✨Mười người da đen nhỏ

Mười người da đen nhỏ

Mười người da đen nhỏ ( tựa gốc tiếng Anh: Ten Little Niggers) hay Và rồi chẳng còn ai ( tiếng Anh: And Then There Were None ) là một tiểu thuyết hình sự của nhà văn Agatha Christie được nhà xuất bản Collins Crime Club phát hành lần đầu ở Anh ngày 6 tháng 11 năm 1939. Tác phẩm đôi khi còn được xuất bản (và chuyển thể thành phim) dưới tên Ten Little Indians (10 gã da đỏ nhỏ). Tiểu thuyết nói về vụ án bí ẩn trên hòn đảo Soldier Island với 10 người bằng cách này hay cách khác đã thiệt mạng mà không hề có sự hiện diện hay dấu vết của thủ phạm. Đây được coi là một trong những tiểu thuyết hình sự xuất sắc và nổi tiếng nhất của Agatha Christie, trên 100 triệu bản sách đã được bán ra khiến tác phẩm này trở thành tiểu thuyết hình sự bán chạy nhất trong lịch sử xuất bản thế giới. Mười người da đen nhỏ cũng là tác phẩm của Agatha Christie được chuyển thể nhiều lần nhất, cả trực tiếp lẫn gián tiếp, dưới dạng phim điện ảnh, truyền hình và kịch sân khấu.

Nhân vật

:Các nhân vật được xếp theo thứ tự thiệt mạng:

  • Anthony James Marston. Một thanh niên giàu có chỉ quan tâm tới cá nhân mà bất cần để ý tới mọi người xung quanh. Tương tự phong cách sống, Marston cũng lái xe bạt mạng trên đường không cần quan tâm tới người đi bộ hoặc xe cùng lưu thông.
  • Ethel Rogers. Nữ quản gia/ Đầu bếp trên Soldier Island và là vợ của Thomas Rogers. Đây là một phụ nữ trung niên được miêu tả với dáng vẻ nhợt nhạt như ma quỷ.
  • John Gordon MacArthur. Tướng quân đội về hưu và là anh hùng trong Chiến tranh thế giới thứ nhất. MacArthur là một người đàn ông có tuổi sống cô độc sau khi vợ qua đời vì bệnh phổi.
  • Thomas Rogers. Quản gia trên đảo Soldier Island, chồng của Ethel Rogers. Cũng như vợ, Thomas Rogers là người phục vụ tận tụy và chu đáo, kể cả sau khi vợ ông thiệt mạng.
  • Emily Caroline Brent. Một phụ nữ có tuổi sùng đạo từng là quản lý một trại dưỡng lão. Brent luôn tỏ vẻ xa cách với những người còn lại, bà luôn đọc Kinh Thánh và viết nhật ký trước khi ngủ.
  • Lawrence Wargrave. Quan tòa về hưu. Tuy đã già nhưng Wargrave là một người minh mẫn, bình tĩnh xử lý mọi tình huống diễn ra trên đảo.
  • Edward George Armstrong. Bác sĩ phố Harley- LonDon đang thành công trong sự nghiệp. Armstrong là người khám nghiệm tử thi trong mọi tình huống thiệt mạng nhưng ông cũng không thể tìm ra dấu vết nào về hung thủ hoặc phương thức gây án.
  • William Henry Blore. Cựu thanh tra cảnh sát và hiện là thám tử tư lên đảo theo một lời mời bí ẩn. Blore tỏ ra là người có kinh nghiệm điều tra.
  • Philip Lombard. Cựu lính đánh thuê, người từng tham chiến ở nhiều nơi trên thế giới. Tương tự Blore, Lombard tới đảo Soldier Island với một khẩu súng lục đã lên nòng theo lời mời của một người bí ẩn tên Isaac Morris.
  • Vera Elizabeth Claythorne. Một giáo viên trẻ có năng lực, tháo vát từng làm nghề bảo mẫu và thư ký. Claythorne tỏ ra là người hiền lành nhưng dễ bị kích động, những cái chết diễn ra liên tiếp làm cô hoảng sợ cực độ.

Nội dung

Cuối năm 1930, có 8 vị khách thuộc đủ mọi tầng lớp và lứa tuổi được mời nghỉ tại ngôi biệt thự trên Soldier Island, một hòn đảo nằm trơ trọi ngoài khơi vùng Devon. Sau khi được ông Fred Naracott chở tới đảo, họ nhận ra rằng chủ ngôi biệt thự (người được cho là đã mời họ) không có mặt, đón tiếp họ là hai người quản gia, cặp vợ chồng Thomas và Ethel Rogers. Mỗi người khách lần lượt phát hiện trong phòng ngủ tiện nghi của họ một bài đồng dao có tên Ten Little Soldier Boys (10 người lính nhỏ):

Sau bữa ăn tối đầu tiên, tám người khách tập hợp trong phòng lớn để bàn luận về sự vắng mặt của chủ nhà, bất ngờ chiếc máy hát chạy đĩa (có đề Bài ca thiên nga - Swan Song) phát ra một giọng nói bí ẩn kết án cả 10 người có mặt trên đảo rằng họ đều đã từng phạm tội giết người, những tội ác mà tòa án thông thường không thể xét xử:

  • Anthony Marston từng cán chết 2 em nhỏ trong lúc lái xe bạt mạng.
  • Thomas và Ethel Rogers từng cố tình bỏ mặc người chủ của mình ốm yếu đến chết để vơ lấy tài sản thừa kế.
  • John Macarthur từng ra lệnh cho người tình của vợ mình- một sĩ quan trẻ tên Arthur Richmond tham gia một nhiệm vụ tự sát trong chiến tranh để gián tiếp giết anh ta.
  • Emily Brent từng đuổi một cô gái giúp việc nghèo khi cô mang bầu, khiến cô đi tới chỗ tự vẫn.
  • Lawrence Wargrave từng kết án tử hình Edward Seton vì tội giết người mặc dù có bằng chứng cho thấy anh ta vô tội.
  • Edward Armstrong từng phẫu thuật trong lúc say rượu khiến cô gái bệnh nhân qua đời ngay trên bàn mổ.
  • William Blore từng đưa ra bằng chứng giả để tòa án kết tội một người tham gia vụ cướp nhà băng, người này sau đó đã chết trong tù.
  • Phillip Lombard từng bỏ rơi đoàn tùy tùng 21 người bản địa khiến họ chết đói ở châu Phi.
  • Vera Claythorne từng cho phép Cyril Hamilton, cậu bé mà cô là bảo mẫu, bơi ra quá xa khiến cậu bé bị chết đuối.

Mười người phát hiện rằng mình đã bị lừa ra đảo để "trả giá" cho "tội ác" đã gây ra, họ ứng với 10 bức tượng nhỏ đặt trên bàn ở phòng khách. Những ngày sau đó tàu của ông Fred Naracott không thấy quay lại đảo và từng người lần lượt thiệt mạng tương tự cái cách bài đồng dao trong phòng mỗi người đã mô tả. Kỳ lạ hơn là sau khi một người qua đời, số tượng trong phòng khách bằng cách nào đó đều giảm đi một. Người đầu tiên thiệt mạng là Anthony Marston, anh ta chết vì ngộ độc Xyanua kali với triệu chứng tương tự người bị nghẹn. Sau Marston là Ethel Rogers, bà quản gia chết được chồng phát hiện đã chết vì dùng thuốc ngủ quá liều. Vị tướng Macarthur dường như linh cảm được cái chết sẽ đến nên đã bỏ ăn mà ngồi nhìn ra biển và lảm nhảm một mình, bác sĩ Armstrong sau đó phát hiện ông đã chết vì bị một vật cứng đập vào sau đầu. Người thứ tư thiệt mạng là Thomas Rogers, trong lúc bổ củi chuẩn bị cho bữa sáng, dường như Thomas đã để trượt tay và làm lưỡi búa bay thẳng vào đầu. Là người luôn tin rằng mình không làm gì trái với Đức tin, rằng những người khác chết là do bị Chúa trừng phạt, tuy nhiên Emily Brent cũng không thể sống sót, bà bị tiêm thuốc độc vào cổ sau bữa ăn trưa, vết tiêm trên cổ bà tương tự như vết ong đốt. Buổi tối hôm đó đến lượt quan tòa Wargrave được bác sĩ Armstrong phát hiện đã thiệt mạng vì bị bắn vào đầu trong khi đang đội bộ tóc giả của quan tòa. Bản thân bác sĩ vào ngày hôm sau cũng được những người còn lại phát hiện đã chết đuối ở vách đá. Blore là người thứ tám thiệt mạng trên đảo, viên thám tử tư bị bức tượng trong phòng cô Vera Claythorne rơi trúng đầu trong lúc hai người còn lại đang ở ngoài bờ biển bên xác bác sĩ Armstrong. Rơi vào trạng thái hoảng loạn, Claythorne lừa cướp được súng của Lombard và giết chết tay cựu lính đánh thuê. Cuối cùng cô trở lại phòng và treo cổ tự tử với chiếc ghế và dây thòng lọng do một ai đó đã bày sẵn.

Ba ngày sau, ông Fred Naracott quay trở lại đảo vì nhận thấy tín hiệu S.O.S (do Blore và Lombard dùng kính phản chiếu phát đi) và nhận thấy mọi người đều đã chết. Việc khám nghiệm của cảnh sát không phát hiện ra bất cứ hình thức gây án hay dấu vết của thủ phạm nào. Họ chỉ phát hiện ra rằng người chuẩn bị thư mời cho 8 nạn nhân là một tay tội phạm có tên Isaac Morris, bản thân Morris cũng đã chết vì dùng thuốc quá liều trong đêm trước khi mọi người lên đảo. Mãi tới khi một người đánh cá nhặt được chiếc lọ thủy tinh có chứa lời thú tội của thủ phạm, mọi việc mới được làm sáng tỏ. Kẻ đã sắp xếp mọi việc, từ lựa chọn nạn nhân, xây dựng kế hoạch và "thi hành án" chính là viên quan tòa Lawrence Wargrave, Wargrave biết mình sắp chết vì trọng bệnh trong khi vẫn ước muốn được trừng phạt những người, theo ông là phạm tội, nhưng pháp luật không thể đụng tới vì thiếu chứng cớ. Những bằng chứng Wargrave để lại nhằm chứng tỏ ông chính là thủ phạm gồm:

Wargrave là người duy nhất không phạm tội giết người, ông chỉ kết án tử hình theo công việc mà mình được giao. Và như vậy, cũng chính Wargrave là người duy nhất có đủ tư cách trở thành người thi hành pháp luật đối với 9 người còn lại.

Armstrong chết tương ứng với câu thứ 13 và 14 của bài đồng dao, trong đó có nhắc tới "red herring"."Red herring" vừa có nghĩa "cá mòi" nhưng cũng có nghĩa là "bằng chứng giả nhằm đánh lạc hướng", như vậy Wargrave đã ám chỉ rằng Armstrong đã bị lừa vào chỗ chết, và người duy nhất trong số các vị khách còn sống mà viên bác sĩ có thể tin tưởng (để rồi bị lừa) chỉ có thể là quan toàn đáng kính Wargrave.

Wargrave chết với một viên đạn trên trán tạo thành vết đỏ tương tự Dấu vết của Cain, con người đầu tiên phạm tội sát nhân theo Cựu Ước.

Chuyển thể

Mười người da đen nhỏ là tác phẩm của Agatha Christie được chuyển thể nhiều lần nhất, cả trực tiếp và gián tiếp, dưới dạng phim điện ảnh, truyền hình và kịch sân khấu. Năm 1943, chính Agatha Christie đã viết kịch bản vở kịch And Then There Were None trong đó phần kết được sửa cho phù hợp hơn với sân khấu: Lombard và Vera được cho là vô tội và sống sót, hai người sau đó yêu nhau. Ngày 14 tháng 10 năm 2005, một phiên bản mới của vở kịch đã được Steven Pimlott dựng cho Nhà hát Gielgud ở Luân Đôn, theo đó phần kết tương tự với phần kết gốc của truyện (tất cả 10 người đều thiệt mạng).

Bộ phim đầu tiên chuyển thể từ Mười người da đen nhỏ là tác phẩm điện ảnh And Then There Were None của đạo diễn René Clair thực hiện năm 1945. Năm 1965 Ten Little Indians được đạo diễn George Pollock thực hiện với bối cảnh chuyển từ hòn đảo ngoài khơi Devon sang vùng núi hiểm trở tại Áo. Năm 1974 một lần nữa Mười người da đen nhỏ được chuyển thể thành phim do Peter Collinson đạo diễn với bối cảnh là sa mạc Iran. Điện ảnh Liên Xô cũng có một chuyển thể của Mười người da đen nhỏ, đó là bộ phim Desyat' negrityat (tiếng Nga: Десять негритят), bộ phim của đạo diễn Stanislav Govorukhin này là tác phẩm điện ảnh duy nhất dùng nguyên phần kết của tiểu thuyết.

Bản dịch tiếng Việt

Tác phẩm có một số bản dịch tiếng Việt. Bản dịch của Nguyễn Thanh Lan với tựa đề Mười người da đen nhỏ, Nhà xuất bản Công an nhân dân, 2002. Bản dịch từ tiếng Hungary của Hà Huy Anh với tựa đề Mười người da đen nhỏ, Nhà xuất bản Pháp lý, 1988.

👁️ 0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**_Mười người da đen nhỏ_** ( tựa gốc tiếng Anh: **_Ten Little Niggers_**) hay **_Và rồi chẳng còn ai_** ( tiếng Anh: **_And Then There Were None_** ) là một tiểu thuyết hình sự của
Combo Và Rồi Chẳng Còn Ai - And Then There Were None Từ Tựa Cũ Mười Người Da Đen Nhỏ và Thung Lũng Bất Hạnh - The Hollow - sổ tay Và Rồi Chẳng Còn
thumb|Một hình ảnh điển hình về người da xanh nhỏ bé. **Người da xanh nhỏ bé** (tiếng Anh: _little green men_) là sự miêu tả khuôn mẫu về người ngoài hành tinh là những sinh
Mười Mười người bị lừa ra một hòn đảo nằm trơ trọi giữa biển khơi thuộc vịnh Devon, tất cả được bố trí cho ở trong một căn nhà. Tác giả của trò bịp này
Mười Mười người bị lừa ra một hòn đảo nằm trơ trọi giữa biển khơi thuộc vịnh Devon, tất cả được bố trí cho ở trong một căn nhà. Tác giả của trò bịp này
thumb|Một đàn ông người Do Thái da trắng mắt xanh **Người da trắng** (thuật ngữ khác là **Europeoid**, đọc là **Ơ-rô-pê-ô-ít**) là thuật ngữ phân loại chủng tộc để nói đến những người có nguồn
Mười hai người đã từng đặt chân lên Mặt Trăng của Trái Đất, đầu tiên là Neil Armstrong và cuối cùng là Gene Cernan. Những cuộc đổ bộ lên Mặt Trăng của các phi hành
**Người Mỹ gốc Phi** (Anh: _African Americans)_ hay **Người Mỹ da đen** (Black Americans)là thành phần chủng tộc sinh sống ở Hoa Kỳ có tổ tiên từng là thổ dân ở châu Phi nam Sahara,
**Mười ba thuộc địa**, còn được gọi là **Mười ba thuộc địa Anh** hay **Mười ba thuộc địa Mỹ**, là một nhóm các thuộc địa của Anh trên bờ biển Đại Tây Dương của Bắc
**Dame Agatha Mary Clarissa Christie, Lady Mallowan**, (; 15 tháng 9 năm 1890 – 12 tháng 1 năm 1976) là một nữ văn sĩ người Anh nổi tiếng với 66 tiểu thuyết trinh thám cùng
**Ronaldo Luís Nazário de Lima** (; sinh ngày 18 tháng 9 năm 1976), thường được biết đến với tên gọi **Ronaldo**, là một doanh nhân kiêm cựu cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Brasil
Do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 và chỉ thị tăng cường giãn cách tại Tp.HCM. Bắt đầu từ 23/8/2021 việc lấy/giao hàng của một số đơn vị vận chuyển tại các khu vực bị giãn
thumb|Người Do Thái đi [[lính Mỹ phục vụ cho tổ quốc Hoa Kỳ]] **Người Mỹ gốc Do Thái**, hoặc người **Do Thái Hoa Kỳ** (tiếng Anh: _American Jews_ hay _Jewish Americans_), (Tiếng Do Thái: יהודי
**_Người Dân của Tiểu bang California kiện Orenthal James Simpson_** là một phiên tòa hình sự tại Tòa án Thượng thẩm Hạt Los Angeles, trong đó cựu cầu thủ của Giải Bóng bầu dục Quốc
**Người Chăm**, **người Chăm Pa** hay **người Degar-Champa** (tiếng Chăm: ꨂꨣꩃ ꨌꩌꨛꨩ, اوراڠ چامفا, _Urang Campa_; tiếng Khmer: ជនជាតិចាម, _Chónchèat Cham_; ; ), còn gọi là **người Chàm**, **người Chiêm**, **người** **Chiêm Thành**, **người Hời**,
thumb|right|Hai người đồng tính nam hôn nhau trong một buổi diễu hành đồng tính. thumb|right|Biểu tượng đại diện cho người đồng tính nam được tạo nên từ hai biểu tượng của [[sao Hỏa lồng vào
Đồng hồ đếm ngược đến ngày khai mạc (Lviv, Ukraina) Những chú dê – biểu tượng của thành phố Poznan được trang trí bởi lá cờ Euro 2012 **Giải vô địch bóng đá châu Âu
**_Everest: Người tuyết bé nhỏ_** (tên gốc tiếng Anh: **_Abominable_**) là một bộ phim phiêu lưu hoạt hình trên máy tính năm 2019 được sản xuất bởi DreamWorks Animation và Pearl Studio. Phim được viết
Vào ngày 25 tháng 5 năm 2020, **George Perry Floyd**, một người đàn ông người Mỹ gốc Phi, đã bị sát hại tại Powderhorn ở thành phố Minneapolis, tiểu bang Minnesota, Hoa Kỳ. Trong khi
nhỏ|260x260px|Tranh phá hoại được vẽ tại Elektrostal, Nga. Bao gồm chữ thập ngoặc cùng 2 con số 14 và 88. **Mười Bốn Từ** (còn viết tắt là **14** hoặc **14/88**) ý chỉ đến hai khẩu
**Người Mỹ** (tiếng Anh: **People of the United States**, **U.S. Americans**, hay đơn giản là **Americans** hay **American people**) là những công dân của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Hoa Kỳ là một quốc gia
Iceland dân số ít ỏi mà dám đọ sức với Anh Na Uy in hình con cá ướp muối lên tờ tiền Anh có thật là đế quốc mặt trời không bao giờ lặn Đan
**Người Colombia** gốc Phi là công dân Colombia gốc châu Phi. Colombia có dân số châu Phi da đen lớn thứ tư ở bán cầu Tây, sau Brasil, Haiti và Hoa Kỳ. ## Lịch sử
**Vụ kiện hậu quả chất độc da cam trong Chiến tranh Việt Nam** là vụ kiện của Nhóm bảo vệ quyền lợi của nạn nhân Chất độc da cam/Dioxin đối với 37 công ty sản
**Chiến tranh Ba Mươi Năm** bắt đầu từ năm 1618, kết thúc năm 1648, chủ yếu diễn ra tại vùng nay là nước Đức và bao gồm hầu hết các cường quốc của châu Âu
**Lễ hội tháng Mười** (tiếng Đức: _Oktoberfest,_ phát âm tiếng Đức: [ɔkˈtoːbɐˌfɛst]) được tổ chức trên khu đồng cỏ Theresienwiese tại München, Bayern, Đức là một trong những lễ hội lớn nhất thế giới trong
**Muỗi** (danh pháp khoa học: **Culicidae**), là tên gọi chung cho một họ côn trùng gồm khoảng 3600 loài, thuộc bộ Hai cánh (_Diptera_). Chúng có một đôi cánh vảy, một đôi cánh cứng, thân
**Đỗ Mười** (tên khai sinh: **Nguyễn Duy Cống**; 2 tháng 2 năm 1917 – 1 tháng 10 năm 2018) là một chính trị gia người Việt Nam. Ông từng đảm nhiệm chức vụ Chủ tịch
thumb|Muối ăn phải|nhỏ|Tinh thể muối. **Muối ăn** hay trong dân gian còn gọi đơn giản là **muối** (tuy rằng theo đúng thuật ngữ khoa học thì không phải muối nào cũng là muối ăn) là
Tác dụng muối hầm Lan ChiTrẻ nhỏ : Bị rôm sảy, hay cảm sốtBà bầu : chân tê cứng, đi lại khó khăn, cảm cúmNgười cao tuổi : chân tay tê buốt, khí huyết khó
Mô tả sản phẩm Muối tắm bé Độc Mộc 400G- Muối Tắm Bé Sinh Dược Trị RÔM SẨY, CỨT TRÂU, HĂM DA, MỒ HÔI TRỘM- Muối tắm béSản phẩm này là tài sản cá nhân
là một bộ phim điện ảnh Nhật Bản thuộc thể loại chính kịch ra mắt vào năm 2008 do Takita Yōjirō làm đạo diễn, với sự tham gia diễn xuất của các diễn viên chính
Baking soda có công thức hóa học là NaHCO3 (Natri hidro cacbonat), hay còn gọi là "thuốc muối" hoặc "muối nở" - hay nhầm với bột nở (Baking Power) - là một hợp chất muối
MÔ TẢ SẢN PHẨMSản phẩm này là tài sản cá nhân được bán bởi Nhà Bán Hàng Cá Nhân và không thuộc đối tượng phải chịu thuế GTGT. Do đó hóa đơn VAT không được
MÔ TẢ SẢN PHẨM Sản phẩm này là tài sản cá nhân được bán bởi Nhà Bán Hàng Cá Nhân và không thuộc đối tượng phải chịu thuế GTGT. Do đó hóa đơn VAT không
Baking soda có công thức hóa học là NaHCO3 (Natri hidro cacbonat), hay còn gọi là " muối" hoặc "muối nở" - hay nhầm với bột nở (Baking Power) - là một hợp chất muối
**Người Do Thái** ( ISO 259-3 , phát âm ) là sắc tộc tôn giáo và là dân tộc có nguồn gốc từ người Israel cổ đại, còn gọi là người Hebrew, trong lịch sử
**Đội tuyển bóng đá quốc gia Ý** () là đội tuyển bóng đá quốc gia đại diện cho nước Ý thi đấu ở các giải bóng đá cấp châu lục và thế giới. Đội tuyển
SỮA RỬA MẶT KHÔNG BỌT HANA CLEANSER MINISữa rửa mặt Hana Cleanser không có chất tạo bọt và thành phần dịu nhẹ an toàn với những bạn sở hữu da nhạy cảm và da nhiều
Mô tả sản phẩm Muối tắm bé Eco gold 400g Muối tắm bé ECO – Gold (400 gram) Làm sách bé an toàn hiệu quảSản phẩm này là tài sản cá nhân được bán bởi
Mô tả sản phẩm Muối tắm bé Eco gold 400g Muối tắm bé ECO – Gold (400 gram) Làm sách bé an toàn hiệu quảSản phẩm này là tài sản cá nhân được bán bởi
KEM DƯỠNG TRẮNG DA BAN NGÀY HANA WHITE & DAY MINIKEM DƯỠNG TRẮNG DA BAN NGÀY HANA WHITE & DAY chứaVitamin B5, B3 làm tăng cường khả năng chống oxy hóa, dưỡng trắng các vùng
17 Công Dụng Tuyệt Vời của Muối Epsom Muối Epsom chứa các khoáng chất magie và sulfate nên là một chất tẩy tế bào chết và là nguyên liệu kháng viêm tự nhiên có thể
Mô tả sản phẩm Muối tắm bé Eco gold 400g Muối tắm bé ECO – Gold (400 gram) Làm sách bé an toàn hiệu quảSản phẩm này là tài sản cá nhân được bán bởi
Mô tả sản phẩm Muối tắm bé Eco gold 400g Muối tắm bé ECO – Gold (400 gram) Làm sách bé an toàn hiệu quảSản phẩm này là tài sản cá nhân được bán bởi
Mô tả sản phẩm Muối tắm bé Eco gold 400g Muối tắm bé ECO – Gold (400 gram) Làm sách bé an toàn hiệu quảSản phẩm này là tài sản cá nhân được bán bởi
Mô tả sản phẩm Muối tắm bé Eco gold 400g Muối tắm bé ECO – Gold (400 gram) Làm sách bé an toàn hiệu quảSản phẩm này là tài sản cá nhân được bán bởi
thumb|[[Bữa ăn tối cuối cùng (Leonardo da Vinci)|_Bữa ăn tối cuối cùng_, tranh vẽ cuối những năm 1490 của họa sĩ Leonardo da Vinci, miêu tả cảnh bữa tối Chúa Giê-su và 12 tông đồ]] **Mười
**Người Thái** với tên tự gọi là _Tay/Tày/Thay/Thày_ () tùy thuộc vào cách phát âm của từng khu vực. Các nhóm, ngành lớn của người Thái tại Việt Nam bao gồm: **Tay Đón** (Thái Trắng),
**Tên người Việt Nam** được các nhà nghiên cứu cho rằng bắt đầu có từ thế kỷ 2 TCN và càng ngày càng đa dạng hơn, trong khi có ý kiến khác cho rằng: "sớm