nhỏ|Hình ảnh PBA001
Trong máy tính, khởi động máy tính hay boot máy tính (booting) là một quá trình tải hay tự mồi (bootstrapping) để khởi động sự làm việc của hệ điều hành khi người dùng bật một hệ thống máy tính. Một trình tự khởi động (boot sequence) là một tập hợp các lệnh ban đầu được máy tính thực hiện khi nó được khởi động. Trình khởi động (bootloader) sẽ nạp hệ điều hành chính vào máy tính để hoạt động.
Tên gọi
Boot là từ ngắn gọn của từ bootstrap (hay bootstrap load, bootstrapping) và có nguồn gốc từ thành ngữ pull oneself up by one's bootstraps (theo từ nguyên học) Việc sử dụng kéo sự chú ý đến các yêu cầu đó, nếu phần mềm trước tiên được tải lên một máy tính bằng phần mềm khác đang chạy trên máy tính, một số cơ chế phải tồn tại để tải các phần mềm ban đầu vào máy tính. Các máy tính ban đầu đã sử dụng một loạt các phương pháp ad-hoc để có được một chương trình nhỏ vào bộ nhớ để giải quyết vấn đề này. Việc phát minh ra bộ nhớ chỉ đọc (ROM) của nhiều loại hình giải quyết nghịch lý này bằng cách cho phép các máy tính sẽ được xuất xưởng với một chương trình khởi động lên mà không thể bị xóa. Tăng trưởng trong khả năng của ROM đã cho phép ngày càng nhiều quy trình xây dựng khởi động được thực hiện.
Trình nạp khởi động (Boot loader)
Các hệ thống tính toán hoạt động được nhờ bộ xử lý trung tâm (hay một tập hợp các bộ xử lý), chỉ có thể thực thi các đoạn mã ở bộ nhớ điều hành, được biết đến với tên gọi là bộ nhớ hệ thống, với nhiều loại tùy thuộc vào công nghệ sản xuất như: ROM (Read-Only Memory - bộ nhớ chỉ đọc), hay RAM (Random Access Memory - bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên). Mã của các hệ điều hành, các chương trình ứng dụng và dữ liệu hiện nay thường được lưu trữ trên các bộ nhớ bền, bộ nhớ ngoại vi, hay bộ nhớ thứ cấp. Các ví dụ của các loại bộ nhớ đó là: hard disk (ổ cứng), CD, USB, đĩa mềm. Khi một máy tính được bật, ban đầu nó dựa hoàn toàn vào các mã và dữ liệu nằm trên những phần có sẵn của bản đồ bộ nhớ hệ thống, như ROM, NVRAM hay CMOS RAM. Các đoạn mã và dữ liệu "cứng" được lưu trữ trên bản đồ bộ nhớ hệ thống này là những hướng dẫn cần thiết tối thiểu để truy nhập vào những thiết bị cứng ngoại vi và nạp vào bộ nhớ hệ thống tất cả những phần cần thiết của hệ điều hành. Có thể nói trong khoảng thời gian khởi động máy tính, hệ thống máy tính không có hệ điều hành nào trong bộ nhớ trong. Tuy nhiên, nếu chỉ có phần cứng máy tính không thôi (vi xử lý hay bộ nhớ hệ thống) thì không thể thực hiện được những thao tác phức tạp để nạp các tệp tin chương trình từ hệ thống lưu trữ vào bộ nhớ, mà đây vốn là một trong những tác vụ quan trọng nhất.
Chương trình giúp bắt đầu một chuỗi các lệnh được kết thúc bằng việc toàn bộ hệ điều hành được nạp vào hệ thống gọi là "bootstrap loader". Những nhà thiết kế máy tính thời kỳ đầu đã từng có ý tưởng: trước khi một máy tính ở trạng thái hoạt động hoạt động, nó phải trải qua một giai đoạn khởi động hay "mồi". Do đó, để thiết lập trạng thái hoạt động cho hệ thống máy tính, một chương trình đặc biệt, dung lượng nhỏ, gọi là "trình nạp khởi động" (tiếng Anh: "bootstrap loader" hay "bootstrap" hay "boot loader"), sẽ được thực thi trước tiên. Chương trình này chỉ có nhiệm vụ duy nhất là nạp các phần mềm khác để hệ điều hành có thể bắt đầu hoạt động. Thường thì trình nạp khởi động gồm nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn là một chương trình nhỏ hơn được thực hiện tuần tự, sau khi chương trình này kết thúc sẽ gọi tiếp đến chương trình kia, cho đến khi chương trình cuối cùng nạp hệ điều hành.
Những máy tính thời kỳ đầu có một dãy công tắc chuyển mạch (toggle switch) ở bảng điều khiển cho phép người điều hành có thể nhập bằng tay những lệnh khởi động bằng dưới dạng các số hệ nhị phân vào bộ nhớ trước khi chuyển tiếp điều khiển cho CPU. Trình nạp khởi động sau đó sẽ đọc hệ điều hành từ một bộ nhớ ngoài như băng đục lỗ, thẻ đục lỗ, hay đĩa nhớ.
Mã giả với ngôn ngữ Assembly mô tả một quá trình nạp hệ thống đơn giản gồm 8 bước:
0: Đặt thanh ghi P là 8
1: Kiểm tra thiết bị đọc băng đục lỗ sẵn sàng chưa
2: Nếu chưa sẵn sàng, nhảy đến 1
3: Đọc 1 byte từ băng đục lỗ vào bộ lưu
4: Nếu kết thúc băng, nhảy đến 8
5: Lưu bộ lưu vào địa chỉ trong thanh ghi P
6: Tăng thanh ghi P lên
7: Nhảy đến 1
Một ví dụ liên quan dựa trên một trình nạp hệ thống trong một máy tính cá nhân của tập đoàn Nicolet Instrumet vào những năm 1970. Lưu ý: các byte trong bước thứ hai (bước số 1) được đọc từ băng đục lỗ theo chiều ngược.
0: Đặt thanh ghi P là 106
1: Kiểm tra thiết bị đọc băng đục lỗ sẵn sàng chưa
2: Nếu chưa sẵn sàng, nhảy đến 1
3: Đọc 1 byte từ băng đục lỗ vào bộ lưu
4: Lưu bộ lưu vào địa chỉ trong thanh ghi P
5: Giảm thanh ghi P
6: Nhảy đến 1
Các loại boot
Boot đa năng (multi-boot)
Gồm các thành phần Hiren's Boot, mini Windows/Windows PE, Norton Ghost, Dos Programs,...
Boot cài đặt Windows
Boot chạy Windows
Có khả năng khởi động windows, tệp có thể nằm ở ổ C: và có tên "win.com" (chỉ có ở phiên bản trước như windows 1 - windows 7)
Hướng dẫn tạo khả năng boot
Cho ổ cứng trong máy
Cho USB và ổ cứng gắn ngoài
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|Hình ảnh PBA001 Trong máy tính, **khởi động máy tính** hay **boot máy tính** (**booting**) là một quá trình tải hay tự mồi (bootstrapping) để khởi động sự làm việc của hệ điều hành khi
thumb|right|GNU GRUB, một trình tải khởi động nguồn mở phổ biến thumb|right|Trình tải khởi động của Windows **Trình tải khởi động**, ( hoặc **_boot loader_**) hay còn gọi là **trình quản lý khởi động** (
Trong điện toán, **khởi động lại** là quá trình mà một hệ thống máy tính đang chạy được khởi động lại, hoặc là cố ý hoặc vô ý. Khởi động lại có thể là **cứng**
:_Xem nghĩa khác của_ **_loa_** _từ bài _ **_Loa (định hướng)_** **Loa máy tính** là thiết bị dùng để phát ra âm thanh phục vụ nhu cầu làm việc và giải trí của con người
nhỏ|250x250px|Màn hình khởi động của [[Ubuntu Karmic Koala v9.10]] Một **màn hình khởi động** (tiếng Anh: **bootscreen** hoặc **bootsplash**) là dạng thể hiện đồ họa của quá trình khởi động của hệ điều hành. Màn
**Máy tính bảng** (Tiếng Anh: Tablet computer hay tablet PC), là một thiết bị di động, thông thường có hệ điều hành di động và mạch xử lý, màn hình cảm ứng và viên pin
nhỏ|Một chiếc laptop [[Lenovo "thời hiện đại"]] **Máy tính xách tay** hay **máy vi tính xách tay** (Tiếng Anh: **laptop computer** hay **laptop PC**) là một chiếc máy tính cá nhân nhỏ gọn có thể
TINH DẦU SẢ NGUYÊN CHẤT1. Đuổimuỗi, côn trùngTại những vùng nôngthôn, nơi ẩm thấp thì vấn đề muỗi đốt xảy ra rất thường xuyên và dễ khiến trẻem bị sốt. Bạn có thể thoa vài
phải|khung|Một minh hoạ cách điệu của máy tính để bàn, bao gồm một vỏ hộp (có chứa bo mạch chủ và bộ vi xử lý), màn hình, bàn phím và chuột **Máy tính để bàn**,
Công dụng của tinh dầu sả chanh - Khử mùi, diệt khuẩn: sử dụng tinh dầu sả chanh sẽ giúp làm sạch không khí, khử mùi hiệu quả, đồng thời loại bỏ vi khuẩn, giảm
Công dụng của tinh dầu sả chanh - Khử mùi, diệt khuẩn: sử dụng tinh dầu sả chanh sẽ giúp làm sạch không khí, khử mùi hiệu quả, đồng thời loại bỏ vi khuẩn, giảm
"Công dụng của tinh dầu sả chanh - Khử mùi, diệt khuẩn: sử dụng tinh dầu sả chanh sẽ giúp làm sạch không khí, khử mùi hiệu quả, đồng thời loại bỏ vi khuẩn, giảm
"Công dụng của tinh dầu sả chanh - Khử mùi, diệt khuẩn: sử dụng tinh dầu sả chanh sẽ giúp làm sạch không khí, khử mùi hiệu quả, đồng thời loại bỏ vi khuẩn, giảm
Tinh Dầu Sả Chanh Nguyên Chất 20ml, tinh dầu từ thiên nhiênKhử mùi, diệt khuẩnGiải tỏa căng thẳng và stressĐuổi muỗi và côn trùngLàm lành vết thươngDưỡng tóc khỏe mạnhXông tinh dầu : chỉ cẩn
phải|nhỏ|277x277px| Minh họa của một ứng dụng sử dụng libvorbisfile để phát file Ogg Vorbis Trong khoa học máy tính, **thư viện** là tập hợp các tài nguyên không biến động được sử dụng bởi
Các thành phần chính của [[máy tính cá nhân để bàn.1: Màn hình, 2: Bo mạch chủ, 3: CPU, 4: Chân cắm ATA, 5: RAM, 6: Các thẻ cắm mở rộng chức năng cho máy,
Một vỏ máy tính, lớp mica cho phép nhìn thấy các thiết bị bên trong **Vỏ máy tính** là một thiết bị dùng gắn kết và bảo vệ các thiết bị phần cứng trong máy
:_Bài này viết về bộ nguồn cấp điện cho máy tính cá nhân và có thể cho một vài máy tính tương tự_ nhỏ|Một bộ nguồn cho máy tính ATX được tháo vỏ **Nguồn máy
nhỏ|phải|243x243px|Ảnh chụp giao diện [[phần mềm diệt virus có tên FireLion- FastHelper]] Trong khoa học máy tính viễn thông, **virus máy tính** hay **virus tin học** (thường được người sử dụng gọi tắt là **virus**)
nhỏ|Boot record **Boot record** (hay còn gọi là **bản ghi khởi động**) là một chương trình dùng để khởi động máy tính, chứa mã lệnh thực thi và BPB. Boot record chiếm duy nhất một
nhỏ|Bộ tản nhiệt cùng quạt của hãng AMD được gắn bên trên bo mạch chủ của một chiếc máy tính **Tản nhiệt máy tính**, **giải nhiệt trong máy tính** hay **làm mát trong máy tính**
[[Phần cứng|Phần cứng máy tính là nền tảng cho xử lý thông tin (sơ đồ khối). ]] **Lịch sử phần cứng máy tính** bao quát lịch sử của phần cứng máy tính, kiến trúc của
**Boot sector** (còn gọi là _cung khởi động_) là sector chứa boot record. ## Vị trí * Trên đĩa mềm: là sector 1 ở track 0 của side 0. * Trên đĩa cứng: là sector
Trong BIOS của kiến trúc máy tính IBM PC, chức năng **tự kiểm tra khi nguồn bật** hay **POST**, viết tắt của chữ tiếng Anh **Power-On Self Test**, là việc đầu tiên BIOS làm khi
**PC game** còn gọi là **trò chơi máy tính**, là thể loại trò chơi video được chơi trên các máy tính cá nhân (PC), thay vì chơi trên máy chơi trò chơi điện tử tại
thumb|right|[[Hunter Biden năm 2014]] Vào tháng 10 năm 2020, một cuộc tranh cãi nổ ra liên quan đến một chiếc máy tính xách tay được cho là thuộc về Hunter Biden. Chủ một cửa hàng
thumb|Một [[Màn hình tinh thể lỏng (LCD) ]] thumb|Một [[Ống tia âm cực|màn hình ống tia âm cực (CRT)]] **Màn hình máy tính** () là thiết bị điện tử gắn liền với máy tính với
**Mount** là một quá trình mà trong đó hệ điều hành làm cho các tập tin và thư mục trên một thiết bị lưu trữ (như ổ cứng, CD-ROM hoặc tài nguyên chia sẻ) có
nhỏ| Một minh họa 3D của sáu quạt máy tính 80mm, một loại quạt thường được sử dụng trong [[máy tính cá nhân (đôi khi là một bộ hoặc dùng lẫn với các quạt kích
thumb|right|upright=1.2|Trẻ em được dạy cách sử dụng máy tính xách tay cá nhân; màn hình CRT, bàn phím và chuột máy tính để bàn cũ hơn (thời 1990) có thể nhìn thấy trong nền. **Máy
**Lập trình máy tính** hay **lập chương trình máy tính,** thường gọi tắt là **lập trình** (, hay _programming_), là việc lập ra chương trình làm việc cho máy có bộ xử lý, nói riêng
nhỏ| Chương trình máy tính "Xin chào, thế giới" của [[Brian Kernighan (1978) ]] **Chương trình máy tính** là tập hợp các câu lệnh thực hiện một tác vụ cụ thể khi được máy tính
**Máy tính cá nhân IBM**, thường được gọi là **IBM PC**, là máy tính vi tính đầu tiên của IBM và là nền tảng của tiêu chuẩn de facto tương thích IBM PC. Được phát
nhỏ|[[Đánh máy trên bàn phím máy tính]] phải|nhỏ| Bàn phím có đèn led phía dưới nhỏ| Bàn phím USB nhỏ gọn [[ThinkPad|ThinkPad của Lenovo ]] phải|nhỏ| [[Bàn phím chiclet tiêu chuẩn màu trắng (bàn phím
Đây là các **trận đấu cờ vua giữa con người và máy tính** quan trọng. Máy tính lần đầu tiên có thể đánh bại những người chơi cờ mạnh vào cuối những năm 1980. nổi
nhỏ|Máy tính cơ học khác nhau được sử dụng trong văn phòng từ năm 1851 trở đi. Mỗi người có một giao diện người dùng khác nhau. Hình ảnh này hiển thị theo chiều kim
Máy tính lượng tử là hệ thống có thể thực thi vô số phép tính phức tạp cùng một lúc mà một máy tính thông thường có thể phải mất hàng triệu năm mới xong.
nhỏ|220x220px| Trẻ em chơi _[[Paperboy (trò chơi điện tử)|Paperboy_ trên CPC Amstrad 464 vào năm 1988 ]] nhỏ|220x220px| Hầu hết các máy tính gia đình, như Máy tính màu Tandy 3 này, bao gồm một
**John McCarthy** (4 tháng 9 năm 1927 - 24 tháng 10 năm 2011) là một nhà khoa học máy tính và nhà khoa học nhận thức người Mỹ. McCarthy là một trong những người sáng
thế=|nhỏ|356x356px|Một trang từ _Bombardier's Information File_ (BIF) mô tả các thành phần và điều khiển của [[thiết bị quan trắc bom Norden. Máy quan trắc bom Norden là một máy tính tương tự quang học
**Bộ nhớ máy tính** (tiếng Anh: Computer data storage), thường được gọi là ổ nhớ (_storage_) hoặc bộ nhớ (_memory_), là một thiết bị công nghệ bao gồm các phần tử máy tính và lưu
Mô hình 3D với DirectX 9.0: Ấm trà Utah **Đồ họa máy tính** () là một lĩnh vực của khoa học máy tính nghiên cứu về cơ sở toán học, các thuật toán cũng như
nhỏ|Một lỗi hạt nhân được hiển thị trên iMac. Trong điện toán, **crash** (**hỏng chương trình** hay còn gọi là **bị văng**) xảy ra khi một chương trình máy tính, phần mềm ứng dụng hay
phải|Máy tính tiền vận hành bằng tay quay kiểu cổ **Máy tính tiền** hay **máy thu ngân** (tiếng Anh: **cash register** hoặc **till** hoặc **automated money handling system**) là một thiết bị cơ học hay
Trong lĩnh vực kiểm soát mạng, sự **khai thác** (, từ động từ có nghĩa là "sử dụng một cái gì đó để một của lợi thế riêng") là một phần của phần mềm, một
Thuật ngữ **máy tính mini** được phát triển vào những năm 1960 để mô tả các máy tính nhỏ hơn trở thành có thể với việc sử dụng các bóng bán dẫn và công nghệ
Một máy tính lớn hiệu _Honeywell-Bull DPS 7_, khoảng năm 1990. **Máy tính lớn** (tiếng Anh: _Mainframe_) là loại máy tính có kích thước lớn được sử dụng chủ yếu bởi các công ty lớn
**Alienware** là một công ty phần cứng máy tính có trụ sở ở Mỹ, công ty con của Dell. Sản phẩm của họ được thiết kế cho game và có thể nhận ra bởi thiết
**Mặc định** (tiếng Anh: _default_), trong khoa học máy tính, đề cập đến những giá trị có từ trước của những thiết lập mà người dùng có thể cấu hình được để gán cho một
**Vụ vượt thoát khỏi Đông Đức bằng khí cầu bay** là một sự việc xảy ra vào khoảng 2 giờ sáng ngày 16 tháng 9 năm 1979, trong đó hai gia đình, với tổng số