Ngân hàng trung ương (có khi gọi là ngân hàng dự trữ, hoặc cơ quan hữu trách về tiền tệ) là cơ quan đặc trách quản lý hệ thống tiền tệ của quốc gia/nhóm quốc gia/vùng lãnh thổ và chịu trách nhiệm thi hành chính sách tiền tệ. Mục đích hoạt động của ngân hàng trung ương là ổn định giá trị của tiền tệ, ổn định cung tiền, kiểm soát lãi suất, cứu các ngân hàng thương mại có nguy cơ đổ vỡ. Hầu hết các ngân hàng trung ương thuộc sở hữu của Nhà nước, nhưng vẫn có mức độ độc lập nhất định đối với Chính phủ.
Sự ra đời của ngân hàng trung ương
Ngân hàng trung ương ra đời chính thức đầu tiên ở châu Âu, vào thế kỷ 17. Khi ấy, tiền mặt lưu hành vẫn chủ yếu dưới dạng vàng và bạc, tuy rằng, các tờ cam kết thanh toán (promises to pay) đã được sử dụng rộng rãi như là những biểu hiện của giá trị ở cả Châu Âu và Châu Á. Ngược lại 500 năm trước đây, Tổ chức Hiệp sĩ dòng Đền (Knight Templar) thời Trung Cổ sử dụng một cơ chế có thể nói là hình mẫu đầu tiên của Ngân hàng trung ương. Các giấy tờ cam kết thanh toán của họ được chấp nhận rộng rãi, và nhiều người cho rằng các hoạt động này đặt nền tảng cơ bản cho hệ thống ngân hàng hiện đại. Cùng thời gian đó, Thành Cát Tư Hãn phát hành tiền giấy ở Trung Hoa, và áp đặt sử dụng loại tiền này bằng bạo lực nhằm thu giữ vàng bạc.
Ngân hàng trung ương đầu tiên là Ngân hàng Thụy Điển (Bank of Sweden) ra đời năm 1668 với sự giúp đỡ của các doanh nhân Hà Lan. Ngân hàng Anh (Bank of England) ra đời tiếp sau đó năm 1694 bởi doanh nhân người Scotland là William Paterson tại London theo yêu cầu của chính phủ Anh với mục đích tài trợ cuộc nội chiến lúc đó. Ý tưởng về ngân hàng trung ương cũng được Marx ủng hộ trong Tuyên ngôn của Đảng cộng sản bằng việc đề xuất "tập trung tín dụng vào tay nhà nước thông qua một ngân hàng quốc gia với tư bản của nhà nước". Trước nhu cầu quản lý nền tài chính quốc gia, các ngân hàng trung ương trên thế giới lần lượt ra đời. Cục Dự trữ Liên bang của Mỹ được thành lập theo yêu cầu của Quốc hội tại đạo luật mang tên hai nghị sĩ đệ trình là Glass và Owen (Glass-Owen Bill). Tổng thống Woodrow Wilson ký đạo luật ngày 23 tháng 12 năm 1913.
Từ đầu thế kỷ XX, các ngân hàng trung ương đã hình thành tuy nhiên các ngân hàng này vẫn thuộc sở hữu tư nhân, sau cuộc khủng hoảng 1929-1933 thì mới trở thành ngân hàng sở hữu của nhà nước.
Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (Tiếng Anh là People's Bank of China – Ngân hàng Nhân dân Trung Hoa) bắt đầu các chức năng ngân hàng trung ương năm 1979 cùng với chính sách cải cách kinh tế. Vai trò ngân hàng trung ương của nó được đẩy mạnh năm 1989 khi đất nước này chuyển đổi sâu sắc hơn sang nền kinh tế hướng xuất khẩu. Tới năm 2000, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc đã là một ngân hàng trung ương về mọi mặt, với cơ cấu và hoạt động có tham khảo Ngân hàng Trung ương châu Âu vốn là mô hình ngân hàng trung ương mới nhất, chi phối ngân hàng trung ương của các quốc gia thành viên mà vẫn để quyền quản lý kinh tế quốc gia cho các ngân hàng đó.
Chức năng của ngân hàng trung ương
Ngân hàng trung ương liên quan đến bốn chức năng cơ bản, đó là phát hành tiền tệ, ngân hàng của các tổ chức tín dụng, ngân hàng của Chính phủ, quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên, không phải ngân hàng trung ương nào cũng mang đầy đủ bốn chức năng này.
Ở phần lớn các nước, ngân hàng trung ương là cơ quan duy nhất có quyền phát hành tiền tệ. Ở một số nước khác, ngân hàng trung ương là cơ quan duy nhất phát hành tiền giấy, còn tiền kim loại với tư cách là tiền bổ trợ thì do Chính phủ phát hành. Cục Dự trữ Liên bang – ngân hàng trung ương của Hoa Kỳ – không có chức năng phát hành tiền, thay vào đó, Bộ Tài chính đảm nhiệm chức năng này. Cũng có thông tin cho rằng Chính phủ Mỹ không có quyền phát hành đồng Đô-la, mà là do Cục Dự trữ Liên bang phát hành. Nhưng hiện nay, đã có rất nhiều cuộc nghiên cứu, và họ đã phát hiện ra, thực chất Cục Dự trữ Liên bang Mỹ mới có quyền phát hành tiền tệ, Chính phủ Mỹ không có quyền này.
Ngân hàng trung ương thực hiện công việc tái chiết khấu các hối phiếu đối với các tổ chức tín dụng, cấp vốn thông qua cho vay đối với các tổ chức này (đồng thời qua đây kiểm soát lãi suất). (Xem thêm Chính sách lãi suất ngân hàng)
Ngân hàng trung ương còn mua và bán các giấy tờ có giá, qua đó điều tiết lượng vốn trên thị trường. (Xem thêm Nghiệp vụ thị trường mở)
Ngân hàng trung ương có quyền yêu cầu các ngân hàng thương mại mở tài khoản tại chỗ mình và các ngân hàng phải gửi vào tài khoản của họ 1 lượng tiền nhất định. Thông thường, lượng tiền này được quy định tương đương với 1 tỷ lệ nào đó tiền gửi vào ngân hàng thương mại, gọi là tỷ lệ dự trữ bắt buộc.
Trong trường hợp có tổ chức tín dụng gặp nguy cơ đổ vỡ làm ảnh hưởng đến cả hệ thống tài chính của quốc gia, ngân hàng trung ương sẽ tái cấp vốn cho tổ chức tín dụng đó để cứu nó. Vì thế, ngân hàng trung ương được gọi là người cho vay cuối cùng.
Ở nhiều nước, ngân hàng trung ương là người quản lý tiền nong cho Chính phủ. Chính phủ sẽ mở tài khoản giao dịch không lãi suất tại ngân hàng trung ương. Tuy nhiên, ở một số nước, chẳng hạn như ở Việt Nam, chức năng này do kho bạc đảm nhiệm.
Ngân hàng trung ương còn làm đại diện cho Chính phủ khi can thiệp vào thị trường ngoại hối (xem Can thiệp tỷ giá).
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Ngân hàng trung ương** (có khi gọi là **ngân hàng dự trữ**, hoặc **cơ quan hữu trách về tiền tệ**) là cơ quan đặc trách quản lý hệ thống tiền tệ của quốc gia/nhóm quốc
nhỏ|Ngân hàng Trung ương Sudan ở trụ sở chính tại [[Khartoum]] **Ngân hàng Trung ương Sudan** là ngân hàng trung ương của Sudan, nằm ở thủ đô Khartoum. Ngân hàng được thành lập vào năm
**Ngân hàng Trung ương châu Âu** là Ngân hàng trung ương đối với đồng Euro và điều hành chính sách tiền tệ của Khu vực đồng Euro. Tổ chức của ngân hàng trung ương châu
**Ngân hàng Trung ương Trung Hoa Dân Quốc**, tên trước đây là **Trung ương Ngân hàng** () là ngân hàng trung ương của Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Cần lưu ý không nên nhầm
**Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc** (Tiếng Hàn: 한국은행, Tiếng Anh: Bank of Korea) là ngân hàng trung ương của Đại Hàn Dân Quốc, thành lập năm 1950 tại Seoul. Mục tiêu hàng đầu là
**Ngân hàng Trung ương Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên** là ngân hàng trung ương của Bắc Triều Tiên. Được thành lập vào ngày 6/12/1947, Nó phát hành đồng tiền wŏn Bắc Triều
**Ngân hàng Trung ương Myanmar** (tiếng Myanmar: မ္ရန္မာနုိင္ငံတော္ဗဟုိဘဏ္ _mran ma nuing ngam taw ba hui bhan_; ; viết tắt **CBM**) là ngân hàng trung ương của Myanmar (trước đây là Miến Điện). Ngân hàng này
**Ngân hàng Trung ương Cuba** (, **BCC**) là một ngân hàng trung ương của Cuba. Được thành lập năm 1997 để tiếp quản **Ngân hàng Nhà nước Cuba** (), thành lập ngày 23 tháng 12
**Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ** (SNB) là ngân hàng trung ương Thụy Sĩ. Cơ quan này chịu trách nhiệm đối với chính sách tiền tệ của Thụy Sĩ và cho phát hành tiền franc
**Tòa nhà Ngân hàng Trung ương châu Âu** là trụ sở chính của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), nằm ở quận Ostend thuộc Frankfurt. Nó bao gồm tòa nhà Großmarkthalle (chợ lồng bán
**Tiền điện tử của ngân hàng trung ương** (Central Bank Digital Currency - CBDC) là hình thức kỹ thuật số của tiền định danh (một loại tiền được thiết lập dưới dạng tiền theo quy
**Ngân hàng Trung Quốc**, tên đầy đủ là **Công ty Trách nhiệm hữu hạn Ngân hàng Trung Quốc** (tiếng Anh: **Bank of China Limited** ), viết tắt **BOC**, là một tập đoàn dịch vụ tài
**Ngân hàng Thanh toán Quốc tế** (tiếng Anh: _Bank for International Settlements_; viết tắt: **BIS**) là một tổ chức quốc tế của các ngân hàng trung ương, thậm chí có thể nói nó là ngân
thumbnail|Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York Tháng 2 năm 2016, có những chỉ thị để ăn cắp 951.000.000 đô la Mỹ từ Ngân hàng Bangladesh, ngân hàng trung ương của Bangladesh, được phát
**Thống đốc và Đồng sự của Ngân hàng Anh** (Governor and Company of Bank of England) là tên gọi đầy đủ của **Ngân hàng Anh** – ngân hàng trung ương của Vương quốc Liên hiệp
**Ngân hàng Trữ kim Úc** hay còn được gọi là **Ngân hàng Dự trữ Úc** và **Ngân hàng Quốc gia Úc** (tiếng Anh: _Reserve Bank of Australia_) là ngân hàng trung ương và cơ quan
**Ngân hàng Nhà nước Việt Nam** (tên viết tắt: **SBV** hoặc **NHNNVN**) là cơ quan ngang bộ của Chính phủ Việt Nam, là ngân hàng trung ương của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa
nhỏ|phải|Trụ sở chính của Ngân hàng Trung ương Nga nhỏ|phải|Kiến trúc cổ điển của Tòa nhà Ngân hàng Nga **Ngân hàng Trung ương Nga** (tiếng Nga: _Центральный банк Российской Федерации_, tiếng Anh: _Central Bank of
**Ngân hàng Hà Lan** (**_De Nederlandsche Bank_**, DNB) là ngân hàng trung ương của Hà Lan, thuộc Hệ thống các Ngân hàng Trung ương châu Âu (ESCB). ## Lịch sử Ngày 2/5/1998, các nguyên thủ
**Ngân hàng Tây Ban Nha** (tiếng Tây Ban Nha: _Banco de España_; tiếng Anh: _Bank of Spain_) là ngân hàng trung ương của Tây Ban Nha. Được thành lập tại Madrid vào năm 1782 bởi
Bài Tập Và Bài Giải Nghiệp Vụ Ngân Hàng Trung Ương Giáo trình Nghiệp vụ ngân hàng trung ương do các giảng viên chính, thuộc ngành Tài chính Ngân hàng của trường Đại học Kinh
phải|nhỏ|Mặt tiền của trụ sở Ngân hàng Quốc gia Việt Nam được in trên tờ tiền giấy mệnh giá 1000 đồng phát hành năm 1971 **Ngân hàng Quốc gia Việt Nam** là ngân hàng trung
**Ngân hàng Eritrea** là ngân hàng trung ương của nhà nước Eritrea. Ngân hàng được đặt tại Asmara, thủ đô của nước này. Ngân hàng trung ương này quan tâm đến việc khuyến khích
**Ngân hàng Quốc gia Campuchia** là ngân hàng trung ương của Campuchia. Ngân hàng này đóng tại Phnôm Pênh, Campuchia. Ngân hàng này được thành lập năm 1954 sau khi Campuchia giành được độc lập
**Ngân hàng Indonesia** (tiếng Indonesia: Bank Indonesia) là ngân hàng trung ương của Indonesia. Thống đốc ngân hàng hiện nay là Burhanuddin Abdullah. ## Lịch sử Bank Indonesia đã được thành lập ngày 1 tháng
**Ngân hàng Thái Lan** (, ) là ngân hàng trung ương của Vương quốc Thái Lan. Ngân hàng Thái Lan bắt đầu hoạt động ngày 10 tháng 12 năm 1942. Ban lãnh đạo ngân hàng
**Ngân hàng Bangladesh** (Bengali: বাংলাদেশ ব্যাংক, Bāṃlādeś Byāṃk), được thành lập vào ngày 16 tháng 12 năm 1971, là Ngân hàng Trung ương của Bangladesh. Nó hoạt động dưới quyền của chính quyền nước này
**Ngân hàng Triều Tiên** (tiếng Triều Tiên: 조선 은행) hoặc Ngân hàng Chosen (tiếng Nhật: 朝鮮銀行) là ngân hàng trung ương của Triều Tiên thời thuộc Nhật và Hàn Quốc. Ngân hàng phát hành đồng
nhỏ|phải|Trụ sở Ngân hàng Lào nhỏ|phải|Một cây ATM tại Lào **Ngân hàng Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào** (tiếng Lào: ທະນາຄານ ແຫ່ງ ສ. ປ. ປ. ລາວ) là ngân hàng trung ương của Lào thuộc
**Ngân hàng Quốc gia Ukraina** (), viết tắt là **NBU** () là ngân hàng trung ương của Ukraina - cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm thống nhất chính sách nhà nước trong lĩnh vực
Chi nhánh Ngân hàng Nhật Bản ở Osaka **Ngân hàng Nhật Bản** (tiếng Nhật: 日本銀行 Nippon Ginkō, thường hay được gọi tắt là 日銀 Nichigin / Nhật Ngân; tiếng Anh: Bank of Japan) là ngân
**Ủy ban Basel về Giám sát Ngân hàng** (**BCBS**) là một ủy ban giám sát ngân hàng được thành lập bởi thống đốc ngân hàng trung ương của G-10 vào năm 1974.
Hình:BankIsrael01 ST 06.jpg **Ngân hàng Israel** (tiếng Do Thái: בנק ישראל) là ngân hàng trung ương của Israel. Nó nằm ở Jerusalem, với một văn phòng chi nhánh tại Tel Aviv. Thống đốc hiện nay
**Ngân hàng Quốc gia Slovakia** (; viết tắt: **NBS**) là ngân hàng trung ương có trụ sở chính tại thủ đô Bratislava, Slovakia. Thành lập vào ngày 1 tháng 1 năm 1993. NBS là thành
Trong ngân hàng, thuật ngữ **ngân hàng quốc gia** mang nhiều ý nghĩa: * đặc biệt là ở các nước đang phát triển, một ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước * một ngân hàng
phải|Trụ sở Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc tại Bắc Kinh **Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc** (; Hán-Việt: Trung Quốc Nhân dân Ngân hàng; tiếng Anh: _People's Bank of China_ - _PBC_ hoặc _PBOC_)
Ngân hàng Đài Loan. Ngân hàng Đài Loan thành lập năm 1897 có trụ sở tại Đài Bắc. **Ngân hàng Đài Loan** (**BOT**, ) là một ngân hàng quốc doanh ở Thành phố Đài Bắc,
**Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh** (_Ho Chi Minh University of Banking_) là trường đại học công lập trực thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Trường được thành lập năm
**Ngân hàng thương mại** đã hình thành tồn tại và phát triển hàng trăm năm gắn liền với sự phát triển của kinh tế hàng hoá. Sự phát triển hệ thống Ngân hàng Thương mại
**Ngân hàng di động** là dịch vụ được cung cấp bởi ngân hàng hoặc tổ chức tài chính khác, cho phép khách hàng của mình thực hiện các giao dịch tài chính từ xa bằng
**Ngân hàng Việt Nam Thương tín** (hay **Việt Nam Thương Tín Ngân Hàng** (**VNTT**), tiếng Anh: **Credit Commercial Bank of Vietnam**) của Việt Nam Cộng hòa là một công ty thương mại phụ thuộc ngân
Tờ giấy bạc trị giá 20 _piastre_ tức [[đồng bạc Đông Dương do Ngân hàng Đông Dương phát hành năm 1898, Sài Gòn.]] nhỏ|Trụ sở Sài Gòn của Ngân hàng Đông Dương, sau là [[Ngân
**Học viện Ngân hàng** (tiếng Anh: _Banking Academy of Vietnam_ – **BAV**, tiền thân là Trường Cao cấp Nghiệp vụ Ngân hàng) được thành lập từ năm 1961. Học viện Ngân hàng là trường đại
thumb | 220x124px | right | [[Ngân hàng Nhà nước Việt Nam|Ngân Hàng Nhà nước Việt Nam]] **Ngân hàng** hay **nhà băng** (Tiếng Anh: _bank_) là một tổ chức tài chính chấp nhận tiền gửi
**Ngân hàng zombie** là một tổ chức tài chính có giá trị ròng kinh tế nhỏ hơn 0 nhưng vẫn tiếp tục hoạt động vì khả năng trả nợ của nó được bảo hộ bằng
Đây là **danh sách ngân hàng** ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên. ## Danh sách ### Ngân hàng trung ương * Ngân hàng Trung ương Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều
**Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc** là người đứng đầu Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc và là một trong những nhân vật ra quyết định quan trọng về mặt kinh tế của
**Ngân hàng liên doanh** là kết quả của sự hợp tác về mặt kinh tế giữa Chính phủ và Ngân hàng Trung ương của các nước với nhau, mở ra cơ hội hợp tác giữa
**Ngân hàng Đầu tư Châu Âu** (**European Investment Bank,** viết tắt **EIB**) là một tổ chức tài chính quốc tế thuộc sở hữu công cộng có cổ đông là các quốc gia thành viên EU.
**Ban Tổ chức Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào** () là cơ quan trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào; là một cơ quan chuyên môn tham