Phan Phát Sanh (1893–1916, tự Lạc), là thủ lĩnh các hội kín Nam Kỳ, một phong trào chống Pháp mang màu sắc tôn giáo và tâm linh tại miền Nam Việt Nam đầu thế kỷ 20. Ông tự phong mình là Hoàng đế, là con vua Hàm Nghi, và lấy hiệu là Phan Xích Long.
Thân thế
Phan Phát Sanh là con trai của Phan Núi, một viên chức cảnh sát gốc Hoa ở Chợ Lớn. Thời nhỏ, Phan Phát Sanh lười học, làm bồi cho Pháp. Sau rời quê nhà để đi rong chơi, Phan Phát Sanh đặt cơ sở đầu tiên ở Cần Vọt (Cao Miên). Ở đó, nhờ tiền quyên góp, ông cho cất một ngôi chùa ở Bảy Núi (Thất Sơn) để làm nơi tụ họp, lập hội kín, chế tạo lựu đạn, trái phá, in truyền đơn đưa ra tuyên cáo Phản Pháp phục Nam, kêu gọi mọi người chống Pháp...
Tháng 7 năm 1911, tại Tân Châu, Châu Đốc, Phan Phát Sanh gặp Nguyễn Hữu Trí (Hai Trí) và Nguyễn Văn Hiệp để cùng bàn lập hội kín và khởi nghĩa chống Pháp. Trí và Hiệp rước một ông già tên là Nguyễn Văn Kế ở làng Đa Phước (Chợ Lớn) và tuyên bố đây là một vị "Phật sống". Chưa được bao lâu, chức dịch làng Đa Phước đã bắt cả ba người nộp cho quan Tham biện. Tuy nhiên, do không có chứng cớ buộc tội nên cả ba đã được thả. Tháng 11 năm 1911, "Phật sống" được đưa về thành phố Chợ Lớn, ngụ ở đường Thuận Kiều. Tại đây, Hai Trí đã dùng "Phật sống" để thu hút mọi người lui tới nhằm quyên góp tiền bạc.
Tháng 2 năm 1912, "Phật sống" Nguyễn Văn Kế qua đời. Nhân cơ hội này, Nguyễn Hữu Trí lập mưu nói rằng "Phật sống" dạy phải tôn Phan Phát Sanh lên làm hoàng đế. Hai Trí và Hiệp đã lãnh trách nhiệm qua Battambang đón Phan Phát Sanh về Chợ Lớn để lên ngôi, tự xưng mình là Phan Xích Long, con vua Hàm Nghi. Phan Xích Long và Nguyễn Hữu Trí định rằng sẽ dùng lực lượng lớn (đa phần là hội viên hội kín ở Chợ Lớn và Long An) để đánh chiếm các cơ quan đầu não của Pháp tại Sài Gòn. Theo đó, nhiều hội kín ở các tỉnh cũng sẽ nổi dậy giành lấy chính quyền. Chuẩn bị xong, đêm 23 rạng sáng 24 tháng 3 năm 1913, ông cho người đặt 8 trái bom tự tạo có hẹn giờ ở một số cơ quan chính quyền tại Sài Gòn và Chợ Lớn, đồng thời chia nhau đi rải truyền đơn và dán bản hịch trong thành phố. Chẳng may chưa tới giờ bom nổ thì quân Pháp đã phát hiện được. Nhà cầm quyền liền sai quân đi tháo gỡ và lùng bắt quân khởi nghĩa. Không nghe tiếng bom nổ, nhiều toán quân đã kịp rút đi. Tuy nhiên, quân Pháp vẫn bắt được một số đông khi họ đang đi vào Chợ Lớn, vì kiểu đồng phục "quần đen, áo trắng, khăn trắng quấn cổ" mặc dù tay không cầm vũ khí.
Kết cuộc, Nguyễn Hữu Trí chạy thoát, Phan Xích Long chạy ra Phan Thiết và bị bắt ở đó, bị đem về giam ở Khám lớn Sài Gòn. Từ ngày ngày 5 đến ngày 12 tháng 11 năm 1913, Tòa án Sài Gòn xử tha bổng 54 người, kêu án 57 người (đều là người Việt ở Chợ Lớn và Long An, chỉ có 1 người Hoa kiều), trong đó có sáu người bị án chung thân khổ sai là: Phan Xích Long, Nguyễn Tri, Nguyễn Hiệp (án hiện diện), Nguyễn Màng, Trương Phước, Nguyễn Ngọ (không bắt được, bị án khiếm diện).
Lãnh án, Phan Xích Long bị giam cầm ở Khám lớn Sài Gòn. Việc làm của ông khiến "chấn động những trái tim yêu nước và giới giang hồ mã thượng". Năm 1916, nhân Pháp bại trận trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, khoảng 300 hội viên của các hội kín ở Gia Định, Chợ Lớn, Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Cần Giuộc, Cần Đước..., tìm cách phá ngục cứu Phan Xích Long. Sau khi chuẩn bị xong, 3 giờ sáng ngày 15 tháng 2 năm 1916, với khẩu hiệu "Cứu Đại ca" (chỉ Phan Xích Long), tất cả hội viên do Nguyễn Hữu Trí đứng đầu, từ hàng chục thuyền buôn đang đậu trên sông cầu Ông Lãnh, giở khoang, vứt bỏ lá ngụy trang, nhảy lên bờ với áo đen, quần trắng, khăn trắng quấn cổ, cổ mang phù chú, tay cầm đủ thứ binh khí (không có súng) chia làm ba nhóm xông lên tấn công dinh Thống đốc và Khám lớn. Gần tới nơi, ba nhóm nhập lại rồi chia ra thành hai, nhưng cả hai cánh đều bị quân Pháp đánh đuổi. Quân Pháp giết chết tại trận 6 người (có Nguyễn Hữu Trí), làm bị thương nhiều người khác. Và bất kỳ ai mặc quần đen áo trắng buổi sáng ấy, đang ở trong khu vực xảy ra vụ tấn công, đều bị bắt nhốt. Lúc bấy giờ, ngoài lực lượng tấn công, còn có các lực lượng khác ở xung quanh Sài Gòn chờ phối hợp, nhưng vì không thấy có hiệu lệnh như đã định nên rút lui, nhờ vậy mà nhiều người đã đào thoát được.
Sau đó, tòa kết tội tử hình 38 người tại Đồng Tập Trận vào ngày 22 tháng 2 năm 1916, trong đó có Phan Xích Long. Ngày 16 tháng 3 năm 1916, tử hình thêm 13 người nữa, cũng tại địa điểm trên. Tổng cộng sau 2 lần bắn và 6 người đã chết trước, 57 người bị bắn trong đợt sau. Tất cả đều được chôn tại Nghĩa địa Đất Thánh Chà ở giữa đường Võ Thị Sáu và chợ Tân Định hiện nay. Khi ấy, Phan Xích Long mới 23 tuổi.
Đánh giá
Cuộc khởi nghĩa này được các sử gia gọi là "Quái kịch Phan Xích Long ở Nam Kỳ", là "việc làm như giả ngộ, chưa chi mà hậu sự bị bắt bớ lung tung". Tuy nhiên, đây cũng là một trang sử trong lịch trình chống ngoại xâm của nhân dân Việt. Tên Phan Xích Long hiện được đặt tên cho một đường phố tại quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh và tại nhiều thành phố khác trong nước Việt Nam.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Phan Phát Sanh** (1893–1916, tự **Lạc**), là thủ lĩnh các hội kín Nam Kỳ, một phong trào chống Pháp mang màu sắc tôn giáo và tâm linh tại miền Nam Việt Nam đầu thế kỷ
**Phan** (chữ Hán: 潘) là một họ tại Trung Quốc, Việt Nam và Triều Tiên (Hangul: 반, Hanja: 潘, phiên âm theo Romaja quốc ngữ là **Ban**). Phan là họ phổ biến thứ 6 với
Thương hiệu Sữa tắm gội hằng ngày Lactacyd (Pháp)- Công dụng Sữa tắm gội hằng ngày Lactacyd:Duy trì lớp màng bảo vệ tự nhiên trên da, chống rôm sẩy, dưỡng da bé mềm mại, mịn
Kem dưỡng da Johnson’s Baby Milk + Rice Cream bổ sung gấp đôi hàm lượng tinh chất từ sữa và gạo, giàu vitamin E & A.Mùi hương nhẹ nhàng, chất kem lỏng mềm mại, thẩm
CÔNG DỤNG- Hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp, hỗ trợ giảm các triệu chứng viêm khớp đau vai gáy, viêm dây thần kinh.- Tái tạo và tăng tiết dịch ổ khớp- Hỗ trợ giảm
Với công thức độc quyền của Bath & Body Works là sự pha trộn của bơ hạt mỡ siêu dưỡng ẩm, vitamin E và lô hội giúp nuôi dưỡng, cấp ẩm cho làn da mềm
Thành phần Nước Tẩy Trang Sensylia Aqua ISIS PHARMA:+ Hydroglycolic Extract of Imperata Cylindrica Root 0.01% (MOIST 24) - Duy trì cân bằng thẩm thấu của tế bào. - Giúp tế bào dự trữ nước.+
ỔN ĐỊNH CỔ CHÂN H1 – ORBE ổn định cổ chân được thiết kế bởi vật liệu Neoprin với khóa Velcro có thể điều chỉnh sử dụng dễ dàng. – Chất liệu Neoprin giữ nóng
Với công thức độc quyền của Bath & Body Works là sự pha trộn của bơ hạt mỡ siêu dưỡng ẩm, vitamin E và lô hội giúp nuôi dưỡng, cấp ẩm cho làn da mềm
SLEEP - LAVENDER + CEDARWOOD Hương hoa oải hương kết hợp cùng phản phất mùi gỗ tuyết tùng, tạo nên cảm giác thư giãn, hỗ trợ giấc ngủ sâu hơn DÒNG AROMA: Có thể pha
Cuốn sách này nghiên cứu về hội kín ở xứ An Nam, khởi từ sự bất ngờ và ngỡ ngàng của người Pháp về chuỗi sự kiện mưu loạn bạo động diễn ra ở khắp
Cuốn sách này nghiên cứu về hội kín ở xứ An Nam, khởi từ sự bất ngờ và ngỡ ngàng của người Pháp về chuỗi sự kiện mưu loạn bạo động diễn ra ở khắp
Combo Tâm Lý Dân Tộc An Nam Hội Kín Xứ An Nam Bộ 2 Cuốn Cuốn sách này nghiên cứu về hội kín ở xứ An Nam, khởi từ sự bất ngờ và ngỡ ngàng
Cuốn sách này nghiên cứu về hội kín ở xứ An Nam, khởi từ sự bất ngờ và ngỡ ngàng của người Pháp về chuỗi sự kiện mưu loạn bạo động diễn ra ở khắp
Kem dưỡng da tay Bath & Body Works có kết cấu cực mịn với tinh chất bơ hạt mỡ và vitamin E đặc biệt dưỡng tay, giúp bảo vệ da chống lão hóa và nuôi
RESTORE SAGER + MINT Chiết xuất từ lá xô thơm và bạc hà, mùi hương nhẹ nhàng tươi mát tạo cảm giác thư giãn như đang trong spa vậy ❤️ DÒNG AROMA: Có thể pha
SLEEP - BLACK CHAMOMILE Chiết xuất than hoạt tính thải độc và tinh chất hoa cúc La Mã tạo cảm giác thư giãn, giúp cải thiện tâm trạng, làm dịu căng thẳng để bạn có
Kem dưỡng da tay Bath & Body Works có kết cấu cực mịn với tinh chất bơ hạt mỡ và vitamin E đặc biệt dưỡng tay, giúp bảo vệ da chống lão hóa và nuôi
[BBW] MUỐI TẮM DƯỠNG THỂ STRESS RELIEF EUCALYPTUS + SPEARMINT Dọn dẹp tâm trí của bạn và đắm mình trong bồn tắm trị liệu với muối biển tinh khiết và hỗn hợp tinh dầu từ
• ENERGY - ORANGE + GINGER • DÒNG AROMA: Có thể pha vào nước để ngâm bồn, hít thở sâu trong lúc tắm để tinh dầu phát huy tối đa tác dụng. Tinh dầu Cam
♥️ (Ko có vỏ hộp)MeVi sẵn các màu:- (hồng)- (đỏ cam)- - ︎- -450/20 Phan Xích Long, Phường 2, Phú Nhuận⏰ 9:00 - 21:00 (Thứ 2 - Thứ 7) 9:00 - 17:00 (Chủ nhật)☎️ :
Kem dưỡng da tay Bath & Body Works có kết cấu cực mịn với tinh chất bơ hạt mỡ và vitamin E đặc biệt dưỡng tay, giúp bảo vệ da chống lão hóa và nuôi
♥️ (Ko có vỏ hộp)MeVi sẵn các màu:- (hồng)- (đỏ cam)- - ︎- -450/20 Phan Xích Long, Phường 2, Phú Nhuận⏰ 9:00 - 21:00 (Thứ 2 - Thứ 7) 9:00 - 17:00 (Chủ nhật)☎️ :
**Hắc Long Giang** () là một tỉnh phía đông bắc của Trung Quốc. Năm 2018, Hắc Long Giang là tỉnh đông thứ mười bảy về số dân, đứng thứ hai mươi ba về kinh tế
**Phân người, human feces **(hoặc **phân, ** **faeces **trong tiếng Anh; , cách gọi thô tục: **cứt**) là phần đặc hoặc nửa đặc còn lại của thức ăn không được tiêu hóa hay hấp thụ
**Nguyễn Hữu Trí** (?-1916) là một cộng sự đắc lực của thủ lĩnh Phan Xích Long. Năm 1916, ông bị quân Pháp bắn chết tại trận khi đang cầm quân tấn công vào Sài Gòn
**Cộng hòa Guinea Xích Đạo** (phiên âm tiếng Việt: **Ghi-nê Xích Đạo**; tiếng Tây Ban Nha: _República de Guinea Ecuatorial_) là một quốc gia nằm ở bờ biển phía tây của Trung Phi, với diện
nhỏ|phải|Xúc xích nướng nhỏ|phải|Xúc xích chiên **Xúc xích** (tiếng Anh: _Sausage_) là một loại thực phẩm chế biến từ thịt (thông thường và chủ yếu là thịt heo) bằng phương pháp dồi (nhồi thịt và
**Phan Thiết** là một thành phố ven biển cũ và là tỉnh lỵ, khu chính trị, kinh tế, văn hóa và khoa học kỹ thuật của tỉnh Bình Thuận, Việt Nam. ## Địa lý ###
**Lý Chấn Phiên**, thường được biết đến với nghệ danh **Lý Tiểu Long** (tiếng Trung: 李小龍, tiếng Anh: _Bruce Lee,_ 27 tháng 11 năm 1940 – 20 tháng 7 năm 1973), là một cố võ
**Long Trung đối sách** (隆中對, Long Trung đối) là tên một chiến lược quân sự do Gia Cát Lượng đề ra thời Tam Quốc, chiến lược này được coi là nền tảng để Lưu Bị
thumb|300x300px|Trong giảm phân, mỗi nhiễm sắc thể tự nhân đôi và các cặp [[nhiễm sắc thể tương đồng có thể tiếp hợp dẫn đến hoán vị gen. Mỗi tế bào con được sinh ra (giao
**Hoàng thành Thăng Long** (chữ Hán: 昇龍皇城; Hán-Việt: Thăng Long Hoàng thành) là quần thể di tích gắn với lịch sử kinh thành Thăng Long - Đông Kinh và tỉnh thành Hà Nội bắt đầu
nhỏ|phải|Vị trí vùng Đồng bằng sông Cửu Long trên bản đồ Việt Nam **Đồng bằng sông Cửu Long**, còn được gọi là **Tây Nam Bộ** hay** miền Tây**, là vùng cực nam của Việt Nam,
**Cổ Long** (1938 - 1985; tiếng Trung: 古龍) là nhà văn Đài Loan viết tiểu thuyết võ hiệp nổi tiếng. Ông cũng là nhà biên kịch, nhà sản xuất và đạo diễn. Các tác phẩm
thumb|alt=montage of four birds|[[Lớp Chim được xếp vào nhóm Dinosauria theo hệ thống phân loại sinh học áp dụng phương pháp phát sinh chủng loại.]] **Khủng long** là một nhóm bò sát thuộc nhánh **Dinosauria**,
Ỷ Thiên Đồ Long ký là bộ tiểu thuyết nằm trong Xạ điêu tam bộ khúc của Kim Dung, phần tiếp theo của Anh hùng xạ điêu và Thần điêu hiệp lữ, trong truyện có
**Kỷ Phấn trắng** hay **kỷ Creta** (phiên âm tiếng Việt: **Krêta**) là một kỷ địa chất chính trong niên đại địa chất, bắt đầu từ khi kết thúc kỷ Jura khoảng 145 triệu năm trước
**Lê Phạm Thành Long** (sinh ngày 5 tháng 6 năm 1996) là một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp người Việt Nam hiện đang thi đấu ở vị trí tiền vệ cho câu lạc bộ
**Phân thứ bộ Cá voi** (danh pháp khoa học: **Cetacea**) (từ tiếng La tinh _cetus,_ cá voi) là một phân thứ bộ động vật có vú guốc chẵn gồm các loài như cá voi, cá
**Lợn lông đỏ** (_Potamochoerus porcus_) là một thành viên trong họ Lợn, sống ở châu Phi, cư ngụ chủ yếu trong rừng mưa Guinea và Congo. Loài này hiếm khi bước chân khỏi rừng mưa,
Tại châu Á, Giáo hội Công giáo Rôma có nhiều giáo phận rải khắp các nước và do Hội đồng Giám mục mỗi quốc gia quản trị. Những Hội đồng Giám mục lớn nhất bao
**Giáo phận Bà Rịa** (tiếng Latin: _Dioecesis Barianensis_) là một giáo phận Công giáo tại Việt Nam. Giáo phận này có địa giới trùng với địa giới hành chính của 30 xã, phường, đặc khu
nhỏ|Khu công nghiệp Long Hậu (Cần Giuộc, Long An) **Khu công nghiệp Long Hậu** (tên tiếng Anh: _Long Hau Industrial Park_) là một khu công nghiệp tại tỉnh Long An được thành lập theo [http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&_page=4&mode=detail&document_id=97516
thế=|nhỏ|350x350px|Nguyên phân ở một [[tế bào động vật (các giai đoạn được sắp xếp ngược chiều kim đồng hồ).]] Trong sinh học tế bào, **nguyên phân** hay **phân bào nguyên nhiễm** là một phần của
**Giáo phận Phát Diệm** (tiếng Latin: _Dioecesis de Phatdiem_) là một giáo phận Công giáo tại Việt Nam. Đây là giáo phận đầu tiên ở Việt Nam được ủy thác cho hàng giáo sĩ Việt
thumb|_[[Karjalanpiirakka_ là một món truyền thống của phần Lan làm từ vỏ lúa mạch đen mỏng với nhân gạo. Bơ, thường trộn với trứng luộc (), được phết trên bánh nóng trước khi ăn]] nhỏ|phải|[[Sima
Massage ấn huyệt là phương pháp tác động vào huyệt đạo giúp hỗ trợ điều trị các triệu chứng đau nhức mỏi. Đây là liệu pháp không xâm lấn, an toàn tuyệt đối.Cung cấp dịch
Massage ấn huyệt là phương pháp tác động vào huyệt đạo giúp hỗ trợ điều trị các triệu chứng đau nhức mỏi. Đây là liệu pháp không xâm lấn, an toàn tuyệt đối.Cung cấp dịch
**Nỗ Nhĩ Cáp Xích** (chữ Hán: 努爾哈赤, bính âm: _Nǔ'ěrhāchì_; chữ Mãn: , âm Mãn: _Nurhaci_), (1559 – 1626), Hãn hiệu** Thiên Mệnh Hãn** (天命汗), là một thủ lĩnh của bộ tộc Nữ Chân vào