✨Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp
Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp (6 tháng 10 năm 1920 – 6 tháng 7 năm 2005) là một giám mục Công giáo người Việt Nam. Ông nguyên là giám mục chính tòa thứ ba của Giáo phận Vinh từ khi Hạt Đại diện Tông Tòa Vinh được nâng cấp lên hàng giáo phận vào năm 1960, đảm nhận vai trò này trong vòng hơn 20 năm, từ năm 1979 đến năm 2000. Khẩu hiệu giám mục của ông là Xin cho con say mê Thánh Giá.
Sinh ra trong một gia đình Công giáo có nhiều giáo sĩ Công giáo tại Nghệ An vào năm 1920, cậu bé Trần Xuân Hạp nhanh chóng được gửi cho linh mục cậu ruột để bắt đầu con đường tu trì vào năm 9 tuổi. Lần lượt theo học Chủng viện dự bị Xuân Phong, Tiểu chủng viện Xã Đoài, Đại chủng viện, việc tu tập kết thúc bằng việc cậu được truyền chức linh mục vào tháng 2 năm 1959.
Thời kỳ linh mục, linh mục Hạp quản lý hai giáo xứ Đan Sa (1959–1963), Minh Cầm (1963–1973), sau đó trở thành Linh mục Quản hạt Hướng Phương, kiêm Tổng đại diện Giáo phận Vinh vào năm 1973. Sau khi giám mục Nguyễn Văn Năng qua đời vào năm 1978, linh mục Trần Xuân Hạp được bổ nhiệm giữ chức Giám mục chính tòa Giáo phận Vinh có số lượng giáo dân đông đảo nhưng đời sống vật chất và tinh thần tan hoang do hoàn cảnh chiến sự.
Thời kỳ giám mục, Giám mục Trần Xuân Hạp đã cung hiến và khánh thành Nhà thờ Chính tòa Xã Đoài mới (1979), tái khai mở Đại chủng viện Vinh - Thanh (1988), khai mở Năm Thánh Giáo phận Vinh (1992). Ông cũng đã hỗ trợ chính quyền trong công việc giảm bớt các tệ nạn xã hội, và được ghi nhớ với những việc làm cụ thể hỗ trợ cho người khó khăn.
Ông chính thức từ nhiệm giám mục chính tòa vào tháng 12 năm 2000 và qua đời vào tháng 7 năm 2005.
Thân thế và tu tập
Giám mục Trần Xuân Hạp sinh ngày 6 tháng 10 năm 1920 trong một gia đình Công giáo đạo đức thuộc giáo xứ Nhân Hòa, giáo phận Vinh. Thân phụ là ông Phêrô Trần Văn Trường và thân mẫu là bà Maria Hà Thị Còn. Ông là người con thứ hai trong gia đình gồm có sáu anh em. Nhiều người trong gia tộc của ông là linh mục và chủng sinh: hai chủng sinh Trần Khanh và Trần Khánh, các linh mục Hà Văn Gia (cậu nội), Nguyễn Thần Đồng, Hà Ngọc Cai, ...
Do ham học giáo lý Công giáo và có trí thông minh, cậu Trần Xuân Hạp nhanh chóng được nhận Bí tích Thêm Sức khi chỉ mới bảy tuổi (năm 1927). Chủ sự nghi thúc Ban bí tích là Giám mục André Léonce Joseph Eloy Bắc.
Từ năm 1973 đến 1979, linh mục Hạp được chọn làm quản hạt Hướng Phương (thuộc tỉnh Quảng Bình, nay là Giáo hạt Bình Chính, giáo phận Hà Tĩnh), kiêm Linh mục Tổng đại diện giáo phận Vinh. Dựa theo tiêu chí ngày bổ nhiệm chức giám mục, Giám mục Trần Xuân Hạp là Giám mục người Việt Nam thứ 56 của Giáo hội Công giáo tại Việt Nam. Tân giám mục 59 tuổi, lãnh nhận sứ vụ lãnh đạo một giáo phận có đông đảo giáo dân, nhưng do hậu quả của chiến tranh, tan hoang về tinh thần và vật chất. Giám mục Tân cử Trần Xuân Hạp đã cung hiến nhà thờ chính tòa mới của Giáo phận Vinh vào ngày 3 tháng 3 năm 1979. Ông chọn khẩu hiệu giám mục cho mình là "Xin cho con say mê Thánh Giá". Chủng viện này mở lại là do sự cộng tác và công lao của giám mục Hạp và Giám mục Phêrô Phạm Tần, giám mục giáo phận Thanh Hóa.
Chủ trương chia tách Giáo phận Vinh thực tế đã có từ thời giám mục Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp. Năm 1994, Giám mục Hạp gửi văn thư yêu cầu cho phép chia tách giáo phận, tuy nhiên, lúc này giám mục Hạp đã 74 tuổi, sắp cận tuổi về hưu là 75 của Giáo hội Công giáo. Chính vì lý do này, các Bộ của Tòa Thánh yêu cầu công việc chia tách này nên để lại cho Giám mục kế nhiệm. Việc chia tách này sau đó hoàn tất vào năm 2018 vào thời giám mục Phaolô Nguyễn Thái Hợp.
Giám mục Hạp âm thầm giúp đỡ những người khó khăn, hỗ trợ họ bằng cách trực tiếp đưa đến hoặc gửi. Ông hằng năm đều đặn thông qua các tu sĩ, chủng sinh giúp đỡ những người khó khăn về tinh thần và vật chất. Khi được xin số liệu về những việc ông đã giúp đỡ cho nhũng người cùi, giám mục Hạp từ chối việc này, cho biết ông không thích làm rùm beng. Ông cho thiết lập Ngày tình thương và Quỹ Tình thương. Ông đã liên hệ bệnh viện và các bác sĩ và hỗ trợ chi phí và phương tiện đi lại nhằm hỗ trợ các trẻ em bị khiếm khuyết ở đôi mội về mặt thẩm mỹ. Vấn đề này được đề cập cụ thể trong Thư chung số 6 năm 1992.
Ngày 3 tháng 12 năm 2003, Tòa Thánh gửi lời chúc mừng của Giáo hoàng Gioan Phaolô II đến Giám mục Trần Xuân Hạp nhân dịp ngân khánh giám mục của giám mục này. Lễ đồng tế kỷ niệm nhân dịp này được cử hành sau đó vào ngày 4 tháng 3 năm 2004.
Trong khoảng thời gian làm Giám mục Giáo phận, ông hai lần đi dự Ad Limina vào năm 1980 và 1990 của Giám mục đoàn Việt Nam và trong lần thứ hai đã xin khai mở Năm Thánh nhân dịp hiến dâng Giáo phận Vinh cho Mẹ Maria tròn 100 năm Trong Di chúc, cố giám mục xác định rằng những gì thuộc về ông, sau khi ông qua đời, đều thuộc về giáo phận Vinh.
Tông truyền
Giám mục Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp được tấn phong giám mục năm 1979, thời Giáo hoàng Gioan Phaolô II, bởi:
- Giám mục Chủ phong: Giuse Maria Trịnh Văn Căn, Tổng giám mục đô thành Tổng giáo phận Hà Nội.
- Giám mục Phụ phong: Phêrô Phạm Tần, giám mục chính tòa Giáo phận Thanh Hóa.
Giám mục Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp là Giám mục Chủ phong cho giám mục:
- Năm 1992, giám mục Phaolô Maria Cao Đình Thuyên, cố giám mục chính tòa Giáo phận Vinh.