Công ước xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ (CEDAW) là một công ước quốc tế được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua năm 1979. Được mô tả như một dự luật về quyền của phụ nữ, công ước có hiệu lực từ ngày 3 tháng 9 năm 1981 và đã được 189 quốc gia phê chuẩn. Hơn năm mươi quốc gia phê chuẩn công ước đã có một số tuyên bố, bảo lưu và phản đối nhất định, bao gồm 38 quốc gia đã bác bỏ Điều 29 của Công ước về việc giải quyết các tranh chấp liên quan đến việc giải thích hoặc áp dụng Công ước. Tuyên bố của Úc xác nhận những hạn chế về quyền lực của chính quyền trung ương do hệ thống hiến pháp liên bang. Hoa Kỳ và Palau đã ký, nhưng chưa phê chuẩn Công ước. Vantican, Iran, Somalia, Sudan và Tonga chưa ký CEDAW.

Hiện tại, Chủ tịch Uỷ ban CEDAW đương nhiệm là Hilary Gbedemah.

Công ước

Tóm lược

Công ước CEDAW có cấu trúc tương tự Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc, "cả về phạm vi nghĩa vụ thực chất và các cơ chế giám sát quốc tế của công ước". Công ước được cấu trúc thành sáu phần với tổng số 30 điều.

• Phần I (Điều 1-6) tập trung vào nguyên tắc không phân biệt đối xử, định kiến giới và buôn bán tình dục.
• Phần II (Điều 7-9) quy định về các quyền của phụ nữ trong đời sống công với sự nhấn mạnh vào đời sống chính trị, sự đại diện và quyền có quốc tịch của phụ nữ.
• Phần III (Điều 10-14) mô tả các quyền kinh tế và xã hội của phụ nữ, đặc biệt tập trung vào giáo dục, việc làm và sức khỏe. Phần III cũng bao gồm các biện pháp đặc biệt để bảo vệ phụ nữ nông thôn và giải quyết các vấn đề mà phụ nữ nông thôn gặp phải.
• Phần IV (Điều 15 và 16) đề cập đến quyền bình đẳng của phụ nữ trong đời sống hôn nhân và gia đình cùng với quyền bình đẳng trước pháp luật.
• Phần V (Điều 17-22) quy định việc thành lập Ủy ban về xóa bỏ phân biệt đối xử đối với phụ nữ cũng như thủ tục báo cáo của các quốc gia thành viên.
• Phần VI (Điều 23-30) nhấn mạnh tác động của Công ước đối với các điều ước khác, cam kết của các quốc gia thành viên và thủ tục của Công ước.

Các điều khoản chính

Điều 1 định nghĩa phân biệt đối xử với phụ nữ theo cách:

Phân biệt đối xử với phụ nữ có nghĩa là bất kỳ sự phân biệt, loại trừ hay hạn chế nào dựa trên cơ sở giới tính làm ảnh hưởng hoặc nhằm mục đích làm tổn hại hoặc vô hiệu hoá việc phụ nữ được công nhận, thụ hưởng, hay thực hiện các quyền con người và những tự do cơ bản trong lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, dân sự và các lĩnh vực khác trên cơ sở bình đẳng nam nữ bất kể tình trạng hôn nhân của họ như thế nào.

Các điều từ 25 - 30 (Thủ tục hành chính của CEDAW)

Những điều khoản này nói về các thủ tục hành chính chung liên quan đến việc thực thi CEDAW, phê chuẩn và bảo lưu của các quốc gia liên quan.'''

Mặc dù Công ước CEDAW, Nghị quyết 1325 và Nghị quyết 1820 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về Phụ nữ, Hòa bình và An ninh là những công cụ quốc tế quan trọng, nhưng cũng có một sự giao thoa giữa ba chuẩn mực có thể được sử dụng để thúc đẩy việc thực thi và tác động.

Các Nghị quyết 1325 và 1820 mở rộng phạm vi áp dụng CEDAW bằng cách làm rõ sự liên quan của nó với tất cả các bên trong xung đột, trong khi CEDAW cung cấp hướng dẫn chiến lược cụ thể cho các hành động được thực hiện theo các cam kết rộng rãi được nêu trong hai Nghị quyết.

CEDAW là một công ước nhân quyền toàn cầu cần được đưa vào luật quốc gia như là tiêu chuẩn cao nhất về quyền của phụ nữ. Nó yêu cầu các quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc đã phê chuẩn Công ước (189 quốc gia cho đến nay) thiết lập các cơ chế tại chỗ để thực hiện đầy đủ các quyền của phụ nữ.

Nghị quyết 1325 là luật quốc tế được Hội đồng Bảo an nhất trí thông qua, bắt buộc các quốc gia thành viên của LHQ phải bảo đảm sự tham gia của phụ nữ trong tất cả các khía cạnh của quá trình xây dựng hòa bình, bao gồm đảm bảo sự tham gia của phụ nữ trong tất cả các cấp ra quyết định về vấn đề hòa bình và an ninh.

Nghị quyết 1820 liên kết vấn đề bạo lực tình dục như một chiến thuật của chiến tranh với việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế. Nghị quyết cũng yêu cầu một báo cáo toàn diện từ Tổng thư ký LHQ về việc thực hiện và các chiến lược để cải thiện luồng thông tin cho Hội đồng Bảo an; và việc áp dụng các biện pháp bảo vệ và phòng ngừa cụ thể để chấm dứt bạo lực tình dục.

Nghị quyết 1325, Nghị quyết 1820 và CEDAW chia sẻ chương trình nghị sự sau đây về quyền con người của phụ nữ và bình đẳng giới:

Tăng cường sư phụ nữ tham gia vào việc ra quyết định ở tất cả các cấp

Xoá bỏ bạo lực đối với phụ nữ vì nó cản trở sự tiến bộ của phụ nữ và duy trì địa vị thấp kém của họ

Bình đẳng giữa phụ nữ và nam giới trước pháp luật; bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái thông qua nguyên tắc pháp quyền

Yêu cầu các lực lượng và hệ thống an ninh bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái khỏi bạo lực trên cơ sở giới

Nhận thức được thực tế rằng những trải nghiệm và gánh nặng khác biệt của phụ nữ và trẻ em gái đến từ sự phân biệt đối xử có hệ thống

Đảm bảo rằng kinh nghiệm, nhu cầu và quan điểm của phụ nữ được đưa vào các quyết định chính trị, pháp lý và xã hội quyết định thành tựu của hòa bình chính đáng và lâu dài

Sáu quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc chưa phê chuẩn hoặc tham gia công ước là Iran, Palau, Somalia, Sudan, Tonga và Hoa Kỳ.

Một quốc gia không phải là thành viên của Liên Hợp Quốc chưa tham gia Công ước là Vatican.

Trung Hoa dân quốc (Đài Loan) năm 2007 cũng đã phê chuẩn Công ước trong cơ quan lập pháp của mình, nhưng không được Liên Hợp Quốc công nhận và chỉ là một bên tham gia Công ước một cách không chính thức.

Quốc gia tham gia Công ước gần đây nhất là Nam Sudan vào ngày 30 tháng 4 năm 2015.

Bảo lưu

Nhiều bảo lưu đã được đưa ra đối với một số điều của Công ước. Ngoài ra còn có một số bảo lưu không dành riêng cho một điều khoản cụ thể trong Công ước mà là bảo lưu chung cho tất cả các khía cạnh của Công ước sẽ vi phạm nguyên tắc đã nêu. Ví dụ, Mauritania đã đưa ra bảo lưu với tuyên bố họ đã phê chuẩn Công ước "với mỗi và mọi điều khoản của Công ước không đi ngược lại với Luật Hồi giáo Sharia". Một số những bảo lưu, đặc biệt là những bảo lưu của các quốc gia Hồi giáo là đối tượng của nhiều cuộc tranh luận.

• Khuyến nghị chung số 2 (1987) thảo luận về "hướng dẫn báo cáo".
• Khuyến nghị chung số 3 (1987) thảo luận về "các chương trình giáo dục và thông tin công cộng".
• Khuyến nghị chung số 4 (1987) thảo luận về "bảo lưu".
• Khuyến nghị chung số 5 (1988) thảo luận về "các biện pháp đặc biệt tạm thời".
• Khuyến nghị chung số 6 (1988) thảo luận về "bộ máy quốc gia hiệu quả và sự công khai".
• Khuyến nghị chung số 7 (1988) thảo luận về "nguồn lực thực hiện CEDAW".
• Khuyến nghị chung số 8 (1988) thảo luận về "Điều 8."
• Khuyến nghị chung số 9 (1989) thảo luận về "dữ liệu thống kê."
• Khuyến nghị chung số 10 (1989) thảo luận về "kỷ niệm lần thứ mười ngày thông qua Công ước CEDAW".
• Khuyến nghị chung số 11 (1989) thảo luận về "dịch vụ tư vấn kỹ thuật cho báo cáo."
• Khuyến nghị chung số 12 (1989) thảo luận về "bạo lực đối với phụ nữ".
• Khuyến nghị chung số 13 (1989) thảo luận về "trả lương cộng bằng cho công việc có giá trị như nhau".
• Khuyến nghị chung số 14 (1990) thảo luận về "cắt bao quy đầu nữ".
• Khuyến nghị chung số 15 (1990) thảo luận về "phụ nữ và đại dịch AIDS".
• Khuyến nghị chung số 16 (1991) thảo luận về "lao động nữ không được trả lương trong các doanh nghiệp gia đình ở nông thôn và thành thị".
• Khuyến nghị chung số 17 (1991) thảo luận về "cách đo lường và chất lượng của các công việc gia đình không tính công của phụ nữ và sự công nhận đóng góp của phụ nữ trong GNP."
• Khuyến nghị chung số 18 (1991) thảo luận về "phụ nữ khuyết tật".
• Khuyến nghị chung số 19 (1992) thảo luận về "bạo lực đối với phụ nữ". Cụ thể, Khuyến nghị chung này nói rằng "khái niệm phân biệt đối xử bao gồm bạo lực trên cơ sở giới, nghĩa là bạo lực với phụ nữ vì cô ấy phụ nữ hoặc không xứng đáng là một phụ nữ."
• Khuyến nghị chung số 20 (1992) thảo luận về "bảo lưu".
• Khuyến nghị chung số 21 (1994) thảo luận về "sự bình đẳng trong quan hệ hôn nhân và gia đình".
• Khuyến nghị chung số 22 (1995) thảo luận về "Điều 20 của Công ước".
• Khuyến nghị chung số 23 (1997) thảo luận về "phụ nữ trong đời sống chính trị và công cộng".
• Khuyến nghị chung số 24 (1999) thảo luận về "phụ nữ và sức khỏe".
• Khuyến nghị chung số 25 (2004) thảo luận về "các biện pháp đặc biệt tạm thời".
• Khuyến nghị chung số 26 (2008) thảo luận về "lao động nữ di cư".
• Khuyến nghị chung số 27 (2010) thảo luận về "phụ nữ cao tuổi và bảo vệ quyền con người của họ".
• Khuyến nghị chung số 28 (2010) thảo luận về "nghĩa vụ cốt lõi của các quốc gia thành viên theo Điều 2." Ở đây, Ủy ban tuyên bố rằng các bảo lưu đối với Điều 2 không tương thích với đối tượng và mục đích của Công ước và do đó không thể chấp nhận được theo Điều 28. Ủy ban khuyến khích các quốc gia rút lại bất kỳ bảo lưu nào cho Điều 2 càng sớm càng tốt.
• Khuyến nghị chung số 29 (2013) thảo luận về "hậu quả kinh tế của hôn nhân, quan hệ gia đình và sự chia tay của họ".
• Khuyến nghị chung số 30 (2013) thảo luận về "phụ nữ trong phòng ngừa xung đột, xung đột và hậu xung đột". Tại đây, Ủy ban cho biết các quốc gia có nghĩa vụ bảo vệ quyền của phụ nữ trước, trong và sau xung đột khi họ trực tiếp tham gia chiến đấu, và/hoặc đang cung cấp cho quân đội gìn giữ hòa bình hoặc hỗ trợ của nhà tài trợ để ngăn ngừa xung đột, hỗ trợ nhân đạo hoặc tái thiết sau xung đột. Ủy ban cũng tuyên bố rằng các quốc gia phê chuẩn cần thực hiện nghiêm túc trong việc đảm bảo rằng các chủ thể phi nhà nước, như các nhóm vũ trang và nhà thầu an ninh tư nhân, phải chịu trách nhiệm về tội ác chống lại phụ nữ.
• Khuyến nghị chung số 31 (2014) là khuyến nghị chung với Ủy ban về Quyền trẻ em thảo luận về "các hành vi gây hại". Lần đầu tiên, Ủy ban đã cùng với Ủy ban về Quyền trẻ em đưa ra một giải thích toàn diện về nghĩa vụ của các quốc gia nhằm ngăn chặn và loại bỏ các hành vi gây hại cho phụ nữ và trẻ em gái.
• Khuyến nghị chung số 32 (2014) thảo luận về "các khía cạnh giới của tình trạng tị nạn, tìm kiếm tị nạn, quốc tịch và tình trạng không quốc tịch của phụ nữ".

Hiện tại Ủy ban đang nghiên cứu về Bình luận chung liên quan đến buôn bán phụ nữ và trẻ em gái trong bối cảnh di cư toàn cầu.

Trong mười năm đầu tiên, ủy ban hoạt động khác biệt đáng kể so với hiện nay. Hình thức phê bình duy nhất được đưa ra cho Ủy ban CEDAW là các khuyến nghị chung và kết luận quan sát đối với báo cáo của các quốc gia thành viên. Do sự xuất hiện của Chiến dịch toàn cầu vì quyền con người của phụ nữ vào năm 1991, người ta đã chú ý nhiều hơn đến CEDAW, làm hồi sinh Ủy ban này. Ủy ban đã thực hiện các thay đổi đối với CEDAW để cho phép họ gặp gỡ nhiều hơn một lần mỗi năm và đã tận dụng lợi thế này bằng cách họp ít nhất hai lần một năm kể từ năm 1997. Ủy ban ban đầu chỉ họp hai tuần trong các phiên họp thường niên, nhưng giờ đã được thay đổi thành họp nhiều lần trong năm trong các phiên họp kéo dài mười tám ngày. Uỷ ban CEDAW cũng đã đạt được các thủ tục khiếu nại và điều tra mới cho phép Ủy ban khởi xướng các thủ tục điều tra nếu họ tin rằng một quốc gia thành viên vi phạm nghiêm trọng các điều khoản của CEDAW.

Nghị định thư tùy chọn

Nghị định thư tuỳ chọn của Công ước về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ là một thỏa thuận bên cạnh Công ước cho phép các quốc gia thành viên công nhận thẩm quyền của Ủy ban Xóa bỏ phân biệt đối xử với phụ nữ xem xét các khiếu nại của cá nhân.

Nghị định thư tuỳ chọn được Đại hội đồng LHQ thông qua vào ngày 6 tháng 10 năm 1999 và có hiệu lực vào ngày 22 tháng 12 năm 2000. Hiện tại nó có 80 quốc gia đã ký và 109 quốc gia phê chuẩn.

• Các biện pháp đặc biệt thúc đẩy bình đẳng giới của các cơ quan Liên hợp quốc (UN)
• Sửa đổi quyền bình đẳng
• Nghỉ thai sản
• Vai trò giới
• Giáo dục giới tính hỗn hợp
• Tuyên bố về xóa bỏ phân biệt đối xử với phụ nữ
• Tuyên bố về xóa bỏ bạo lực đối với phụ nữ
• EGM: phòng chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái
• Kế hoạch thực hiện toàn cầu để chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái
• Công ước về phòng ngừa và chống bạo lực đối với phụ nữ và bạo lực gia đình
• Công ước về quyền chính trị của phụ nữ
• Công ước bảo vệ thai sản, 2000
• Quỹ phát triển phụ nữ Liên Hợp Quốc
• Nghị quyết 1325 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc
• Cơ quan phụ nữ của LHQ
• Quyền phụ nữ
• Bình đẳng ngay bây giờ