✨Chung kết Cúp FA 2001

Trận chung kết Cúp FA 2001 là màn đối đầu giữa hai đội bóng Arsenal và Liverpool vào ngày 12 tháng 5 năm 2001 tại Sân vận động Thiên niên kỷ, Cardiff. Đây là trận đấu cuối cùng của Cúp FA 2000–01, mùa giải thứ 120 của giải đấu bóng đá lâu đời nhất thế giới, và lần đầu tiên trong lịch sử trận chung kết cúp FA được tổ chức bên ngoài nước Anh, do Sân vận động Wembley, địa điểm tổ chức thường lệ, đang được nâng cấp. Arsenal có lần thứ 14 tham dự trận chung kết trong khi Liverpool là lần thứ 12.

Cả hai đội đều đang thi đấu ở Giải bóng đá Ngoại hạng Anh, hạng đấu cao nhất của bóng đá Anh, do đó họ đều bắt đầu giải ở vòng ba. Mỗi đội đều phải vượt qua năm vòng đấu để tiến vào trận chung kết. Hành trình của Arsenal khá dễ dàng; thắng đậm 6–0 trước Queens Park Rangers, đánh bại đương kim vô địch Chelsea ở vòng năm và sau đó lội ngược dòng đánh bại Tottenham Hotspur trong trận derby Bắc Luân Đôn ở bán kết. Ngược lại, Liverpool đã phải rất vất vả để vượt qua các đối thủ hạng dưới là Tranmere Rovers và Wycombe Wanderers ở vòng sáu và bán kết của giải đấu. Trận chung kết đánh dấu lần đầu tiên hai huấn luyện viên sinh ra bên ngoài Quần đảo Anh đối đầu nhau trong một trận chung kết Cúp FA – Arsène Wenger và Gérard Houllier – đều là vị huấn luyện viên người Pháp.

Trận đấu diễn ra với kịch bản quen thuộc của Arsenal, họ kiểm soát trận đấu và tạo ra các cơ hội, nhưng không thể xuyên thủng hàng phòng ngự của Liverpool. Arsenal bị từ chối một quả phạt đền trong hiệp một, khi hậu vệ Stéphane Henchoz được xác nhận không dùng tay chơi bóng khi từ chối cơ hội ghi bàn của Thierry Henry. Người đá cặp với Henchoz là Sami Hyypiä đã thực hiện một loạt pha phá bóng ngay trên vạch vôi trong hiệp hai, nhưng không thể ngăn cản Arsenal vươn lên dẫn trước ở phút 72. Liverpool đáp trả bằng việc thực hiện những điều chỉnh, họ gỡ hòa ở phút 83; khi Arsenal không xử lý tốt quả đá phạt và tạo cơ hội cho Michael Owen ghi bàn. Sau đó, Owen đã vượt qua Lee Dixon và Tony Adams để ghi bàn thắng thứ hai và là bàn thắng quyết định, hai phút trước khi hết giờ thi đấu chính thức. Chiến thắng đã giúp Liverpool giành chiếc cúp thứ hai trong cú ăn ba độc đáo của họ oqr mùa giải 2000–01, khi họ đã giành được Cúp Liên đoàn vào cuối tháng 2 và giành thêm Cúp UEFA bốn ngày sau đó; tuy nhiên cú ăn ba này bị mỉa mai là "cú ăn ba của chuột Mickey".

Tính đến năm 2025, đây là lần gần nhất Arsenal để thua trận chung kết Cúp FA, sau khi giành chiến thắng trong 7 lần lọt vào chung kết liên tiếp sau đó (2002, 2003, 2005, 2014, 2015, 2017, 2020).

Đường đến chung kết

Cúp FA là giải đấu cúp thường niên của bóng đá Anh. Các câu lạc bộ thi đấu tại giải Ngoại hạng bắt đầu tham dự Cúp FA ở vòng 3 và được bốc cặp đấu ngẫu nhiên với các đội bóng còn lại. Nếu một trận đấu kết thúc với tỷ số hòa, một trận đá lại sẽ diễn ra, thường là tại sân nhà của đội khách trong trận đấu chính trước đó. Giống như các trận đấu tại giải vô địch quốc gia, các trận đấu Cúp FA có thể thay đổi trong trường hợp các trận đấu được chọn để phát sóng trên truyền hình và điều này thường có thể bị ảnh hưởng do việc xung đột với các giải đấu khác. Đây cũng là mùa giải đầu tiên mà FA đưa ra các hướng dẫn nhằm ngăn chặn việc các câu lạc bộ rút lui khỏi giải đấu. Trận chung kết được ấn định diễn ra vào một tuần trước vòng đấu cuối cùng của Giải Ngoại hạng Anh, nhằm hỗ trợ các câu lạc bộ tiến sâu ở các giải đấu châu Âu.

Arsenal

Arsenal bắt đầu hành trình tại Cúp FA từ vòng 3 với trận đấu trên sân khách gặp Carlisle United. Mặc dù đội chủ nhà đã tạo ra nhiều cơ hội trong những phút đầu cũng như có thể chuyển hóa thành bàn, nhưng Arsenal đã vươn lên dẫn trước ở phút 22 với pha lập công của Sylvain Wiltord. Khả năng dứt điểm kém của cả hai đội khiến trận đấu không có thêm bàn và Arsenal đi tiếp với chiến thắng tối thiểu. Ở vòng 4, Arsenal đối đầu với Queens Park Rangers tại Loftus Road. Bàn thắng đầu tiên của đội khách đến vào khoảng phút thứ 30; khi hậu vệ Ashley Cole phá bóng từ cú đánh đầu của Peter Crouch, sau đó Arsenal phản công, đường chuyền ngang của Lee Dixon vô tình đến chân của Chris Plummer và cầu thủ này đã phản lưới nhà. Wiltord nhân đôi cách biệt cho Arsenal một phút sau đó. Sang đầu hiệp hai, Queens Park Rangers để thủng lưới từ một tình huống đốt lưới nhà nữa. Arsenal kết thúc trận đấu với chiến thắng dễ dàng 6–0, là trận thắng trên sân khách đậm nhất của câu lạc bộ tại Cúp FA trong 64 năm.

Ở vòng 5, Arsenal đối đầu nhà đương kim vô địch Cúp FA là Chelsea trên sân nhà. Trong suốt trận đấu, cặp trung vệ Oleh Luzhnyi và Igors Stepanovs của Arsenal đã phải vất vả chống đỡ trước tốc độ của Jimmy Floyd Hasselbaink, người đã gỡ hòa cho Chelsea sau khi Thierry Henry đưa đội chủ nhà vươn lên dẫn trước. Wiltord vào sân thay Robert Pires trong hiệp 2 và ghi hai bàn ấn định chiến thắng 3–1 cho Arsenal. Ở vòng thứ sáu, Arsenal đã có một chiến thắng dễ dàng trước Blackburn Rovers thời điểm đó đang thi đấu tại Championship, Wiltord tiếp tục chuỗi ghi bàn liên tiếp trong các trận đấu tại cúp FA.

Arsenal đối đầu với Tottenham Hotspur ở bán kết trong trận derby Bắc Luân Đôn và chính kình địch của Arsenal đã vươn lên dẫn trước ở phút thứ 14. Patrick Vieira đã gỡ hòa ngay sau khi đội trưởng Tottenham Sol Campbell bị rút khỏi sân. Tottenham đã cố gắng chống đỡ những áp lực từ Arsenal trong hầu hết hiệp hai, nhưng đến phút thứ 73, Pires ghi bàn thắng quyết định đưa Arsenal lọt vào trận chung kết.

Liverpool

Tương tự Arsenal, Liverpool bắt đầu hành trình Cúp FA ở vòng 3, lá thăm đưa họ chạm trán đội hạng Nhì Rotherham United trên sân nhà. Igor Bišćan bị đuổi khỏi sân trong trận đấu này sau pha phạm lỗi và phải nhận thẻ vàng thứ hai, ngay sau khi Emile Heskey ghi bàn. Dietmar Hamann đã nhân đôi cách biệt cho Liverpool ở phút 73 và một bàn thắng nữa của Heskey đã ấn định tỷ số 3–0 đưa Liverpool vào vòng 4.

Đối thủ của Liverpool ở vòng 4 là Leeds United. Trận đấu được diễn ra tại Elland Road vào ngày 27 tháng 1 năm 2001 với 37.108 khán giả đến sân theo dõi. Đội chủ nhà chiếm phần lớn thời gian kiểm soát bóng, nhưng vất vả trong khâu ghi bàn khi hàng phòng ngự của Liverpool thể hiện sự vững chãi. Hai phút trước khi hết giờ, Barmby, cầu thủ vào sân thay người, đã ghi bàn thắng mở tỷ số từ một cú sút bồi sau khi bóng chạm cột dọc trước đó. Sau đó, Barmby đã kiến ​​tạo cho Heskey ghi bàn ấn định chiến thắng cho Liverpool.

Ở vòng 5 Liverpool trở về sân nhà Anfield tiếp đón Manchester City. Đây là khởi đầu cho một tuần mang tính quyết định đối với Liverpool, khi họ đối đầu với AS Roma vào giữa tuần tại UEFA Cup, sau đó là Birmingham City trong trận chung kết Cúp Liên đoàn 2001. Liverpool được hưởng quả phạt đền sau năm phút, khi thủ môn Nicky Weaver phạm lỗi với Vladimír Šmicer trong vòng cấm. Jari Litmanen thực hiện thành công quả đá phạt đền để đưa Liverpool vươn lên dẫn trước, và nhanh chóng nâng tỷ số lên 2–0 khi cú sút của Heskey đã đánh bại Weaver. Bàn thắng của Andrei Kanchelskis ở phút thứ 28 đã rút ngắn tỷ số, nhưng Šmicer và Markus Babbel đã ghi bàn trong hiệp hai để gia tăng cách biệt cho Liverpool. Manchester City nỗ lực thi đấu và ghi bàn thắng thứ hai trong thời gian bù giờ; cú sút bị đổi hướng của Shaun Goater đã đánh bại thủ thành Sander Westerveld.. Steve Yates đã gỡ lại một bàn cho Tranmere sau giờ nghỉ giải lao, nhưng ở phút thứ 52, Steven Gerrard đã đánh đầu ghi bàn từ một quả tạt để khôi phục lại cách biệt hai bàn cho Liverpool. Một sai lầm của Robbie Fowler đã tạo điều kiện để cầu thủ vào sân thay người Wayne Allison ghi bàn, nhưng sau đó tiền đạo này đã chuộc lỗi khi thực hiện thành công quả phạt đền ở phút thứ 81.

Trước trận đấu

Địa điểm thi đấu

Vào tháng 10 năm 2000, Sân vận động Wembley, địa điểm thường xuyên diễn ra trận chung kết, đã đóng cửa để chuẩn bị cho quá trình nâng cấp lớn. Sau khi cân nhắc các địa điểm thay thế như Twickenham, Murrayfield và Villa Park, vào tháng 1 năm 2001 FA đã công bố ba trận chung kết tiếp theo sẽ được tổ chức tại Sân vận động Thiên niên kỷ tại Cardiff. Bởi vậy, đây là lần đầu tiên trận chung kết cúp FA được tổ chức bên ngoài nước Anh. Một đường pitch mới đã được xây dựng lại vào tháng 5 và cảnh sát đã nỗ lực giảm bớt gánh nặng giao thông ở tuyến đường M4 bằng cách mở thêm ba lối rẽ so với thời điểm diễn ra trận chung kết Cúp Liên đoàn.

Các đội vào chung kết được phân bổ khoảng 52.000 vé, ước tính tăng khoảng 10% so với các trận chung kết diễn ra tại Wembley trước đó. Giá vé cho trận chung kết lên đến 70 bảng Anh, Hạng vé rẻ nhất có giá 20 bảng Anh; các hạng vé còn lại có giá 40 và 55 bảng Anh. Bên kia chiến tuyến, Liverpool đã có lần thứ 12 lọt vào trận chung kết Cúp FA. Đội bóng này đã có năm lần vô địch vào các năm 1965, 1974, 1986, 1989, 1992 và cũng có sáu lần thất bại trong trận chung kết, gần nhất là trước Manchester United vào năm 1996. Arsenal và Liverpool trước đó đã gặp nhau 13 lần tại Cúp FA, bao gồm bốn trận đá lại. Arsenal nhỉnh hơn một chút về kết quả đối đầu khi giành chiến thắng năm trận, so với bốn lần của Liverpool. Bàn thắng của Brian Talbot tại Highfield Road đã mang về chiến thắng 1–0 cho Arsenal. Gérard Houllier, huấn luyện viên của Liverpool, có được những thành công ở các giải đấu cúp trong mùa giải 2000–01; dưới sự dẫn dắt của ông, Liverpool đã kết thúc sáu năm trắng tay bằng việc giành Cúp Liên đoàn, và cũng trong các tháng đầu năm năm 2001, họ đã đánh bại Roma, Porto và Barcelona để lọt vào trận chung kết Cúp UEFA 2001. Houllier tỏ ra thờ ơ khi đội bóng của ông bị đánh giá thấp hơn trong trận chung kết Cúp FA, và trả lời với các phóng viên, "Chúng tôi có kỷ luật trong đội bóng cũng như trong công việc. Chúng tôi khao khát để đạt được điều gì đó với tư cách một câu lạc bộ". Ông đã xác nhận trong cuộc họp báo trước trận đấu rằng Heskey sẽ ra sân trong trận chung kết, mặc dù vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc ai sẽ đá cặp với tiền đạo người Anh.

Huấn luyện viên Arsène Wenger của Arsenal thừa nhận đội của ông đã không có được thành tích tốt trong suốt mùa giải, nhưng coi những lời chỉ trích về việc không thể thách thức Manchester United trong cuộc đua vô địch ở Ngoại hạng Anh và việc không thể tiến sâu hơn ở UEFA Champions League là "lời động viên đối với câu lạc bộ". Ông ủng hộ việc chuyển các trận đấu Cúp FA vào giữa tuần để tránh tình trạng lịch thi đấu bị quá tải, vì cách bố trí lịch thi đấu ở thời điểm đó vô cùng khắc nghiệt đối với các đội bóng lớn: "Ở Anh, một đội tham dự Cúp FA luôn gặp vấn đề ở giải vô địch quốc gia, đặc biệt là nếu họ đồng thời cũng thi đấu ở Champions League. Khi đó sẽ phải chấp nhận đánh đổi nhiều trận đấu và tôi buộc phải hy sinh một vài điểm số ở giải Ngoại hạng để tập trung cho Cúp FA". Đây là lần đầu tiên hai huấn luyện viên của hai đội tham dự trận chung kết sinh ra bên ngoài Quần đảo Anh và người ta dự đoán trận chung kết sẽ có lượng khán giả từ nước ngoài đông đảo vì có sự góp mặt của một số cầu thủ quốc tế.

Diễn biến

Tổng thuật trận đấu

Cả hai câu lạc bộ đều ra sân với đội hình theo sơ đồ 4–4–2 truyền thống: hàng phòng ngự bốn người (gồm hai trung vệ và hậu vệ biên trái và phải), bốn tiền vệ (hai ở trung tâm, và một ở mỗi cánh) và hai tiền đạo trung tâm. Wenger sử dụng bộ đôi Gilles Grimandi với Vieira ở hàng tiền vệ và Wiltord đá cặp trên hàng công với Henry, để Bergkamp ngồi dự bị. Ashley Cole chơi ở hàng phòng ngự, thay thế cho Sylvinho, người không góp mặt trong đội hình thi đấu. Đối với Liverpool, Houllier đã điền tên Owen vào đội hình xuất phát và lựa chọn bộ đôi Šmicer và Murphy thi đấu ở hàng tiền vệ. Gary McAllister, Patrik Berger và Fowler ngồi dự bị.

Arsenal thi đấu với bộ trang phục sân nhà của họ là áo đỏ và quần đùi trắng đã giao bóng để bắt đầu trận đấu và ngay lập tức giành được một quả phạt góc, nhưng đã bị Westerveld hóa giải thành công. Các đoạn phát lại trên truyền hình sau đó cho thấy bóng chạm vào cánh tay của Henchoz trước khi đi chệch khung thành; mặc dù Henry đã đòi một quả phạt đền, nhưng bị từ chối vì cả trọng tài và trợ lý của ông đều bỏ qua pha bóng này.

Vào đầu hiệp 2, Liverpool là đội giao bóng và có được một quả đá phạt ở phút thứ 48; đường chuyền của Murphy đã tìm đến Heskey, cầu thủ này sau đó đã đánh đầu buộc David Seaman phải cứu thua. Arsenal đã có khoảng thời gian chơi tốt nhất trong trận đấu này ngay sau đó, nhưng đã không tận dụng được các tình huống cố định mà họ tạo ra.

Vào phút thứ 72, Arsenal đã có bàn mở tỷ số. Pha phá bóng không tốt của Westerveld đã đưa bóng đến chân Grimandi, và cầu thủ này đã chuyền bóng cho Pires. Ljungberg sau đó đã nhận bóng và vượt qua thủ môn để ghi bàn, khiến Wenger vô cùng vui mừng. Tuy nhiên, ông vẫn coi các tình huống cố định là cơ hội để ghi bàn và nhận thấy bàn gỡ hòa là bước ngoặt khiến diễn biến trận chung kết trở nên có lợi với đội nhà: "Đột nhiên sự tự tin đã giảm xuống bên phía đối thủ. Họ bị ảnh hưởng, trở nên hơi bất ổn, và bạn tiếp tục thi triển". Owen, cầu thủ xuất sắc nhất trận, cho biết anh đã đáp trả những lời chỉ trích của mình bằng cách ghi bàn bằng chân trái: "Thật tuyệt khi chứng minh rằng mọi người đã sai khi họ nói rằng bạn không thuận chân trái. Tôi được cho là người đánh đầu tệ nhất và là cầu thủ có cái chân trái không tốt ở giải đấu, và làm sao một cầu thủ Anh có thể chơi khi họ không thuận chân trái... Điều đó cho thấy rằng tôi đã và đang tiến bộ". phải|Màn trình diễn của Thierry Henry nhận được nhiều đánh giá trái chiều từ báo chí Anh. Wenger than thở về việc Arsenal không thể kiểm soát bóng, ông nói rằng: "Điều đó đã xảy ra trong suốt mùa giải. Chúng tôi không thể giải quyết được". Ông chỉ trích trọng tài vì không rút thẻ đỏ đuổi Henchoz khỏi sân, đặc biệt là khi trọng tài biên Kevin Pike nói với ông rằng hậu vệ của Liverpool đã phạm lỗi. Khi nhìn lại mùa giải, Wenger không cho rằng đó là một thất bại – "Không dễ để lọt vào tứ kết Champions League, trận chung kết FA Cup và kết thúc trong top ba của Giải Ngoại hạng Anh trong cùng một mùa giải", nhưng thừa nhận rằng ông cần phải bổ sung thêm các cầu thủ để tăng cường sức mạnh cho đội hình. Henry kêu gọi sự thay máu ở hàng tiền đạo của Arsenal và cảm thấy đội bóng sẽ được hưởng lợi từ một "sát thủ vòng cấm", một cầu thủ luôn ở trong và xung quanh vòng cấm địa để có thể ghi bàn. "Khi tôi di chuyển rộng và tung những quả tạt, thường không có ai ở đó để đưa bóng vào lưới. Owen là người hùng vì anh ấy luôn ở đúng vị trí. Chúng tôi cần một cầu thủ ghi bàn như vậy", Henry kết luận. Phóng viên David Lacey của tờ The Guardian cho rằng "một Owen của Pháp'98 đã tái sinh ở Cardiff", trong khi Hugh McIlvanney của tờ The Sunday Times gọi Owen là "bậc thầy đao phủ của bóng đá Anh". McIlvanney nhận định trong suốt 90 phút, đội Arsenal "không may mắn thua cuộc", đồng thời ca ngợi màn trình diễn của Vieira ở hàng tiền vệ. Bản tường thuật trận đấu của James Lawton trên tờ The Independent không có cùng những cảm xúc như vậy; mặc dù khi khen ngợi màn trình diễn của Henry, sự do dự của cầu thủ này khi so sánh với Owen đã chứng minh rằng "khoảnh khắc, không phải phong cách, là tất cả" trong bóng đá. Ron Atkinson, viết trong chuyên mục "Chiến thuật" cho The Guardian chia sẻ rằng bàn thắng quyết định của Liverpool đến do sự nôn nóng tấn công của Arsenal đã để lại khoảng trống ở hàng phòng ngự.

Trận chung kết được phát sóng trực tiếp tại Vương quốc Anh bởi cả ITV và Sky Sports, trong đó ITV với luồng phát sóng miễn phí và Sky Sports 2 đối với hình thức truyền hình trả tiền. ITV nắm giữ phần lớn lượng người xem, với lượng khán giả cao nhất là 7,8 triệu người. Bốn ngày sau trận chung kết cúp FA, Liverpool đã đánh bại Alavés trong một trận chung kết khác với tỷ số 5–4, để giành Cúp UEFA và hoàn thành cú ăn ba với ba chức vô địch tại các giải đấu cúp, tuy nhiên cú ăn ba này bị mỉa mai "cú ăn ba của chuột Mickey", ám chỉ việc không có danh hiệu lớn. Chiến thắng trước Charlton Athletic vào ngày 20 tháng 5 năm 2001 giúp Liverpool cán đích thứ ba tại Premier League qua đó có một suất tham dự UEFA Champions League 2001–02. Arsenal kết thúc mùa giải với vị trí á quân Ngoại hạng Anh sau trận hòa với Newcastle United.

Trong cuốn tự truyện của mình được phát hành vài năm sau đó, Gerrard đã chia sẻ Liverpool đã giành chiến thắng may mắn, nhưng đã chỉ trích phản ứng có phần "cay cú" của Arsenal: "Wenger và Ljungberg liên tục phàn nàn về những pha bóng chạm tay. Hãy thực tế đi các chàng trai. Đó là bóng đá. Hãy trưởng thành lên". Tuy nhiên, Gerrard dành lời khen ngợi đặc biệt cho đối thủ Vieira, với phát biểu vài ngày sau trận đấu: "Nhiệm vụ của tôi là cố gắng đối phó với Vieira, nhưng anh ấy chắc chắn đã chiến thắng tôi trong ngày hôm đó. Vieira là một cầu thủ tuyệt vời. Anh ấy rất khỏe mạnh và cầm nhịp trận đấu. Có rất nhiều điều bạn có thể học được chỉ bằng việc nhìn cách anh ấy chơi bóng". Đánh giá về sự nghiệp của mình trong một chuyên mục cho tờ Telegraph, Owen đã chia sẻ rằng việc giành được chức vô địch Cúp FA là "...ngày tuyệt vời nhất trong sự nghiệp của tôi, trận đấu để lại nhiều ký ức trong tôi hơn bất kỳ trận đấu nào khác và tôi nghĩ đó là trải nghiệm phấn khởi nhất mà mình có được khi chơi bóng".