✨Kế Sách (huyện)

Kế Sách là một huyện cũ thuộc tỉnh Sóc Trăng, Việt Nam.

Địa lý

nhỏ|Một góc thị trấn Kế Sách Huyện Kế Sách có tọa độ địa lý từ 9°14’ đến 9°55’ vĩ độ Bắc và từ 105°30’ đến 106°04’ kinh độ Đông và nằm ở vùng hạ lưu sông Hậu, là cửa ngõ phía bắc của tỉnh Sóc Trăng, cách thành phố Sóc Trăng 20 km, cách thành phố Cần Thơ 40 km, có ranh giới với 3 tỉnh Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, có vị trí địa lý: Phía đông giáp huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh Phía tây giáp thành phố Ngã Bảy và các huyện Châu Thành, Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang Phía nam giáp huyện Châu Thành và huyện Long Phú Phía bắc giáp huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long.

Khí hậu

Huyện Kế Sách nằm trong vùng chịu ảnh hưởng của các yếu tố khí hậu, thời tiết mang nét đặc trưng của vùng đồng bằng sông Cửu Long, là vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, quanh năm nóng ẩm, có chế độ nhiệt cao.

Nhiệt độ không khí trung bình hàng năm 26,8 °C. Nhiệt độ cao nhất tuyệt đối là 37,8 °C (vào tháng 4 hàng năm); nhiệt độ thấp nhất tuyệt đối là 16,2 °C (vào tháng 12 – 1 hàng năm). Tổng số giờ nắng trung bình hàng năm là 2.342 giờ, bình quân 6,5 giờ/ngày.

Trong năm, khí hậu chia thành 2 mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Lượng mưa trung bình là 1.846 mm; lượng mưa phân bố không đều giữa các tháng trong năm, trong mùa mưa lượng mưa chiếm trên 90% tổng lượng mưa cả năm, tổng số ngày mưa trung bình là 136 ngày/năm.

Trên địa bàn huyện có 2 hướng gió chính: gió mùa Tây Nam từ tháng 5 đến tháng 11, gió mùa Đông Bắc từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Tốc độ gió trung bình 2 m/s. Mỗi năm bình quân có trên 30 cơn giông và lốc xoáy, gây thiệt hại đến sản xuất và đời sống. Các yếu tố khí hậu thời tiết bất lợi và thiên tai có chiều hướng gia tăng trong những năm gần đây.

Nhìn chung, các yếu tố khí hậu thời tiết cơ bản thuận lợi cho phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng đa dạng hóa cây trồng vật nuôi. Tuy nhiên, những biến đổi khí hậu toàn cầu đang diễn ra, nhất là vấn đề nước biển dâng sẽ tác động mạnh đến các vung ven sông. Việc kiên cố hóa hệ thống đê sông trên địa bàn Kế Sách cần được coi trọng trong thời kỳ tới.

Hành chính

nhỏ|giữa|Trung tâm thương mại - dịch vụ thị trấn Kế Sách

Huyện Kế Sách có 13 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm 2 thị trấn: Kế Sách (huyện lỵ), An Lạc Thôn và 11 xã: An Lạc Tây, An Mỹ, Ba Trinh, Đại Hải, Kế An, Kế Thành, Nhơn Mỹ, Phong Nẫm, Thới An Hội, Trinh Phú, Xuân Hòa với 86 ấp.

Bản đồ hành chính huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng

|- | colspan="4" | |}

Lịch sử

Nguồn gốc tên gọi

Theo Vương Hồng Sển và Đào Văn Hội: Kế Sách (tiếng Khmer: ខ្សាចំ / Khsach) xuất phát từ cách gọi của người Khmer Khsach (phnor Khsắt: Giồng Cát) đọc trại thành Kế Sách. Nơi đây có 1 dãy đất Giồng Cao ráo bắt đầu từ ấp Tập Rèn (cũ) - nay là ấp An Hòa và An Nhơn, xã Thới An Hội, xuyên qua thị trấn Kế Sách (cùng thuộc huyện Kế Sách) xã Phú Tâm đến ngã ba An Trạch và Bưng Trốp huyện Châu Thành. Ngày trước trên dãy đất giồng này đều thuộc huyện Kế Sách. Tại Phú Tâm (Phú Nổ phiên từ Phnor) còn 1 ấp tên gọi là ấp Giồng Cát thuộc xã Phú Tâm, huyện Châu Thành ngày nay.

Kế Sách còn một tên gọi khác là Cái Sách, xuất phát từ Vàm sông Kế Sách là nhánh của sông Hậu nên khoảng thời gian trước nông dân nơi đây gọi chợ Kế Sách là chợ Cái Sách hoặc chợ Ruộng. Theo các vị cao niên kể lại chợ Kế Sách ngày trước không lớn nhưng do vùng đất còn thấp có những gò đất chỉ vài trăm mét vuông, người ta đặt những sản vật địa phương (trái cây, khô, cá,...) để trao đổi, mua bán.

Đến ngày 1 tháng 1 năm 1900, lại đổi các hạt tham biện thành tỉnh. Hai tổng Định Khánh và Định Hòa khi đó cùng thuộc tỉnh Sóc Trăng. Cuối thế kỷ XIX, hai tổng Định Khánh và Định Hòa có các làng trực thuộc như sau: Tổng Định Khánh gồm 16 làng: An Lạc Thôn, An Lạc Tây, An Mỹ, An Nghiệp, Ba Trinh, Đại An, Kế Sách, Khả Phú Tây, Mỹ Hội, Ninh Thới, Nhơn Mỹ, Phong Nẫm, Phú Nổ, Thế Nghiệp, Trường Kế, Xuân Hòa. Tổng Định Hòa gồm 11 làng: An Thạnh Nhứt, An Thạnh Nhì, Đại Đức, Đại Ngãi, Hậu Thạnh, Long Hưng, Phú An, Phú Hữu, Phụng Sơn, Phụng Tường, Thái Bình.

Ngày 10 tháng 9 năm 1906, thực dân Pháp cho thành lập quận Kế Sách thuộc tỉnh Sóc Trăng.

Năm 1917, quận Kế Sách bao gồm 3 tổng: Định Khánh, Định Hòa và Định Tường. Trong đó, tổng Định Tường được thành lập do tách ra từ tổng Định Khánh. Tổng Định Khánh gồm 9 làng: An Mỹ, An Nghiệp, Hélène-ville, Kế Sách, Khả Phú Tây, Mỹ Hội, Nhơn Mỹ, Phú Nổ, Trường Kế. Tổng Định Hòa gồm 10 làng: An Thạnh Nhứt, An Thạnh Nhì, Đại Đức, Đại Ngãi, Hậu Thạnh, Long Hưng, Phú An, Phú Hữu, Phụng Sơn, Phụng Tường. *Tổng Định Tường gồm 7 làng: An Lạc Thôn, An Lạc Tây, Ba Trinh, Đại An, Ninh Thới, Phong Nẫm, Xuân Hòa.

Ngày 19 tháng 11 năm 1929, Pháp hủy bỏ tất cả các Nghị định thành lập quận thuộc tỉnh Sóc Trăng trước đó, khi đó quận Kế Sách bị giải thể.

Ngày 1 tháng 1 năm 1930, quận Kế Sách thuộc tỉnh Sóc Trăng lại được tái lập. Quận lỵ Kế Sách ban đầu thuộc làng Kế Sách. Sau này thực dân Pháp cho hợp nhất hai làng Kế Sách và An Nghiệp thành một làng mới lấy tên là Kế An. Kể từ đó, quận lỵ Kế Sách thuộc địa bàn làng Kế An.

Sau này, chính quyền thực dân Pháp cũng tiến hành hợp nhất một số làng và lấy tên gọi mới cho các làng như: Kế An (hợp nhất Kế Sách và An Nghiệp), Thới An Hội (hợp nhất ba làng Ninh Thới, Đại An và Mỹ Hội), Khả Phú Mỹ (hợp nhất Khả Phú Tây và An Mỹ), Song Phụng (hợp nhất Phụng Sơn và Phụng Tường), Long Đức (hợp nhất Long Hưng và Đại Đức).

Sau Cách mạng tháng Tám 1945, Ủy ban Kháng chiến Hành chánh Nam bộ chủ trương bỏ cấp tổng, bỏ đơn vị làng, thống nhất gọi là xã, đồng thời bỏ danh xưng quận, gọi thay thế bằng huyện. Chính quyền Việt Nam Cộng hòa đến năm 1956 cũng thống nhất dùng danh xưng là xã, tuy nhiên vẫn gọi là quận cho đến năm 1975. Lúc này, Kế Sách vẫn là huyện thuộc tỉnh Sóc Trăng.

Năm 1955, quận Kế Sách thuộc tỉnh Sóc Trăng do chính quyền Việt Nam Cộng hòa sắp xếp hành chánh có 16 làng trực thuộc: Kế An, Phú Nổ, Đại Ngãi, Phú An, Khả Phú Mỹ, Song Phụng, Hậu Thạnh, Ba Trinh, Thới An Hội, An Lạc Tây, An Lạc Thôn, Nhơn Mỹ, Phong Nẫm, Xuân Hòa, Long Đức, Phú Hữu.

Giai đoạn 1956 – 1976

Việt Nam Cộng hòa

Sau năm 1956, chính quyền Việt Nam Cộng hòa ban đầu đặt quận Kế Sách thuộc tỉnh Ba Xuyên (tức tỉnh Sóc Trăng trước đó), quận lỵ đặt tại xã Kế An.

Ngày 23 tháng 2 năm 1957, tỉnh Ba Xuyên giao quận Kế Sách cho tỉnh Phong Dinh (tức tỉnh Cần Thơ trước đó) quản lý. Quận Kế Sách khi đó gồm 2 tổng với 10 xã trực thuộc: Tổng Định Tường gồm 6 xã: An Lạc Tây, An Lạc Thôn, Ba Trinh, Phong Nẫm, Thới An Hội và Xuân Hòa. Tổng Định Khánh gồm 4 xã: Kế An (gồm cả trại định cư Đại Hải), Nhơn Mỹ, Khả Phú Mỹ và Phú An.

Lúc này, một phần xã Phú An thuộc tổng Định Hòa được giao về cho tổng Định Khánh. Đồng thời, các xã Long Đức, Phú Hữu nhập về quận Long Phú; các xã Đại Ngãi, Hậu Thạnh, Song Thạnh, Phú Nổ và một phần xã Phú An nhập về quận Châu Thành.

Ngày 14 tháng 8 năm 1958, thành lập mới xã Đại Hải (lấy khu vực trại định cư Đại Hải dành cho đồng bào miền Bắc di cư vào năm 1954) thuộc tổng Định Khánh do tách ra từ xã Kế An. Sau này, lại hợp nhất hai xã Phú An và Khả Phú Mỹ thành xã An Mỹ.

Tuy nhiên, chẳng bao lâu sau, vào ngày 16 tháng 9 năm 1958, tỉnh Ba Xuyên nhận lại quận Kế Sách từ tỉnh Phong Dinh. Quận Kế Sách trở lại thuộc tỉnh Ba Xuyên cho đến năm 1975. Sau năm 1965, cấp tổng bị giải thể, các xã trực thuộc quận.

Ngày 23 tháng 4 năm 1968, ba xã Xuân Hòa, An Lạc Thôn, Phong Nẫm của quận Kế Sách được cắt chuyển về quận Phong Thuận mới được thành lập trực thuộc tỉnh Phong Dinh. Quận Phong Thuận khi đó gồm 5 xã: Đông Phú, Phú Hữu, Xuân Hòa, An Lạc Thôn và Phong Nẫm. Quận lỵ đặt tại Cái Côn, về mặt hành chánh thuộc xã An Lạc Thôn.

Ngày 14 tháng 11 năm 1968, hai xã Phú Tâm và Thuận Hòa của quận Thuận Hòa được giao về cho quận Kế Sách.

Năm 1970, quận Kế Sách có diện tích 406 km², dân số 71.947 người và bao gồm 9 xã: An Mỹ, An Lạc Tây, Ba Trinh, Đại Hải, Kế An, Nhơn Mỹ, Phú Tâm, Thới An Hội và Thuận Hòa. về việc hợp nhất ba đơn vị hành chính cấp tỉnh ngang bằng nhau là tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Cần Thơ và thành phố Cần Thơ để thành lập tỉnh mới: tỉnh Hậu Giang.

Lúc này, huyện Kế Sách trực thuộc tỉnh Hậu Giang, bao gồm thị trấn Kế Sách và 10 xã: An Lạc Tây, An Lạc Thôn, An Mỹ, Ba Trinh, Đại Hải, Kế An, Nhơn Mỹ, Phong Nẫm, Thới An Hội, Xuân Hòa.

Ngày 21 tháng 4 năm 1979, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 174-CP về việc: Chia xã Ba Trinh thành xã Ba Trinh và xã Trinh Phú. Chia xã Kế An thành xã Kế An và xã Kế Thành.

Ngày 26 tháng 12 năm 1991, Quốc hội ban hành Nghị quyết về việc chia tỉnh Hậu Giang thành tỉnh Cần Thơ và tỉnh Sóc Trăng. Huyện Kế Sách thuộc tỉnh Sóc Trăng cho đến ngày nay.

Ngày 19 tháng 7 năm 2013, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 87/NQ-CP về việc thành lập thị trấn An Lạc Thôn trên cơ sở toàn bộ 2.015,71 ha diện tích tự nhiên và 11.390 nhân khẩu của xã An Lạc Thôn.

Sau khi thành lập thị trấn An Lạc Thôn, huyện Kế Sách có 35.287,61 ha diện tích tự nhiên và 159.562 nhân khẩu, có 13 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm 2 thị trấn: Kế Sách, An Lạc Thôn và 11 xã: An Lạc Tây, Phong Nẫm, An Mỹ, Thới An Hội, Ba Trinh, Trinh Phú, Xuân Hòa, Nhơn Mỹ, Kế Thành, Kế An, Đại Hải.

Ngày 4 tháng 10 năm 2016, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1900/QĐ-TTg về việc công nhận các xã Phong Nẫm, An Lạc Tây, Nhơn Mỹ là xã đảo.

Dân số

Huyện Kế Sách có diện tích 352,83 km², dân số ngày 1/4/2019 là 149.174 người, mật độ dân số đạt 416 người/km².

Huyện Kế Sách có diện tích 353,26 km², dân số thường trú tính đến ngày 31/12/2022 là 147.032 người.

Huyện Kế Sách có diện tích 353,26 km², dân số tính đến ngày 31/12/2022 là 214.042 người (đã quy đổi), mật độ dân số đạt người/km².

Giao thông

Các tuyến đường chính như: Đường Nam Sông Hậu (Quốc lộ 91C) dài 151 km, đoạn đi qua huyện Kế Sách dài 23,7 km, là trục giao thông quan trọng, tạo môi trường thuận lợi cho việc khai thác tiềm năng và lợi thế của vùng ven sông Hậu. Đường tỉnh lộ 1 (tỉnh lộ 932).

Các tuyến đường tỉnh nối đường Nam Sông Hậu với Quốc lộ 1, cùng với các tuyến đường huyện và giao thông nông thôn sẽ được nâng cấp, là điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh phát triển toàn diện các ngành kinh tế - xã hội.