✨Lý Sư Đạo

Lý Sư Đạo (chữ Hán: 李師道, ? - 8 tháng 3 năm 819), người gốc Cao Ly, là Tiết độ sứ Bình Lư (平盧) dưới thời nhà Đường trong lịch sử Trung Quốc. Ông kế nhiệm người anh trai của mình là Lý Sư Cổ, cai trị Bình Lư một cách độc lập với triều đình Đường, tham gia hỗ trợ các trấn tạo phản trong giai đoạn 806 - 817. Khi Tiết độ sứ Chương Nghĩa Ngô Nguyên Tế bị tiêu diệt, ông xin cắt đất 3 châu để tránh sự thảo phạt của nhà Đường, nhưng cuối cùng nuốt lời, vì thế Đường Hiến Tông cử quân thảo phạt Bình Lư. Năm 819, Lý Sư Đạo bị tướng dưới quyền Lưu Ngộ giết chết để đầu hàng triều đình.

Thân thế và cuộc sống ban đầu

Không rõ Lý Sư Đạo chào đời khi nào. Cha ông là Lý Nạp, giữ chức Tiết độ sứ Bình Lư giai đoạn 784 - 792. Gia tộc họ Lý ở Bình Lư kể từ cha Lý Nạp là Lý Chánh Kỉ người gốc Cao Ly năm 765. Chánh Kỉ kết thông gia với Tiết độ sứ Thành Đức Lý Bảo Thần, lấy con gái Bảo Thần cho Lý Nạp, sau đó sinh ra Lý Sư Đạo. Khi Lý Nạp chết vào năm 792, người anh khác mẹ của ông là Lý Sư Cổ lên làm Tiết độ sứ.

Lúc Lý Sư Cổ làm Tiết độ sứ thì Lý Sư Đạo bị cử làm quan lại địa phương và liên tục bị đổi đất trấn nhậm, tiền bạc chi dùng của Sư Đạo cũng bị cắt xén. Sư Cổ giải thích rằng ông làm như vậy cốt là để cho Sư Đạo thấu hiểu đối với nỗi khổ của trăm họ. Vào đầu năm 806, Lý Sư Cổ bệnh nặng, thì Lý Sư Đạo đang giữ chức thứ sử Mật châu. Sư Cổ hỏi ý các tướng dưới quyền là Cao Mộc và Lý Công Độ về người sẽ kế nhiệm mình, nhưng họ không trả lời. Sư Cổ đoán biết hai người này ủng hộ Sư Đạo, tỏ ý không đồng tình và cho rằng Sư Đạo là kẻ thiếu năng lực, suốt ngày chỉ lo chơi tranh và đá cầu. Không lâu sau Lý Sư Cổ qua đời, hưởng thọ 29 tuổi. Lý Công Độ và Cao Mộc làm trái di huấn của ông, cho đón Sư Đạo về Vận châu lập làm tiết độ lưu hậu.

Cai trị thời kì đầu

Sau khi Lý Sư Đạo lên nắm quyền, Đường Hiến Tông vẫn không ban chỉ dụ công nhận ngôi vị của ông. Sư Đạo hỏi ý các tướng dưới quyền, nhiều người xin cho quân cướp bóc các vùng lân cân để gây sức ép buộc triều đình công nhận. Cao Mộc không đồng tình và đề nghị Lý Sư Đạo đem số thuế mà Lý Sư Cổ giấu giếm không dâng nộp trước kia gửi về triều để thế hiện lòng trung thành, đồng thời giao quyền độc quyền muối và dâng một khoản triều cống. Tại triều đình, tể tướng Đỗ Hoàng Thường đề nghị ép Sư Đạo dâng đất để đổi lấy sứ công nhận, nhưng khi đó triều đình nhà Đường đang phải bận đối phó với Tiết độ sứ Lưu Tịch nên chưa muốn căng sức trên nhiều mặt trận.

Cùng Ngô Nguyên Tế kháng mệnh

Năm 812, Tiết độ sứ Ngụy Bác Điền Quý An qua đời. Nha quân lật đổ con trai Quý An là Hoài Gián, đưa Điền Hoằng Chánh (tức Điền Hưng) lên nắm quyền, được nhà Đường công nhận. Lý Sư Đạo và Vương Thừa Tông biết Điền Hoằng Chánh trung thành với trung ương, nên đe dọa thảo phạt Ngụy Bác. Tuy nhiên tiết độ sứ Tuyên Vũ, cũng sẵn sàng giúp đỡ quân Ngụy, do đó Sư Đạo không dám làm gì.

Năm 814, Tiết độ sứ Chương Nghĩa Ngô Thiếu Dương qua đời. Vua Hiến Tông không đồng ý cho con Thiếu Dương là Ngô Nguyên Tế lên nối chức. Để tạo sức ép lên triều đình, Ngô Nguyên Tế cử quân cướp phá các vùng đất xung quanh. Hiến Tông nổi cơn thịnh nộ, lập tức ra lệnh cho các trấn cùng nhau thảo phạt Thái châu. Lý Sư Đạo cùng Vương Thừa Tông ra sức kêu xin cho Ngô Nguyên Tế nhưng nhà vua không màng tới những thỉnh cầu này. Tuy trong các trấn được lệnh ra quân đánh Thái lại không có Bình Lư, nhưng Lý Sư Đạo vẫn gửi 2000 quân đóng ở Thọ Xuân, giả tiếng hỗ trợ triều đình nhưng thực ra là giúp Ngô Nguyên Tế, trị sở của trấn Vũ Ninh để đánh lạc hướng tấn công của quân trung ương. Tuy nhiên tướng Đường là Vương Trí Hưng đã đánh tan cuộc tấn công của quân Tề, giết được 2000 người, bắt 4000 con ngựa. Đến mùa thu năm 816, hai tướng Lý Quang Nhan và Ô Trọng Dận chiếm được Lăng Vân Sách của Chương Nghĩa, sắp sửa đánh vào Thái châu. Lý Sư Đạo thấy tình cảnh đó rất lo sợ nên viết thư lên triều đình với lời lẽ thành khẩn. Do triều đình không còn binh lực trong tay nên đành phải phong cho ông làm Tư không. Trong khi đó tình hình Chương Nghĩa rất nguy kịch, Lý Sư Đạo sai sứ giả Lưu Yến Bình đến Thái châu gặp Ngô Nguyên Tế bàn kế sách. Yến Bình phải lẩn tránh lực lượng triều đình rất vất vả mới đến được đất Sở. Khi vào yết kiến Ngô Nguyên Tế, Bình được tặng rất nhiều quà quý. Khi trở về Bình Lư, Yến Bình báo với Lý Sư Đạo rằng Ngô Nguyên Tế hôn ám, dù đang bị tấn công nhưng lại suốt ngày đá cầu và chè chén với bọn thê thiếp nữ tì, không hề quan tâm đến chánh sự; còn dự báo rằng họ Ngô không bao lâu nữa sẽ diệt vong. Những lời nói này không vừa ý của Sư Đạo nên Sư Đạo tìm cách vu oan Yến Bình rồi giết chết ông ta

Năm 817, Vũ Ninh quân ở Dương Châu bắt đầu trưng binh từ hộ vệ của các thương đoàn Tân La tại Dương Châu. Trương Bảo Cao, Trịnh Niên và Thôi Võ Xươnng liền tham gia vào đội quân Vũ Ninh quân này. Một lần Vương Trí Hưng để các cánh quân Vũ Ninh đi trấn thủ phía bắc Dương Châu, bản thân Vương Trí Hưng thì dẫn vài tên lính tiến về Minh Châu. Lý Sư Đạo biết tin thì sai Yeom Mun dẫn quân đi bắt Vương Trí Hưng. Vương Trí Hưng nhanh chóng bị Yeom Mun đánh bại và bị bắt. Trương Bảo Cao, Trịnh Niên và Thôi Võ Xương được lệnh dẫn quân Vũ Ninh tập kích quân của Yeom Mun, cứu được Vương Trí Hưng về Dương Châu. Trương Bảo Cao, Trịnh Niên và Thôi Võ Xương đều được vua Đường Hiến Tông phong làm Thiếu tướng của Vũ Ninh quân, dưới quyền Vương Trí Hưng.

Chống lại triều đình

Cuối năm 817, quân Đường do Lý Tố chỉ huy tiến vào Thái châu - trị sở của Chương Nghĩa quân, bắt sống và xử tử Ngô Nguyên Tế. Tin tức này lan đi khắp nơi, khiến Lý Sư Đạo và Vương Thừa Tông sợ hãi. Vương Thừa Tông dâng biểu lên triều đình xin dâng nộp hai châu Đức, Lệ và gửi hai con là Tri Cảm, Tri Tín vào triều làm con tin để tỏ ý quy thuận, triều đình nhà Đường chấp thuận. Trong khi đó ở Tri Thanh, Sư Đạo chiếm giữ khu vực Tề-Lỗ gồm 12 châu là Tri, Thanh, Tề, Hải, Đăng, Lai, Nghi, Mật, Tào, Bộc, Duyện, Vận; Lý Công Độ và Lý Anh Đàm khuyên Sư Đạo cắt ba châu Nghi, Mật và Hải cho triều đình và gửi con là Lý Hoằng Phương vào triều làm túc vệ, Sư Đạo ban đầu đồng tình. Vua Hiến Tông chấp thuận đề nghị này và cử Lý Tốn đến Bình Lư để thủ dụ Lý Sư Đạo, Vũ Ninh, Hoành Hải cùng tấn công Bình Lư. Ban đầu lực lượng triều đình gặp một số trở ngại và bị đánh bại nhiều trận.

Trương Bảo Cao khi đó nhiều lần dẫn binh đánh Lý Sư Đạo. Có lần, Trương Bảo Cao cùng Trịnh Niên cải trang thành lính của Lý Sư Đạo, trà trộn vào hàng ngũ của Lý Sư Đạo rồi làm nội ứng cho Vũ Ninh quân nhà Đường đánh bại một cánh quân của Lý Sư Đạo. Thấy Jami phu nhân liên tục gửi thư qua lại với Lý Sư Đạo, Trương Bảo Cao thu thập chứng cứ gửi Vương Trí Hưng buộc tội Jami phu nhân. Jami phu nhân nhanh chóng bị bắt đưa vào ngục. Binh bộ thị lang của nước Tân La là Kim Rihong đến Dương Châu báo với Vương Trí Hưng rằng vua Tân La Hiến Đức Vương vì vấn đề kinh tế nên không thể gửi quân chi viện nhà Đường đánh Lý Sư Đạo được. Jami phu nhân trong ngục nghe việc này liền nhờ Kim Rihong xin Vương Trí Hưng thả bà ta ra thì bà ta sẽ bỏ tiền trả hết chi phí cho quân Tân La chi viện nhà Đường đánh Lý Sư Đạo. Vương Trí Hưng đồng ý thả Jami phu nhân ra nhưng lệnh cho Trương Bảo Cao trục xuất Jami phu nhân khỏi Dương Châu nhà Đường. Không lâu sau đó quân Tân La được vua Tân La Hiến Đức Vương phái đến đến giúp quân đội nhà Đường cùng đánh Lý Sư Đạo. Thương đoàn Lý Đạo Hình đang trên đường đi mua lương thực, vũ khí cho quân đội Lý Sư Đạo thì bị một cánh quân Vũ Ninh bắt giữ. Nhưng Yeom Mun đã dẫn quân của Lý Sư Dạo đến đánh tan cánh quân Vũ Ninh đó, cứu được Lý Đạo Hình về.

Mùa đông năm 818, Tiết độ sứ Ngụy Bác Điền Hoành Chánh cho quân vượt Hoàng Hà và áp sát Vận châu thì quyền chủ động trên chiến trường đã rơi vào tay liên quân. Tin thất bại lũ lượt bay về Vận châu, nhưng Lý Sư Đạo đều không muốn nghe. Tiết độ sứ Vũ Ninh Lý Tố chiếm được Kim Hương, các tướng sĩ dưới quyền không ai dám thông báo việc này cho Sư Đạo vì sợ bị giết, cho nên Sư Đạo đến lúc chết vẫn không biết là Kim Hương đã mất. Binh sĩ trong trấn cho rằng thất bại ngày hôm nay là do Lý Văn Hội mà ra, nên Sư Đạo đuổi Văn Hội ra khỏi phủ. Thấy Lý Sư Đạo sẽ bị đánh bại trong nay mai, Yeom Mun khuyên thương nhân Tân La là Lý Đạo Hình dẫn thương đoàn rời Lý Sư Đạo đi trước.

Lúc này Trương Bảo Cao cùng Trịnh Niên, Thôi Võ Xương nhân lúc Lý Sư Đạo đi Bộc châu, đại bản doanh ở Sơn Đông lơ là phòng bị thì dẫn quân Vũ Ninh (gồm người Tân La và người nhà Đường) lên bờ từ Lưu Tam Phố, đánh vào bản doanh Lý Sư Đạo. Yeom Mun ở doanh trại Lý Sư Đạo cố gắng chống trả Vũ Ninh quân, nhưng sau thấy không chống nổi thì bỏ đi tìm Lý Đạo Hình. Đại bản doanh của Lý Sư Đạo bị Trương Bảo Cao đánh chiếm.

Bị phản bội và qua đời

Đầu năm 819, quân Bình Lư liên tiếp thất bại ở Khảo Thành, Ngư Thai, Đông A, Dương Cố, Đông Hải,... tổn hại hơn 10.000 người; hai châu Hải, Nghi sắp mất. Sư Đạo được tin, cho phòng bị kĩ càng ở Vận châu, bắt dân chúng đi lính xây thành và phục dịch khiến nhiều người oán hận. Khi đó Đô tri binh mã sử Lưu Ngộ nắm quyền chỉ huy phần lớn quân Bình Lư đối đầu với triều đình, có hơn 10.000 người đóng ở Dương Cốc. Lưu Ngộ khoan dung, nhân ái với các binh sĩ nên được họ ủng hộ gọi là Lưu phụ. Tuy nhiên khi lực lượng của Điền Hoằng Chánh vượt sông, Lưu Ngộ không có phòng bị nên bị đánh bại. Có kẻ tả hữu gièm pha với Sư Đạo rằng Lưu Ngộ không tu quân pháp mà lo lấy lòng người, sợ sau này sinh biến. Do đó Sư Đạo triệu Lưu Ngộ về Vận châu, có ý giết đi. Tuy nhiên có kẻ khác nói rằng trong tình thế như vậy mà giết tướng bên ngoài sẽ khiến quân tình hoang mang, nên Lý Sư Đạo bỏ ý định này, sau một tuần giam giữ đã thả cho Lưu Ngộ trở về và còn ban thưởng hậu hĩnh cho ông ta. Con trai Lưu Ngộ là Lưu Tòng Gián hiện làm túc vệ cho Lý Sư Đạo, thường chơi thân với bọn tùy tùng, do đó biết được ý định của Sư Đạo và thông báo cho phụ thân. Từ đó Lưu Ngộ bắt đầu có ý đề phòng Sư Đạo. Vua Đường Hiến Tông bắt Ngụy phu nhân và con út của Sư Đạo làm phục dịch trong cung, anh em họ của Sư Đạo đều bị lưu đày. Mã Tổng cho an táng Lý Sư Đạo theo lễ văn nhân. Gia tộc họ Lý gốc Cao Ly cai trị đất Tề-Lỗ từ năm 766 đến 819, tổng cộng 53 năm. 12 châu Tri, Thanh được bình định, trở về với nhà Đường.