà ăn ở cho tử tế với người chồng sau".
Khi nghe người chồng mình yêu thương nói vậy, vợ ông đã khóc nức nở. Chẳng nói chẳng rằng, Lư thị liền vào trong tự khoét một mắt bỏ đi. Hành động này của bà để cố ý chứng tỏ cho chồng biết rằng bà là người chí tình và nhất tâm với chồng. Dù chồng bất hạnh có chết đi, bà cũng không bao giờ lấy ai nữa. Hoặc cũng không ai muốn lấy bà vì bà đã thành tật. Chồng bà nếu có chết đi cũng có thể yên lòng. Ít lâu sau đó, nhờ vợ tận tâm cứu vớt, sau trận ốm gần chết, Huyền Linh khỏi bệnh. Sau đó, cũng nhờ vợ vun vén gia đình cho ông chuyên tâm vào việc học nên Huyền Linh cũng thi đỗ, làm quan đến chức Tể tướng.
Tuy cuộc sống đã không còn nghèo khổ nữa nhưng Huyền Linh vẫn một niềm yêu mến, kính trọng Lư thị vô cùng. Ông không bao giờ lấy người tì thiếp nào nữa. Người ngoài không biết, cho rằng ông sợ vợ vì nghĩ vợ ông có tính hay ghen. Một hôm, chuyện này đến tai vua Đường Thái Tông. Nhà vua rất tò mò và muốn thử Lư phu nhân. Vì thế một hôm nhà vua cho Hoàng hậu mời Lư thị vào cung và bảo: "Theo phép thường, các quan to vẫn có tì thiếp. Quan nhà ta tuổi đã cao, vua muốn ban cho một người mỹ nhân". Thế nhưng Lư thị nhất quyết không nghe.
Điều này làm nhà vua nổi giận lắm. Vua Đường Thái Tông nói rằng nếu không muốn cho chồng Huyền Linh có thê thiếp thì bản thân Lư thị phải uống chén thuốc độc. Nào ngờ, Lư Thị không ngần ngại cầm ngay chén rượu độc giả vua ban để uống hết ngay. Hành động này của vợ tể tướng khiến vua cũng phải nể sợ.
Bị vợ đuổi ra khỏi nhà không cho về cũng không dám về
Một hôm, sau khi bãi triều, văn võ bá quan đều ra về duy chỉ có Phòng Huyền Linh vẫn đứng tại chỗ không ra về. Vua Đường Thái Tông thấy lạ lắm liền hỏi Tể tướng có điều gì muốn tâu vua nữa không. Được vua hỏi, Huyền Linh quỳ xuống khẩn khoản tâu vua rằng hôm nay ông đã bị vợ đuổi ra khỏi nhà và không cho về. Giờ ông không biết làm sao để có thể trở về nhà nên chỉ nghĩ ra mỗi cách cầu xin vua hạ lệnh để cho Lư thị phải để Tể tướng hồi gia.
Thấy vị tể tướng thông minh xuất chúng, học rộng tài cao, được mọi người ví như "Gia Cát Lượng của Nhà Đường" lại ở trong tình cảnh này, nhà vua trố mắt kinh ngạc và bật cười. Song trước thái độ cầu khẩn của Huyền Linh, ông đành phải ra lệnh cho vợ tể tướng để chồng được về nhà. Chính vì nể sợ vợ nên vợ chồng tể tướng Phòng Huyền Linh suốt đời kính yêu nhau.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Phòng Huyền Linh** (chữ Hán: 房玄齡, 579 – 648), vốn tên là **Kiều** (乔), **Huyền Linh** là biểu tự, là một vị quan lại đời nhà Đường, nổi tiếng là một mưu sĩ, về sau
**Huyền Linh** là một nhạc sĩ, nghệ sĩ cải lương người Việt Nam, đồng tác giả với Hoài An một số ca khúc trước năm 1975 như _Trăng về thôn dã_, _Tình người lữ thứ_,
**Tây Phong** (chữ Hán giản thể: 西丰县, âm Hán Việt: _Tây Phong huyện_) là một huyện của địa cấp thị Thiết Lĩnh, tỉnh Liêu Ninh, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Huyện Tây Phong có
Hoa phượng đỏ, biểu tượng của người Hải Phòng Dưới đây là **danh sách những nhân vật tiêu biểu** là những người đã sinh ra tại Hải Phòng, có quê quán (nguyên quán) ở Hải
**Gio Linh** là một xã thuộc tỉnh Quảng Trị, Việt Nam được thành lập vào 16 tháng 6 năm 2025 từ việc hợp nhất thị trấn Gio Linh, xã Gio Quang, xã Gio Mỹ, xã
**Yên Lãng** là một huyện cũ thuộc tỉnh Vĩnh Phúc, sau là một huyện của tỉnh Vĩnh Phú và sau này là huyện Mê Linh thuộc thành phố Hà Nội. ## Địa lý Huyện Yên
thumb|Ba linh mục Phêrô Nguyễn Văn Tường, Phêrô Đậu Quang Lĩnh và Gioan Baotixita Nguyễn Thần Đồng trước phiên tòa đại hình ngày 18 tháng 10 năm 1909. Linh mục Lĩnh là người đeo gông
**Đakrông** hay **Đa Krông** là một huyện miền núi biên giới cũ nằm ở phía tây nam tỉnh Quảng Trị, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Đakrông nằm ở phía tây nam tỉnh Quảng Trị,
**Thái Thụy** là một huyện cũ ven biển nằm ở phía đông tỉnh Thái Bình cũ, Việt Nam. ## Địa lý ### Vị trí địa lý Huyện Thái Thụy nằm ở phía đông của tỉnh
**Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương** là cơ quan chuyên môn, ngang sở, là bộ máy giúp việc của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Chủ tịch và Phó
**Phong Đức Di** (568 - ngày 18 tháng 7 năm 627), tên thật là **Phong Luân**, tự là **Đức Di**, thụ tước **Mật Mục Công**, người đời thường biết về ông qua cái tên "Đức
**Kiến Thụy** là một địa danh từng là cấp huyện thuộc thành phố Hải Phòng, Việt Nam đến ngày 30 tháng 6 năm 2025 do chủ trương giải thể cấp huyện của nhà nước Cộng
nhỏ|[[Đường Cao Tổ]] **Sự biến Huyền Vũ môn** (chữ Hán: 玄武門之變; Hán Việt: _Huyền Vũ môn chi biến_) là một cuộc chính biến diễn ra vào ngày 2 tháng 7 năm 626, tại cửa Huyền
**Linh Sơn** (chữ Hán giản thể: 灵山县, bính âm: Língshān Xiàn, âm Hán Việt: _Linh Sơn huyện_) là một huyện thuộc địa cấp thị Khâm Châu, khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Cộng
**Đàm Linh** (19322001) là một nhạc sĩ người Việt Nam. Ông được biết tới là một nhà soạn nhạc giao hưởng và thính phòng đáng chú ý của Việt Nam vào nửa sau thế kỷ
**Lý Huyền Bá** (chữ Hán: 李玄霸; 21/1/598 - 614) còn gọi là **Lý Nguyên Bá** (chữ Hán 李元霸), tự **Đại Đức** (大德), con thứ ba của Đường Cao tổ Lý Uyên, được phong là Vệ
Đồng Tháp là một trong những tỉnh tiên phong trong lĩnh vực chuyển đổi số ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, lấy chính quyền số, kinh tế số, xã hội số làm trụ
**Sinh vật huyền thoại Trung Hoa** là những sinh vật (động vật) trong các câu chuyện thần thoại, truyền thuyết, huyền thoại và trong các tác phẩm văn học của Trung Hoa và có sự
**Hải Phòng** là một thành phố thuộc vùng duyên hải Bắc Bộ, Việt Nam. ## Sau năm 1962 Năm 1962, tỉnh Kiến An và thành phố Hải Phòng được hợp nhất thành một đơn vị
**Hải Phòng** là một trong sáu thành phố trực thuộc trung ương của Việt Nam. Đây là thành phố lớn thứ 3 Việt Nam về quy mô kinh tế, đồng thời là một thành phố
**Triệu Phong** là một huyện ven biển thuộc tỉnh Quảng Trị, Việt Nam. ## Địa lý ### Vị trí địa lý Huyện nằm về phía Đông Nam của tỉnh và trãi ngang như một tấm
**Vị Xuyên** là một huyện miền núi biên giới thuộc tỉnh Hà Giang, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Vị Xuyên nằm ở trung tâm tỉnh Hà Giang, có vị trí địa lý: *Phía đông
**Gio Linh** là một huyện ven biển cũ thuộc tỉnh Quảng Trị, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Gio Linh nằm ở phía đông bắc tỉnh Quảng Trị, có vị trí địa lý: *Phía đông
**_Liên Minh Huyền Thoại_** (tiếng Anh: **_League of Legends_**, viết tắt: **_LMHT_** hoặc **_LoL_**), thường được gọi ngắn gọn là **_Liên Minh_**, là trò chơi điện tử thể loại đấu trường trận chiến trực tuyến
nhỏ|Một chiến sĩ [[Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam đang đứng dưới cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam, tay cầm khẩu AK47.]] **Quân Giải phóng miền Nam Việt
**Phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam** nhằm mục tiêu giành lại độc lập cho Việt Nam bắt đầu từ năm 1885 và kết thúc sau Chiến tranh thế giới thứ hai, khi Đảng
**Trùng Khánh** là một huyện biên giới thuộc tỉnh Cao Bằng, Việt Nam. ## Địa lý thumb|Nông thôn ở Pò Tâu, Trùng Khánh Huyện Trùng Khánh nằm ở phía đông bắc của tỉnh Cao Bằng,
**Phong trào kết nghĩa Bắc – Nam** là một phong trào thi đua của một số tỉnh, thành phố Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam. Khởi động vào năm 1960, phong trào
**Quảng Hòa** là một huyện biên giới nằm ở phía đông tỉnh Cao Bằng, Việt Nam. ## Địa lý Huyện Quảng Hòa nằm ở phía đông của tỉnh Cao Bằng, cách thành phố Cao Bằng
**Bến Hải** là một huyện cũ thuộc tỉnh Bình Trị Thiên, sau thuộc tỉnh Quảng Trị. Huyện được thành lập từ ngày 11 tháng 3 năm 1977 trên cơ sở hợp nhất 3 huyện Vĩnh
nhỏ|[[Kim quy]] **Sinh vật huyền thoại Việt Nam** gồm các loài vật trong các câu chuyện thần thoại Việt Nam, trong truyền thuyết, câu chuyện cổ tích cho đến những câu chuyện dân gian, những
nhỏ|phải|Bò trắng là sinh vật thần thoại trong [[Ấn Độ#Văn hoá|văn hóa Ấn Độ cũng như trong Phật giáo, người Ấn Độ theo Ấn Độ giáo rất tôn sùng con bò và không giết mổ
**Kim Thanh** là một huyện cũ thuộc tỉnh Hà Nam Ninh. ## Địa lý Huyện Kim Thanh cũ có vị trí địa lý: *Phía bắc giáp huyện Ứng Hòa, tỉnh Hà Sơn Bình *Phía nam
**Phú Xuyên** là một huyện ngoại thành nằm ở phía nam thành phố Hà Nội, Việt Nam. ## Vị trí địa lý Huyện Phú Xuyên nằm ở phía nam của thủ đô Hà Nội, nằm
**Thanh Lâm** là một huyện đã từng tồn tại trong lịch sử Việt Nam kể từ thời thuộc Minh (1407-1427). Theo _Đồng Khánh dư địa chí_ soạn thời nhà Nguyễn, phần chép về tỉnh Hải
**An Phú** là một huyện cũ thuộc tỉnh An Giang, Việt Nam. ## Vị trí địa lý *Phía Tây và Bắc giáp huyện Bourei Cholsar (tỉnh Takeo) và Kaoh Thum (tỉnh Kandal) của Campuchia, đường
**Sông Lô** là một huyện cũ thuộc tỉnh Vĩnh Phú. Huyện được thành lập từ ngày 5 tháng 7 năm 1977 trên cơ sở hợp nhất 3 huyện Đoan Hùng, Thanh Ba, Hạ Hòa, 7
**Đăng Phong** (; Bưu chính: Tengfeng) là một thành phố cấp huyện thuộc địa cấp thị Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc. Nằm ở phía tây nam của Trịnh Châu, nó có diện tích
**Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản**, tên chính thức trong tiếng Nhật là , là lực lượng vũ trang của Nhật Bản, được thành lập căn cứ Luật Lực lượng phòng vệ năm 1954. Lực
phải|Nhà truyền thống phong trào Đồng Khởi ở huyện [[Mỏ Cày Nam, Bến Tre]] **Đồng Khởi** là phong trào do những thành viên Việt Minh ở lại miền Nam Việt Nam kêu gọi nhân dân
**Hoa Lư** là một huyện cũ thuộc tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Năm 2025, huyện này được sáp nhập với thành phố Ninh Bình cũ để thành lập thành phố Hoa Lư. ## Địa lý
**Nga Sơn** là một huyện cũ thuộc tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam. Địa danh Nga Sơn gắn liền với sự tích quả dưa hấu của Mai An Tiêm, khởi nghĩa Ba Đình và chiếu cói
**Khởi nghĩa Hùng Lĩnh** là một cuộc khởi nghĩa trong phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ 19 trong lịch sử Việt Nam. Công cuộc này khởi phát năm 1887 tại Hùng Lĩnh
**Sở Linh vương** (chữ Hán: 楚靈王, trị vì 541 TCN-529 TCN), tên thật là **Hùng Kiền** (熊虔) hay **Hùng Vi** (熊圍), là vị vua thứ 29 của nước Sở - chư hầu nhà Chu trong
**Đề lĩnh** (提領) là chức quan thuộc ban võ từ thời Lê sơ đến đời nhà Nguyễn. Chức quan có nhiệm vụ chính là phụ trách an ninh, trật tự cho kinh thành: tuần phòng
**Nguyễn Văn Linh** (tên khai sinh: **Nguyễn Văn Cúc;** 1 tháng 7 năm 1915 – 27 tháng 4 năm 1998) là Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam giai
**Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam** (phía Hoa Kỳ, Việt Nam Cộng hòa và các đồng minh thường gọi là **Việt Cộng**) là một tổ chức liên minh chính trị hoạt
**Ngọc Huyền**, tên khai sinh **Vũ Hà Ngọc Huyền** (sinh ngày 28 tháng 6 năm 1970) là nghệ sĩ cải lương người Mỹ gốc Việt. Ngọc Huyền từng đoạt nhiều giải thưởng lớn tại Việt
**Nguyễn Văn Linh** (sinh ngày 2 tháng 9 năm 1959) là một chính khách, từng giữ chức Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang ## Tiểu sử Nguyễn Văn Linh sinh
**Đông Sơn** là một huyện cũ thuộc tỉnh Thanh Hóa, Việt Nam. Năm 2025, huyện này được sáp nhập vào thành phố Thanh Hóa. ## Địa lý Huyện Đông Sơn nằm ở trung tâm của