nhỏ|Giữa hệ sinh thái (1) và hệ sinh thái (2) có vùng giao (3) gọi là [[vùng đệm. Ở vùng đệm này thường có độ đa dạng hơn hẳn hai quần xã chính.]]
Trong sinh thái học, hiệu ứng rìa hay tác động rìa (tiếng Anh: edge effects) là kết quả về số lượng và thành phần loài của quần xã trung gian ở vùng đệm giữa hai quần xã sinh vật chính, thuộc hai hệ sinh thái khác nhau nhưng liền kề nhau. Kết quả này có xu hướng là độ đa dạng sinh học và mật độ một số quần thể ở vùng đệm có khi lại hơn cả mỗi quần xã chính riêng rẽ. Thuật ngữ này được cho là ra đời trong nghiên cứu sinh thái học vào năm 1933.
Chẳng hạn: quần xã (1) có ba loài (hình vuông), quần xã (2) có ba loài khác (hình tròn), còn ở vùng đệm (3) có ba loài nữa (tam giác), thì vùng đệm có thể có tới 9 loài.
Ví dụ và ý nghĩa
nhỏ|[[Vùng đệm giữa rừng và cánh đồng ở Pennsylvania có thể phát sinh tác động rìa.]]
nhỏ|Nơi chuyển tiếp giữa khu rừng ngập mặn và đồng cỏ biển phía sau cồn cát ở vịnh Bramble là một [[vùng đệm có hiệu ứng rìa: Số loài ở đây có khi nhiều hơn số loài ở mỗi hệ sinh thái.]]
- Hiệu ứng rìa thường dễ quan sát thấy nhất ở các vùng ven biển. Ở đây, thảm thực vật thay đổi - từ sâu trong đất liền ra biển - từ các thực vật cạn thích nghi nước ngọt đến rừng ngập mặn, kéo theo sự thay đổi của các động vật. Trong vùng chuyển tiếp giữa hai hệ sinh thái này luôn có sự đa dạng sinh học phong phú hơn ở mỗi hệ sinh thái riêng biệt cho các sinh vật có thể tồn tại trong nước và trên đất liền. Một cửa sông có cả nước ngọt và nước biển và đa dạng sinh học ở đây rất cao.
- Từ năm 1971, Odum đã viết: "Xu hướng gia tăng sự đa dạng loài tại các vùng giao giữa các quần xã liền kề gọi là hiệu ứng rìa. ... Chẳng hạn số loài chim ở vùng đệm lại nhiều hơn ở mỗi hệ sinh thái khu vực". Trong vùng đệm giữa một khu rừng với một đồng cỏ (xem hình bên) thường có nhiều loài động vật ở rừng và động vật ở đồng cỏ.
Hiệu ứng rìa là kết quả của sự chuyển đổi đột ngột giữa hai môi trường sống tự nhiên khác nhau đáng kể nằm liền kề nhau trong cùng một hệ sinh thái. Về bản chất sinh thái học, đó là sự phá vỡ tính liên tục giữa hai môi trường sống liền kề, dẫn đến những thay đổi về điều kiện môi trường.
Hiệu ứng này có thể xuất hiện do con người, ví dụ như xây dựng đường cao tốc xuyên qua một khu rừng; hoặc do tự nhiên như thảm họa cháy rừng. Các hoạt động này không dẫn đến tăng độ đa dạng loài, mà ngược lại: là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự tuyệt chủng của các loài, do chúng bị phân mảnh. Không phải tất cả các vùng đệm đều có những đặc điểm phong phú của cả hai hệ sinh thái liền kề. Trong mọi trường hợp, các vùng đệm không phải là môi trường lý tưởng cho các loài động vật và thực vật, vì chúng gây ra các tác động khác mà các sinh vật này vốn thích nghi.
Các kiểu
- Vốn có (Inherent) - Các đặc điểm tự nhiên của vùng đệm ổn định vị trí rìa ở vùng đệm.
- Biến đổi (Induced) - Có biến động tạm thời trong thời gian ngắn (ví dụ do hỏa hoạn hoặc lũ lụt), thì vùng đệm cũng có diễn thế sinh thái tương ứng với thời gian biến động.
- Thu hẹp (Narrow) - Diện tích vùng đệm thu hẹp hoặc biến mất, thay thế vào đó là môi trường khác khởi đầu (ví dụ: một cánh đồng trồng cây xuất hiện).
- Mở rộng (Wide) - vùng đệm phát triển, xuất hiện khoảng cách lớn hơn ngăn cách biên giới của hai hệ sinh thái liền kề.
- Xen kẽ (Convoluted) - Ranh giới vùng đệm không rõ ràng, phi tuyến tính.
- Bị thủng (Perforated) - Ranh giới vùng đệm có những khoảng trống chứa môi trường sống khác hai hệ sinh thái liền kề.
Chiều cao (của cây rừng) cũng có khi tạo biên giới giữa các môi trường sinh thái ở vùng đệm.
Biểu diễn
Có nhiều cách mô tả hiệu ứng này.
- Về mặt hình học, mỗi khu phân bố của một quần xã biểu diễn bằng một đường cong kín, điểm giao cắt của hai đường cong kín tạo thành vùng đệm. Ở đây có thể có độ đa dạng hơn cả hai quần xã "chủ" đã tạo ra nó (xem hình đầu trang).
- Về mặt số: Một khu phân bố của quần xã có chu vi P và diện tích A. Tỷ lệ chu vi trên diện tích (P / A) của sinh cảnh này tăng lên, thì chu vi hoặc cạnh trên một đơn vị diện tích tăng lên, làm cho các phần bên trong của đơn vị ngày càng gần với một cạnh. Các quá trình bị ảnh hưởng bởi quá trình chuyển đổi qua cạnh (hoặc chu vi, hoặc ranh giới) có thể có ảnh hưởng lớn hơn dần dần đối với khu vực bên trong hoặc bên ngoài cạnh đó khi tỷ lệ P / A tăng lên. Từ đó, ảnh hưởng đến quần xã thông qua nhiều cơ chế, như rào cản, ảnh hưởng tỷ lệ sinh-tử, tạo điều kiện "vượt biên" dẫn đến di cư hay nhập cư.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
nhỏ|Giữa hệ sinh thái (1) và hệ sinh thái (2) có vùng giao (3) gọi là [[vùng đệm. Ở vùng đệm này thường có độ đa dạng hơn hẳn hai quần xã chính.]] Trong sinh
**Hiệu ứng Hall spin** là một hiệu ứng được dự đoán bởi nhà vật lý người Nga Mikhail I.Dyakonov và Vladimir I.Perel vào năm 1971. Nó miêu tả sự xuất hiện của sự tích tụ
phải|Hiệu ứng mờ viền được áp dụng để khoanh vùng trọng tâm của bức ảnh và thu hút sự chú ý của người xem. Hiệu ứng mờ viền rất hay gặp ở các [[máy ảnh
Chuốt mi YSL Mascara Volume Effet Faux Cils 2mlMascara YSL Volume Effet Faux Cils là chuốt mi cao cấp, hàng hiệu của Yves Stain Laurent (Ysl) giúp đen, dầy và cong mi, chống nước hiệu
**Hiệu ứng Evershed,** đặt theo tên của người Anh nhà thiên văn học John Evershed, là dòng chảy xuyên tâm của khí trên photospheric bề mặt của vùng nửa tối của vết đen từ biên
nhỏ|ung thư vú giai đoạn 1A **Ung thư vú** là loại ung thư thường gặp nhất và gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ nhiều nước công nghiệp. Theo Cơ quan Nghiên cứu Ung
**Bà Rịa – Vũng Tàu** (viết tắt **BRVT**) là một tỉnh cũ ven biển thuộc vùng Đông Nam Bộ, Việt Nam. Ngày 12 tháng 6 năm 2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 202/2025/QH15
**Trường Đại học Bà Rịa – Vũng Tàu** (tiếng Anh: Baria-Vungtau University) là trường đại học đa ngành ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, thành lập năm 2006, định hướng ứng dụng, phát triển
**Lịch sử hành chính tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu** có thể lấy mốc từ năm 1900 với sự kiện cuộc cải cách hành chính ở Nam Kỳ, hạt tham biện Bà Rịa đổi thành
#taokhoi2dau – Tạo hiệu ứng V-line cho khuôn mặt (phần rìa trán gần sát chân tóc, thái dương, dưới xương gò má, xương quai hàm, nọng cằm, cổ).– Tạo hiệu ứng thu gọn cánh mũi
MÔ TẢ SẢN PHẨM BÚT TẠO KHỐI 2 ĐẦU GIÚP GƯƠNG MẶT THON GỌN (hàng có sẵn) Em này giúp che khuyết điểm về góc cạnh và tạo hình cơ thể (không phải che khuyết
Công dụng của Contour: Contour là phần đầu màu sẫm (shading) của bút tạo khối có công dụng:– Tạo hiệu ứng V-line cho khuôn mặt (phần rìa trán gần sát chân tóc, thái dương, dưới
thế=Nhà thờ Chính tòa Giáo phận Bà Rịa|nhỏ|Nhà thờ Chính tòa [[Giáo phận Bà Rịa]] nhỏ|Nhà thờ Bà Rịa đầu thế kỷ XX **Nhà thờ chính tòa Bà Rịa** (tên hiệu: **nhà thờ Thánh Giacôbê
Phấn nước Hàn Quốc Riori: Được sản xuất với kết cấu mỏng nhẹ, hiệu ứng trắng da một cách tự nhiên với độ che khuyết điểm hoàn hảo, kiềm dầu tốt nhưng vẫn cung cấp
Velvet Primer Base là phiên bản kem lót mới nhất của Whoo được cho ra mắt từ tháng 7/2020 với các thành phần Đông y cung đình nhằm tạo ra 1 lớp “màng mỏng” giúp
Phấn nước Hàn Quốc Riori: Được sản xuất với kết cấu mỏng nhẹ, hiệu ứng trắng da một cách tự nhiên với độ che khuyết điểm hoàn hảo, kiềm dầu tốt nhưng vẫn cung cấp
Cọ tạo khối, có thể dùng với dạng kem hoặc phấn đều được,Thiết kế đầu lông dày với hình dáng đặc biệt để có thể tạo lớp phấn khối đẹp chuyên nghiệp hoàn hảo ở
Hướng dẫn sử dụng1. Xé lớp màng bảo vệ bằng nhựa trong suốt2. Tách nhãn dán khỏi đế bảo vệ3. So sánh kích thước móng tay với miếng dán4. Dán chậm rãi từ phần giữa
Hướng dẫn sử dụng1. Xé lớp màng bảo vệ bằng nhựa trong suốt2. Tách nhãn dán khỏi đế bảo vệ3. So sánh kích thước móng tay với miếng dán4. Dán chậm rãi từ phần giữa
Hướng dẫn sử dụng1. Xé lớp màng bảo vệ bằng nhựa trong suốt2. Tách nhãn dán khỏi đế bảo vệ3. So sánh kích thước móng tay với miếng dán4. Dán chậm rãi từ phần giữa
Hướng dẫn sử dụng1. Xé lớp màng bảo vệ bằng nhựa trong suốt2. Tách nhãn dán khỏi đế bảo vệ3. So sánh kích thước móng tay với miếng dán4. Dán chậm rãi từ phần giữa
Hướng dẫn sử dụng1. Xé lớp màng bảo vệ bằng nhựa trong suốt2. Tách nhãn dán khỏi đế bảo vệ3. So sánh kích thước móng tay với miếng dán4. Dán chậm rãi từ phần giữa
Hướng dẫn sử dụng1. Xé lớp màng bảo vệ bằng nhựa trong suốt2. Tách nhãn dán khỏi đế bảo vệ3. So sánh kích thước móng tay với miếng dán4. Dán chậm rãi từ phần giữa
**Ung thư dạ dày** có thể phát triển ở bất cứ phần nào của dạ dày, có thể lan ra khắp dạ dày và đến các cơ quan khác của cơ thể; đặc biệt là
❣️ ❣️Chào mừng đến với cửa hàng Phụ kiện Moori. Cửa hàng chủ yếu bán phụ kiện thời trang nam nữ: kẹp tóc, cặp tóc nữ. khuyên tai nam nữ, nhẫn, vòng tay, vòng cổ,
**_Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring_** (**_Chúa tể của những chiếc nhẫn: Đoàn Hộ Nhẫn_** ) là bộ phim giả tưởng của đạo diễn Peter Jackson ra mắt năm 2001. Tác phẩm
**Quý bà** (từ nguyên gốc tiếng Anh: **_dame_**, phát âm: /deɪm/) là một tước hiệu và là kính ngữ (quý danh), dùng để chỉ một phụ nữ đã được tôn vinh và công nhận bởi
**Bà Rịa** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Việt Nam. ## Địa lý ### Vị trí địa lý nhỏ|Trung tâm hành chính tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu Thành phố
**Nguyễn Thị Rịa** (1665 – 1759) hay **Bà Rịa**, **Tiên nữ Nương Nương**, là một người Việt Đàng Trong thời Chúa Nguyễn. Bà được biết đến là một nhân vật kiên định, nhân từ, giản
Máy triệt lông Cinseer THC-985 triệt lông nách/ tẩy lông chân/ tẩy lông vùng kín/ lông tay/ria mép tặng kèm gelLà dòng máy triệt lông vĩnh viễn trẻ hóa da với công nghệ xung ánh
Máy triệt lông Cinseer THC-985 triệt lông nách/ tẩy lông chân/ tẩy lông vùng kín/ lông tay/ria mép tặng kèm gelLà dòng máy triệt lông vĩnh viễn trẻ hóa da với công nghệ xung ánh
KEM TẨY LÔNG VELVET NGA DẦU OLIU VÀ HOA CÚC 100mlKEM TẨY LÔNG VELVET CHIẾT SUẤT HOA CÚC VÀ VITAMIN E⛔QUÁ NGUY HIỂM⛔⚠️Bỏ ngay thói quen Cạo,Nhổ,Was LÔNG⚡⚡⚡Chỉ khiến Lông mọc càng Rậm - Đen
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và
Thời gian gần đây, so với cạo thì wax lông trở thành một phương pháp lý tưởng vì độ hiệu quả cao. Về cơ bản, có hai loại wax chính, đó là wax nóng và