✨JATO

JATO

thumb|upright=1.35|Lần đầu tiên máy bay cất cánh có động cơ tên lửa hỗ trợ, ở đây là động cơ GALCIT trên [[ERCO Ercoupe, sân bay March, California, 1941.]] JATO (viết tắt của jet-assisted take-off hay hỗ trợ cất cánh bằng động cơ tên lửa) là sử dụng động cơ tên lửa để hỗ trợ máy bay trong khi cất cánh. Phương pháp này giúp tăng tải trọng cất cánh của máy bay bằng cách tăng thêm lực đẩy nhờ động cơ tên lửa cỡ nhỏ. Thuật ngữ JATO có thể thay thế bằng RATO là viết tắt của rocket-assisted take-off.

Các thử nghiệm ban đầu và chiến tranh thế giới 2.

Năm 1927 Phòng thí nghiệm động học chất khí của Liên Xô đã phát triển một loại tên lửa nhiên liệu rắn cỡ nhỏ, sử dụng để hỗ trợ máy bay chiến đấu cất cánh và vào năm 1931 lần đầu tiên người ta đã thử nghiệm thành công việc sử dụng động cơ tên lửa để hỗ trợ khi cất cánh trên máy bay U-1 (Avro 504). Liên Xô cũng tiến hành thử nghiệm động cơ tên lửa hỗ trợ cất cánh trên Tupolev TB-1. và máy bay ném bom hạng nặng Tupolev TB-3. Nhờ có động cơ tên lửa khi cất cánh mà máy bay Tupolev TB-1 đã giảm được 77% quãng đường cất cánh cần thiết. Hệ thống JATO của Anh sử dụng động cơ tên lửa nhiên liệu rắn tương đối lớn để phóng máy bay (thường là Hawker Hurricane) khỏi mũi tàu dốc trên các tàu buôn trang bị vũ khí của Anh. Sau khi máy bay cất cánh, tên lửa được tách ra khỏi máy bay. Khi hoàn thành nhiệm vụ, phi công sẽ bay đến lãnh thổ của mình nếu có thể hoặc nhảy dù khỏi máy bay, hy vọng sẽ được một trong những tàu hộ tống đón. Trong hơn hai năm, hệ thống này chỉ được sử dụng chín lần để tấn công máy bay Đức với tám lần tiêu diệt được ghi nhận do mất một phi công duy nhất.

thumb|right|Một máy bay [[Arado 234 Blitz được trang bị động cơ RATO Starthilfe ]] thumb|Động cơ RATO Starthilfe RATO (bên trái) trên chiếc Arado Ar 234 B-2. thumb|right|Động cơ JATO Starthilfe Không quân Đức Quốc xã sử dụng cả động cơ tên lửa JATO nhiên liệu lỏng và nhiên liệu rắn. Chúng được sử dụng để tăng hiệu suất cất cánh của máy bay ném bom hạng trung và tàu lượn Messerschmitt Me 321. Việc sử dụng JATO để hỗ trợ cất cánh trở nên đặc biệt quan trọng vào cuối chiến tranh khi chiều dài của các đường băng có thể sử dụng của Đức bị giảm sút nghiêm trọng do hậu quả của cuộc ném bom của quân Đồng minh.

Đầu năm 1939, Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ đã cung cấp 1.000 đô la cho Theodore von Kármán và Nhóm nghiên cứu tên lửa (bao gồm Jack Parsons, Frank Malina, Edward Forman và Apollo M.O. Smith) tại Phòng thí nghiệm Hàng không Guggenheim thuộc Viện Công nghệ California (GALCIT) để nghiên cứu sử dụng động cơ tên lửa JATO. Nghiên cứu này là nghiên cứu tên lửa đầu tiên nhận được hỗ trợ tài chính từ chính phủ Hoa Kỳ kể từ Thế chiến thứ nhất khi Robert H. Goddard có hợp đồng với Lục quân Hoa Kỳđể phát triển vũ khí tên lửa nhiên liệu rắn.

Cuối năm 1941 von Kármán cùng với đội ngũ thiết kế của mình đã sử dụng một số động cơ tên lửa nhiên liệu rắn với lực đẩy 50 pound do Aerojet phát triển lên máy bay Ercoupe hạng nhẹ, và Đại úy Quân đội Homer Boushey đã cất cánh để thử nghiệm. Ở lần cất cánh cuối cùng, họ đã tháo cánh quạt, gắn sáu tên lửa JATO dưới cánh và Boushey được đẩy lên không trung trong một chuyến bay ngắn, trở thành người Mỹ đầu tiên bay lên chỉ bằng sức mạnh tên lửa. Chúng đã được thử nghiệm trên ba mươi chuyến bay.

Vào cuối những năm 1950, các chương trình thử nghiệm phóng máy bay chiến đấu từ các đường trượt nghiêng đã được Không quân Hoa Kỳ, Không quân Đức và Không quân Liên Xô thực hiện bằng cách sử dụng các thiết kế động cơ tên lửa đẩy tăng cường lực đẩy lớn, thời gian hoạt động ngắn có hình thức và chức năng tương tự động cơ tên lửa đẩy JATO. Không quân Hoa Kỳ đã thử nghiệm trên một chiếc Republic F-84 (EF-84G) đã được sửa đổi đặc biệt, sử dụng bộ đẩy tăng cường nhiên liệu rắn tạo lực đẩy 240 kN của tên lửa hành trình MGM-1 Matador do Aerojet General thiết kế, có thời gian đẩy hai giây. Không quân Xô Viết đã sử dụng một máy bay chiến đấu MiG-19 đã được sửa đổi , được gọi là SM-30, được phóng từ một bệ phóng đặc biệt và sử dụng thiết kế tên lửa đẩy nhiên liệu rắn gần như giống hệt với EF-84G, nhưng có lực đẩy mạnh hơn nhiều, 600 kN (64 tấn ngắn). F-100 và F-104 cũng được sử dụng cho các thí nghiệm phóng ở độ dài bằng không, với các đơn vị tăng cường thả rơi mạnh tương tự như các thí nghiệm SM-30 của Liên Xô.

Cũng trong những năm 1950, Aerojet Engineering đã phát triển động cơ JATO cỡ nhỏ cho máy bay thương mại cỡ nhỏ, tuy nhiên điều này đã bị cấm bởi Cục hàng không Hải quân Mỹ. Aerojet khẳng định động cơ cỡ nhỏ của mình có khả năng tạo ra lực đẩy 250 pound trong vòng 12 giây và có khả năng sử dụng trên máy bay tư nhân hạng nhẹ, thông thường những máy bay này cần gần 900 ft (270 m) đường băng chạy đà để vượt qua chướng ngại vật cao 50 ft (15 m), trong khi nếu sử dụng động cơ tên lửa JATO sẽ chỉ cần quãng đường băng chạy đà là 300 ft (91 m). Động cơ tên lửa JATO Junior đã được trang bị trên Beechcraft Twin Bonanza như một giải pháp của nhà máy; không phải để rút ngắn quãng đường cất cánh mà là để tăng khoảng cách máy bay lượn được trong trường hợp hạ cánh khẩn cấp nếu bên dưới là địa hình xấu cho việc hạ cánh.

Máy bay chở khách Boeing 727 có thể trang bị động cơ tên lửa Aerojet JATO trong trường hợp điều kiện thời tiết nóng và trên cao nguyên như tại Mexico City và La Paz.

Cuối những năm 1980 Mỹ đã thực hiện chiến dịch quân sự nhằm giải cứu con tin bị Iran bắt giữ bằng máy bay vận tải C-130 được điều chỉnh để sử dụng động cơ JATO cho phép máy bay cất/hạ cánh đường băng rất ngắn. Tuy nhiên kế hoạch này đã bị hủy bỏ sau khi xảy ra tai nạn trong quá trình hạ cánh thử nghiệm.

Ngày nay việc trang bị động cơ tên lửa JATO trở nên không cần thiết vì lực đẩy cất cánh của động cơ phản lực được cải thiện và hiện nay hiếm khi được sử dụng ngay cả khi vận hành với tải trọng lớn từ đường băng ngắn hoặc trong điều kiện khí hậu "nóng và trên cao nguyên". Thỉnh thoảng nó được sử dụng trong những trường hợp đặc biệt, trên máy bay được trang bị đặc biệt, chủ yếu là quân sự.

Thư viện ảnh

File:C-130T Hercules Blue Angels.jpg|Một chiếc máy bay Blue Angels C-130 Hercules của Hải quân Mỹ sử dụng động cơ JATO trong cất cánh File:US Navy 040206-N-9222M-001 One of five BQM-74 test drones launches from the amphibious assault ship USS Essex's (LHD 2) flight deck during a missile firing exercise.jpg|BQM-74E Chukar File:Valkyrie launch 201209-F-UT482-9117.jpg|XQ-58 Valkyrie. File:Jato3.jpg|Máy bay Dassault Mirage IIIs của Không quân Thụy Sỹ File:Rocket Engine BS605-001.JPG|Động cơ JATO BS.605 được sử dụng trên Buccaneer S.50 File:JATO Bottle.jpg|Bình RATO File:Lockheed P2V-3C Neptune takes off from USS Franklin D. Roosevelt (CVB-42) on 2 July 1951 (80-G-629296).jpg|Máy bay Lockheed P-2 Neptune cất cánh từ tàu sân bay , _2/7/1951_. File:Boeing B-47B rocket-assisted take off on April 15, 1954 061024-F-1234S-011.jpg|Động cơ tên lửa hoạt động trong khi Boeing B-47B đang cất cánh. File:An airplane taking off with the aid of 330 horsepower jet-assisted unit in about half the normal run. - NARA - 295602.tif|Máy bay thả ngư lôi Grumman TBF Avenger cất cánh với sự trợ giúp của động cơ tên lửa trong khoảng một nửa quãng đường chạy đà. File:F-104 with rocket booster.JPG|F-104G.
👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|upright=1.35|Lần đầu tiên máy bay cất cánh có động cơ tên lửa hỗ trợ, ở đây là động cơ GALCIT trên [[ERCO Ercoupe, sân bay March, California, 1941.]] **JATO** (viết tắt của **jet-assisted take-off** hay
Chiếc máy bay ném bom phản lực Boeing **B-47 Stratojet** là một kiểu máy bay tầm trung có tải trọng bom trung bình, có khả năng bay nhanh ở tốc độ cận âm, được thiết
Tên lửa phòng không của Lục quân Mỹ **Nike Ajax** là loại tên lửa phòng không có điều khiển đầu tiên đi vào hoạt động, vào năm 1954. Nike Ajax được thiết kế để đánh
Chiếc **Nakajima Ki-115 _Tsurugi**_ (剣|_Kiếm_) là một kiểu Máy bay cảm tử (Kamikaze) một chỗ ngồi được phát triển bởi Không lực Lục quân Đế quốc Nhật Bản vào giai đoạn kết thúc của Thế
**Sukhoi Su-7** (tên ký hiệu của NATO là** Fitter**) là một loại máy bay cánh cụp, động cơ phản lực, nó có thể vừa ném bom vừa tiêm kích, đây là một mẫu máy bay
nhỏ|Nhiên liệu hypergolic [[hydrazine đang được nạp vào vệ tinh_MESSENGER_. Kỹ thuật viên bắt buộc phải mặc bộ đồ bảo hộ do tính độc hại của nhiên liệu.]] **Chất đẩy Hypergolic** là một loại nhiên
nhỏ|300x300px| [[Space Shuttle|Phi thuyền không gian được phóng đi nhờ 2 tầng đẩy nhiên liệu rắn, hay còn gọi là SRBs]] Một **Tên lửa đẩy nhiên liệu rắn** là tên lửa có động cơ sử
Chiếc **North American B-45 Tornado** là kiểu máy bay ném bom phản lực hoạt động đầu tiên của Không quân Hoa Kỳ, và cũng là kiểu máy bay phản lực đầu tiên được tiếp nhiên
**Lockheed C-130 Hercules** là một máy bay vận tải đa năng hạng trung bốn động cơ tuốc bin cánh quạt không vận chiến lược của nhiều lực lượng quân sự trên toàn thế giới.Hơn 40
_Bài này mô tả máy bay đầu tiên có tên gọi **Su-9** và **Su-11**. Sau này cũng có máy bay mang tên tương ứng là **Sukhoi Su-9** và **Sukhoi Su-11**, nhưng đây là những mẫu
**Luiz Inácio Lula da Silva** ( ; sinh ngày 27 tháng 10 năm 1945, nhưng được đăng ký ngày khai sinh là 6 tháng 10 năm 1945), còn được biết đến với tên **Lula** là
là một loại máy bay chiến đấu trang bị động cơ phản lực đầu tiên của Nhật Bản. Nó được phát triển vào cuối Chiến tranh thế giới thứ hai. Mẫu thử đầu tiên chỉ
**Northrop YC-125 Raider** là một loại máy bay vận tải thông dụng STOL của Hoa Kỳ, do Northrop Corporation chế tạo. ## Biến thể thumb|right|YC-125 thực hiện cất cánh kiểu [[JATO]] ;N-23 Pioneer: ;N-32 Raider:
**Maeve Jinkings** (sinh ngày 4 tháng 8 năm 1976) là một nữ diễn viên người Brazil. ## Tuổi thơ Jinkings được sinh ra tại Brasilia, thủ đô của Brazil, con gái của một thương gia
**Tojohanitra Tokin'aina Andriamanjatoarimanana** (sinh ngày 30 tháng 10 năm 1990 tại Madagascar) là một vận động viên bơi lội Olympic từ Madagascar. Cô bơi cho Madagascar tại Thế vận hội 2004 và Thế vận hội
**Thành phố đô thị Palermo** () thuộc vùng Sicilia, Ý. Thủ phủ là thành phố Palermo. Nó thay thế tỉnh Palermo vào năm 2015 và gồm có thành phố Palermo cùng 82 khu tự quản
**Daniel William Fry** (Verdon Township, Minnesota, 19 tháng 7, 1908 – Alamogordo, New Mexico, 20 tháng 12, 1992) là một người Mỹ tuyên bố ông có nhiều mối liên hệ với một chủng tộc ngoài