✨Nhà thờ chính tòa
nhỏ|phải|Nhà thờ chính tòa [[Salta, Argentina]] nhỏ|phải|[[Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn của Tổng Giáo phận Sài Gòn, đồng thời là một Vương cung thánh đường.]] Nhà thờ chính tòa (tiếng Latinh: Ecclesia cathedralis, gốc từ cathedra nghĩa là "cái ngai") là nhà thờ chính của một giám mục trong các giáo phận hay tổng giáo phận thuộc các Giáo hội Kitô giáo, nơi có đặt tòa giám mục (ngai) của giám mục cai quản giáo phận (hay tổng giáo phận) đó.
Là nhà thờ mẹ của một giáo phận và hàng giáo sĩ tại đó được xếp cao hơn các giáo sĩ khác. Vì tính chất quan trọng nên trong tiếng Việt, nó còn được gọi là Nhà thờ lớn mặc dù không hẳn nó là nhà thờ có quy mô nhất trong khu vực đó.
Từ gốc
nhỏ|phải|[[Giáo phận Helsinki.]] Từ ngữ "Cathedral" xuất xứ từ chữ Hy Lạp kathedra (chữ Latin: cathedra), chỉ ngai tòa (chỗ ngồi, ghế ngồi) của vị Giám mục cai quản giáo phận, trong nhà thờ của mình. Từ này được dùng lần đầu để gọi nhà thờ chính tòa Taragona (vùng Catalonia, Tây Ban Nha) năm 516, với tên ecclesia cathedralis (nhà thờ mà Giám mục có ngai tòa).
Trong các nhà thờ chính tòa thời xưa, ngai (ghế ngồi, cathedra) của vị Giám mục cai quản giáo phận được đặt ở cuối gian cung thánh, phía trước là bàn thờ được đặt trên một bục cao hơn nền (thường là trên một nấm mộ của một thánh tử đạo). Trong ngôi nhà thờ lớn nhất châu Âu và nổi tiếng nhất thế giới là Nhà thờ thánh Phêrô ở Vatican, còn giữ một ngai của vị tông đồ trưởng, bao quanh bằng một tòa bằng đồng thau, ở phía sau bàn thờ chính. Tuy nhiên ngày nay, Nhà thờ thánh Phêrô không phải là nhà thờ chính tòa của giáo phận Rôma (cũng như của giáo hoàng, người cai quản giáo phận này), mà nhà thờ chính tòa của giáo phận này là Vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô (San Giovanni in Laterano).
Ngai Giám mục là dấu chỉ và biểu tượng của quyền giảng dạy, quyền cai quản và quyền xét xử của Giám mục ("giáo quyền" hoặc "bản quyền"). Thời xưa, nhà thờ chính tòa không chỉ là nơi để thờ phượng, mà ngay từ các thế kỷ đầu của Kitô giáo, nó còn mang tính cách một tòa án thiêng liêng, và các nhà thờ chính tòa vừa là tòa nhà tôn giáo vừa là tòa nhà dân sự cho mãi tới thế kỷ 14. Người ta tụ họp tại đây không chỉ để dự các lễ nghi tôn giáo, mà còn vì những mục đích chính trị, hành chính. Mỗi nhà thờ chính tòa, đặc biệt là trong Giáo hội Công giáo trước đây và trong Anh giáo, đều có một kinh sĩ đoàn (capitulum) phục vụ.
Các cấp nhà thờ chính tòa
[[Nhà thờ chính tòa Phát Diệm.]] Các nhà thờ chính tòa có nhiều phẩm cấp khác nhau:
- Một nhà thờ giáo xứ mà trước kia từng là nhà thờ chính tòa của giáo phận thì gọi là proto-cathedral
- Một nhà thờ giáo xứ được tạm thời dùng làm nhà thờ chính tòa của giáo phận, gọi là pro-cathedral
- Một nhà thờ dùng làm nhà thờ chính tòa phụ của Giám mục giáo phận, gọi là co-cathedral
- Nhà thờ chính tòa của Giám mục cai quản giáo phận, gọi là cathedral
- Nhà thờ mà có các nhà thờ chính tòa của giáo phận các tỉnh phải phụ thuộc, gọi là metropolitan cathedral (nhà thờ chính tòa Giáo miền)
- Nhà thờ có các nhà thờ chính tòa Giáo miền trực thuộc, gọi là primatial cathedral (nhà thờ chính tòa Tổng giáo phận)
- Nhà thờ chính tòa cấp cao nhất mà các nhà thờ chính tòa mọi cấp phải phụ thuộc, gọi là patriarchal cathedral (nhà thờ chính tòa của Thượng phụ)
👁️ 0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|phải|Nhà thờ chính tòa [[Salta, Argentina]] nhỏ|phải|[[Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn của Tổng Giáo phận Sài Gòn, đồng thời là một Vương cung thánh đường.]] **Nhà thờ chính tòa** (tiếng Latinh: _Ecclesia
**Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn** (hay **Vương cung thánh đường chính tòa Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội**, tiếng Anh: _Immaculate Conception Cathedral Basilica_, tiếng Pháp: _Cathédrale Notre-Dame de Saïgon_), thường được
Nhà thờ chính tòa Vĩnh Long nhỏ|Giáng Sinh tại Nhà thờ chính toà Vĩnh Long **Nhà thờ chính tòa Vĩnh Long** (tên chính thức: **Nhà thờ chính tòa Thánh Anna**) là nhà thờ chính tòa
nhỏ| [[Thánh đường Wawel|Nhà thờ Basilica của St. Stanislaus và St. Wenceslaus ở Kraków là nơi chôn cất chính của các vị vua Ba Lan từ thế kỷ 14 ]]Dưới đây là danh sách các
**Nhà thờ chính tòa Roskilde** (tiếng Đan Mạch: _Roskilde Domkirke_), tại thành phố Roskilde trên đảo Sjælland là 1 nhà thờ kiểu kiến trúc Gothic được xây bằng gạch đầu tiên ở Bắc Âu. Nhà
**Nhà thờ chính tòa Hildesheim** (tiếng Đức: _Hildesheimer Dom_) tên chính thức **Nhà thờ chính tòa Đức Mẹ lên trời** (tiếng Đức: _Hohe Domkirche St. Mariä Himmelfahrt_) hay đơn giản là **Nhà thờ chính tòa
**Nhà thờ chính tòa Köln** hay **Nhà thờ lớn Köln** với tên chính thức là **Nhà thờ thánh Phêrô và Đức Mẹ Maria** là một nhà thờ Công giáo Rôma tại Köln (còn được viết
thế=Nhà thờ chính tòa Mỹ Tho nằm ở giao lộ trung tâm của Thành phố Mỹ Tho|nhỏ|Nhà thờ chính tòa Mỹ Tho nằm ở giao lộ trung tâm của Thành phố Mỹ Tho. **Nhà thờ
thế=Nhà thờ Chính tòa Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng hiện nay.|nhỏ|270x270px|Nhà thờ Chính tòa [[Giáo phận Lạng Sơn và Cao Bằng.]]**Nhà thờ chính tòa Lạng Sơn** hay còn gọi là **Nhà thờ Cửa
**Nhà thờ chính tòa Đức Mẹ Vô Nhiễm Moskva** hay **Nhà thờ chính tòa Đức Maria vô nhiễm nguyên tội Moskva** (, Sobor Neporotschnowo Satschatija Preswjatoj Dewy Marii, tên bình dân là: Костёл / Kostjol
**Nhà thờ chính tòa Phnôm Pênh** (; ), là một nhà thờ phục hưng theo phong cách Gothic của Pháp thế kỷ 19, từng là nhà thờ chính tòa thuộc Hạt Đại diện Tông Tòa
**Nhà thờ chính tòa Phủ Cam** (đôi khi cũng được viết và gọi là **Phú Cam**, tên chính thức là **Nhà thờ chính tòa Trái Tim Cực Sạch Đức Mẹ**; ) là nhà thờ chính
**Nhà thờ chính tòa Bùi Chu** tọa lạc tại xã Xuân Trường, tỉnh Ninh Bình là nhà thờ chính tòa của Giáo phận Bùi Chu. Giáo xứ Bùi Chu, chính thức thành lập năm 1670,
**Nhà thờ chính tòa Chúa Kitô Đấng Cứu Độ** còn gọi là **Nhà thờ chính tòa Chúa Cứu Thế** (tiếng Nga: Хра́м Христа́ Спаси́теля) là nhà thờ thuộc Chính Thống giáo Nga được coi là
nhỏ|phải|Nhà thờ chính tòa Qui Nhơn **Nhà thờ chính tòa Qui Nhơn** còn gọi là **Nhà thờ Nhọn** nằm ở số 122 đường Trần Hưng Đạo, phường Quy Nhơn, tỉnh Gia Lai. Đây là nhà
**Nhà thờ chính tòa Coventry** (), còn gọi là **Nhà thờ thánh Michael**, là trụ sở của Giám mục Coventry và Giáo phận Coventry trong Giáo hội Anh. Nhà thờ nằm ở Coventry, hạt West
thumb|Video Nhà thờ Wells nhìn từ trên không thumb|Từ Hồ phản chiếu trong khuôn viên của [[Cung điện Giám mục, Wells|Cung điện Giám mục]] **Nhà thờ chính tòa Wells** () là nhà thờ Anh giáo
nhỏ|Vị trí nhà thờ thumb|Video: Bên trong nhà thờ (2008) **Nhà thờ chính tòa Thánh Isaac** hoặc **Isaakievskiy Sobor** () ở Sankt-Peterburg, Nga là nhà thờ chính tòa Chính thống giáo Nga (_Sobor_, trụ sở
**Nhà thờ Thánh Vasily** (tiếng Nga: Собор Василия Блаженного, chuyển tự là _Sobór Vasíliya Blazhénnogo_) thường được gọi là **Nhà thờ chính tòa Thánh Basiliô Hiển phúc** hoặc ngắn gọn là **Nhà thờ Thánh Basil**,
**Nhà thờ chính tòa Aachen** (thường được coi là "**Nhà thờ Hoàng đế Đức**" (Đức: _Aachener Dom_) là một nhà thờ Công giáo Rôma nằm ở thành phố Aachen, miền tây Đức. Nhà thờ này
**Nhà thờ chính tòa Modena** (tiếng Ý: _Duomo di Modena_), ở thành phố Modena, Ý, là một trong số các tòa nhà theo lối kiến trúc Roman quan trọng nhất ở châu Âu. Cùng với
**Nhà thờ chính tòa Speyer** có tên chính thức là _Vương cung thánh đường Nhà thờ chính tòa Hoàng gia Lễ thăng thiên của Đức mẹ đồng trinh và Thánh Stephen_, trong tiếng Latinh là
thumb|right|Nhà thờ chính tòa Long Xuyên. **Nhà thờ chính tòa Long Xuyên** hiện nay tọa lạc tại số 9 đường Nguyễn Huệ, phường Long Xuyên, tỉnh An Giang. Đây là nhà thờ chính tòa của
thế=Nhà thờ Chính tòa Giáo phận Bà Rịa|nhỏ|Nhà thờ Chính tòa [[Giáo phận Bà Rịa]] nhỏ|Nhà thờ Bà Rịa đầu thế kỷ XX **Nhà thờ chính tòa Bà Rịa** (tên hiệu: **nhà thờ Thánh Giacôbê
Nhà thờ chính tòa Thái Bình đầu thế kỷ XX nhỏ|phải|Nhà thờ chính tòa Thái Bình hiện nay **Nhà thờ chính tòa Thái Bình** với tước hiệu Thánh Tâm Chúa Giêsu tọa lạc tại số
thumb|Nhà thờ Tông (Sơn Tây - Hà Nội). thumb|Mái vòm kính màu bên trong nhà thờ. **Nhà thờ chính tòa Sơn Lộc** (tên hiệu: **Nhà thờ Thánh Têrêsa hài đồng Giêsu**, hay còn gọi là
nhỏ nhỏ|Nhà thờ hồi đầu thế kỉ 20|thế= **Nhà thờ chính tòa Bắc Ninh** với tước hiệu **Nhà thờ Nữ vương Rất Thánh Mân Côi** là nhà thờ chính tòa của Giáo phận Bắc Ninh,
bottom|thumb|Cảnh nhà thờ chính tòa Girona right|thumb|Bản vẽ phác thảo nhà thờ. **Nhà thờ chính tòa Thánh Maria thành Girona** là nhà thờ chính tòa của Giáo phận Girona, nằm ở Girona, Catalunya, Tây Ban
**Nhà thờ chính tòa San Cristóbal de La Laguna** hay **Catedral de Nuestra Señora de los Remedios** (_Santa Iglesia Catedral de San Cristóbal de La Laguna_ trong tiếng Tây Ban Nha) là nhà thờ chính
thumb|[[Nhà thờ chính tòa Santiago de Compostela là một trong những nơi được viếng thăm nhiều nhất ở Tây Ban Nha]] **Nhà thờ chính tòa ở Tây Ban Nha** là các nhà thờ đặt ngai
phải|nhỏ|Nhà thờ chính tòa Phú Cường về ban đêm **Nhà thờ chính tòa Phú Cường** (tước hiệu **Thánh Tâm Chúa Giêsu**) tọa lạc tại số 394 đường Cách Mạng Tháng Tám, phường Thủ Dầu Một,
phải|Tháp Giralda **Nhà thờ chính tòa Sevilla**, cũng gọi là _Catedral de Santa María de la Sede_ (Nhà thờ chính tòa Ngai Tòa Đức Mẹ Maria) là nhà thờ chính tòa tại thành phố Sevilla,
Phương đình Nhà thờ kết hợp phong cách kiến trúc Đông-Tây **Nhà thờ chính tòa Phát Diệm** (thường gọi là **Nhà thờ đá Phát Diệm**) là một quần thể nhà thờ Công giáo rộng khoảng
phải|nhỏ|Nhà thờ Thánh Phao-lô, năm 1896 **Nhà thờ Thánh Phao-lô** (_St Paul's Cathedral_) là một nhà thờ chính tòa Anh giáo nổi tiếng tại nước Anh. Giáo đường khổng lồ này tọa lạc trên đồi
Nội thất nhà thờ Pha Lê **Nhà thờ chính tòa Chúa Kitô** (tiếng Anh: **Christ Cathedral**, hay còn gọi tên thông dụng là _Nhà thờ Kiếng_, _Nhà thờ chính tòa Pha Lê_, tiếng Anh: _Crystal
nhỏ|307x307px|Nhà thờ Cần Thơ đầu thế kỷ 20**Nhà thờ chính tòa Cần Thơ** với tước hiệu **Thánh Tâm Chúa Giêsu** là nhà thờ chính tòa của Giáo phận Cần Thơ tọa lạc tại số 14
**Nhà thờ Salisbury**, được chính thức gọi là **Nhà thờ chính tòa của Đức Trinh Nữ Maria**, là một nhà thờ Anh giáo ở Salisbury, Anh, và là một trong những ví dụ hàng đầu
thế=Nhà thờ Chính tòa Văn Hạnh - Giáo phận Hà Tĩnh|nhỏ|Nhà thờ Chính tòa Văn Hạnh - [[Giáo phận Hà Tĩnh]] **Nhà thờ chính tòa Văn Hạnh** là nhà thờ chính tòa của Giáo phận
**Nhà thờ chính tòa Almudena** (tước hiệu: **Nhà thờ chính tòa Thánh Maria của Hoàng gia Almudena**, tiếng Tây Ban Nha: **Santa María la Real de La Almudena**) là nhà thờ chính tòa của Tổng
**Nhà thờ chính tòa Đức Mẹ Đồng Trinh** (), biết đến với tên **Nhà thờ chính tòa Valladolid**, là một nhà thờ chính tòa giáo hội Công giáo Rôma ở Valladolid, Tây Ban Nha. Nhà
**Nhà thờ chính tòa đô thị Thánh John Báp-tít của Badajoz** () là một nhà thờ chính tòa giáo hội Công giáo Rôma ở Badajoz, Extremadura, phía tây Tây Ban Nha. Từ năm 1994, cùng
**Nhà thờ chính tòa Đà Lạt** (tên chính thức là: **Nhà thờ chính tòa Thánh Nicôla Bari**, còn có tên gọi khác là **nhà thờ Con Gà** vì trên đỉnh tháp chuông có hình con
**Nhà thờ Đức Bà Reims** (tiếng Pháp: _Notre-Dame de Reims_) là nhà thờ chính tòa của Tổng giáo phận Reims, tại thành phố Reims, cộng hòa Pháp. Được xây dựng từ thế kỉ 13, đây
thế=Nhà thờ Chính tòa Xã Đoài - Giáo phận Vinh|nhỏ|256x256px|Nhà thờ Chính tòa Xã Đoài (ảnh chụp năm 2021) **Nhà thờ chính tòa Xã Đoài** (tên chính thức: _Nhà thờ chính tòa Đức Mẹ Lên
nhỏ|phải|Nhà thờ chính tòa Hải Phòng 2007 nhỏ|Nhà thờ chính tòa Hải Phòng vào đầu thế kỷ XX **Nhà thờ chính tòa Hải Phòng** với tước hiệu Nữ Vương Rất Thánh Mân Côi là nhà
**Nhà thờ chính tòa Canterbury** là một trong những công trình Kitô giáo lâu đời và nổi tiếng nhất tại Anh và là một phần của một Di sản thế giới, tọa lạc tại Canterbury,
**Nhà thờ chính tòa Bercelona** (tên hiệu: **Nhà thờ chính tòa Thánh Giá và Thánh Eulalia**, , ) là nhà thờ chính tòa của Tổng giáo phận Barcelona, Tây Ban Nha theo phong cách kiến
thumb|right|Cảnh phía tây của quảng trường Đức Mẹ, với cổng [[Mười hai sứ đồ, tháp ngang và _Obra Nova_.]] **Nhà thờ chính tòa Valencia** (tên đầy đủ: _Vương cung thánh đường chính tòa Đức Mẹ
thế=Nhà thờ Chính tòa Giáo phận Xuân Lộc|nhỏ|Nhà thờ Chính tòa [[Giáo phận Xuân Lộc]] **Nhà thờ chính tòa Xuân Lộc** (còn được gọi là **Nhà thờ Chúa Giêsu Vua**) tọa lạc tại 144 đường
**Nhà thờ chính tòa Peterborough**, **Nhà thờ chính tòa Thánh Peter, Thánh Paul và St Andrew** - còn được gọi là **Đại giáo đường Thánh Peter** (tên tiếng Anh: **Peterborough Cathedral**, **Cathedral Church of St