✨Hiệp ước Kyakhta (1915)
Hiệp ước Kyakhta () là một hiệp ước được ký vào ngày 25 tháng 5 (lịch Nga 7 tháng 6) năm 1915 tại Kyakhta, giữa các đại diện Đại hãn quốc Mông Cổ, Đế quốc Nga và Trung Hoa Dân Quốc. Theo đó, Ngoại Mông được công nhận là một phần tự trị thuộc Trung Quốc.
Bối cảnh
Vào năm 1911, Đại Thanh Đế Quốc sụp đổ do cách mạng, dẫn đến sự thành lập Trung Hoa Dân Quốc, khi đó Mông Cổ nằm trong lãnh thổ Nhà Thanh. Tận dụng tình hình bất ổn chính trị, Ngoại Mông đã tuyên bố độc lập. Người Mông Cổ nhận được sự ủng hộ đáng kể từ Nga, nước có lợi ích trong việc tăng cường ảnh hưởng tại khu vực này. Một hiệp định đã được ký tại Urga (nay là Ulaanbaatar) giữa Nga và Mông Cổ. Hiệp định này củng cố các đặc quyền kinh tế và chính trị của Nga tại Mông Cổ, bao gồm tự do đi lại, thương mại, hoạt động ngân hàng và yêu cầu mọi thỏa thuận ký kết trong tương lại giữa Mông Cổ với Trung Quốc hoặc bất cứ quốc gia nào khác đều phải được chấp thuận từ chính phủ Nga. Mặc dù Nga không chính thức công nhận độc lập Mông Cổ, nhưng coi đây là một vùng có địa vị đặc biệt, khác biệt với Trung Quốc.
Chính phủ Viên Thế Khải lên nắm quyền ở Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền đối với tất cả các vùng lãnh thổ từng thuộc Đại Thanh Đế Quốc, và từ chối công nhận Mông Cổ độc lập. Năm 1913, một "Tuyên bố Trung - Nga" được ký kết, theo đó Nga và Trung Quốc đã trao đổi công hàm, công nhận Mông Cổ là khu tự trị dưới quyền tối cao của Trung Quốc. Tuy nhiên, phía Mông Cổ không công nhận các văn kiện này, làm tình hình trở nên căng thẳng hơn.
Mục tiêu các bên khác biệt với nhau. Mông Cổ với mục tiêu là củng cố độc lập và thống nhất những người Mông Cổ khác dưới một quốc gia duy nhất khi gia nhập đất nước Mông Cổ. Trung Quốc tìm cách làm mất hiệu lực Mông Cổ độc lập bằng cách sử dụng chính người Mông Cổ, hợp nhất Mông Cổ Ngoại và Nội Mông vào lãnh thổ của mình, đồng thời bãi bỏ danh hiệu "Olnoo örgögdsön" (niên hiệu được Đại hãn quốc sử dụng). Nga muốn duy trì ảnh hưởng của mình bằng cách chỉ công nhận chủ quyền danh nghĩa của Trung Quốc đối với Mông Cổ Ngoại, đồng thời giữ vững vị thế chính trị và kinh tế mà Nga đã đạt được qua hiệp ước ký với Mông Cổ năm 1912. Vì vậy, cuộc đàm phán Kyakhta kéo dài 9 tháng từ ngày 26 tháng 8 năm 1914 đến ngày 25 tháng 5 năm 1915. Cuối cùng, vào năm 1915, một thỏa thuận thỏa hiệp ba bên được ký kết tại Kyakhta, theo đó Mông Cổ được công nhận là khu tự trị dưới quyền tối cao của Trung Quốc nhưng với các quyền tự quản rộng rãi.
Kết thúc
Mặc dù hiệp ước năm 1915 đã ghi nhận tình trạng tự trị Mông Cổ, nhưng quốc gia này vẫn giữ được tính độc lập và sự tồn tại nhà nước riêng biệt.
Nội chiến Nga đã làm suy yếu ảnh hưởng của Nga tại Mông Cổ. Đến năm 1918, một đơn vị nhỏ quân đội Trung Quốc đã đến Urga (nay là Ulaanbaatar) theo yêu cầu từ một số thành viên trong giới lãnh đạo Mông Cổ. Một bộ phận tầng lớp quý tộc Mông Cổ, không hài lòng với chính phủ Bogd Khan, ngày càng tỏ ra ủng hộ việc trở lại quyền quản lý trực tiếp của Trung Quốc đối với vùng Khalkha.
Vào tháng 10 năm 1919, quân đội của Từ Thụ Tranh đã chiếm đóng Mông Cổ, vi phạm Hiệp ước Kyakhta. Ngày 22 tháng 11 năm 1919, Tổng thống Trung Hoa Dân Quốc Từ Thế Xương đã đơn phương tuyên bố hủy bỏ Hiệp ước Kyakhta và tuyên bố Mông Cổ là một phần Trung Quốc.
Tuy nhiên, đến năm 1921, nam tước Roman von Ungern-Sternberg đã đánh bại quân đội chiếm đóng Trung Quốc và giải phóng Ngoại Mông khỏi sự cai trị Trung Quốc.