Đàm Liên (1 tháng 10 năm 1943 – 25 tháng 4 năm 2020) là một nghệ sĩ tuồng. Bà là một trong số ít những nghệ sĩ tuồng được đông đảo công chúng biết tới, đặc biệt là qua vai diễn Ông già cõng vợ đi xem hội. Bà được gọi với những biệt danh như "Bà chúa của sân khấu Tuồng", "Nữ hoàng sân khấu Tuồng", "Vua Tuồng". Bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân vào năm 1993.
Cuộc đời
Đàm Liên tên thật là Đàm Thị Liên, sinh ngày 1 tháng 10 năm 1943 tại xã Xuân Long, Đồng Xuân, Phú Yên. Bà sinh ra trong một gia đình có nghề tuồng, ông ngoại là chủ gánh hát Bầu Leo, mẹ cũng là một nghệ sĩ tuồng với nghệ danh đào Cúc. Nhưng từ năm 14 tuổi, bà lại muốn đi theo nghề múa nhưng lại bị mẹ và những người trong đoàn tuồng ngăn cấm. Kể từ đó, bà bắt đầu đi học tuồng với những nghệ sĩ - đồng nghiệp của mẹ trong đoàn Tuồng liên khu 5.
Năm 1960, bà học được vai truyền thống như Trung Trắc và sau đó lại được vinh dự diễn vai này cho Bác Hồ xem. Kể từ đó bà có biệt hiệu "cô Trưng Trắc của Bác Hồ". Năm 1970, bà về công tác tại Nhà hát Tuồng Việt Nam. Từ đó bà trở thành một nghệ sĩ tuồng nổi tiếng với nhiều vai diễn xuất sắc để đời. Bà từng biểu diễn ở nhiều nước như: Nga, Bulgaria, Ba Lan, Ý, Đức, Pháp, Hà Lan, Tây Ban Nha, Ai Cập, Thái Lan, Ấn Độ...
Đàm Liên còn giữ nhiều chức vụ như Uỷ viên Ban chấp hành Hội nghệ sĩ Sân khấu (1984–1989), Ủy viên Ban chấp hành UNESCO Việt Nam (1996), Đoàn trưởng Đoàn tạp kỹ UNESCO, Trưởng đoàn bảo tồn, nghiên cứu & phát huy văn hoá dân tộc. Ngoài ra bà còn có 3 công trình nghiên cứu về sân khấu. Đàm Liên còn có nhiều đóng góp trong việc đào tạo những lớp nghệ sĩ tuồng kế cận.
Bà đã giành được 5 huy chương vàng, 3 huy chương bạc các Liên hoan nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc. Bà còn giành được huy chương vàng "Tiếng cười đầu tiên" và Huân chương Kháng chiến hạng Nhì.
Năm 1993, Đàm Liên được trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân.
Bà mất ngày 25 tháng 4 năm 2020 tại Hà Nội, hưởng thọ 76 tuổi.
Sự nghiệp
Đàm Liên đã gắn bó với nhiều vai diễn được công chúng biết tới như: Trưng Trắc trong vở Trưng Nữ Vương, Phương Cơ trong vở Ngọc lửa Hồng Sơn, Liễu Nguyệt Tiêm trong vở Đào Phi Phụng, Công chúa Quỳnh Nga vở Thạch Sanh, Hồ Nguyệt Cô trong Hồ Nguyệt Cô hoá cáo... Đặc biệt với vai diễn Ông già cõng vợ đi xem hội (biểu diễn lần đầu vào 19/7/1979 tại rạp Đại Nam (Hà Nội) do Nghệ sĩ nhân dân Văn Đôi viết lời). Bà thể hiện cả hai vai: ông già 70 tuổi và cô vợ 17 tuổi. Với vai diễn này, bà đã đạt được kỉ lục trong nghệ thuật tuồng Việt Nam với hơn 2000 đêm diễn. Bà cũng được đưa vào chương trình Chuyện lạ Việt Nam vì lý do này. Vai diễn này cũng là nguyên mẫu để xây dựng vai hề trong bộ phim về nổi tiếng của điện ảnh Việt Nam Đêm hội Long Trì và cũng xuất hiện trong bộ phim Mê Thảo thời vang bóng.
Bà đã thực hiện một công trình nghiên cứu về tiếng cười trong nghệ thuật tuồng. Từ đó, bà đã nghiên cứu ra 16 điệu cười riêng của mình và làm một băng hình giới thiệu những tiếng cười.Hình VCD Nghệ thuật Tuồng qua những vai diễn của Nghệ sĩ Nhân dân Đàm Liên
Năm 2007, bà xuất hiện trong chương trình Đẹp Fashion mang tên Bí ẩn của linh hồn và diễn trích đoạn Hề nghe tin dữ mang tên Nghệ thuật Tuồng qua những vai diễn của Nghệ sĩ Nhân dân Đàm Liên. Album gồm có các trích đoạn tuồng đặc sắc gắn liền với tên tuổi bà như Hề nghe tin dữ, Bà Nguyệt đi tu, Phương Cơ giả điên qua ải, Bà Huyện đánh ghen, Ông già cõng vợ đi xem hội...
Đời tư
Bà kết hôn với nhạc sĩ Vĩnh An, là người Tây Sơn, Bình Định. Ông đã làm nhiều thơ và phổ nhiều nhạc để tặng cho bà, ví dụ như Cô gái sông Hương của Tố Hữu phổ theo tuồng. Nhạc sĩ Vĩnh An đã mất năm 1994 và được truy tặng Giải thưởng Nhà nước năm 2007. Cô con gái của hai người tên Yên Lan (ghép giữa tên hai người) cũng từng học khoa guitar Nhạc viện Hà Nội nhưng không theo nghiệp diễn. Bà có em gái là nghệ sĩ tuồng Đàm Thanh, vợ của đạo diễn Nguyễn Văn Thông.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Đàm Liên** (1 tháng 10 năm 1943 – 25 tháng 4 năm 2020) là một nghệ sĩ tuồng. Bà là một trong số ít những nghệ sĩ tuồng được đông đảo công chúng biết tới,
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:XXX_P_icon.png|thế=Circular icon with the letters "xxx"|nhỏ|Nội dung khiêu dâm thường có ba chữ "XXX". **Khiêu dâm** là sự khai thác đề tài hoạt động tình dục chỉ để kích thích ham muốn về tình dục.
**Nội dung khiêu dâm hiếp dâm** là một thể loại con của nội dung khiêu dâm liên quan đến việc mô tả hoặc diễn đạt về hiếp dâm. Phim khiêu dâm kiểu này có thể
**_Bảo đảm hậu cần_** là tổng thể các hoạt động, biện pháp bảo đảm vật chất, bảo đảm sinh hoạt, bảo đảm quân y, thú y; công tác vận tải và một số mặt bảo
Đây là danh sách **các cuộc chiến tranh liên quan Việt Nam** bao gồm có sự tham gia của Việt Nam hoặc xảy ra trên lãnh thổ Việt Nam. Trong danh sách này, ngoài những
Mô tả:Áp dụng chiếc váy Một Mảnh Tay phồng với thiết kế khâu lưới, họa tiết kẻ sọc in, cổ vuông và tay áo ngắn để trang trí cho bé gái, sau đó bé sẽ
[Mẫu mới] Đầm 2 Dây Nơ Hồng Xinh Xắn Siêu Dễ Thương (Có Sẵn Mút Ngực) Đơn giản nhẹ nhàng với tông màu thanh lịch không bao giờ lỗi mốt, không kén dáng. Đầm liền
ĐẦM VOAN HOA DÀNH CHO NGƯỜI MẬP BỤNGChất liệu: Chất voan nhẹ nhàng, mịn màngĐặc tính: Thấm hút mồ hôi, vải cực mát nhé các bạnĐầm size lớn từ: L - XL - 2XL -
Papat Đầm liền tay ngắn in hình kỳ lân dễ thương quần yếm cho Mẹ-bé gái-baby-z* Chất liệu: 90% polyester, 10% spandex* Giặt bằng máy, sấy khô* Nhập khẩuNhãn hiệu: patpatVải chất lượng caoThiết kế
Papat Đầm liền tay ngắn in hình kỳ lân dễ thương quần yếm cho Mẹ-bé gái-baby-z* Chất liệu: 90% polyester, 10% spandex* Giặt bằng máy, sấy khô* Nhập khẩuNhãn hiệu: patpatVải chất lượng caoThiết kế
Papat Đầm liền tay ngắn in hình kỳ lân dễ thương quần yếm cho Mẹ-bé gái-baby-z* Chất liệu: 90% polyester, 10% spandex* Giặt bằng máy, sấy khô* Nhập khẩuNhãn hiệu: patpatVải chất lượng caoThiết kế
Đầm xòe tay phồng cực xinhHình ảnh tự chụp 100% chị em yên tâm về chất lượng nhéVáy được thiết kế cổ tròn tay bồng dáng xòe: chất liệu xốp mềm mại, hàng dày dặn,
MÔ TẢ SẢN PHẨMCó thế nói Kiehl's là sản phẩm đình đám liên tục tạo ra cơn sốt trong thế giới làm đẹp. Nay 4 sản phẩm mặt nạ đình đám đều góp mặt trong
**Nội dung khiêu dâm loạn luân** là một thể loại nội dung khiêu dâm liên quan đến việc mô tả hoạt động tình dục giữa những người thân với nhau. Nội dung khiêu dâm loạn
Một người mại dâm đứng đường ở Zona Norte, [[Tijuana, Baja California, México|thế=]] **Mại dâm**, hay **mua bán dâm**, là hoạt động dùng các dịch vụ tình dục ngoài hôn nhân giữa người mua dâm
**Xa lộ Liên tiểu bang 70** (tiếng Anh: _Interstate 70_ hay viết tắt là **I-70**) là một xa lộ liên tiểu bang đông-tây tại Hoa Kỳ. Nó chạy từ Xa lộ Liên tiểu bang 15
nhỏ|Ký [[Hòa ước Trianon|Hiệp ước Trianon vào ngày 4 tháng 6 năm 1920. Albert Apponyi đứng ở giữa.
]] nhỏ|Các bộ trưởng ngoại giao của Hoa Kỳ, Anh, Nga, Đức, Pháp, Trung Quốc, Liên minh
**Bộ Nội vụ Liên Xô (MVD)** - () - là cơ quan cấp bộ của Liên Xô. Nhiệm vụ chính là chống tội phạm và duy trì trật tự công cộng trong giai đoạn năm
**Hội Quốc Liên** là một tổ chức liên chính phủ được thành lập vào ngày 10 tháng 1 năm 1920 theo sau Hội nghị hòa bình Paris nhằm kết thúc Thế Chiến 1. Đây là
**Xa lộ Liên tiểu bang 35** (tiếng Anh: _Interstate 35_ hay viết tắt là **I-35**) là một xa lộ liên tiểu bang bắc-nam tại miền Trung Hoa Kỳ. I-35 kéo dài từ thành phố Laredo
**Xa lộ Liên tiểu bang 90** (tiếng Anh: _Interstate 90_ hay viết tắt là **I-90**) là một xa lộ liên tiểu bang dài nhất tại Hoa Kỳ với chiều dài là 3.101,77 miles (4.991,81 km). Nó
phải|nhỏ|300x300px|Các lãnh thổ của các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (Cộng đồng châu Âu trước năm 1993), hoạt hình theo thứ tự gia nhập. Các lãnh thổ bên ngoài châu Âu và
**Liên hiệp chính trị** là một loại nhà nước được cấu thành hoặc tạo ra từ các quốc gia ban đầu nhỏ hơn. Quá trình này, trong địa chính trị đề cập đến sự gần
thumb|Một cảnh khiêu dâm từ một bức [[bích họa của Pompeii, -50 sau Công nguyên, Bảo tàng bí mật, Napoli]] Hoạt động Mại dâm đã tồn tại trong các nền văn hóa từ thời kỳ
thumb|right|"Tart cards" trong các hòm điện thoại quảng cáo dịch vụ của những cô gái gọi điện ở Luân Đôn (một thực hành bất hợp pháp, nhưng từng phổ biến). thumbnail|Một cửa hàng quảng cáo
**Sự giải thể của Liên bang Xô viết** hay **Liên Xô tan rã** ( hoặc распад Советского Союза) là quá trình tan rã nội bộ của Liên bang Xô viết bắt đầu trong những năm
**Chiến tranh Mùa đông** (, , ) hay **Chiến tranh Liên Xô-Phần Lan 1939-1940** là cuộc chiến giữa Liên Xô và Phần Lan do tranh chấp lãnh thổ tại vùng Karelia. Nó diễn ra vào
**Xa lộ Liên tiểu bang 77** (tiếng Anh: _Interstate 77_ hay viết tắt là **I-77**) là một xa lộ liên tiểu bang tại miền đông Hoa Kỳ. Nó đi qua địa hình phức tạp từ
**Xa lộ Liên tiểu bang 39** (tiếng Anh: _Interstate 39_ hay viết tắt là **I-39**) là một xa lộ liên tiểu bang tại Trung Tây Hoa Kỳ. I-39 chạy từ Xa lộ Liên tiểu bang
**Hội nghị Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu** là một hội nghị thường niên tổ chức trong khuôn khổ Công ước khung Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC). Các hội
Vào tháng 2 và tháng 3 năm 2014, Nga xâm chiếm và sau đó sáp nhập bán đảo Krym từ Ukraina. Sự kiện này diễn ra trong khi có khoảng trống quyền lực tương đối
Bản khắc bằng đồng Schmalkalden, nơi thành lập Liênminh Schmalkaldic (1645) nhỏ|Hợp đồng quân sự của Liên minh Schmalkaldic, gia hạn năm 1536 (Cơ quan lưu trữ Weimar) **Liên minh Schmalkaldic** là một liên minh
**Vương quốc Liên hiệp Anh và Ireland** hoặc **Vương quốc Liên hiệp Đại Anh và Ireland** () là quốc gia được thành lập ngày 1 tháng 1 năm 1801 khi Vương quốc Đại Anh và
**Chiến tranh Liên Xô tại Afghanistan**, hay còn được gọi là **Xung đột Afghanistan - Liên Xô** và **Chiến tranh Afghanistan** là cuộc xung đột kéo dài 10 năm giữa các lực lượng quân sự
**Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam** (tiếng Anh: _Vietnam Women's Union_, viết tắt: **_VWU_**) là một tổ chức chính trị, xã hội của phụ nữ Việt Nam, mục đích hoạt động vì sự bình
phải|nhỏ|Một đoạn đường vùng quê thuộc [[Xa lộ Liên tiểu bang 5 nằm trong tiểu bang California có hai làn xe mỗi chiều, được phân cách bởi một dãy đất cỏ rộng. Xe cộ lưu
**Xa lộ Liên tiểu bang 75** (tiếng Anh: _Interstate 75_ hay viết tắt là **I-75**) là một xa lộ liên tiểu bang then chốt chạy theo hướng bắc-nam trong vùng Ngũ Đại Hồ và Nam
**Xa lộ Liên tiểu bang 95** (tiếng Anh: _Interstate 95_ hay viết tắt là **I-95**) là một xa lộ liên tiểu bang then chốt, hướng bắc-nam trên duyên hải phía đông của Hoa Kỳ, chạy
**Xa lộ Liên tiểu bang 75** (tiếng Anh: _Interstate 75_ hay viết tắt là **I-75**) là một xa lộ liên tiểu bang then chốt chạy theo hướng bắc-nam trong vùng Đông Nam Hoa Kỳ. Đầu
**Lực lượng vũ trang Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết**(tiếng Nga: _Вооружённые Силы Союза Советских Социалистических Республик_) là lực lượng vũ trang của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết
**Liên minh châu Âu** là một địa chính trị thực thể bao gồm một phần lớn của lục địa châu Âu. Nó được thành lập dựa trên nhiều hiệp ước và đã trải qua những
**Trưng cầu dân ý về tư cách thành viên Liên minh châu Âu của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland**, còn được gọi là **trưng cầu dân ý EU** ở Vương quốc Liên
**Beatrice của Liên hiệp Anh và Ireland,** hay **Beatrice của Liên hiệp Anh** (tiếng Anh: _Princess Beatrice of the United Kingdom_; tên đầy đủ: Beatrice Mary Victoria Feodore; 14 tháng 4 năm 1857 – 26
**Liên Xô** hay **Liên bang Xô viết**, tên chính thức là **Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết**, là một cựu quốc gia nằm ở phía bắc lục địa Á-Âu, tồn tại
**Vụ đắm tàu RMS Titanic** là một vụ tai nạn hàng hải xảy ra vào nửa đêm ngày Chủ nhật, 14 tháng 4 năm 1912, cho đến rạng sáng ngày hôm sau, Thứ Hai, 15
**Kinh tế Vương quốc /Liên hiệp Anh và Bắc Ireland** là một nền kinh tế thị trường xã hội và định hướng thị trường phát triển cao. được cấu thành bởi 4 nền kinh tế
**Xa lộ Liên tiểu bang 10** (tiếng Anh: _Interstate 10_, viết tắt **I-10**) là xa lộ liên tiểu bang đông-tây dài thứ tư tại Hoa Kỳ sau I-90, I-80 và I-40. Đây là xa lộ
**Mại dâm ở Việt Nam** là một chủ đề về hoạt động mại dâm tại Việt Nam, cũng như những quy định của pháp luật về hành vi mua bán dâm, chủ chứa, môi giới
**Xa lộ Liên tiểu bang 55** (tiếng Anh: _Interstate 55_ hay viết tắt là **I-55**) là một xa lộ liên tiểu bang tại miền trung Hoa Kỳ. Chữ số lẽ của xa lộ cho biết
**Xa lộ Liên tiểu bang 40** (tiếng Anh: _Interstate 40_ hay viết tắt là **I-40**) là một xa lộ liên tiểu bang then chốt chạy theo hướng đông-tây dài thứ ba tại Hoa Kỳ sau