Chùa Tam Bửu hay chùa Tam Bảo, được xem như là Tổ đình của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa (gọi tắt là "Hiếu Nghĩa"). Đây là một tự viện danh tiếng và là một di tích lịch sử cấp quốc gia tại An Giang, Việt Nam.
Vị trí, nguồn gốc
Chùa Tam Bửu tọa lạc tại thị trấn Ba Chúc, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang, cách núi Tượng khoảng 200 mét. Chùa do Ngô Lợi, một người dân yêu nước trong phong trào Cần Vương, và là Giáo chủ đạo Hiếu Nghĩa, đã cùng với tín đồ xây dựng vào ngày 26 tháng 6 năm 1882.
Theo Địa chí An Giang, Ngô Lợi khai sáng đạo từ năm 1867 tại Ba Chúc. Như vậy, trước khi có chùa vào năm 1882, nơi đây có thể chỉ là một trại ruộng hoặc là một am tu hành đơn sơ bằng cây lá.
Cho đến khi cuộc khởi nghĩa của Ngô Lợi cùng với Lê Văn Ong và Võ Văn Khả, nổ ra ở Cai Lậy (Mỹ Tho), vào những năm 1877-1879 bị thất bại. Bị thực dân Pháp truy nã gắt gao, ông mới dẫn tín đồ và nghĩa quân rút hẳn về thôn An Định , lập chùa, chờ đợi một thời cơ khác.
Để có được diện mạo như ngày nay, chùa phải trùng tu nhiều lần bởi bị quân Pháp đến đốt phá.
Đạo nạn, thảm sát
Hài cốt tại Nhà Mồ Ba Chúc.
Chỉ tính trong 12 năm (1876-1888), quân Pháp đã đến thôn An Định đốt phá chùa chiền, nhà cửa; bắt người tra tấn, tù đày cả thảy bảy lần. Tín đồ đạo Hiếu Nghĩa gọi đó là Đạo nạn.
Và vào ngày 13 tháng 4 năm 1978 (ngày rằm tháng 3 âm lịch), quân Pol Pot từ bên kia biên giới (Campuchia), nã pháo rơi trúng hậu liêu chùa Tam Bửu, giết chết 40 người, bị thương 20 người và làm sụp đổ một mảng tường.
Vài ngày sau, lúc 3 giờ chiều ngày 20 tháng 4, quân Pol Pot vượt biên, tràn nhanh vào chùa bắt hơn 800 người đủ mọi lứa tuổi, tịch thu hết vàng bạc, đồ vật có giá trị. Những ai thuộc phái nữ, bị buộc đi về hướng kênh Năm Xã, phái nam bị áp giải về hướng Cầu Sắt-Vĩnh Thông và giồng Ông Tướng. Trong số ấy, có bốn người vì già yếu, bệnh tật, đi không nổi liền bị bắn chết. Tám trăm người bị dẫn đi hôm ấy, bị đánh đập, bị hãm hiếp và rồi bị giết chết bỏ thây ngoài đồng, chỉ có hai người còn sống sót trở về.
Theo Bia Căm thù Ba Chúc, số người bị thảm sát là 3.157 người dân thường. Một số bị giết ở các chùa như vừa kể, một số bị giết ở nhiều nơi khác. Hiện nay Nhà Mồ Ba Chúc trưng bày 1.159 bộ hài cốt, số còn lại đã được thân nhân đem chôn, hoặc nằm lại trong những hang sâu trên núi Tượng...
Cổ vật
Long Đình tại chùa Tam Bửu
Sau khi dựng xong chùa Tam Bửu, Ngô Lợi cho người lên Núi Dài (Ngọa Long Sơn) đốn cây cam đàn, một loại danh mộc, đem về đóng một ngôi thờ, đó là Long Đình (hay Long Vị) do ông vẽ kiểu và cho kích thước (chiều cao khoảng 3m, bề ngang mỗi cạnh khoảng 2m và 1,5m).
Ngô Lợi rất coi trọng ngôi thờ này, như ông kính thờ một bề trên nào đó đang vắng mặt, mà tín đồ gọi là Đức Phật Vương.
Ngày 21 tháng 4 năm Ất Dậu (1885), quân Pháp cùng cộng sự Trần Bá Lộc, đánh chiếm Núi Tượng lấy đi nhiều tài sản quý của đạo, trong đó có ngôi Long Đình, cho đem về Viện Bảo tàng Sài Gòn. Mãi đến 11 tháng 5 năm 1971, bảo vật trên mới được chính quyền Việt Nam Cộng hòa trao trả lại.
Vì không biết Long Đình còn hay đã bị Pháp phá hủy, Ban quản tự Tổ đình nhờ người đóng một ngôi Long Đình khác, tuy không giống hẳn và khéo bằng. Ngôi Long Đình mới này giờ đây được tín đồ gọi là Khánh Tổ vì được dùng để thờ Đức Bổn Sư, tức Ngô Lợi.
Thơ
Cổ vật bằng đồng cùng con dấu gỗ được tạo tác vào cuối [[thế kỷ 19, trước đây được thờ ở chùa Tam Bửu; nay đang được trưng bày trong Bảo tàng An Giang.]]
Tháng 11 năm 1888, bị nội phản, Pháp bắt được vua Hàm Nghi. Tương truyền, có vài cận thần chạy thoát, nghe tiếng Ngô Lợi, nên tìm đến chùa Tam Bửu gặp ông. Không gặp, nhưng biết phong trào Cần Vương nơi đây đã bị đàn áp, bị suy yếu nên họ ra về, sau khi để lại mấy câu thơ:
Di tích
Vào ngày 10 tháng 7 năm 1980, chùa Tam Bửu, chùa Phi Lai, Nhà Mồ, là ba điểm tiêu biểu nằm trong Khu chứng tích tội ác diệt chủng Pôn Pốt tại Ba Chúc, được ngành chức năng công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia.
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**Chùa Tam Bửu** hay **chùa Tam Bảo**, được xem như là Tổ đình của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa (gọi tắt là "Hiếu Nghĩa"). Đây là một tự viện danh tiếng và là một di
**Chùa Tam Bảo** có thể là: * Chùa Tam Bảo (Đà Nẵng) ở số 323 Phan Chu Trinh, quận Hải Châu, Đà Nẵng, tổ đình đầu tiên của Phật giáo nguyên thủy của miền Trung.
nhỏ|phải|Một góc sân chùa Thiên Bửu **Chùa Thiên Bửu (thượng)** là một ngôi chùa cổ tọa lạc tại thôn Điềm Tịnh, xã Ninh Phụng, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa. Chùa do Hòa thượng
Chánh điện|nhỏ|phải|304x304px **Chùa Thiên Bửu** (hạ) còn gọi là tổ đình Sắc tứ Thiên Bửu hay chùa Tổ, chùa Kỳ là một ngôi chùa cổ, tọa lạc tại thôn Bình Thành, xã Ninh Bình, thị
**Chùa Phi Lai** là một tự viện danh tiếng của đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa và là một di tích _lịch sử cấp quốc gia_ tại An Giang, Việt Nam. ## Vị trí, nguồn gốc,
thế=Chánh điện chùa Minh Thành|nhỏ|347x347px|Chánh điện chùa Minh Thành có thể mường tượng tới mái Khuê Văn Các, góc đao chùa Tây Phương, đỡ mái hiên chùa Keo, ngói Âm Dương truyền thống. **Chùa Minh
**Chùa Bổ Đà**, còn được gọi là **chùa Bổ**, **chùa Tam Giáo**, còn có tên chữ là **Tứ Ân tự** (四恩寺) là một ngôi chùa toạ lạc trên ngọn núi Phượng Hoàng (Bổ Đà sơn),
nhỏ|phải|Chính điện chùa Vạn Đức **Chùa Vạn Đức** hiện tọa lạc tại số 502 trên đường Tô Ngọc Vân, thuộc khu phố 5, phường Tam Phú, thành phố Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh,
**Chùa Từ Đàm** là một ngôi chùa cổ danh tiếng ở Huế, chùa hiện tọa lạc tại số 1 đường Sư Liễu Quán, thuộc phường Trường An, quận Thuận Hóa, thành phố Huế, Việt Nam.
**Chùa Láng**, hay còn gọi là **Chiêu Thiền tự** (Chữ Hán: 昭禪寺), là một ngôi chùa ở làng Láng, phường Láng, Hà Nội. Tên chùa có ý nghĩa rằng: "Vì có điều tốt rõ rệt
**Chùa Ngọc Hoàng** là tên thường gọi của **Điện Ngọc Hoàng**, tên chữ là **Phước Hải Tự** (người Pháp thì gọi là **chùa Đa Kao**); hiện tọa lạc tại số 73 đường Mai Thị Lựu,
phải|Chùa Vạn Linh **Chùa Vạn Linh** tọa lạc ở độ cao 535 m (so với mặt nước biển) trên núi Cấm, dưới chân Vồ Bồ Hông (cao trên 700 m), bên hồ Thủy Liêm (có
**Bưu điện Hà Nội** (hay còn gọi là **Bưu điện Bờ Hồ**;) là một công trình nằm đối diện với hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội, gồm ba tòa nhà bưu điện tọa lạc tại các
**Bửu Sơn Kỳ Hương** là một giáo phái có ảnh hưởng lớn đến lịch sử và chính trị tại Nam Kỳ (Việt Nam) từ giữa thế kỷ 19. Toàn cảnh chùa Thới Sơn ([[Tịnh Biên)]]
**Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông** (_Posts and Telecommunications Institute of Technology_) là một tổ chức Nghiên cứu - Giáo dục Đào tạo với thế mạnh về Nghiên cứu và đào tạo Đại
nhỏ|Chùa Bửu Hưng (Lai Vung, Đồng Tháp) **Chùa Bửu Hưng** (tục gọi là **chùa Cả Cát**) tọa lạc tại xã Long Thắng, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp, Việt Nam. Đây là một ngôi chùa
**Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp** (1 tháng 1 năm 1897 – 12 tháng 3 năm 1946), thường được gọi là **Cha Diệp**, là một linh mục Công giáo người Việt Nam. Trong tiến trình tôn
**_Tam quốc chí_** (giản thể: 三国志; phồn thể: 三國志; Wade-Giles: _Sanguo Chih_; bính âm: _Sānguó Zhì_), là một sử liệu chính thức và có căn cứ về thời đại Tam Quốc của Trung Quốc từ
Chùa Tây An núi Sam **Chùa Tây An** còn được gọi là **Chùa Tây An Núi Sam**, là một ngôi chùa Phật giáo tọa lạc tại ngã ba, dưới chân núi núi Sam (nay thuộc
**Liên minh Bưu chính Quốc tế** hay **Liên hiệp Bưu chính Quốc tế** (tiếng Anh: _Universal Postal Union_ hay viết tắt **UPU**, tiếng Pháp: _Union postale universelle_) là một Tổ chức Quốc tế điều hợp
**Chùa Bửu Phong** là một ngôi chùa cổ tọa lạc trên núi Bình Điện tại phường Bửu Long, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, Việt Nam. Chùa được xây dựng vào thế kỷ 17
**Chùa Đại Giác** (大覺寺) còn gọi là **Đại Giác cổ tự**, **chùa Phật lớn** hay **chùa Tượng**; xưa thuộc thôn Bình Hoành, xã Hiệp Hòa, tổng Trấn Biên; nay là khu phố Nhị Hòa, phường
Tiểu thuyết "Tam quốc diễn nghĩa" về cơ bản dựa trên chính sử "Tam quốc chí" tiểu thuyết hóa. Các học giả đều thống nhất nhận định rằng "Tam quốc diễn nghĩa" sử dụng thủ
**Bưu điện trung tâm** ở Bydgoszcz là một tổ hợp các tòa nhà bưu điện lịch sử, thuộc sở hữu của Văn phòng dịch vụ Bưu điện Ba Lan tại Bydgoszcz. Các tòa nhà đã
**Chùa Thới Sơn** tọa lạc tại khu vực núi Két, thuộc phường Thới Sơn, thị xã Tịnh Biên, An Giang, Việt Nam. Đây là một ngôi chùa thờ Tam bảo của đạo Bửu Sơn Kỳ
phải|nhỏ|Tháp chính chùa Bửu Long **Chùa Bửu Long**, tên chính thức là **Thiền viện Tổ đình Bửu Long**, là một ngôi chùa tọa lạc trên một ngọn đồi bên sông Đồng Nai tại địa chỉ
**Chùa Tây Tạng** (西藏寺) là một ngôi chùa Việt Nam, hiện tọa lạc tại 46B Thích Quảng Đức, phường Chánh Nghĩa, thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Ngôi chùa này thuộc hệ phái
Nằm yên bình dưới chân núi Bình San, Chùa Phù Dung (hay còn gọi là Phù Dung cổ tự) như một đóa sen trầm mặc giữa lòng Hà Tiên. Không chỉ là ngôi chùa mang
**Chùa Vĩnh Tràng** tọa lạc trên đường Nguyễn Trung Trực, ấp Mỹ An, xã Mỹ Phong, thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, Việt Nam. ## Lịch sử Đầu thế kỷ 19, chùa được ông
**Chùa Phù Dung** hiện nay tọa lạc tại chân núi Bình San, phường Bình San, thành phố Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang, Việt Nam. Địa điểm hành hương & du lịch này hấp dẫn du
nhỏ|trái|Chánh điện chùa Linh Sơn **Chùa Linh Sơn** hay còn gọi là **Tổ đình Linh Sơn**, **Tổ Đình Linh Sơn Vạn Giã** thuộc thôn Hiền Lương, xã Vạn Lương, huyện Vạn Ninh (thị trấn Vạn
**Chùa Phật Bảo** (tên gọi là Buddharatanaràma) là một trong 22 ngôi chùa hệ Phái Phật giáo Nguyên thủy trong Thành phố Hồ Chí Minh. Từ thập niên 1930 PGNT Việt Nam (Theraveda) được các
**Tam Điệp** là một thành phố cũ thuộc tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Thành phố Tam Điệp là một địa danh cổ, nằm bên dãy núi Tam Điệp hùng vĩ, nơi có nhiều di chỉ
**Trung tâm Thương mại Thế giới** (tiếng Anh: _World Trade Center_, viết tắt **WTC**; cũng được gọi **Tòa tháp đôi**) là tên gọi ban đầu cho cả tổ hợp bảy tòa nhà trước đây nằm
**Chùa Hà** (Chữ Hán: 河寺) có tên chữ là **Thánh Đức tự** (Chữ Hán: 聖德寺), cùng với **Đình Bối Hà**, lập thành cụm di tích Đình - Chùa Hà nằm trên một mảnh đất, trước
**Mạnh Khang** (chữ Hán: 孟康, ? – ?), tên tự là **Công Hưu**, người An Bình , là quan viên, học giả nhà Tào Ngụy thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Trước tác
**Vụ đánh bom Trung tâm Thương mại Thế giới năm 1993** xảy ra vào ngày 26 tháng 2 năm 1993, một xe tải chở đầy bom đậu dưới Tháp Bắc của Trung tâm Thương mại
My Little Pony - Hành Trình Tới Xứ Sở Equestria Twilight thân yêu Anh chị đã nhận được rất nhiều lời mời nhiệt tình đến thăm tất cả các thị trấn thuộc xứ sở Equestria,
My Little Pony - Hành Trình Tới Xứ Sở Equestria Twilight thân yêu Anh chị đã nhận được rất nhiều lời mời nhiệt tình đến thăm tất cả các thị trấn thuộc xứ sở Equestria,
**Tam Quốc** (giai đoạn 220–280, theo nghĩa rộng từ 184/190/208–280) là một thời kỳ phân liệt trong lịch sử Trung Quốc khi ba quốc gia Tào Ngụy, Thục Hán, và Đông Ngô cùng tồn tại,
**Chùa Phổ Minh** (Phổ Minh tự 普明寺) hay **chùa Tháp** là một ngôi chùa ở thôn Tức Mạc, phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình. Năm 2012, di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật
nhỏ|phải|Quang cảnh Phủ chúa Trịnh do Samuel Baron vẽ năm 1685. **Phủ chúa Trịnh** (chữ Hán: 鄭王府 / **Trịnh vương phủ**) - vốn có danh xưng chính thức là **Chính phủ** (chữ Hán: 政府) hoặc
**Chùa Nam Nhã** (tên chữ Hán: 南雅佛堂 – **Nam Nhã Phật Đường**), tọa lạc ở số 612, đường Cách mạng tháng tám, thuộc phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ, Việt
nhỏ|Cảnh chùa Thiên Ấn nhỏ|Đức Quán Thế Âm Bồ Tát nhỏ|Ảo mờ Thiên Ấn **Chùa Thiên Ấn** là một ngôi chùa tọa lạc trên đỉnh núi Thiên Ấn cao, đỉnh bằng phẳng, được xây dựng
**Chiến tranh tâm lý** hay **tâm lý chiến** là hệ thống (tổng thể) các phương thức, các thủ đoạn,hoạt động loại bỏ trạng thái chính trị - tinh thần và tổ chức, lực lượng vũ
**Phật học viện Huệ Nghiêm** hay **chùa Huệ Nghiêm** tọa lạc tại 220/110/1 đường Đỗ Năng Tế, khu phố 2, phường An Lạc A, quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh. Chùa là nơi
**Chùa Long Thiền** là một ngôi chùa cổ tọa lạc bên sông Đồng Nai tại phường Bửu Hòa, thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, Việt Nam (xưa thuộc thôn Bình Long, huyện Phước Long,
phải|nhỏ|Chùa Long Sơn tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa **Chùa Long Sơn** (hay **Chùa Phật Trắng**) trước có tên là **Đằng Long Tự**, tọa lạc dưới chân đồi Trại Thủy, tại số 22
Trung tâm Hội nghị Quốc gia Việt Nam Sảnh chính TTHNQG **Trung tâm Hội nghị Quốc gia Việt Nam** nằm tại đường Phạm Hùng, phường Từ Liêm, thành phố Hà Nội và được coi là
**Chùa Kim Chương** (**Kim Chương Tự**), còn có tên là **Phổ Quang Thiên Sơn Tự**, **Thiên Trường Tự**, **Sắc Tứ Phổ Quang Thiên Sơn Tự**, là một ngôi "quốc tự" , tọa lạc trên phần