✨Maximinus Thrax

Maximinus Thrax (; 173 – 238), còn được gọi là Maximinus I, là Hoàng đế La Mã từ năm 235 đến 238. Maximinus được mô tả bởi một số nguồn tài liệu cổ xưa, dù chẳng còn gì đến nay ngoại trừ bộ Lịch sử La Mã của Herodianus. Maximinus là một trong những vị hoàng đế đầu tiên chưa bao giờ đặt chân đến Roma (sau Macrinus). Ông còn được sử sách gọi là người đầu tiên trong số các hoàng đế quân nhân vào thế kỷ thứ 3; triều đại của ông thường được xem là sự khởi đầu cho cuộc khủng hoảng của thế kỷ thứ ba. Ông qua đời tại Aquileia trong khi cố gắng trấn áp cuộc nổi dậy của Viện Nguyên lão.

Nắm quyền

nhỏ|Đồng xu [[Denarius in hình Maximinus Thrax được đúc ở Roma từ tháng 2 đến tháng 12 năm 236.]] Nhiều khả năng Maximinus có gốc là người La Mã gốc Thracia (tin như vậy bởi Herodianus trong tác phẩm của ông). Theo bộ sử nổi tiếng là không đáng tin cậy Historia Augusta, ông sinh ra ở Thrace hay Moesia có cha là người Goth và mẹ là người Alan, một giống dân Iran thuộc nhánh Scythia-Sarmatia; tuy nhiên giả thiết dòng dõi của ông rất khó mà xác thực, như sự hiện diện của người Goth trong khu vực sông Danube là chứng nhận đầu tiên sau khi bắt đầu cuộc khủng hoảng của thế kỷ thứ ba. Sử gia người Anh Ronald Syme, viết rằng "từ 'Gothia' có lẽ đủ để cho sự chỉ trích" các đoạn văn trong bộ Historia Augusta, cảm thấy gánh nặng của bằng chứng từ Herodianus, Syncellus và các nơi khác chỉ cho biết Maximinus được sinh ra ở Moesia. Các tài liệu tham khảo cho tổ tiên "Gothic" của ông có thể có liên quan tới một người gốc Thracia Getae (cả hai người dân thường bị nhầm lẫn bởi các nhà văn về sau, đáng chú ý nhất là Jordanes trong tác phẩm Getica của mình), theo giả thuyết được đưa ra trong các đoạn văn mô tả làm thế nào "ông được một mình Getae yêu quý, hơn nữa, như thể anh là một trong số họ" và làm thế nào ông nói "gần như là người Thracia thuần chủng".

Thân thế của ông dù gì đi nữa cũng đến từ một tỉnh lẻ thấp hèn và hay bị Viện Nguyên lão khinh bỉ coi như một kẻ mọi rợ, chứ không phải là một người La Mã thực thụ, bất chấp sắc lệnh của Caracalla là ban bố quyền công dân cho tất cả cư dân được kế thừa quyền tự do của Đế quốc. Bất luận thế nào thì Maximinus cũng tương tự như các vị hoàng đế người La Mã gốc Thracia vào thế kỷ thứ 3 đến thứ 5 (Licinius, Galerius, Aureolus, Leo I, v.v.), đều nắm quyền nhờ vào đường binh nghiệp từ lúc còn là một anh lính quèn của một trong những đạo quân lê dương La Mã đến khi nắm giữ các vị trí cao nhất của quyền bính. Lúc đầu ông gia nhập quân đội dưới thời Septimius Severus, nhưng chẳng được thăng lên vị trí có quyền thế lớn cho đến khi được hoàng đế Alexander Severus trọng dụng. Maximinus là tướng chỉ huy quân đoàn Legio IV Italica, bao gồm các tân binh đến từ Pannonia, đã tức giận trước việc trả công người Alemanni của Alexander và sự lẩn tránh chiến tranh của ông. Quân đội trong đó có quân đoàn Legio XXII Primigenia đã bầu chọn vị tướng nghiêm khắc Maximinus, rồi nổi loạn giết chết thiếu đế Alexander và mẹ mình tại Moguntiacum (nay là Mainz). Đội Cấm vệ quân Praetorian Guard đã tôn ông làm hoàng đế, sự lựa chọn của họ buộc Viện Nguyên lão phải miễn cưỡng phê chuẩn, Ông bắt đầu từ việc loại bỏ các cố vấn thân cận của Alexander. Lần đầu là trong một chiến dịch quân sự trên sông Rhine, do một nhóm sĩ quan được hỗ trợ bởi những nghị viên có thế lực mưu tính phá hủy một cây cầu bắc qua sông, để dụ Maximinus ở lại và bị mắc kẹt phía bên kia sông. Sau đó họ lên kế hoạch để bầu nghị viên Magnus làm hoàng đế rồi từ đó thâu tóm quyền lực; Tuy nhiên mưu đồ đã bị thủ hạ của hoàng đế phát hiện kịp thời và những kẻ chủ mưu bị đem ra xử tử. Họ dự tính bầu chọn Quartinus nhưng viên chỉ huy Macedo của họ đã thay lòng đổi dạ và thay vào đó đã ra tay sát hại Quartinus, dù vậy cũng không đủ để hoàng đế tha mạng sống cho ông. Sau chiến thắng, Maximinus nhận danh hiệu Germanicus Maximus, Củng cố tuyến biên giới German, ít nhất là trong một thời gian, Maximinus sau đó cho hạ trại đóng quân trú đông tại Sirmium ở Pannonia, Các địa chủ tự vũ trang cho hầu cận và nông nô của họ rồi tiến vào Thysdrus (nay là El Djem), ám sát các viên chức vi phạm cùng đám vệ binh thân tín rồi tuyên bố vị thống đốc tỉnh cao tuổi, Marcus Antonius Gordianus Sempronianus (Gordianus I) và con là Gordianus II làm đồng hoàng đế. Viện Nguyên lão ở Roma đã bị dao động và quyết định theo về phía cha con nhà Gordianus bằng cách ban cho họ danh hiệu Augustus, đồng thời kêu gọi các tỉnh cùng lên tiếng ủng hộ họ. Thế nhưng khi Maximinus hay tin ấy, lúc đó đang trú đông ở Sirmium đã ngay lập tức tập hợp quân đội của mình và tiến về Roma, dưới sự dẫn đầu của quân đoàn lê dương Pannonia. Ông hành quân về Carthage và dễ dàng áp đảo lực lượng dân quân địa phương bảo vệ thành phố. Cuộc nổi dậy của họ hoàn toàn thất bại.

Pupienus, Balbinus và Gordianus III

Khi cuộc nổi dậy của châu Phi thất bại, Viện Nguyên lão thấy mình đang trong tình trạng nguy hiểm lớn. Từng thể hiện sự ủng hộ cho nhà Gordianus vì họ chẳng còn mong đợi sự khoan hồng nào từ phía Maximinus khi ông gần đến Roma. Trong lúc khó khăn này, họ quyết tâm thách thức Maximinus và bầu hai nghị viên trong số họ là Pupienus và Balbinus làm đồng hoàng đế. Một phe phái ở Roma đã tích cực vận động Viện Nguyên lão bầu chọn đứa cháu ngoại của Gordianus là Gordianus III làm hoàng đế, khiến cho tình trạng bạo động trên đường phố ngày càng nghiêm trọng. Cả hai vị đồng hoàng đế không còn sự lựa chọn nào khác nhưng để thỏa hiệp phe phái đối lập và xoa dịu sự bất mãn của dân chúng kinh thành, họ quyết định phong cậu bé làm Caesar với sự chấp thuận của Viện Nguyên lão.

Cái chết

Maximinus mau chóng hành quân về Roma để ổn định tình hình tại kinh thành, nhưng cửa ngõ quan trọng là thành Aquileia lại đóng cửa từ chối quy hàng ông. Quân đội của ông bắt đầu trở nên bất mãn trong cuộc vây hãm thành phố bất ngờ, khiến họ phải chịu đựng nạn đói và bệnh tật trong thời gian đó. những người được ông xem là kẻ thù không thực lòng ủng hộ nhà nước và có thể trở thành mầm mống gây họa cho đế chế. Nên đã ra lệnh bắt bớ các tín đồ Thiên Chúa giáo một cách tàn nhẫn, trong số đó có giám mục thành Roma Pontianus cũng như người kế nhiệm ông Anterus được cho là đã tử vì đạo. Mà theo bộ sử Historia Augusta kể lại:

"Việc người La Mã chịu được tính man rợ của ông không còn lâu — theo cách làm của ông là tung ra đám mật thám và khuyến khích tố cáo lẫn nhau, bịa ra hành vi phạm tội sai trái, giết người vô tội, lên án tất cả những ai đã ra xét xử, biến người giàu nhất thành nghèo đói nhất và không bao giờ kiếm tiền ở bất cứ nơi nào để cứu giúp sự phá sản của một số khác, khiến nhiều tướng lĩnh và quan chức chấp chính bị xử tử vì không có tội, chở một số người khác trong chiếc xe ngựa không có thức ăn và đồ uống, và giữ những người khác trong phòng giam bị bỏ bê một thời gian ngắn mà không có gì để ông có thể chứng minh tính hiệu quả của sự tàn bạo — và, không thể chịu đựng những điều này lâu hơn, họ đứng lên chống lại ông trong cuộc nổi dậy."

Tướng mạo

Một số nguồn sử liệu cổ đại từ bộ sử nổi tiếng là không đáng tin cậy Historia Augusta đến các tác phẩm của Herodianus, đều nói về Maximinus như một người đàn ông có tầm vóc to lớn hơn nhiều so với những người đương thời. Hơn nữa ông còn được mô tả trong hình ảnh cổ xưa như một người có cái trán, mũi và hàm nhô lên; triệu chứng của một hình thức phát triển quá mức. Ngón tay cái của ông được cho là quá lớn khó mà đeo cái vòng tay của vợ mình như một chiếc nhẫn. Trong khi kích cỡ chính xác của Maximinus có thể sẽ không bao giờ được biết đến, dù gì đi nữa thì ông vẫn là một người đàn ông có vóc dáng cao to thời xưa.

Theo Historia Augusta, "vóc dáng của ông như vậy, nên theo lời Cordus kể lại thì ông cao đến tám phút, sáu inch [khoảng 2.5 m]". Tuy nhiên điều này là một trong nhiều "câu chuyện cao to' có trong Historia Augusta, và ngay lập tức bị các học giả nghi ngờ do đã lấy trích dẫn của 'Cordus', một trong số các căn cứ hư cấu cho việc trích dẫn tác phẩm. Mặc dù không đi sâu vào các phần được cho là chi tiết của Historia Augusta, nhà sử học Herodianus, sống cùng thời Maximinus, đã nhắc đến ông như một người đàn ông có vóc dang to cao, lưu ý rằng: "Ông ấy dù gì đi nữa cũng là một người đàn ông có ngoại hình đáng sợ như vậy và vóc dáng khổng lồ mà không gì sánh bằng được với bất kỳ lực sĩ Hy Lạp được huấn luyện tốt nhất và hoặc những chiến binh tinh nhuệ của man tộc."

Một số nhà sử học giải thích những câu chuyện về chiều cao bất thường của Maximinus (cũng như các thông tin khác về tướng mạo của ông, kiểu như tập luyện quá mức và có sức mạnh như siêu nhân) như các hình mẫu có tính đại chúng mà chẳng gì hơn là cố tình biến ông thành một hiện thân cách điệu của tên cướp man rợ hoặc nhấn mạnh sự ngưỡng mộ và lo ngại rằng hình ảnh của người lính sẽ khơi dậy trong dân chúng. Bức chân dung phù hợp của Maximinus là như một người đàn ông có trán, mũi và hàm nhô lên, khiến một số nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng ông có thể đã bị mắc bệnh to cực khiến cơ thể phát triển quá mức.