phải|nhỏ|Khám Lớn Sài Gòn trên một tấm [[bưu thiếp thời Pháp thuộc]]
Khám Lớn Sài Gòn (Maison Centrale de Saigon) là một nhà tù tại Sài Gòn vào thời Pháp thuộc. Đây được xem là khám đường lớn nhất Nam Kỳ lúc bấy giờ. Địa điểm này hiện là Thư viện Khoa học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh trên đường Lý Tự Trọng tại Quận 1.
Lịch sử
Khám Lớn Sài Gòn do nhà cầm quyền Pháp ở Sài Gòn cho khởi công xây dựng vào năm 1886, đến năm 1890 thì hoàn thành .
Công trình tọa lạc trên nền đất mà xưa kia là chợ Cây Da Còm. Theo Trương Vĩnh Ký, sở dĩ chợ có tên Cây Da Còm, vì nó nhóm dưới gốc một cây da nhánh còm, lá gie khòm xuống mặt đất. Xưa, nơi đây chuyên bán trống, bán lọng, yên ngựa, và mão tú tài.
Ban đầu, khám đường dài 30 m và rộng 15 m, ở giữa có lối đi rộng 2 m chạy dọc giữa hai dãy khám, mà mặt chính được rào bằng những song sắt. Tường khám sơn màu đen, phía trên cao có trổ cửa, cũng có lưới sắt.
Thiết kế như vậy, cốt vừa để thông hơi, vừa để lính canh từ bên ngoài có thể quan sát bên trong phòng giam. Tuy nhiên, vì thiếu ánh sáng, vệ sinh kém, và vì số tù nhân ngày một tăng lên, nên trong phòng giam rất ngột ngạt, luôn phát sinh dịch bệnh.
Bên trong phòng giam, nền tô bằng xi măng, các tù nhân đều nằm trên sàn, một chân đút vào cái cùm dài suốt chiều dài xà lim.
Ở đây, còn có một xà lim (cellule) dành cho tù nhân lãnh án tử hình. Đó là một hầm 3 m x 5 m, ba mặt là tường kín và mặt còn lại là một cửa sắt có đục lỗ nhỏ.
Sau một thời gian, do số tù nhân quá đông, nhà cầm quyền Pháp phải xây thêm nhiều phòng mới, gồm hai dãy nhà một tầng và hai dãy nhà trệt, phân chia thành nhiều khu vực để giam cầm nhiều hạng tù khác nhau.
Một khám đường rộng lớn ở giữa lòng thành phố, nhà cầm quyền thừa hiểu đó là điều không hay; nhưng sau khi cân nhắc, họ vẫn quyết định cho khởi công, vì khám sẽ nằm gần Tòa án Sài Gòn (xây năm 1881-1885), rất thuận tiện cho việc quản lý và áp giải tù nhân., công trình mới hoàn thành.
Thủ tướng Quốc gia Việt Nam lúc bấy giờ là Nguyễn Văn Tâm (cầm quyền từ 23 tháng 6 năm 1952 đến 7 tháng 12 năm 1953), liền cho phóng thích một số tù nhân ở Khám Lớn Sài Gòn, số còn lại khoảng 1.600 người cùng với chiếc máy chém, được chuyển về khám đường mới, tức Khám Chí Hòa.
Kể từ khi ấy, Khám Lớn Sài Gòn chỉ còn là nơi giam giữ phụ và sau đó đã bị chính quyền Việt Nam Cộng Hòa cho phá hủy, để xây lên đó Trường Đại học Văn Khoa (thành lập năm 1957, trực thuộc Viện Đại học Sài Gòn), rồi Thư viện Quốc gia, và nay là Thư viện Khoa học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh.
Một số sự kiện
Tại Khám Lớn Sài Gòn, vào đêm 16 tháng 2 năm 1916, khoảng 300 hội viên của hội kín Thiên Địa Hội, với giáo mác, đã tấn công nơi đây nhằm giải thoát cho thủ lĩnh Phan Xích Long, nhưng thất bại, dẫn đến cái chết của 57 hội viên.
Nhiều nhà yêu nước và cách mạng nổi tiếng của Việt Nam cũng đã từng bị giam giữ nơi Khám Lớn Sài Gòn như: Nguyễn An Ninh, Phan Xích Long, Phan Văn Hùm, Tạ Thu Thâu, Nguyễn Văn Tạo, Nguyễn Văn Nguyễn, Trần Phú, Lê Hồng Phong, Ngô Gia Tự, Hà Huy Tập, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Thị Minh Khai, Võ Văn Tần, Phan Đăng Lưu, Lý Tự Trọng, Phạm Văn Đồng, Phạm Hùng, Lê Văn Lương, Tống Văn Trân, Mai Chí Thọ, v.v… trong đó nhiều người đã bị hành quyết tại đây như Ngô Thêm, Trần Trương Công, Lý Tự Trọng, Nguyễn Thị Minh Khai,...
Văn học
Ngày 28 tháng 9 năm 1928, Phan Văn Hùm cùng Nguyễn An Ninh đi Bến Lức (Long An), vô cớ bị cảnh sát xét hỏi giấy tờ tùy thân rồi còn bị đánh đòn. Theo ông Hùm, vì ông đánh trả nên bị vu cáo tội cướp, phải vào ở Khám Lớn Sài Gòn. Những ngày ở trong tù, ông viết tác phẩm Ngồi tù Khám Lớn.
Đây là một tập ký sự cá nhân mô tả lại những cảnh sinh hoạt đã và đang diễn ra trong khám đường: việc tra khảo dã man, bức cung, bắt người tùy tiện; cảnh sống vô vàn khổ sở, đói khát của tù nhân, thói hành xử tàn ác của bọn cai tù...
Nhà văn Thiếu Sơn nhận xét tác phẩm như sau: "Ngồi tù Khám Lớn" là một cuốn sách có giá trị về nhiều phương diện: nội dung, hình thức, giáo dục, luân lý, nhân bản, xã hội. Tác giả chẳng những có văn tài mà lại có văn tâm.
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
phải|nhỏ|Khám Lớn Sài Gòn trên một tấm [[bưu thiếp thời Pháp thuộc]] **Khám Lớn Sài Gòn** (Maison Centrale de Saigon) là một nhà tù tại Sài Gòn vào thời Pháp thuộc. Đây được xem là
**Biệt động Sài Gòn** là danh xưng của lực lượng đặc công quân Giải phóng miền Nam, chuyên làm nhiệm vụ tập kích nhằm vào các cơ sở của quân đội Hoa Kỳ và Việt
thumb thumb|Saigon-Palace, thập niên 50 **Grand Hotel Saigon** là một khách sạn sang trọng có địa chỉ tại số 8 Đồng Khởi, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. Nằm trong trong khu
Cuốn sách này nghiên cứu về hội kín ở xứ An Nam, khởi từ sự bất ngờ và ngỡ ngàng của người Pháp về chuỗi sự kiện mưu loạn bạo động diễn ra ở khắp
Cuốn sách này nghiên cứu về hội kín ở xứ An Nam, khởi từ sự bất ngờ và ngỡ ngàng của người Pháp về chuỗi sự kiện mưu loạn bạo động diễn ra ở khắp
Combo Tâm Lý Dân Tộc An Nam Hội Kín Xứ An Nam Bộ 2 Cuốn Cuốn sách này nghiên cứu về hội kín ở xứ An Nam, khởi từ sự bất ngờ và ngỡ ngàng
Cuốn sách này nghiên cứu về hội kín ở xứ An Nam, khởi từ sự bất ngờ và ngỡ ngàng của người Pháp về chuỗi sự kiện mưu loạn bạo động diễn ra ở khắp
**Tư Mắt**, giới giang hồ gọi là **Tư Đại Ca** (1885-1930) tên thật là **Nguyễn Văn Trước** trước là trùm du đãng vùng Sài Gòn – Chợ Lớn, kế đến là người chỉ huy cuộc
“AN TOÀN – HIỆU QUẢ– THÂN THIỆN” Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn được thành lập trên cơ sở chuyển Trung tâm cấp cứu thành phố thành Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn theo Quyết
Bệnh Viện Răng Hàm Mặt Sài Gòn mang đến cho khách hàng những trải nghiệm dịch vụ chăm sóc răng miệng, uy tín, tiêu chuẩn Bệnh viện quốc tế với mức giá hợp lý cùng
**Phan Phát Sanh** (1893–1916, tự **Lạc**), là thủ lĩnh các hội kín Nam Kỳ, một phong trào chống Pháp mang màu sắc tôn giáo và tâm linh tại miền Nam Việt Nam đầu thế kỷ
**Thánh thất Sài Gòn** là một công trình tôn giáo lớn của đạo Cao Đài tại Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh. Được khởi công xây dựng vào năm 1999 và hoàn thành vào
Với dịch vụ khám, chữa bệnh chất lượng cao và tinh thần phục vụ chu đáo, Phòng khám đa khoa Sài Gòn Vũng Tàu là địa chỉ khám, chữa bệnh đáng tin cậy cho hầu
Phòng khám da liễu Sài Gòn tiền thân là Thẩm mỹ viện V Beauty và Kara Clinic & Spa, được thành lập từ năm 2009. Trong hành trình hơn 1 thập niên hoạt động, Phòng
**Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn** là một bệnh viện trực thuộc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, có địa chỉ tại số 125 đường Lê Lợi, phường Bến Thành, Quận 1, Thành
**Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn** (hay **Vương cung thánh đường chính tòa Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội**, tiếng Anh: _Immaculate Conception Cathedral Basilica_, tiếng Pháp: _Cathédrale Notre-Dame de Saïgon_), thường được
**Vụ phá khám Biên Hòa** (Đồng Nai, Việt Nam) và một vài nơi khác, do trại Lâm Trung ở tỉnh Biên Hòa tổ chức, xảy ra vào tháng Giêng năm 1916, và nhanh chóng bị
Biệt Động Sài Gòn - Những Trận Đánh Huyền Thoại Trong công cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc xâm lược và bè lũ tay sai, có một lực lượng đã dũng cảm, mưu
Biệt Động Sài Gòn - Những Trận Đánh Huyền Thoại Trong công cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc xâm lược và bè lũ tay sai, có một lực lượng đã dũng cảm, mưu
Bệnh Viện Thẩm Mỹ Sài Gòn là bệnh viện chuyên khoa thẩm mỹ tổng quát do GS.TS.BS Nguyễn Xuân Cương thành lập. Bệnh Viện Thẩm Mỹ Sài Gòn là bệnh viện được Bộ Trưởng Bộ
**Trương Văn Bang** (1911 - 1981) là một nhà cách mạng và chính khách Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng của Đảng Cộng sản Đông Dương như Bí thư Tỉnh ủy
**Nguyễn Văn Lộng** (1907–1951), tức **Chùa**, là một nhà cách mạng Việt Nam, nguyên Bí thư Thành ủy Sài Gòn, Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I. ## Hoạt động cách mạng Nguyễn Văn
**Hoàng Thúy Lan** (1925–2010) là nữ quân y, tổ trưởng tình báo, nữ đạo diễn, nữ chủ nhiệm phim truyện đầu tiên của điện ảnh Việt Nam những năm 60 ở miền Bắc. Sau này,
Trải dài trên diện tích 4 hecta, Sài Gòn Phú Quốc là khu nghỉ dưỡng 4 sao cao cấp bên bờ biển phía Tây, gồm 100 bungalows và villas (có phòng ngủ, sofa giường, phòng
Trải dài trên diện tích 4 hecta, Sài Gòn Phú Quốc là khu nghỉ dưỡng 4 sao cao cấp bên bờ biển phía Tây, gồm 100 bungalows và villas (có phòng ngủ, sofa giường, phòng
Trải dài trên diện tích 4 hecta, Sài Gòn Phú Quốc là khu nghỉ dưỡng 4 sao cao cấp bên bờ biển phía Tây, gồm 100 bungalows và villas (có phòng ngủ, sofa giường, phòng
Với đội ngũ y bác sĩ là các chuyên gia hàng đầu trong khu vực và thành phố Hồ Chí Minh, bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Nha Trang luôn được sự hỗ trợ chuyên
Với đội ngũ y bác sĩ là các chuyên gia hàng đầu trong khu vực và thành phố Hồ Chí Minh, bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Nha Trang luôn được sự hỗ trợ chuyên
**Mai Chí Thọ** (15 tháng 7 năm 1922 28 tháng 5 năm 2007 tại Hà Nội), tên thật là **Phan Đình Đống**, bí danh **Năm Xuân**, **Tám Cao**, là Đại tướng đầu tiên của Công
**Nguyễn Thị Minh Khai,** tên khai sinh là **Nguyễn Thị Vịnh** (1 tháng 11 năm 1910 – 28 tháng 8 năm 1941), là nhà cách mạng người Việt Nam, là một trong những người lãnh
Tham gia cách mạng từ năm 1936 vào Đảng Cộng sản Đông Dương 1939, trải qua nhiều nhà tù của đế quốc, từ Nam Định, Hỏa Lò Hà Nội, Sơn La, Khám Lớ Sài Gòn,
**Ung Văn Khiêm** (1910–1991) là một nhà cách mạng và chính trị gia người Việt Nam. Ông từng giữ các chức vụ cao cấp trong chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa như Bộ
Cần Thơ Ford - Đại lý ủy quyền chính thức của Ford Việt Nam - Là Đại lý lớn nhất, uy tín nhất tại đồng bằng sông Cửu Long, vận hành theo tiêu chuẩn QualityCare,
**Tòa Khâm sứ Tòa Thánh tại Việt Nam** (hay còn gọi là **Tòa Khâm sứ Vatican tại Việt Nam**) là cơ quan đại diện của Tòa Thánh tại Việt Nam, tồn tại trong giai đoạn
Cần Thơ Ford - Đại lý ủy quyền chính thức của Ford Việt Nam - Là Đại lý lớn nhất, uy tín nhất tại đồng bằng sông Cửu Long, vận hành theo tiêu chuẩn QualityCare,
Cần Thơ Ford - Đại lý ủy quyền chính thức của Ford Việt Nam - Là Đại lý lớn nhất, uy tín nhất tại đồng bằng sông Cửu Long, vận hành theo tiêu chuẩn QualityCare,
Đình Minh Hương Gia Thạnh tại [[quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh]] **Đình Minh Hương Gia Thạnh** (tên chính thức: 明鄉嘉盛會館, Minh Hương Gia Thạnh Hội Quán) do người Hoa sang định cư, rồi
Được thành lập dưới sự phê chuẩn hoạt động, Phòng Khám Đa Khoa Tân Bình nằm tại vị trí đắc địa số 495 Cộng Hoà, Phường 15, Quận Tân Bình, đã và đang là một
**Lê Quang Sung** (15 tháng 5 năm 1908 – 1935), bí danh **Lê Hoàn**, là một nhà cách mạng, Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Ông là Bí thư đầu tiên của Tỉnh ủy
**Phaolô Nguyễn Văn Bình** (1 tháng 9 năm 1910 – 1 tháng 7 năm 1995) là một giám mục Công giáo Rôma người Việt Nam. Ông nguyên là Tổng giám mục Tiên khởi của Tổng
**Nguyễn Trung Trực** (chữ Hán: 阮忠直; 1838 – 1868) là thủ lĩnh phong trào khởi nghĩa chống Pháp vào cuối thế kỷ 19 ở Nam Bộ Việt Nam. ## Thân thế và sự nghiệp ###
**Phan Văn Hùm** (9 tháng 4 năm 1902 - năm 1946), bút danh **Phù Dao**, là một nhà báo, nhà văn, nhà cách mạng, và là lãnh tụ phong trào Cộng sản Đệ Tứ tại
**Nguyễn An Ninh** (15 tháng 9 năm 1900 - 14 tháng 8 năm 1943) là nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu tôn giáo và là nhà cách mạng ở đầu thế kỷ 20 trong
**Nguyễn Hữu Trí** (?-1916) là một cộng sự đắc lực của thủ lĩnh Phan Xích Long. Năm 1916, ông bị quân Pháp bắn chết tại trận khi đang cầm quân tấn công vào Sài Gòn
**Phong trào hội kín Nam Kỳ** là một phong trào tự phát của giới dân nghèo, nhằm chống lại ách áp bức của thực dân Pháp vào những năm đầu thế thế kỷ 20 tại
**Phanxicô Xaviê Trần Thanh Khâm** (1902–1976) là một giám mục người Việt Nam của Giáo hội Công giáo Rôma. Ông từng đảm trách vai trò giám mục phụ tá Tổng giáo phận Sài Gòn kiêm
**Huỳnh Tấn Phát** (1913 – 1989) là Chủ tịch Cộng hòa miền Nam Việt Nam (1969 – 1976), Phó Thủ tướng, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt
**Quách Văn Phẩm** (1920-1941) là một nhà cách mạng Việt Nam. Ông từng giữ chức Ủy viên thường vụ Tỉnh ủy Cà Mau, là một trong những nhân vật quan trọng trong cuộc Khởi nghĩa
**Nguyễn Văn Chí** (1905 – 1980), bí danh **Hồng Vân**, là một nhà cách mạng Việt Nam. ## Thân thế và bước đầu hoạt động cách mạng Ông sinh ngày 15 tháng 10 năm 1905,
**Trương Minh Giảng** (chữ Hán: 張明講; 1792-1841) là một danh thần nhà Nguyễn. Ông được đánh giá là một người "văn võ song toàn", là công thần bậc nhất của nhà Nguyễn, vừa là một