✨Efim Petrovich Geller

Efim Petrovich Geller (, ; 8 tháng 3 năm 1925 – 17 tháng 11 năm 1998) là một kỳ thủ cờ vua Liên Xô (Xô viết Ukraina) và là một đại kiện tướng hàng đầu thế giới tại thời điểm đỉnh cao sự nghiệp. Ông vô địch Liên Xô hai lần (1955 và 1979) và từng sáu lần tham dự Giải đấu Ứng viên trong các Giải vô địch cờ vua thế giới (1953, 1956, 1962, 1965, 1968 và 1971). Ông từng vô địch Ukraina bốn lần (1950, 1957, 1958 và 1959). Geller đồng hạng nhất tại Giải vô địch cờ vua lão tướng thế giới 1991 và độc chiếm ngôi vô địch năm 1992.

Geller là huấn luyện viên của các vua cờ Boris Spassky và Anatoly Karpov. Ông cũng là một tác giả viết về cờ vua.

Thời gian đầu

Geller lớn lên ở Odessa, Liên Xô, là một người Do Thái. Ông là một cầu thủ bóng rổ khá. Ông đạt được học vị tiến sĩ ngành giáo dục thể chất trước khi tập trung vào cờ vua. Quá trình trở thành kỳ thủ hàng đầu của Geller bị chậm lại bởi Chiến tranh thế giới thứ hai.

Kết quả đáng kể đầu tiên của Geller là hạng sáu Giải vô địch cờ vua Ukraina năm 1947 tại Kiev với 9½/15 điểm Sau khi FIDE áp dụng Hệ số Elo vào năm 1971, Geller đã ba lần có tên trong top 10 thế giới: năm 1971 (đồng hạng 6, 2630), 1976 (đồng hạng 8, 2620) và 1981 (đồng hạng 10, 2615).

Geller có thành tích đối đầu tốt hơn bốn vua cờ: Mikhail Botvinnik +4−1=7, Vasily Smyslov +11−8=37, Tigran Petrosian +5−3=32, Bobby Fischer +5−3=2. Tổng cộng, Geller đã gặp mười vua cờ và từng thắng tám trong số đó. Thành tích tổng cộng của ông với các vua cờ là thắng nhiều hơn thua: +39−36=131. Ngoài bốn kỳ thủ nhắc đến ở trên thì các kết quả khác là: Max Euwe +1−1, Mikhail Tal +6−6=23, Boris Spassky +6−10=22, Anatoly Karpov +1−2=5, Gary Kasparov +0−1=2, Viswanathan Anand +0−1=1. Geller có kết quả đối đầu khá tệ với Korchnoi (+6−11=16) và Polugaevsky (+4−11=21).

Kết quả đối đầu với các đại kiện tướng hàng đầu

Chú thích: chỉ tính các kết quả tại các giải đấu và trận đấu chính thức của cờ tiêu chuẩn.

Di sản

Ngày nay Geller được nhớ đến nhiều nhất nhờ khả năng chiến thuật và lối chơi tấn công độc đáo đặc trưng cho giai đoạn đầu của sự nghiệp. Trong những năm sau, ông đã trở thành một kỳ thủ toàn diện hơn. Ông được đánh giá là một chuyên gia khai cuộc và là một trong những người đi đầu trong việc phát triển Phòng thủ Ấn Độ cánh vua một cách nổi bật, cùng với các đồng hương Ukraina là Isaac Boleslavsky và David Bronstein. Geller cũng phát triển đáng kể lý thuyết trong một số biến của Phòng thủ Sicilia, ví dụ như biến bình ổn với 6.Be2 chống lại Biến Najdorf 1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6, mà ông từng dùng để đánh bại Bobby Fischer. Ông đã giới thiệu Geller Gambit (1.d4 d5 2.c4 c6 3.Nf3 Nf6 4.Nc3 dxc4 5.e4) khá sắc bén để chống lại Phòng thủ Slav. Ông đóng vai trò là trợ tá cho vua cờ Boris Spassky tại trận tranh ngôi vua cờ 1972 trước Bobby Fischer và sau đó là trợ tá cho vua cờ Anatoly Karpov, cũng như cho người bạn thân lâu năm Tigran Petrosian. Các tác phẩm của ông bao gồm một tự truyện, được Bernard Cafferty dịch với tựa đề Grandmaster Geller at the Chessboard (Đại kiện tướng Geller trên bàn cờ) (1969). Sau đó cuốn sách được cập nhật và tái bản năm 1983 với tên The Application of Chess Theory (Ứng dụng của lý thuyết cờ vua) và gồm 100 ván cờ với bình luận chi tiết. Vua cờ Botvinnik nhấn mạnh rằng, theo ông, Geller là kỳ thủ xuất sắc nhất thế giới nửa cuối thập niên 1960. Geller có vẻ có kết quả đấu giải tốt hơn là các trận tay đôi.

Ván đấu tiêu biểu

[http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1048435 Tigran Petrosian vs. Geller, USSR Championship, Moscow 1949, King's Indian Defence, Petrosian Variation (E93), 0–1] Petrosian's new system gets a rough ride in one of its first games. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1048495 Geller vs. Alexei Sokolsky, USSR Championship, Moscow 1950, French Defence, Winawer Variation (C18), 1–0] A drastic victory spurred by a new opening idea on White's eighth move. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1032256 Mikhail Botvinnik vs. Geller, Budapest 1952, King's Indian Defence, Fianchetto Variation (E68), 0–1] Geller wins a crucial game over the World Champion. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1048883 Geller vs. Paul Keres, USSR Championship, Tbilisi 1959, Nimzo–Indian Defence, Rubinstein Variation (E45), 1–0] Keres had a big edge in wins over Geller early on, but Geller started to close the gap. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1044555 Geller vs. Bobby Fischer, Curaçao Candidates 1962, Sicilian Defence, Najdorf Variation, Opocensky Variation (B92), 1–0] Rising American star Bobby Fischer gets overrun by Geller's queenside advance. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1049136 Geller vs. Boris Spassky, USSR Spartakiad 1964, Sicilian Defence, Scheveningen Variation (B83), 1–0] Geller had the edge over Spassky in tournament play, but the younger Spassky dominated in their two matches. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1049156 Geller vs. Vasily Smyslov, Candidates' Match, Moscow 1965, game 5, Grunfeld Defence, Exchange Variation (D87), 1–0] A fabulous tactical masterpiece involving repeated Queen sacrifices, exploiting Black's weak back rank. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1049–234 Geller vs. Bent Larsen, Playoff Match, Copenhagen 1966, game 2, Sicilian Defence, Richter–Rauzer Variation (B69), 10] Larsen is a tactical wizard who gets outplayed in this encounter. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1049210 Leonid Stein vs. Geller, USSR Team Championship, Moscow 1966, King's Indian Defence, Averbakh Variation (E70), 0–1] Two King's Indian maestros go toe-to-toe, and Geller comes out on top. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1044020 Bobby Fischer vs. Geller, Skopje 1967, Sicilian Defence, Velimirovic Attack (B89), 0–1] During a stretch when Fischer was beating virtually everybody else, Geller was dominating Fischer. Here Fischer miscalculates and is drastically punished. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1034459 Geller vs. David Bronstein, Kislovodsk 1968, Sicilian Defence, de la Bourdonnais Variation (B32), 1–0] Bronstein was another player who dominated Geller at first, but Geller persevered and started winning. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1049605 Geller vs. Viktor Korchnoi, Candidates' Match, Moscow 1971, game 4, Sicilian Defence, Dragon Variation (B78), 1–0] When it came to a theoretical duel, Geller could certainly hold his own with anyone. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1049762 Geller vs. Mikhail Tal, Moscow 1975, Pirc Defence (B08), 1–0] A tactical melee between two attacking geniuses. [http://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1049829 Geller vs. Anatoly Karpov, USSR Championship, Moscow 1976, French Defence, Winawer Variation (C16), 1–0] Geller crosses up World Champion Karpov, whom he was coaching, with a surprise in the opening, to counter Karpov's own unusual defensive choice.