Điện ảnh Telugu, hay còn được biết đến với tên gọi Tollywood, là một phân khúc của điện ảnh Ấn Độ chuyên sản xuất phim ảnh bằng tiếng Telugu, một ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi ở các tiểu bang Andhra Pradesh và Telangana. Điện ảnh Telugu có trụ sở tại Film Nagar, Hyderabad, và nó đã trở thành ngành công nghiệp điện ảnh lớn nhất Ấn Độ theo doanh thu phòng vé tính đến năm 2021. Phim Telugu đã bán được 23,3 karor (233 triệu) vé vào năm 2022, số vé cao nhất trong số tất cả các ngành công nghiệp điện ảnh Ấn Độ. Tính đến năm 2023, Andhra Pradesh có số lượng rạp chiếu phim cao nhất Ấn Độ.
Từ năm 1909, nhà làm phim Raghupathi Venkaiah Naidu đã sản xuất và trình chiếu phim ngắn khắp Nam Á. Ông đã thành lập rạp chiếu phim đầu tiên do người Ấn Độ làm chủ ở Nam Ấn Độ. Năm 1921, ông đã sản xuất bộ phim câm Bhishma Pratigna, một bộ phim thường được coi là phim truyện điện ảnh đầu tiên bằng tiếng Telugu. Vì thế, Naidu được coi là 'Cha đẻ của điện ảnh Telugu'. Bộ phim nói bằng tiếng Telugu đầu tiên, Bhakta Prahlada (1932), do Hanumappa Muniappa Reddy đạo diễn. Điện ảnh Telugu trải qua thời kỳ hoàng kim vào những năm 1950 và 1960 thông qua những bộ phim với chất lượng sản xuất được nâng cao, các nhà làm phim có ảnh hưởng và các hãng phim nổi tiếng, những người đã tạo nên vô số bộ phim vừa được ưa chuộng vừa được giới phê bình đánh giá cao.
Ngành công nghiệp điện ảnh Telugu ban đầu có trụ sở tại Chennai. Vào những năm 1970, ngành điện ảnh chuyển đến Hyderabad để hoàn tất quá trình chuyển đổi vào những năm 1990. Giai đoạn này cũng chứng kiến sự trỗi dậy của các bộ phim thương mại do các ngôi sao điện ảnh thủ vai, những tiến bộ công nghệ và sự phát triển của các hãng phim lớn như Thành phố phim Ramoji (), nơi giữ Kỷ lục Guinness thế giới là khu phức hợp phim trường lớn nhất thế giới. Những năm 2010 đánh dấu kỷ nguyên mới cho điện ảnh Telugu với tư cách là nền điện ảnh tiên phong của phong trào phim toàn Ấn Độ, mở rộng phạm vi hoạt động trên khắp Ấn Độ và toàn cầu. Điều này đã đưa ngành công nghiệp điện ảnh Telugu trở thành một thế lực lớn trong nền điện ảnh Ấn Độ và thế giới và cũng đồng thời thúc đẩy sự nổi tiếng trên toàn quốc của các diễn viên Telugu. Sử thi Baahubali 2: Hồi kết (2017) đã giành Giải Sao Thổ cho Phim quốc tế hay nhất, trong khi RRR (2022) trở thành bộ phim truyện Ấn Độ đầu tiên giành Giải thưởng Viện hàn lâm và nhiều giải thưởng quốc tế khác nhau, bao gồm Giải thưởng Viện hàn lâm và Quả cầu vàng cho bài hát "Naatu Naatu" và Giải Lựa chọn của giới phê bình Điện ảnh cho Phim ngoại ngữ hay nhất.
Ngay từ khi mới ra đời, điện ảnh Telugu được biết đến là trung tâm hàng đầu của các bộ phim thần thoại Hindu ở Ấn Độ. Ngày nay, điện ảnh Telugu được công nhận thông qua kỹ thuật hiệu ứng hình ảnh và quay phim tiên tiến. Điều đó khiến ngành điện ảnh Telugu trở thành một trong những nền điện ảnh tinh vi nhất của Ấn Độ. Điện ảnh Telugu đã sản xuất một số bộ phim đắt giá nhất và có doanh thu cao nhất của Ấn Độ, bao gồm Sử thi Baahubali 2: Hồi kết (2017). Bộ phim đó giữ kỷ lục là bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại ở Ấn Độ. Trong những năm qua, các nhà làm phim Telugu cũng đã mạo hiểm tham gia vào điện ảnh song song và phim nghệ thuật. Các bộ phim như Daasi (1988), Thilaadanam (2000) và Vanaja (2006) đã nhận được sự hoan nghênh tại các liên hoan phim quốc tế lớn như Venezia, Berlin, Karlovy Vary, Moskva và Busan. Ngoài ra, mười bộ phim Telugu đã được giới thiệu trong danh sách "100 bộ phim Ấn Độ vĩ đại nhất mọi thời đại" của CNN-IBN.
Lịch sử
Những năm đầu
nhỏ|[[Raghupathi Venkaiah Naidu, được biết đến rộng rãi với tư cách là cha đẻ của ngành điện ảnh Telugu]]
Raghupathi Venkaiah Naidu, một nhiếp ảnh gia và chủ sở hữu studio chụp ảnh ở Madras, đã bị cuốn hút bởi ngành làm phim. Năm 1909, ông đã tham gia sản xuất phim ngắn. Ông đã quay 12 bộ phim ngắn dài ba phút và triển lãm chúng tại Victoria Public Hall ở Madras. Sau đó, ông tiếp tục triển lãm những bộ phim tiếp theo của mình ở Bengaluru, Vijayawada, Sri Lanka, Yangon và Bago. Vào khoảng những năm 1912–1914, ông đã thành lập Rạp Gaiety trên Đường Mount, rạp chiếu phim cố định đầu tiên ở Madras và toàn bộ Nam Ấn Độ. Sau đó, ông đã xây dựng Rạp Crown và Rạp Globe. Tại các rạp của mình, ông đã chiếu những bộ phim của Mỹ và châu Âu cũng như những bộ phim câm được sản xuất ở nhiều vùng khác nhau của Ấn Độ.
Năm 1919, Naidu thành lập một công ty sản xuất phim có tên là Star of the East Films_' (dịch tạm là Ngôi sao phim miền Đông), hay còn được gọi là Glass Studio_', công ty sản xuất phim đầu tiên do một người nói tiếng Telugu thành lập. Ông đã gửi con trai mình, Raghupathi Surya Prakash Naidu (R. S. Prakash) đi học làm phim tại các hãng phim ở Anh, Đức và Hoa Kỳ.
- D. Rama Naidu nắm giữ Kỷ lục Guinness thế giới với tư cách là nhà sản xuất năng suất nhất với 130 bộ phim.
- Dasari Narayana Rao nắm giữ Kỷ lục Guinness thế giới với tư cách là đạo diễn nhiều phim nhất với 151 bộ phim.
- Brahmanandam nắm giữ Kỷ lục Guinness thế giới về diễn xuất trong nhiều bộ phim nhất bằng một ngôn ngữ duy nhất với hơn 1000 bộ phim.
- Sripathi Panditaradhyula Balasubrahmanyam nắm giữ Kỷ lục Guinness thế giới với số lượng bài hát nhất đối với bất kỳ nam ca sĩ nào trên thế giới, với phần lớn các bài hát bằng tiếng Telugu.
- Vijaya Nirmala nắm giữ Kỷ lục Guinness thế giới với tư cách là nữ đạo diễn có nhiều phim nhất với 47 phim.
- Năm 2016, P. Susheela đã ghi danh vào Sách Kỷ lục Thế giới Guinness vì ghi nhận số lượng bài hát nhiều nhất trong lịch sử âm nhạc.
Lãnh thổ phân phối
Các khu vực nói tiếng Telugu được chia thành ba khu vực cho mục đích phân phối phim, cụ thể là Nizam, Ceded và Andhra, trong đó Nizam được biết đến là nơi có doanh thu cao nhất.
Nội địa
Quốc tế
👁️
1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Điện ảnh Telugu**, hay còn được biết đến với tên gọi **Tollywood**, là một phân khúc của điện ảnh Ấn Độ chuyên sản xuất phim ảnh bằng tiếng Telugu, một ngôn ngữ được sử dụng
**Giải thưởng điện ảnh** là giải thưởng của các hội nghề nghiệp có liên quan tới điện ảnh trao cho các bộ phim, các cá nhân hoặc tổ chức có đóng góp xuất sắc trong
**Mahesh Babu** (tên khai sinh **Mahesh Ghattamaneni** vào ngày 9 tháng 8 năm 1975) là một nam diễn viên, nhà sản xuất, nhân vật truyền thông và nhà hảo tâm nổi tiếng trong làng điện
**Tiếng Telugu** (, ) là một ngôn ngữ Dravdia bản địa. Thứ tiếng này, cùng với tiếng Hindi, tiếng Anh và tiếng Bengal, là một trong số ít ngôn ngữ có địa vị chính thức
**Daggubati Ramanaidu** (6 tháng 6 năm 1936 - 18 tháng 2 năm 2015) là một nhà sản xuất phim Ấn Độ. Ông là người sáng lập của Suresh Productions và đã có 1 vị trí
**Sridevi Kapoor** (sinh ngày 13 tháng 8 năm 1963 với tên là **Shree Amma Yanger Ayyapan**; mất ngày 24 tháng 2 năm 2018), được biết đến với nghệ danh **Sridevi**, là một nữ diễn viên
**Mahek Chahal** (tên khai sinh là **Raspreet Kaur Chahal**, sinh ngày 1 tháng 2 năm 1979 tại Oslo, Na Uy) là một nữ diễn viên, người mẫu và vũ công người Na Uy sinh sống
**Aarthi Agarwal** (5 tháng 3 năm 1984 – 6 tháng 6 năm 2015) là một nữ diễn viên người Ấn gốc Mỹ. Cô thường đóng phim tiếng Telugu ## Sự nghiệp Agarwal sinh ra vào
**_Mom_** là bộ phim tội phạm giật gân của điện ảnh Ấn Độ năm 2017 với ngôn ngữ tiếng Hindi, phim đạo diễn bởi Ravi Udyawar từ kịch bản của Girish Kohli. Với diễn viên
**_Avengers: Hồi kết_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Avengers: Endgame_**) là phim điện ảnh siêu anh hùng Mỹ ra mắt năm 2019, do Marvel Studios sản xuất và Walt Disney Studios Motion Pictures phân phối độc
**Ankur Bhatia** (sinh tháng 2 năm 1980) là một diễn viên và người mẫu Ấn Độ. Anh lớn lên ở Bhopal, Ấn Độ và hiện tại đang sống ở Mumbai và New York. Anh xuất
**_English Vinglish_** (tựa tiếng Việt: _Tiếng Anh là chuyện nhỏ_) là bộ phim hài, tâm lý xã hội Ấn Độ phát hành năm 2012, phim được viết và đạo diễn bởi Gauri Shinde. Cốt truyện
**Cung điện Vua Kothi** (tiếng Hindi: किंग कोठी पैलेस; tiếng Marathi: किंग कोठी पॅलेस; tiếng Telugu: కింగ్ కోఠి ప్యాలెస్) hay **Cung điện Nazri Bagh** là cung điện hoàng gia ở Hyderabad, Telangana, Ấn Độ ngày
thumb|Genelia D'Souza **Genelia D'Souza** (sinh ngày 05 Tháng Tám năm 1987) là một nữ diễn viên điện ảnh Ấn Độ, người mẫu. Cô đã xuất hiện trong các phim tiếng Telugu, Tiếng Hinđi, Tamil, Kannada,
**Jaikishen Kakubhai "Jackie" Shroff** (sinh 1 tháng 2 năm 1957) là một nam diễn viên người Ấn Độ. Ông hoạt động trong nền công nghiệp điện ảnh Hindi (Bollywood) gần bốn thập kỷ, ông đã
**Nam Ấn Độ** () là một khu vực của Ấn Độ gồm các bang Andhra Pradesh, Karnataka, Kerala, Tamil Nadu và Telangana cùng các lãnh thổ liên bang Andaman và Nicobar, Lakshadweep và Puducherry, chiếm
**Magadheera** (tiếng Telugu: మగధీర)là một bộ phim bom tấn năm 2009 điện ảnh ngôn ngữ Telugu của đạo diễn SS Rajamouli và sản xuất bởi Allu Aravind. Ram Charan Teja đóng vai chính cùng với
**_Businessman_**, hay **_The Businessman_** là một bộ phim điện ảnh tiếng Telugu hình sự của Ấn Độ 2012 do Puri Jagannadh đồng đạo diễn và viết kịch bản. Dựa trên một khái niệm của Ram
**Anita Hassanandani** (sinh ngày 14 tháng 4 năm 1981), còn được gọi là Natasha, là một người mẫu Ấn Độ, nữ diễn viên điện ảnh và truyền hình. ## Nghề nghiệp Hassanandani nổi tiếng với
**_Jumanji: Trò chơi kỳ ảo_** (tên gốc tiếng Anh: **_Jumanji: Welcome to the Jungle_**) là một bộ phim điện ảnh hài hước phiêu lưu hành động của Mỹ năm 2017 do Jake Kasdan đạo diễn
**_Báo thù_** (, ) là một bộ phim điện ảnh thuộc thể loại tội phạm – hành động – chính kịch vào công chiếu năm 2009 do Pháp và Hồng Kông hợp tác sản xuất.
**Wolverine** (tên khai sinh **James Howlett** và thường được gọi là **Logan**) là nhân vật hư cấu xuất hiện trong sách truyện tranh của Mỹ, xuất bản bởi Marvel Comics. Wolverine là một người đột
**Hoàng tử Vaali** (tiếng Anh: _Prince Vaali_) là bộ phim chủ đề siêu anh hùng do Vishnu Tanay đạo diễn, có sự tham gia của Shiva Thejus- vai Vaali, Daiana Menezes (diễn viên nữ trẻ
**Manisha Koirala** (sinh 16 tháng 8 năm 1970), diễn viên Nepal - Ấn Độ, xuất hiện trong nhiều phim tiếng Hindi, Tamil, Telugu và Malayalam. Các bộ phim nổi tiếng cô đóng: Saudagar (1991), 1942:
**Shriya Saran** (sinh 11 tháng 9 năm 1982), nữ diễn viên Ấn Độ, tham gia các phim tiếng Telugu, Tamil, Hindi, Anh, Malayalam và Kannada. Các phim tiêu biểu: Santhosham (2002), Sivaji: The Boss (2007),
**Bipasha Basu** (sinh ngày 07 tháng 1 năm 1979) là một nữ diễn viên Ấn Độ xuất hiện trong bộ phim ngôn ngữ Tiếng Hin-đi. Cô cũng đã diễn xuất trong các phim tiếng Telugu,
**Kajal Aggarwal** (sinh 19 tháng 6 năm 1985), diễn viên Ấn Độ, hay xuất hiện trong các phim tiếng Telugu. Các phim tiêu biểu: Kyun...! Ho Gaya Na (2004 tiếng Hinđi), Lakshmi Kalyanam (2007), Chandamama
Đây là **danh sách các nhà thơ Ấn Độ** bao gồm các nhà thơ có nguồn gốc dân tộc, văn hóa hoặc tôn giáo Ấn Độ hoặc sinh ra ở Ấn Độ hoặc di cư
thumb|[[Max Schreck vai Bá tước Orlok trong bộ phim _Nosferatu_ (1922). Nhà phê bình kiêm nhà sử học Kim Newman cho rằng đây là bộ phim thiết lập khuôn mẫu cho phim kinh dị.]] thumb|Chiếc
**Nam Phi** (), quốc hiệu là **Cộng hòa Nam Phi** (Republic of South Africa) là một quốc gia nằm ở mũi phía nam châu Phi, giáp Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambique, Eswatini, và bao quanh toàn
**_Ba chàng ngốc_** (tựa gốc tiếng Anh: **_3 Idiots_**) là phim điện ảnh hài chính kịch của Ấn Độ ra mắt năm 2009 do Rajkumar Hirani đạo diễn kiêm viết kịch bản với Abhijat Joshi,
**Tiếng Dakhini** hoặc **Dakkhani** (cũng viết là **Dakkani ()**, **Dakhni** và **Deccani**), là một ngôn ngữ Ấn-Arya được nói ở miền nam Ấn Độ. Nó phát sinh như một ngôn ngữ của sultanat Deccan 1300
**Tiếng Phạn** hay **Sanskrit** (chữ Hán: 梵; _saṃskṛtā vāk_ संस्कृता वाक्, hoặc ngắn hơn là _saṃskṛtam_ संस्कृतम्) là một cổ ngữ Ấn Độ và là một ngôn ngữ tế lễ của các tôn giáo như
**Elsa**, còn được biết đến với tên gọi **Nữ hoàng băng giá**, là một nhân vật hư cấu xuất hiện trong bộ phim hoạt hình chiếu rạp thứ 53 của Walt Disney Animation Studios, _Nữ
thumb|Sindoor **Sindoor** hoặc **Sindur**, tiếng Hindi-Urdu: सिन्दूर, سندور, Sindooram (trong tiếng Sanskrit, Telugu, Tamil, Kannada, Malayalam và Oriya, hoặc tiếng Bengal: সিঁদুর và Gujarati: સિંદૂર) là mỹ phẩm dạng bột phấn, có màu đỏ son
**_Tom & Jerry: Quậy tung New York_** hay **_Tom & Jerry_** (phát hành tại thị trường quốc tế với tên **_Tom & Jerry: The Movie_**) là một bộ phim hoạt hình của Hoa Kỳ dựa
**_Pokémon: Arceus chinh phục khoảng không thời gian_**, được biết với tên ở Nhật Bản là , là một bộ phim anime Nhật Bản 2009 của đạo diễn Yuyama Kunihiko. Đây là phim thứ 12
thumb|Bộ vẽ mắt kohl của [[người Kurd]] nhỏ|Bột kohl **Kohl** (Tiếng Ả Rập, الكحل, _al-kuḥl_) hay là **Kajal** (Hindi, काजल, kājal) là phấn trang điểm mắt thời cổ đại, theo truyền thống được chế tạo
**Trật tự từ** (chữ Anh: _Word order_) là thứ tự tổ hợp từ và ngữ trong ngôn ngữ, bao gồm thứ tự sắp xếp chủ ngữ, vị ngữ và tân ngữ, thứ tự sắp xếp
**Nokia Asha 303** là một điện thoại bàn phím QWERTY hỗ trợ bởi hệ điều hành Symbian Series 40 của Nokia. Nó đã được công bố tại triển lãm Nokia World 2011 ở London cùng
**Mohammed Rafi** (24 tháng 12 năm 1924 - 31 tháng 7 năm 1980) là một ca sĩ hát lại (playback) người Ấn Độ. Anh được coi là một trong những ca sĩ vĩ đại và
**Lemon Tree** là một bài hát do ban nhạc người Đức Fool's Garden thuộc album _Dish of the Day_. Được sáng tác lần đầu do Peter Freudenthaler vào năm 1995, bài hát đã trở thành
**Sadhguru** (tên thật là **Jagadish Vasudev**; sinh ngày 3 tháng 9 năm 1957) là một yogi, nhà huyền linh, tác giả sách, diễn giả, nhà thần bí, một bậc thầy tâm linh người Ấn Độ,
**Star Studios** là một hãng phim sản xuất của Ấn độ, một liên doanh giữa 20th Century Fox, một trong những hãng phim lớn nhất thế giới, nhà sản xuất và phân phối của điện
Trẻ em chơi Pallanguzhi, một biến thể của Mancala ở Ấn Độ **Mancala** là một trong những trò chơi lâu đời nhất vẫn được chơi rộng rãi cho đến ngày nay. _Mancala_ là tên gọi
**Telangana** (tiếng Telugu: తెల౦గాణ, là một bang tại Nam Ấn Độ. Khu vực là một bộ phận của phiên vương quốc Hyderabad do các Nizam (quân chủ) cai trị trong thời kỳ Ấn Độ thuộc
nhỏ|phải|Cổng vào khu _Thăng Long cổ trấn_ ở [[Phú Quốc- một địa điểm phục dựng và tái hiện văn hóa lịch sử phong kiến Việt Nam]] **Trung tâm di sản** (_Heritage centre_) là một địa
**Bò thần Nandi** (tiếng Sanskrit: नन्दि, tiếng Tamil: நந்தி, tiếng Kannada: ನಂದಿ, tiếng Telugu: న౦ది) hay còn gọi là **Nandin** hoặc **Nandil**, còn có tên khác là **Kapin** hoặc **Kapil**, cũng còn gọi là **Nendi**
**Johor Bahru** (, từng gọi là **Tanjung Puteri** hay **Iskandar Puteri**, là thủ phủ của bang Johor tại Malaysia. Dân số Johor Bahru là 497.097 vào năm 2010. Thành phố này là một phần của
**Bharat Operating System Solutions (BOSS)** là một bản phân phối Linux phát triển bởi National Resource Centre for Free/Open Source Software (NRCFOSS) của Ấn Độ. **BOSS GNU/Linux** cũng được biết đến bởi các từ viết