✨Hawaii

Hawaii

Hawaii (tiếng Hawaii: Hawaii) là tiểu bang Hoa Kỳ nằm hoàn toàn trên quần đảo Hawaii (ngày xưa được gọi quần đảo Sandwich bởi những người Châu Âu), nằm trong Thái Bình Dương cách lục địa khoảng 3.700 kilômét (2.300 dặm). Khi bang được gia nhập Liên bang ngày 21 tháng 8 năm 1959, Hawaii được trở thành tiểu bang thứ 50 của Hoa Kỳ. Tên của tiểu bang trong tiếng Hawaii có dấu okina (), cho nên tiếng Anh chuẩn của Hawaii (thổ ngữ Hawaii) cũng phải được viết với dấu này. Đây là tiểu bang có tỷ lệ cư dân gốc Á cao nhất tại Hoa Kỳ.

Đây là nơi sinh của cựu tổng thống Barack Obama (tại Honolulu).

Địa lý

nhỏ|trái|Bản đồ các đảo về phía đông nam (phía có gió)

Hawaii là tiểu bang duy nhất của Hoa Kỳ có nước xung quanh. Vì không thuộc lục địa Hoa Kỳ, nó là một trong hai tiểu bang không giáp với tiểu bang khác (Alaska là tiểu bang còn lại). Nó cũng là cực Nam của Hoa Kỳ và là tiểu bang duy nhất nằm hoàn toàn trong miền nhiệt đới cũng như không thuộc về châu lục nào. Hawaii cũng là tiểu bang duy nhất đang tiếp tục được nâng lên bởi các dòng dung nham đang chảy, nhất là từ núi lửa Kīlauea.

Quần đảo Hawaii bao gồm 19 đảo và 1 đảo san hô kéo dài 2.400 km (1.500 dặm). Các đảo chính là tám đảo cao nhất về phía đông nam của dãy đảo. Các đảo này, theo vị trí từ phía tây bắc tới phía đông nam, có những tên: Niihau, Kauai, Oahu, Molokai, Lānai, Kahoolawe, Maui, và đảo Hawaii.

nhỏ|trái|[[Công viên Tiểu bang Bờ Na Pali trên đảo Kauai]]

Các đảo Hawaii được tạo ra do núi lửa nổi lên từ đáy biển qua một lỗ thông được gọi là nhiệt điểm (hotspot) trong thuyết địa chất. Lý thuyết này xác nhận rằng trong khi mảng kiến tạo dưới phần lớn của Thái Bình Dương tiến về hướng tây bắc, các nhiệt điểm này đứng yên, từ từ tạo ra các núi lửa mới. Đây là lý do chỉ những núi lửa vào phần nam của Đảo Hawaii đang hoạt động.

Núi lửa phun ở ngoài Đảo Hawaii lần cuối tại Haleakalā trên đảo Maui vào cuối thế kỷ 18. Núi lửa mọc lên gần đây nhất là Lōihi, dưới mặt biển cách bờ phía nam của đảo Hawaii.

Bởi vì quần đảo Hawaii bị cô lập ở giữa Thái Bình Dương, và nhiều loại môi trường tồn tại ở các đảo cao nằm trong hay gần vùng nhiệt đới, cho nên tiểu bang này có đủ loại thứ loài thực vật và động vật đặc hữu. Những hoạt động của núi lửa và xói mòn sau đó tạo ra nhiều địa mạo đẹp hay. Thời tiết ở đây làm cho núi Waialeale thành nơi ẩm ướt thứ ba trên thế giới; mỗi năm mưa trung bình 11,7 m (460 inch).

Các khu vực dưới quyền của Dịch vụ Vườn Quốc gia (NPS) bao gồm:

  • Đường lịch sử Quốc gia Ala Kahakai trên đảo Hawaii
  • Công viên Quốc gia Haleakala tại Kula
  • Công viên Quốc gia các Núi lửa Hawaii tại Hilo
  • Công viên lịch sử Quốc gia Kalaupapa tại Kalaupapa
  • Công viên lịch sử Quốc gia Kaloko-Honokohau tại Kailua-Kona
  • Công viên lịch sử Quốc gia Puuhonua O Honaunau tại Honaunau
  • Khu tưởng niệm Quốc gia Puukohola Heiau tại Kawaihae
  • Đài kỷ niệm USS Arizona tại Honolulu

Các đảo chính

Hình:Niihau.jpg|Niihau Hình:Kauai from space oriented.jpg|Kauai Hình:Oahu.jpg|Oahu Hình:Maui coast.jpg|Maui Hình:Molokai.jpg|Molokai Hình:Lanai Island satellite phot.jpg|Lānai Hình:Kahoolawesatellite.jpg|Kahoolawe Hình:Crater Rim HI.jpg|Hawaii

Các thành phố quan trọng

nhỏ|phải|Honolulu-Oahu

Những nơi đông người ở vị trí ngày nay do hoàng gia Hawaii mới đầu di chuyển từ đảo Hawaii tới Maui rồi tới Hawaii. Thành phố lớn nhất và thủ phủ của tiểu bang, Honolulu, là thành phố mà Quốc vương Kamehameha III lựa chọn thành kinh đô của quốc vương ngày xưa, do có cảng tự nhiên ở đấy, đó là cảng Honolulu ngày nay.

Honolulu nằm ven bờ biển phía đông nam của đảo Oahu. Các thành phố đông người kia có: Hilo, Kāneohe, Kailua, Thành phố Pearl, Kahului, Kailua-Kona, và Līhue.

Lịch sử

Thời cổ

nhỏ|phải|James Cook, chân dung bởi [[Nathaniel Dance-Holland|Nathaniel Dance, vào khoảng 1775, Bảo tàng Hàng hải Quốc gia, Greenwich]]

Các nhà nhân chủng học cho rằng những người Polynesia của quần đảo Marquises và quần đảo Société bắt đầu tới quần đảo Hawaii vào khoảng 300 CN, sau đó dân Tahiti tới vào khoảng 1300 CN, họ xâm chiếm và giết hết mọi dân cư đầu tiên ở quần đảo. Những người Tahiti này giữ kỷ niệm của sự di trú bằng lời nói dùng chuyện phả hệ và truyện dân gian, như các chuyện Hawaiiloa và Paao. Họ chỉ có quan hệ với nhóm người Polynesia khác lâu vào đầu thời di trú, và Hawaii phát triển từ những làng nhỏ thành xã hội phức tạp gần một mình.

Họ tự nhiên ngừng đi lại giữa Hawaii và vùng Nam Thái Bình Dương, không biết lý do vài thế kỷ trước khi người Âu Châu đến. Các thủ lĩnh địa phương, được gọi alii, cai trị làng của họ và chiến đấu để mở rộng thế lực và chống lại các làng khác. Chiến tranh xảy ra rất nhiều. Xã hội này hướng về cương vị lớn hơn và bắt đầu bao gồm cả hòn đảo.

Các bản báo cáo mập mờ của những nhà thám hiểm Âu Châu cho biết rằng Hawaii đã được người Âu Châu thăm viêng từ lâu trước hạm trưởng người Anh James Cook năm 1778. Các sử gia ghi công ông Cook về sự khám phá này, tại vì ông là người đầu tiên vẽ bản đồ và xuất bản tọa độ của quần đảo Hawaii. Cook đặt tên là quần đảo Sandwich để thể hiện lòng tôn trọng của ông đối với một trong những nhà tài trợ cho chuyến đi là John Montagu, bá tước đời thứ tư Sandwich.

Vương quốc

Sau một loạt trận đánh kết thúc năm 1795 và đảo Kauai ly khai hòa bình năm 1810, quần đảo Hawaii được liên hiệp lần đầu tiên dưới quyền Vua Kamehameha Đại đế. Ông thành lập Nhà Kamehameha, triều đại mà cai trị vương quốc tới năm 1872. Một trong những sự kiện quan trọng nhất trong thời đó là việc cấm Giáo hội Công giáo Hawaii.

Sự kiện đó dẫn đến Chỉ dụ Khoan dung (Edict of Toleration), lập nên tình trạng tự do tôn giáo ở quần đảo Hawaii. Cái chết của Vua Kamehameha V – ông chưa vợ, nhưng không chọn người nối ngôi – dẫn đến Vua Lunalilo được bầu. Sau ông qua đời, Nhà Kalākaua được quyền cai trị.

Năm 1887, với lý do sự cai trị yếu kém, những thương gia Mỹ và Âu Châu mà đã tham gia vào chính phủ Hawaii gí súng vào đầu Vua Kalākaua và bắt ông phải ký tên vào Hiến pháp Lưỡi lê, nó không chỉ tước đoạt quyền lực của quốc vương mà cũng bãi bỏ quyền đi bầu của người châu Á và đặt điều kiện thu nhập và tài sản tối thiểu của các cử tri người Mỹ, Âu Châu, và thổ dân Hawaii, nói chung là nó khiến cho chỉ có những người Mỹ, Âu Châu, và thổ dân giàu có thể bỏ phiếu. Vua Kalākaua thống trị đến khi qua đời năm 1891.

Chị của Kalākaua, Liliuokalani, nối ngôi và cai trị đến khi bị truất ngôi năm 1893. Các thương gia Mỹ và Âu Châu đảo chính do bà loan tin là sẽ bãi bỏ hiến pháp. Tuy bà chùn lại đến phút cuối cùng, nhưng các thành viên của cộng đồng ngoại quốc thành lập Ủy ban An toàn mà thực hiện đảo chính gần không đổ máu và thành lập chính phủ lâm thời. Ngày 30 tháng 5 năm 1894, hội nghị hiến pháp dự thảo hiến pháp mới cho Cộng hòa Hawaii. Cộng hòa tuyên bố chủ quyền ngày 4 tháng 7 năm 1894, cùng ngày với quốc khánh Hoa Kỳ.

Sự lật đổ chế độ quân chủ là sự kiện quan trọng trong lịch sử Hawaii và vẫn còn gây ra tranh luận. Trong thời Vương quốc và chế độ cộng hòa sau đó, Lâu đài Iolani – nhà hoàng gia chính thức duy nhất tại Hoa Kỳ ngày nay – được sử dụng như trụ sở thủ phủ.

Hình:Kamehameha I, portrait by James Gay Sawkins.jpg|Kamehameha Hình:Kamehamehaii.jpg|Kamehameha II Hình:Kamehamehaiii.jpg|Kamehameha III Hình:Kamehameha IV, lithograph by Grozelier (cropped).jpg|Kamehameha IV Hình:Kamehamehav.jpg|Kamehameha V Hình:Williamcharleslunalilo.jpg|Lunalilo Hình:Kalakaua, painting by William Cogswell, Iolani Palace.jpg .jpg|Kalākaua Hình:Frontispiece photograph from Hawaii's Story by Hawaii's Queen, Liliuokalani (1898).jpg|Liliuokalani

Lãnh thổ

Khi William McKinley thắng cử tổng thống Hoa Kỳ vào tháng 11 năm 1896, vấn đề sáp nhập Hawaii vào Hoa Kỳ được nổi lên lần nữa. Tổng thống tiền nhiệm, Grover Cleveland, là bạn của Nữ hoàng Liliuokalani. Ông phản đối việc phụ thuộc Hawaii vào Hoa Kỳ đến cuối nhiệm kỳ ông, nhưng rồi McKinley bị thuyết phục bởi những người theo chủ nghĩa bành trướng và những người muốn sáp nhập đến từ Hawaii. Ông tán thành cuộc gặp với một Ủy ban người ủng hộ việc sáp nhập đến từ Hawaii, có Lorrin Thurston, Francis Hatch, và William Kinney. Sau khi đàm phán với họ, vào tháng 6 năm 1897, ông McKinley ký hiệp ước sáp nhập với các đại biểu này của Cộng hòa Hawaii. Tổng thống sau đó gửi hiệp ước cho Quốc hội Hoa Kỳ để họ phê chuẩn.

Vụ sáp nhập Hawaii vào Hoa Kỳ bị nhiều người phản đối. Hui Aloha Aina và Hui Kalaiaina tổ chức hai vận động kiến nghị, một vận động lấy gần 22.000 tên ký phản đối sáp nhập, trong khi vận động kia lấy vào khoảng 17.000 tên xin phục hồi chế độ quân chủ. Chỉ có kiến nghị 22.000 tên phản đối sáp nhập được gửi cho chính phủ Hoa Kỳ, trong khi 17.000 tên kia chưa được tìm lại. Hồi đó Lorrin Thurston chỉ trích kiến nghị được gửi do điều tra của ông chỉ ra nhiều gian lận.

Dù những người đó phản đối ở quần đảo, Nghị quyết Newlands ("nghị quyết các đất mới") được thông qua Hạ Nghị viện ngày 15 tháng 6 năm 1898 với kết quả 209 người thuận và 91 người chống, và được thông qua Thượng Nghị viện ngày 6 tháng 7 năm 1898 với kết quả 42–21, sáp nhập Hawaii thành một lãnh thổ chính thức của Hoa Kỳ, mặc dù những đại biểu phản đối trong Quốc hội. Tuy một số người nghi ngờ sự hợp pháp của vụ sáp nhập này vì nghị quyết được thông qua thay vì hiệp ước, hai viện Quốc hội ủng hộ đạo luật này với đa số hai phần ba, trong khi một hiệp ước chỉ cần hai phần ba của Thượng Nghị viện thuận (Điều II, Đoạn 2, Hiến pháp Hoa Kỳ).

Năm 1900, Hawaii được tự trị và giữ Lâu đài Iolani là trụ sở của thủ phủ lãnh thổ. Tuy có người thử dành cấp tiểu bang vài lần, Hawaii vẫn còn là lãnh thổ kéo dài 60 năm. Các người chủ đồn điền, như là nhóm được gọi Big Five, thấy cấp lãnh thổ rất tiện, để họ tiếp tục nhập khẩu nhân công rẻ từ ngoại quốc; chính phủ liên bang cấm nhập cư như vậy ở các tiểu bang kia.

Quyền của các người chủ đồn điền cuối cùng bị vỡ do những người hoạt động chính trị mà cháu của nhân công nhập cư đầu tiên. Do họ được sinh tại lãnh thổ nước Mỹ, họ tự động là công dân Hoa Kỳ. Mong được quyền bầu cử đầy đủ, họ vận động cho cấp tiểu bang tại quần đảo Hawaii.

Tiểu bang

Tháng 3 năm 1959, hai viện Quốc hội thông qua Đạo luật Nhận, và Tổng thống Dwight D. Eisenhower tán thành nó. (Đạo luật này không kể đảo san hô Palmyra, ngày xưa là phần của Vương quốc và Lãnh thổ Hawaii, khi định nghĩa tiểu bang.) Ngày 27 tháng 6 năm đó, lãnh thổ này tổ chức cuộc trưng cầu dân ý để dân Hawaii biểu quyết về đạo luật đưa cấp tiểu bang. Hawaii chấp nhận nó với kết quả mỗi người chống có 17 người thuận. Ngày 21 tháng 8, các nhà thờ khắp thành phố Honolulu kêu chuông khi Hawaii được tuyên bố là tiểu bang thứ 50 của Liên bang.

Sau khi giành được cấp tiểu bang, Hawaii vội trở thành tiểu bang hiện đại, ngành xây dựng và kinh tế mở mang rất nhanh. Đảng Cộng hòa Hawaii bị đuổi ra khỏi chính phủ trong cuộc bầu cử, đảng được ủng hộ rất mạnh bởi các người chủ đồn điền. Thay cho đảng này, Đảng Dân chủ Hawaii thống trị chính trị tiểu bang kéo dài 40 năm. Tiểu bang này cũng cố gắng xây lại văn hóa của thổ dân Hawaii. Hội nghị Hiến pháp Tiểu bang Hawaii năm 1978 dẫn đến thời kì mà có người gọi là "phục hưng Hawaii". Các đại biểu của tiểu bang tạo ra những chương trình mang lại ngôn ngữ và văn hóa của thổ dân Hawaii. Ngoài ra, họ cố gắng ủng hộ quyền lực thổ dân về vấn đề tiểu bang bằng cách thành lập Văn phòng Hawaii vụ (Office of Hawaiian Affairs).

Nhân khẩu

Dân số

Năm 2005, dân số Hawaii ước tính là 1.275.194 người, tăng 13.070 người hay 1,0% so với năm trước và tăng 63.657 người hay 5,3% so với năm 2000. Số dân tăng tự nhiên là 48.111 người (96.028 sinh trừ 47.917 chết) và con số tăng do nhập cư là 16.956 người. Nhập cư từ bên ngoài Hoa Kỳ tới tiểu bang là 30.068 người trong khi có 13.112 người di cư tới các bang khác trong nước. Trung tâm dân cư của Hawaii nằm ở giữa hai đảo O'ahu và Moloka'i

Hawaii trên thực tế có dân số trên 1,3 triệu người do có một số lượng lớn quân nhân cũng như khách du lịch. O'ahu là hòn đảo đông dân nhất và cũng có mật độ dân số cao nhất, tổng dân cư của đảo là khoảng gần 1 triệu người trên một diện tích 1546 km² (597 mi²). Tuổi thọ trung bình ở Hawaii năm 2000 là 79,8 năm (77,1 với nam và 82,5 với nữ), cao hơn bất kỳ tiểu bang nào tại Hoa Kỳ

Thành phần dân tộc

Theo điều tra của Cục thống kê Hoa Kỳ năm 2008, người Mỹ da trắng chiếm 27,1% dân số Hawaii, trong đó 24,8% là người da trắng nói tiếng Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha (Hispanic). Người da đen hay người Mỹ gốc Phi chiếm 2,4% dân số (trong đó 2,3% không phải là Hispanic). Người đa đỏ chiếm 0,2% (trong đó 0,1% không phải là Hispanic). Người Mỹ gốc Á chiếm 38,5% (trong đó 37,6% không phải là Hispanic). Người Mỹ gốc các đảo Thái Bình Dương chiếm 9% (trong đó 8,6% không phải là Hispanic). Các chủng tộc là 1,4% (trong đó 1,0% không phải là Hispanic). Người Mỹ đa chủng tộc chiếm 21,4% (trong đó 17,8% không phải là Hispanic). Người nói tiếng Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha (Hispanic) chiếm 8,7%

Hawaii có tỷ lệ người Mỹ gốc Á cao nhất cả nước, trong đó có 175.000 người Mỹ gốc Philippines và 161.000 người Mỹ gốc Nhật. Ngoài ra còn có 53.000 người Mỹ gốc Hoa và 40.000 người Mỹ gốc Hàn. Người Hawaii bản địa có 77.000 người (chiếm 5,5%). Trên 110.000 nói tiếng Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha (Hispanic) coi Hawaii là quê hương của mình, trong đó người Mexico là 37.000, người Puerto Rico là 35.000. Ngoài ra, Hawaii cũng có tỷ lệ người đa chủng tộc cao nhất tại Hoa Kỳ, trong đó chủ yếu là người lai Âu-Á với gần 61.000 người

Ngôn ngữ

Tiếng Anh

Theo thống kê năm 2000, 73,44% cư dân Hawaii từ 5 tuổi trở lên dùng tiếng Anh là ngôn ngữ duy nhất ở nhà. Đến năm 2008 theo thống kê của cuộc Điều tra Cộng đồng Hoa Kỳ thì con số này tăng lên thành 74,6%.

  • Ki-tô giáo: 351.000 (28,9%)
  • Phật giáo: 110.000 (9%)
  • Do Thái giáo: 10.000 (0,8%)
  • Tôn giáo khác: 100.000 (10%)
  • Không tham gia tổ chức tôn giáo": 650.000 (51,1%) Giáo phái lớn nhất về số lượng tín đồ là Giáo hội Công giáo với 240.813 năm 2000. "Tôn giáo khác" là các tôn giáo không phải là Kitô giáo, Phật giáo hay Do Thái giáo, gồm có tôn giáo Bahai, Khổng giáo, Đạo giáo, các tôn giáo truyền thống của Hawaii, Ấn Độ giáo, Hồi giáo, đạo Sikh, Thần đạo, Hỏa giáo và một số tôn giáo khác.

"Không tham gia tổ chức tôn giáo" đề cập tới những người không thuộc về một giáo phái nào, nhóm này gồm những người theo thuyết bất khả tri, vô thần, chủ nghĩa nhân văn hay không tín ngưỡng.

Kinh tế

Lịch sử Hawaii có các ngành kinh tế chủ yếu: gỗ đàn hương (sandalwood), săn cá voi, sản xuất đường, dứa, quân đội, du lịch và giáo dục. Từ khi có quy chế tiểu bang năm 1959, du lịch đã trở thành ngành kinh tế lớn nhất, đống góp 24,3% Tổng sản phẩm Bang (GSP). Vào năm 1997, mặc dù vậy bang đang cố gắng đa dạng hóa nền kinh tế. Tổng thu nhập toàn tiểu bang năm 2003 là 47 tỷ đôla Mỹ, thu nhập bình quân đầu người là 30.441 đôla. nhỏ|phải|Xưởng chữa tàu tại Hawaii

Các mặt hàng xuất khẩu chính của Hawaii là thực phẩm và quần áo. Các ngành công nghiệp này có vai trò không đáng kể trong kinh tế Hawaii, tuy nhiên, khoảng cách xa xôi đã ảnh hưởng đáng kể đến lợi thế cạnh tranh của tiểu bang. Các mặt hàng thực phẩm chính của tiểu bang gồm cà phê, quả hạch, dứa, thú nuôi và đường. Giá trị ngành nông nghiệp năm 2002 theo Sở Thống kê Nông nghiệp Hawaii là 370,9 triệu đô la Mỹ, sản xuất dứa là 100,6 triệu đô la và sản xuất đường là 64,3 triệu đô la.

Hawaii có mức thuế khá cao. Năm 2003, cư dân Hawaii có mức thuế đầu người là 2.838 đô la Mỹ. Điều này một phần vì giáo dục, chăm sóc y tế và các dịch vụ xã hội đều được tiểu bang cung ứng, một điều không có ở các bang khác. Năm 2010, tỷ lệ triệu phú của tiểu bang cao thứ một trong cả nước.

Hàng triệu du khách mang đến thu nhập cho tiểu bang khi trả thuế thông thường khi mua sắm cũng như thuế phòng khách sạn. Tuy nhiên các nhà lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng thuế của tiểu bang quá cao, góp phần làm cho giá cả cao hơn và môi trường kinh doanh không thuận lợi. Hawaii là một trong số ít các tiểu bang kiểm soát giá xăng dầu. Kể từ khi lợi nhuận của công ty dầu tại Hawaii được so sánh với Hoa Kỳ lục địa được khảo sát, luật trói buộc giá xăng dầu địa phương ngang bằng với lục địa. Vào tháng 1 năm 2010, tỷ lệ thất nghiệp toàn bang là 6,9%.

Văn hóa

nhỏ|phải|Một phần [[Trân Châu Cảng]] Văn hóa bản địa Hawaii là của người Polynesia. Hawaii được coi là cực bắc của tam giác Polynesia ở phía nam và trung tâm Thái Bình Dương. Trong khi văn hóa bản địa Hawaii chỉ còn là vết tích trong xã hội Hawaii hiện đại, nhiều nghi lễ và phong tục truyền thống diễn ra khắp trên quần đảo. Một số thậm chí tác động trên toàn Hoa Kỳ như sự phổ biến của luau (bữa tiệc kiểu Hawaii) và vũ điệu hula.

Hawaii có nhiều sự kiện mang tính văn hóa. Lễ hội Quốc vương Merrie là một cuộc cạnh tranh ngôi vị quán quân điệu nhảy Hula quốc tế . Bang cũng là nơi tổ chức Liên hoan Phim Quốc tế Hawaii, liên hoan phim hàng đầu của khu vực vành đai Thái Bình Dương.

Y tế

Năm 2009, 92% cư dân Hawaii có bảo hiểm y tế. Dưới tác dụng của các kế hoạch tiểu bang, các doanh nghiệp phải cung cấp bảo hiểm cho người lao động làm việc trên 20 tiếng mỗi tuần. Quy định này khiến cho lương của người lao động bị giảm xuống. Do được tiêm phòng bệnh nhiều, người Hawaii ít khi phải tới bệnh viện hơn các bang khác của Hoa Kỳ trong khi viện phí về căn bản là thấp hơn. Với thành tích này, những đề xuất về một hệ thống bảo hiểm y tế phổ quát tại nhiều nơi của Hoa Kỳ nhiều khi sử dụng Hawaii như một hình mẫu để đề nghị các kế hoạch chăm sóc sức khỏe liên bang cũng như tiểu bang. Tuy nhiên những người chỉ trích cho rằng sự thành công của Hawaii có phần đóng góp của khí hậu yên bình và tình trạng biệt lập nên có ít dịch bệnh, nền kinh tế Hawaii phụ thuộc vào du lịch và các doanh nghiệp cũng không hài lòng với việc chi trả bảo hiểm hiện nay tại tiểu bang

Giáo dục

Những người tốt nghiệp phổ thông ở Hawaii thường lập tức tham gia vào thị trường lao động, một số chuyển đến các trường đại học và cao đẳng tại Hoa Kỳ lục địa, phần còn lại theo học tại các cơ sở giáo dục bậc cao hơn tại Hawaii.

Lớn nhất là hệ thống của Đại học Hawaii, bao gồm các cơ sở tại Manoa và 2 khu trường sở tại Hilo và Tây Oahu; ngoài ra còn có 7 đại học tại tiểu bang. Các đại học tư nhân bao gồm Brigham Young University–Hawaii, Chaminade University of Honolulu, Hawaii Pacific University, hay University of the Nations.

Giao thông

Một hệ thống xa lộ tiểu bang được xây dựng quanh các đảo chính. Chỉ có Oahu là có quốc lộ liên bang, và là khu vực duy nhất bên ngoài 48 tiểu bang liền kề nhau có ký hiệu của đường quốc lộ giữa các tiểu bang. Việc đi lại có thể chậm chạp vì các con đường thường quanh co và hẹp, còn đường ở các thành phố khá đông đúc. Mỗi đảo có một hệ thống xe bus công cộng riêng.

Các chuyến bay thương mại phục vụ việc đi lại tới lục địa cũng như giữa các đảo với nhau. Hawaiian Airlines, Mokulele Airlines và go! Sử dụng các máy bay phản lực ở các sân bay lớn tại Honolulu, Lihue, Kahului, Kona và Hilo, trong khi Island Air và Pacific Wings dùng các máy bay nhỏ hơn. Các hãng hàng không này cũng cung cấp dịch vụ vận chuyển giữa các đảo.

Norwegian Cruise Lines cung cấp dịch vụ du lịch bằng thuyền giữa các đảo. Hawaii Superferry có kế hoạch kết nối giữa Oahu và các đảo khác.

👁️ 4 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Hawaii** (tiếng Hawaii: **Hawaii**) là tiểu bang Hoa Kỳ nằm hoàn toàn trên quần đảo Hawaii (ngày xưa được gọi quần đảo Sandwich bởi những người Châu Âu), nằm trong Thái Bình Dương cách lục
**Lãnh thổ Hawaii** từng là một lãnh thổ hợp nhất có tổ chức của Hoa Kỳ, được thành lập ngày 7 tháng 7 năm 1898 và giải thể ngày 21 tháng 8 năm 1959 khi
Lịch sử con người ở Hawaii bao gồm giai đoạn đầu định cư của người Polynesia, người Anh đến đảo, thống nhất, người nhập cư Âu–Mỹ và châu Á, việc lật đổ chế độ quân
[[Dinh Iolani|Dinh Iolani tại Honolulu, trước đó là nơi cư ngụ của vương triều Hawaii, là tòa nhà quốc hội của Cộng hòa Hawaii.]] **Cộng hòa Hawaii** là tên gọi chính thức của chính phủ
**Lá cờ** **Hawaii** () từng là quốc kỳ của Vương quốc Hawaii vào đầu thế kỷ 19 và tiếp nay là lá cờ của Tiểu bang Hawaii. Đây là lá cờ tiểu bang trực thuộc
**Quần đảo Tây Bắc Hawaii** (tiếng Anh: _Northwestern Hawaiian Islands_) hay **quần đảo Dưới Gió** (tiếng Anh: _Leeward Islands_) là một nhóm các đảo và rạn san hô vòng thuộc khu vực phía tây bắc
**Chuỗi núi ngầm Hawaii–Emperor** (tiếng Anh: _Hawaiian-Emperor seamount chain_) là một dãy các núi ngầm trong Thái Bình Dương và nhô khỏi mặt biển ở quần đảo Hawaii. Chuỗi được hợp thành từ hai bộ
**Hệ thống Viện Đại học Hawaii** (tiếng Anh: _University of Hawaii System_), thường gọi là **Viện Đại học Hawaii** (_University of Hawaii_, viết tắt là **UH**) là một hệ thống viện đại học và trường
nhỏ|Vị trí tại tiểu bang Hawaii nhỏ|phải|Hình ảnh 3D **Đảo Hawaii** cũng được gọi là **Đảo Lớn** hoặc ** Đảo Hawaii** (phát âm là / həwaɪ.i / trong tiếng Anh và [həwɐiʔi] hoặc [həvɐiʔi] trong
__NOTOC__ **Đảo Necker** (tiếng Anh: _Necker Island_, tiếng Hawaii: _Mokumanamana_) là một đảo đá khô cằn thuộc quần đảo Tây Bắc Hawaii. Tên gọi _Mokumanamana_ xuất phát từ truyền thuyết của Hawaii và có nghĩa
**Tiếng Hawaii** () là một ngôn ngữ thuộc nhóm Polynesia của Ngữ tộc Malay-Polynesia trong Ngữ hệ Nam Đảo. Tên của ngôn ngữ này được gọi theo tên của Hawaiʻi, hòn đảo lớn nhất quần
**Vương quốc Hawaii** do Kamehameha I thành lập vào năm 1795 sau khi ông chinh phục phần lớn quần đảo Hawaii. Năm 1810, Kaumualii cũng đã trở thành một chư hầu của Kamehameha I. Triều
thumb|right|CFHT vào buổi sáng. thumb|right|CFHT vào buổi chiều. thumb|right|Kính viễn vọng vào tháng 8 năm 2002 **Kính viễn vọng Canada–France–Hawaii** (hay **Kính viễn vọng Canada–Pháp–Hawaii**, hay **CFHT**) được tọa lạc gần đỉnh núi Mauna Kea
**Điểm nóng Hawaii** là một điểm nóng núi lửa nằm gần Quần đảo Hawaii cùng tên, ở phía bắc Thái Bình Dương. Là một trong những điểm nóng nổi tiếng và được nghiên cứu kĩ
thumb|Trứng của ngỗng Hawaii **Ngỗng Hawaii** (danh pháp hai phần: _Branta sandvicensis_) là một loài chim trong họ Vịt. Đây là một loài ngỗng đặc hữu của quần đảo Hawaii. Đây là chim chính thức
**_Hawaii Five-0_** là một bộ phim truyền hình hành động, cảnh sát dài tập của Mỹ được phát sóng lần đầu tiên vào thứ hai ngày 20 tháng 9 năm 2010 trên kênh truyền hình
**Vương quốc Hawaii** được thành lập vào năm 1795 với sự chinh phục của các tiểu vương quốc độc lập nhỏ hơn O'ahu, Maui, Moloka'i, và Lāna'i thành một chính phủ. Năm 1810, toàn bộ
thumb|Queen Liliuokalani Building - trụ sở của Bộ giáo dục tiểu bang Hawaii **Bộ Giáo dục Hawaii** (tiếng Anh: _Hawaii Department of Education_) là hệ thống giáo dục công lập toàn tiểu bang tập trung
**Quạ Hawaii** hay **Alalā** (danh pháp hai phần: _Corvus hawaiiensis_) là một loài chim thuộc họ Quạ. Quạ Hawaii gần như bị tuyệt chủng; chỉ còn vài chục con sống trong tình trạng nuôi giữ.
**Hải cẩu thầy tu Hawaii** (_Monachus schauinslandi_) là một loài động vật có vú trong họ Hải cẩu thật sự, bộ Ăn thịt. Loài này được Matschie mô tả năm 1905. Đây là loài đặc
**Máng Hawaii**, còn được gọi là **Hawaiian Deep**, là một vùng trũng giống như con hào của đáy biển bao quanh Quần đảo Hawaii. Trọng lượng từ chuỗi đảo núi lửa làm suy yếu tầng
**Liên hoan phim quốc tế Hawaii** (tên gốc tiếng Anh: **Hawai‘i International Film Festival**, viết tắt: **HIFF**) là một liên hoan phim được tổ chức hàng năm tại tiểu bang Hawaii của Hoa Kỳ. Liên
**Hoa tiêu Hawaii** (**_Zanthoxylum hawaiiense_**), là một loài thực vật có hoa thuộc họ cam chanh, Rutaceae, là loài đặc hữu của Hawaii. Loài này có ở độ cao ở rừng khô nhiệt đới Hawaii,
**Quận Kauai** là một quận nằm trong tiểu bang Hawaii, Hoa Kỳ. Quận bao gồm các đảo Kauai, Niihau, Lehua, và Kaula, trong tiểu bang Hawaii. Theo điều tra dân số năm 2000, quận có
nhỏ|Tàu bay [[Consolidated PBY Catalina#Biến thể|PBY-5A tại đảo Tern vào năm 1953]] Đảo **Tern** (tiếng Anh: _Tern Island_) là một đảo san hô nhỏ nằm trong Các bãi cạn Frigate Pháp thuộc quần đảo Tây
thumb|Đài quan sát nhìn từ trên cao **Đài quan sát Núi lửa Hawaii** (HVO, Hawaiian Volcano Observatory) là đài quan sát núi lửa nằm ở Uwekahuna Bluff trên rìa của Kilaelau Caldera trên Đảo Hawai'i.
**Viện Thiên văn học của Đại học Hawaii** (, viết tắt: **IfA**) là một đơn vị nghiên cứu trong hệ thống Đại học Hawaii, do Günther Hasinger làm giám đốc. Trụ sở chính của IfA
**Quận Maui** là một quận của Hawaii, Hoa Kỳ. Quận lỵ đóng tại thành phố Wailuku . Theo Cục điều tra dân số Hoa Kỳ, dân số theo điều tra năm 2000 là 128.094 người
**Lục quân Vệ binh Quốc gia Hawaii** là một thành phần của Lục quân Hoa Kỳ và Vệ binh Quốc gia Hoa Kỳ. Trên toàn quốc, Lục quân Vệ binh Quốc gia bao gồm khoảng
**Pahala** (tiếng Hawaii: _Pāhala_) là một địa điểm được chỉ định điều tra dân số (CDP) ở Hawaii, Hoa Kỳ. Năm 2010, theo điều tra dân số năm 2010, địa phương này có 1.356 người.
**Động đất Hawaii 1868** () là trận động đất xảy ra vào lúc 16:00 (theo giờ địa phương), ngày 2 tháng 4 năm 1868. Trận động đất có cường độ 7.9 richter, không rõ tâm
Đầu tháng 8 năm 2023, một loạt vụ cháy rừng đã bùng phát ở bang Hawaii của Hoa Kỳ, chủ yếu là trên đảo Maui. Các đám cháy do gió đã buộc người dân phải
Vào sáng ngày thứ Bảy, ngày 13 tháng 1 năm 2018, một báo động về tên lửa đạn đạo đã vô tình bị phát đi bằng Hệ thống Cảnh báo Khẩn cấp và Hệ thống
**Vườn quốc gia Núi lửa Hawaii** (tiếng Anh: _Hawaii Volcanoes National Park_), được thành lập vào ngày 1 tháng 8 năm 1916, là một vườn quốc gia nằm trên đảo Hawaii thuộc tiểu bang Hawaii,
**Chó Poi Hawaii** (tiếng Hawaii: _ʻīlio hay ʻīlio mākuʻe_) là một giống chó đã tuyệt chủng, một giống chó hoang từ Hawaii được người Hawaii bản địa sử dụng làm vật bảo vệ tinh thần
"**Harleys in Hawaii**" (tạm dịch: "_Harleys ở Hawaii_") là một bài hát của ca sĩ người Mỹ Katy Perry nằm trong album phòng thu thứ sáu của cô, _Smile_ (2020). Nó được phát hành dưới
**Joe Bertram III** là một chính khách người Mỹ đến từ đảo Maui của Hawaii, từng là nghị sĩ của Hạ viện Hawaii. Một người theo đảng Dân chủ, ông đại diện cho quận 11
Sữa Tắm Trắng Body Wash Phiên Bản AlohaChiết xuất từ bearberry (mạn việt quất) giúp ức chế enzyme sản sinh ra melanin trong tế bào, lành tính với ngay cả da nhạy cảm đồng thời
MÔ TẢ SẢN PHẨMOmega 3là axit béo rất cần thiết cho cơ thể, mang lại những lợi ích không ngờ cho sức khỏe, không những ngăn ngừa nhiều bệnh mà chúng còn có nhiều tác
**Quần đảo Hawaiʻi** (tiếng Anh: _Hawaiian Islands_, tên cũ là _Sandwich Islands_, còn có tên tiếng Việt là **Quần đảo Hạ Uy Di**) là một quần đảo gồm 19 đảo và đảo san hô, cùng
Dưỡng trắng da toàn thân, ngay cả vùng khủy tay, đầu gối, da dưới cánh tay- Dưỡng ẩm, tăng đàn hồi cho da mịn màng, căng mướt- Làm chậm quá trình lão hóa, giữ cho
Từ ngàn xưa, các bậc trưởng lão người Hawaii đã kể những câu chuyện cổ tích về thế giới và Trái đất. Từng câu từng chữ của họ dần ngấm vào tâm trí người dân
Từ ngàn xưa, các bậc trưởng lão người Hawaii đã kể những câu chuyện cổ tích về thế giới và Trái đất. Từng câu từng chữ của họ dần ngấm vào tâm trí người dân
Từ ngàn xưa, các bậc trưởng lão người Hawaii đã kể những câu chuyện cổ tích về thế giới và Trái đất. Từng câu từng chữ của họ dần ngấm vào tâm trí người dân
Mã hàng 8935280906426 Tên Nhà Cung Cấp Thái Hà Tác giả Carole Berger Người Dịch Hoàng Lan NXB NXB Công Thương Năm XB 2020 Trọng lượng gr 200 Kích thước 15.5 x 24cm Số trang
Từ ngàn xưa, các bậc trưởng lão người Hawaii đã kể những câu chuyện cổ tích về thế giới và Trái đất. Từng câu từng chữ của họ dần ngấm vào tâm trí người dân
Từ ngàn xưa, các bậc trưởng lão người Hawaii đã kể những câu chuyện cổ tích về thế giới và Trái đất. Từng câu từng chữ của họ dần ngấm vào tâm trí người dân
CÔNG DỤNG;– Chất chiết xuất từ cam (nhiều vitamin C)– Lá dâu tằm (ngăn chặn sự hình thành melatin..)– Berry chất có công dụng làm trắng nổi tiếng với nhiều arbutin– Đặc biệt là hàm
**Tượng đài hải dương quốc gia Papahānaumokuākea** (tên tiếng Anh: _Papahānaumokuākea Marine National Monument_, ), còn được gọi theo tên cũ là **Khu bảo tồn hải dương quốc gia quần đảo Tây bắc Hawaii** (tiếng