Lý Lâm Phủ (; mất ngày 3 tháng 1, 753), tên mụ Ca Nô (), tước Tấn công (), là một viên quan Trung Quốc thời nhà Đường. Giữ chức thừa tướng trong suốt 18 năm (734–752), Lý Lâm Phủ là thừa tướng tại nhiệm lâu nhất triều Đường Huyền Tông và là một trong những tế tướng tại nhiệm lâu nhất thời nhà Đường.
Lý Lâm Phủ nổi tiếng là kẻ hay xu nịnh hoàng đế. Nhờ sự lão luyện trên chính trường mà ông duy trì được quyền lực thừa tướng trong khoảng thời gian rất dài. Việc Lý Lâm Phủ tiêu diệt hết các đối thủ chính trị tiềm tàng bằng những lời vu không vô căn cứ và trao quyền chỉ huy quân đội chủ chốt cho nhiều tướng lĩnh phi Hán, được cho là nguyên nhân khiến triều đại của Đường Huyền Tông ngày một suy thoái, mà đỉnh điểm khủng hoảng là sự kiện Loạn An Sử, diễn ra ngay sau cái chết của Lý Lâm Phủ. Sau Loạn An Sử, Đường Huyền Tông cũng thừa nhận rằng Lý Lâm Phủ là bậc thầy trong việc loại bỏ đối thủ chính trị, luôn ganh ghét với mọi quan chức đối địch tiềm năng, và chính vì Lý Lâm Phủ mà triều đình nhà Đường thiếu trầm trọng quan chức có năng lực suốt những năm Thiên Bảo.
Thân thế
Lý Lâm Phủ xuất thân từ một nhánh trong hoàng tộc nhà Đường, là cháu bốn đời của Huyên Vương Lý Y (con trai thứ sáu của Thái Tổ Lý Hổ), cháu nội của Trường Bình Túc Vương Lý Thúc Lương, cháu gọi Hoa Dương Quận Công kiêm Trưởng sử Nguyên Châu Lý Hiếu Bân là ông nội và là con trai của Dương Châu Tham quân Lý Tư Hối.
Lý Lâm Phủ lúc trẻ bị đánh giá tính cách gian xảo, dù biết viết lách nhưng lại không có kiến thức sâu rộng. Ông giỏi âm luật, được cậu ruột là Giang Kiểu yêu mến. Tuy nhiên, đường thúc tổ của Giang Kiểu là Thị trung Nguyên Càn Diệu không đánh giá cao Lý Lâm Phủ, từng nhận xét: "Quan lang phải là người có phẩm hạnh và danh vọng cao, cớ sao lại là kẻ như Cả Nô?"
Sự nghiệp chính trị
Năm Khai Nguyên thứ 14 (726), Lý Lâm Phủ được bổ nhiệm làm Ngự sử trung thừa, sau đó giữ các chức Thị lang Bộ Hình và Bộ Lại. Ông từng gây chia rẽ khiến Trung thư lệnh Trương Cửu Linh bị giáng chức. Từ năm Khai Nguyên thứ 22 (734) đến Thiên Bảo năm thứ 11 (752), Lý Lâm Phủ giữ chức Tể tướng triều Đường, kiêm nhiệm Trung thư lệnh từ năm Khai Nguyên thứ 24 (736). Ông bị đánh giá là người âm hiểm, gian trá, được ví là "miệng ngọt như mật, lòng nhọn như gươm" (khẩu mật phúc kiếm) và còn được gọi là "dao trong thịt" (nhục yêu đao).
Lý Lâm Phủ tham gia vào âm mưu của Võ Huệ phi nhằm tranh đoạt ngôi thái tử. Việc này dẫn đến cái chết oan uổng của ba hoàng tử: Thái tử Lý Oánh, Ngạc Vương Lý Dao và Quang Vương Lý Cư. Ông từng ý định lập con trai của Vũ Huệ Phi là Thọ Vương Lý Mao làm thái tử, nhưng không thành công. Sau đó, ông lại âm mưu phế truất tân thái tử Lý Dư (tức Đường Túc Tông), buộc Lý Dư phải bỏ vợ và thiếp.
Trong những năm Khai Nguyên, các đại thần như Trương Gia Trinh, Vương Tuấn, Trương Thuyết, Tiêu Tung và Đỗ Tiêm từng giữ chức Tiết độ sứ rồi quay về triều nắm quyền chính sự. Lý Lâm Phủ muốn chấm dứt truyền thống "ra làm tướng, về làm tể tướng" nên từng dâng tấu: "Văn nhân làm tướng sợ đối mặt với tên đạn, chi bằng dùng người xuất thân thấp hèn hoặc người vùng biên. Người vùng biên giỏi chiến đấu, dũng cảm; còn người xuất thân thấp hèn thì không có bè phái." Từ đó, Cao Tiên Chi và Ca Thư Hàn được trọng dụng làm đại tướng. Lý Lâm Phủ lợi dụng việc những người này ít học, không thể tham gia triều chính, để củng cố quyền lực. Tuy nhiên, điều này tạo điều kiện cho An Lộc Sơn nổi loạn, gián tiếp dẫn đến cuộc loạn An Sử. Do có hiềm khích với Dương Quốc Trung, sau khi chết, Lý Lâm Phủ bị Quốc Trung vu oan, tước bỏ mọi chức tước. Người đương thời xem đó là sự bất công.
Quan hệ với giới văn nhân
Cả Tân Đường thư và Tư trị thông giám đều ghi rằng Lý Lâm Phủ "đặc biệt ghen ghét những người thuộc giới văn nhân". Theo hai bộ sử liệu này, vào năm Thiên Bảo thứ 6, ông thao túng kỳ thi khoa cử, dẫn đến không ai đỗ đạt, trong đó có cả những tài năng như Đỗ Phủ và Nguyên Kết. Tuy nhiên, ông lại tấu trình rằng "không còn nhân tài nào bị bỏ sót". Nguồn gốc của câu chuyện trên bắt nguồn từ bài thơ Dụ hữu của Nguyên Kết, nhưng trong bài viết gốc, cụm từ "布衣之士无有第者" (những người áo vải không ai đỗ đạt) chỉ ám chỉ rằng người bình dân không đỗ, chứ không hoàn toàn phủ nhận khả năng những người có xuất thân không bình dân đạt khoa danh.
Cựu Đường thư còn ghi rằng Cao Thích từng bị Lý Lâm Phủ coi thường nên chỉ được bổ nhiệm làm Huyện úy Phong Khâu. Tuy nhiên, Phong Khâu là một huyện quan trọng và đối với người không có xuất thân gia thế như Cao Thích, việc được giao chức vụ này không hẳn là bị coi nhẹ. Sau khi nhận chức, Cao Thích còn viết bài Lưu thượng Lý hữu tướng để bày tỏ lòng biết ơn với Lý Lâm Phủ.
Mặc dù bản thân Lý Lâm Phủ không xuất thân từ khoa cử, ông cũng biết làm thơ và từng giao du với những văn nhân như Hàn Triều Tông và Tịch Dự. Ông còn có qua lại và ngâm vịnh thơ với các nhân vật như Trương Cửu Linh, Vương Duy, Tôn Địch và Lư Chuẩn. Trong bài Hòa Bộc Xạ Tấn Công hộ tòng Ôn Thang, Vương Duy gọi ông là "triết tượng" (bậc thầy trí tuệ), trong khi Tôn Địch trong bài Phụng hòa Lý hữu tướng thưởng hội Xương Lâm đình ca ngợi ông là "hiền tướng". Dưới thời Lý Lâm Phủ làm Tể tướng, Vương Duy từng giữ chức Lang trung Bộ Khố và Bộ Lại (hàm Ngũ phẩm thượng), Tôn Địch làm Thái tử Tả Thứ tử (hàm Chính Tứ phẩm thượng), còn Tịch Dụ được bổ nhiệm làm Lễ bộ Thượng thư (hàm Chính Tam phẩm).
Quan hệ giữa Lý Lâm Phủ và Vương Duy đặc biệt tốt. Ngoài việc làm thơ qua lại, hai người còn là bạn đồng hành trong hội họa. Lịch đại danh họa ký của Trương Nghiễm Viễn từng ghi rằng: "Lý Lâm Phủ cũng giỏi vẽ tranh". Vương Duy cũng có mối giao thiệp với thư ký Viện Hàm của Lý Lâm Phủ. Ông từng viết bài Viện Xá nhân năng thư Phạn tự kiêm đạt Phạn âm giai khúc tận kỳ diệu hí vi chi tặng để tặng Viện Hàm, và Viện Hàm đáp lại bằng bài Thù Vương Duy. Sau đó, Vương Duy lại viết bài Trùng thù Viện Lang trung tịnh tự để hồi đáp.
Trong 18 năm nắm quyền, dù Lý Lâm Phủ mang tiếng là "kẻ âm mưu và gian trá", song năng lực của ông được đánh giá cao. Cựu Đường thư nhận xét rằng ông xử lý công việc cẩn trọng, có phương pháp: "Mỗi việc đều cẩn thận, sắp xếp quy củ, tăng cường kỷ luật. Việc bổ nhiệm và thuyên chuyển trong triều ngoài nội đều có sự cân nhắc kỹ lưỡng."
Gia quyến
Lý Lâm Phủ có tổng cộng 25 con trai và 25 con gái, dưới đây là một số người nổi bật
Con trai, Lý Tụ, giữ chức Tướng Tác Giám
Con trai, Lý Ngạc, giữ chức Tư Trữ Lang Trung
Con trai, Lý Tự, giữ chức Thái Thường Thiếu Khanh
Con trai, Lý Tốt, giữ chức Huyện lệnh tại huyện Võ Công
Con trai, Lý Đôn, giữ chức Phù Bảo Lang
Lý Hoằng Trạch, tự Đức Nhuận, giữ chức Tông Chính Khanh
** Lý Nhân Chi, tham quân tại Biện Châu Lý Xương Đồ
Lý Tổn Chi, tham quân tại Quát Châu Lý Đại Nhã, giữ chức Huyện úy tại huyện Thường Thục
Con gái, gả cho Trương Bác Tế
Con gái, gả cho Trịnh Bình
Con gái, gả cho Đỗ Vị
Con gái, gả cho Tề Tuyên
Con gái, gả cho Nguyên Tồn
Con gái, Lý Đằng Không, xuất gia làm đạo cô, đạo hiệu là Nữ Chân
**Lý Lâm Phủ** (; mất ngày 3 tháng 1, 753), tên mụ **Ca Nô** (), tước **Tấn công** (), là một viên quan Trung Quốc thời nhà Đường. Giữ chức thừa tướng trong suốt 18
nhỏ|phải|Tâm lý phụ nữ với những phóng chiếu của [[mặt tối nội tâm]] **Tâm lý học nữ giới** (_Feminine psychology_) hay **Tâm lý phụ nữ** (_Psychology of women_) là một phương pháp tiếp cận tâm
**Phủ Lý Nhân** (里仁府) ban đầu gọi là **phủ Lị Nhân** (蒞仁), được lập phủ vào đời Lê Thánh Tông và đổi thành phủ Lý Nhân vào năm Minh Mạng thứ 3 (1822). Phủ lỵ
**Lý Xương Phù** (李昌符, ? - 23 tháng 8 năm 887?) là một quân phiệt vào cuối thời nhà Đường, cai quản Phượng Tường từ năm 884 đến năm 887. Năm 887, đã xảy ra
**Tuân Lâm Phủ** (荀林父), tức **Trung Hàng Hoàn tử** (中行桓子) hay **Trung Hàng bá** (中行伯), **Tuân Bá** (荀伯), là vị tông chủ đầu tiên của Trung Hàng thị, một trong lục khanh nước Tấn thời
**Nong Bua Lam Phu** (, , ) là một tỉnh thuộc vùng Isan của Thái Lan. Các tỉnh giáp giới (từ phía bắc theo chiều kim đồng hồ): Udon Thani, Khon Kaen và Loei. ##
**Hồ Quý Ly** (chữ Hán: 胡季犛; 1336 – 1407), tên chữ **Nhất Nguyên** (一元), là vị hoàng đế đầu tiên của nhà nước Đại Ngu trong lịch sử Việt Nam. Ông ở ngôi vị Hoàng
**Nhà Lý** (chữ Nôm: 茹李, chữ Hán: 李朝, Hán Việt: _Lý triều_), đôi khi gọi là nhà **Hậu Lý** (để phân biệt với triều đại Tiền Lý do Lý Bí thành lập) là một triều
**Lý Tử Xuân** (Hangul: 이자춘; 1315 – 1360) là một quan lại của Nhà Nguyên (sau đó ông chuyển sang phục vụ cho Cao Ly) và cha của Lý Thành Quế, người thành lập nhà
**Lâm Đồng** là một tỉnh nằm ở phía nam của khu vực Tây Nguyên, Việt Nam. Phía bắc giáp tỉnh Đắk Lắk, phía nam giáp tỉnh Bình Thuận và Đồng Nai, phía đông giáp tỉnh
**Cao Câu Ly** (; tiếng Hàn trung đại: 고ᇢ롕〮 Gowoyeliᴇ), (năm thành lập theo truyền thống là năm 37 trước Công nguyên, có lẽ thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên – 668) là một
**Phú Thọ** là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam. Theo dữ liệu Sáp nhập tỉnh, thành Việt Nam 2025, Phú Thọ có diện tích là 9.361 km² (xếp thứ 15); dân số
:_Bài này viết về một môn võ thuật có nguồn gốc từ Trung Hoa. Các nghĩa khác về Thiếu Lâm khác được liệt kê tại Thiếu Lâm (định hướng)_ :_Xem thêm Thiếu Lâm thất thập
CÔNG DỤNG Dạ Hương có tác dụng làm sạch nhẹ nhàng vùng kín, khử mùi hôi, dưỡng da, chống khô rát. Bên cạnh đó, sản phẩm này còn giúp bảo vệ vùng kín khỏi vi
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Crown_Prince_Yinreng.jpg|thế=|nhỏ|[[Dận Nhưng (1674 - 1725), thủy tổ của Lý vương phủ]] **Hòa Thạc Lý Thân vương** (, chữ Hán: 和碩理親王), là một tước vị thế tập của triều đại nhà Thanh trong lịch sử Trung
CÔNG DỤNG Dạ Hương có tác dụng làm sạch nhẹ nhàng vùng kín, khử mùi hôi, dưỡng da, chống khô rát. Bên cạnh đó, sản phẩm này còn giúp bảo vệ vùng kín khỏi vi
CÔNG DỤNG Dạ Hương có tác dụng làm sạch nhẹ nhàng vùng kín, khử mùi hôi, dưỡng da, chống khô rát. Bên cạnh đó, sản phẩm này còn giúp bảo vệ vùng kín khỏi vi
**Cao Ly** (), tên đầy đủ là **Vương quốc Cao Ly**, là một vương quốc có chủ quyền ở bán đảo Triều Tiên được thành lập vào năm 918 bởi vua Thái Tổ sau khi
nhỏ|Bi da và nghịch lý ông nội **Nghịch lý ông nội** là một vấn đề trong nghịch lý của du hành thời gian, hay hiểu đơn giản là vấn đề không thể hiểu hoặc không
**Cục Lâm nghiệp** là cơ quan trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý
**Lý Chấn Phiên**, thường được biết đến với nghệ danh **Lý Tiểu Long** (tiếng Trung: 李小龍, tiếng Anh: _Bruce Lee,_ 27 tháng 11 năm 1940 – 20 tháng 7 năm 1973), là một cố võ
**Phú Thọ** là một thị xã thuộc tỉnh Phú Thọ, Việt Nam. Hiện nay, thị xã Phú Thọ không phải là tỉnh lỵ của tỉnh Phú Thọ, mà tỉnh lỵ là thành phố Việt Trì.
**Quản lý chất lượng** là các hoạt động có phối hợp để định hướng và kiểm soát một tổ chức về chất lượng. Việc định hướng và kiểm soát về chất lượng nói chung bao
**Phụng Thánh phu nhân** (chữ Hán: 奉聖夫人, 1108 - 18 tháng 9, 1171), là một phi tần của hoàng đế Lý Thần Tông, em gái của Linh Chiếu hoàng thái hậu, mẹ của Lý Anh
nhỏ|Nhà máy xử lý nước Dalecarlia, Washington, DC **Xử lý nước** là các quá trình giúp cải thiện chất lượng của nước để phù hợp với mục đích sử dụng của con người. Mục đích
**Hải ly châu Mỹ** (danh pháp khoa học: _Castor canadensis_) là một loài hải ly bản địa tại Canada, phần lớn Hoa Kỳ, và miền bắc México. Chúng được di thực vào tỉnh cực nam
**Lý Quí Chung** (1 tháng 9 năm 1940 – 3 tháng 3 năm 2005), bút danh **Chánh Trinh**, là một nhà báo, và cũng là một dân biểu và nghị sĩ đối lập dưới thời
**Chính phủ Singapore **được thiết lập bởi Hiến pháp nước Cộng hòa Singapore, là nhánh Hành pháp cao nhất của Nhà nước tại Singapore, bao gồm Tổng thống và Nội các Singapore. Mặc dù Tổng
**Hòa Thạc Lý Thân vương** (chữ Hán: 和碩履親王, ), là tước vị truyền đời của nhà Thanh trong lịch sử Trung Quốc. ## Khái quát Thủy tổ của Lý vương phủ là Dận Đào -
**Phong trào Giám lý** là một nhóm các giáo hội có mối quan hệ lịch sử với nhau thuộc cộng đồng Kháng Cách. Bắt nguồn từ cuộc chấn hưng tôn giáo khởi phát bởi John
nhỏ|Biểu trưng của ngành kiểm lâm Việt Nam **Kiểm lâm Việt Nam** là tổ chức có chức năng quản lý, bảo vệ rừng, bảo đảm chấp hành pháp luật về lâm nghiệp; là lực lượng
phải|nhỏ|Phụ kiện phòng tắm ở Wal * Mart **Quản lý danh mục** là khái niệm bán lẻ và mua hàng, trong đó phạm vi sản phẩm được mua bởi một tổ chức kinh doanh
Sản phẩm từ cỏ bàng là sản phẩm rất được ưa chuộng, khi làm phụ kiện vừa làm bạn sang trọng và tinh tế.Cây cỏ bàng là một loại cây họ Cói, được gọi nhiều
Tinh dầu Hoa Ly – Lily Essential oilXuất xứ: Ấn Độ. Thể tích: 10ml, 30ml, 50ml, 100mlThành phần: Chiết xuất từ hoa và lá hoa ly, 100% thiên nhiên, không hóa chấtMàu sắc : Màu
Suy giảm sinh lý là vấn đề nhạy cảm nhưng rất thường gặp ở phụ nữ trung niên, đặc biệt là sau tuổi 40. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống vợ
Vườn quốc gia Phú Quốc bao gồm địa phận khu Bảo tồn thiên nhiên Bắc đảo, khu vực núi Hàm Rồng, Gành Dầu và Cửa Cạn. Vườn có ranh giới hành chính thuộc các xã:
**Phú Quốc** là một đặc khu trực thuộc tỉnh An Giang, Việt Nam. Trước đây, đảo Phú Quốc cùng các đảo nhỏ lân cận và quần đảo Thổ Chu hợp lại tạo thành thành phố
**Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam** (tên giao dịch quốc tế: _Vietnamese Academy of Forest Sciences_; viết tắt: **VAFS**) là đơn vị sự nghiệp nghiên cứu khoa học của ngành lâm nghiệp, trực thuộc
**Lý Kiến Thái** (chữ Hán: 李建泰, ? – 1649) tên tự là **Phục Dư**, người Khúc Ốc tỉnh Sơn Tây, nhân vật chính trị thời Minh mạt Thanh sơ. ## Tiểu sử Xuất thân trong
phải|nhỏ|281x281px| _Năm nay lại Venus lần nữa!_, 1864. [[Honoré Daumier châm biếm _giai cấp tư sản_ bị bê bối vì các tranh vẽ Venus của triển lãm Paris Salon.]] **Triển lãm nghệ thuật** theo truyền
Tăng Cường Sinh Lý Nam Kwangdong Perfect Man Hàn Quốc là sản phẩm tăng cường sinh lý phái mạnh. Sản phẩm chứa chiết xuất thảo dược, các vitamin và khoáng chất tốt cho sức khỏe