✨Donna Donna

"Dona Dona" hay "Donna Donna" (דאָנאַ דאָנאַ "Dana Dana", דאָס קעלבל "Dos Kelbl") là một ca khúc nhạc đồng quê trữ tình nổi tiếng trên khắp thế giới với hai bản dịch tiếng Anh và tiếng Pháp được chọn nghe nhiều nhất. Nguyên thủy, bài hát tên là Dana Dana, được viết riêng bằng tiếng Yiddish cho vở nhạc kịch "Esterke" vào khoảng năm 1940-1941 ở Mỹ, do Sholom Secunda phổ từ thơ của Aaron Zeitlin. Bản dịch đầu tiên tiếng Anh do chính tác giả dịch, kể về tâm sự của một chú bò con, bị đem ra chợ bán, và ước vọng tự do. Bản dịch tiếng Pháp hơi khác, là câu chuyện của một bé trai có ước muốn trở thành người lớn, nhưng khi đạt được giấc mơ cậu lại hối tiếc vì đã vứt bỏ quãng đời thơ ấu quá đỗi đẹp đẽ.

Tại Việt Nam, nhạc sĩ Trần Tiến đã thực hiện phần dịch thuật với nội dung gần sát với bản dịch tiếng Pháp. Bản dịch tiếng Việt gồm hai phiên bản nhưng giờ mọi người hay nghe phiên bản thứ hai hơn vì gần với nội dung nước ngoài . Bài hát này do nhóm Tam ca Áo trắng trình bày.

Lịch sử

Nguyên thủy, bài hát tên là Dana Dana, được viết riêng bằng tiếng Yiddish cho vở nhạc kịch "Esterke" vào khoảng năm 1940-1941 ở Mỹ trong thời kỳ của Đức Quốc xã, phổ thơ: Aaron Zeitlin (1898-1973), soạn nhạc: Sholom Secunda (1894-1974). Cả hai tác giả đều là người gốc Do Thái. Tại Hàn Quốc, chính quyền quân sự thời đó cấm tuyên truyền bài hát này vì ở đấy được dịch thành một bài hát mang tư tưởng cộng sản.

Bài được viết theo nhịp 2/4, cung Sol thứ cho hai người hát hợp xướng (một nam và một nữ) cùng dàn nhạc. Secunda dùng ký hiệu "Dana-" cho dàn nhạc và "Dana Dana" cho phần thanh nhạc. Phần lời tiếng Yiddish đã được viết bằng chữ cái Latin. Ông viết "andantino" (chậm) và "sempre staccato" (chơi ngắt âm liên tục) cho bảng tổng phổ. Giai điệu ở đoạn mở đầu cũng được sử dụng ở phần cuối của bài hát. Ông viết "piu mosso" (nhanh hơn) cho điệp khúc và một số đoạn nhấn mạnh âm thanh của các khí cụ. Đầu tiên, người phụ nữ (Secunda viết "she") hát bốn nhịp và sau đó người đàn ông (Secunda viết "he") hát bốn nhịp tiếp theo. Bắt đầu từ đoạn điệp khúc, họ hát cùng nhau. Mặc dù vậy, khi hát đoạn thứ ba của "Dana Dana" (="Dana Dana Dana Dana...") người đàn ông đôi khi hát thấp hơn giai điệu, sử dụng "disjunct motions". Giai điệu được lặp lại. Sau đó "he" hát giai điệu, và "she" đôi khi hát "Dana", lúc khác thì hát "Ah" với âm lượng cao hoặc với những nét luyến kĩ thuật. Secunda viết "molto rit." (chậm dần) cho phần kết của đoạn cuối. Có một số sự khác biệt giữa giai điệu của nguyên bản với bản đang hiện hành: Secunda viết "ha ha ha" cho bảng tổng phổ với những hợp âm đứt quãng.

Bài hát được dịch sang nhiều thứ tiếng khác nhau, có thể kể dưới đây một số bản dịch rất thành công: tiếng Anh, Đức, Hebrew, Nhật, Nga, Pháp và Việt. Các ca sĩ và nhóm nhạc thể hiện thành công: André Zweig, Joan Baez (Anh), Donovan, Chava Alberstein, Esther Ofarim, Theodore Bikel, Karsten Troyke, Hélène Rollès song ca với Dorothée, Claude François (Pháp), và tam ca Áo trắng với bản của Trần Tiến. Ở chuyển thể opera, Lisa Fishman đã hát một phiên bản rất ấn tượng, được phát trên sóng năm 2001 trên kênh Jewish Entertainment Hour, đây là một chương trình truyền hình New York. Bài hát này cũng được chọn làm nhạc phim hoạt hình "Revolutionary Girl Utena" (anime).

Lời Anh

Secunda là người đầu tiên dịch bài hát sang tiếng Anh nhưng bản này không gây được tiếng vang. Vào khoảng năm 1956, Arthur Kevess và Teddi Schwartz dịch lại bài hát với tên "Donna Donna" và gây một chấn động lớn trong làng giải trí. Bài hát trở thành nổi tiếng qua giọng hát của Joan Baez năm 1960

Il était une fois un petit garçon
Qui vivait dans une grande maison
Sa vie n'était que joie et bonheur
Et pourtant au fond de son cœur

Điệp khúc:
Il voulait devenir grand
Rêvait d'être un homme.
Chaque soir il y pensait
Quand sa maman le berçait
Donna Donna Donna Donna
Tu regretteras le temps
Donna Donna Donna Donna
Où tu étais un enfant...

Puis il a grandi, puis il est parti
et il a découvert la vie
Les amours déçues, la faim et la peur
et souvent au fond de son cœur

Điệp khúc:
Il revoyait son enfance
Rêvait d'autrefois
Tristement il y pensait
et il se souvenait
Donna Donna Donna Donna
Tu regretteras le temps
Donna Donna Donna Donna
Où tu étais un enfant...

Parfois je pense à ce petit garçon,
Ce petit garçon que j'étais.

Bản dịch của Kevess & Schwartz

On a wagon bound for market
There's a calf with a mournful eye.
High above him there's a swallow
Winging swiftly through the sky.

Điệp khúc:
How the winds are laughing
They laugh with all their might
Laugh and laugh the whole day through
And half the summer's night.
Donna Donna Donna Donna
Donna Donna Donna Don
Donna Donna Donna Donna
Donna Donna Donna Don...

"Stop complaining", said the farmer,
"Who told you a calf to be?
Why don't you have wings to fly away
Like the swallow so proud and free?"

(Điệp khúc)

Calves are easily bound and slaughtered
Never knowing the reason why
but whoever treasures freedom,
like the swallow has learned to fly.

(Điệp khúc)

'''Bản dịch của Trần Tiến

Mái nhà xưa yêu dấu, bức tường rêu phong cũ
nơi cậu bé qua những ngày thơ ấu.
Muốn mình mau khôn lớn. Giữa đùa là yên ấm,
em ngồi ước mơ bước chân giang hồ.

Điệp khúc:
Mơ bay theo cánh chim ngang trời, biển xa núi chơi vơi.
Mơ bay đi khát khao cuộc đời. Một đêm nhớ tiếng ai ru hời.
Donna Donna Donna ngủ đi nhé.
Ngoài trời đường nhiều gió tuyết rơi.
Donna Donna Donna ngủ đi nhé.
Hãy nằm trong cánh tay của mẹ.

Có một người đàn ông, trước thềm nhà rêu phong
bỗng ngồi khóc nhớ những ngày thơ ấu.
Sống đời bao cay đắng, tóc bạc phai mưa nắng.
Tay đành trắng những giấc mơ thơ dại.

Điệp khúc:
Đi qua bao núi sông gập ghềnh.
Cuộc tình mãi lênh đênh.
Đi qua bao tháng năm vô tình, một đêm nhớ tiếng ru mẹ hiền.
Donna Donna Donna ngủ đi nhé.
Ngoài trời đường nhiều gió tuyết rơi.
Donna Donna Donna ngủ đi nhé,
Hãy nằm trong cánh tay của mẹ oo-ooh-oo...
Giờ này người đã khuất xa tôi. oo-ooh-oo...
Uớc ngàn năm bé trong tay người.

_' _Tiếc thương'' của Tuấn Dũng

Ánh đèn vàng hiu hắt, khói trầm cay đôi mắt.
Em nằm đó sao thôi cười thôi nói?
Dáng buồn còn vương nét. Mắt huyền giờ đã khép.
Em nằm đó như đang mơ mộng gì.

Điệp khúc:
Em theo mây bay quên cuộc đời, đời đầy nghĩa thương đau.
Mây đưa em bay đi tìm trời, và nơi đó em có nhớ tôi.
Em ơi em ơi em, hỡi người yêu dấu!
Sao em yêu vội sớm ra đi.
Em ơi em ơi em, hỡi người yêu dấu!
Đau lòng thay phút giây xa rời.

Tiếng đàn ai buông lơi, tiếng đàn như tiếng khóc
rung từng phím tơ não nùng ai oán.
Khiến lòng tôi thổn thức, khiến lòng tôi ray rức.
Môi mặn đắng nước mắt thương tiếc nàng

Điệp khúc:
Em theo mây bay quên tình người,
người đầy những dối gian.
Mây đưa em bay đi về trời, và nơi đó em có nhớ tôi.
Em ơi em ơi em, hỡi người yêu dấu!
Sao đôi ta vội sớm chia ly!
Em ơi em ơi em, hỡi người yêu dấu!
Thế rồi tôi mất em suốt đời!

Ảnh hưởng văn hoá đương đại

• Soe Hok Gie, một nhà hoạt động xã hội người Indonesia, đã trích dẫn lời bài hát tiếng Anh trong cuốn hồi ký của mình. Ngoài ra, Donna-donna còn xuất hện nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng. Nó được dùng làm nhạc quảng cáo, nhạc chuông điện thoại, nhạc phim.