✨Bão Iota

Bão Iota

Bão Iota là cơn bão Đại Tây Dương mới nhất được biết từng đạt cường độ cấp 4 và đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các khu vực ở Trung Mỹ đã bị tàn phá bởi cơn bão Eta chỉ hai tuần trước đó. Là cơn bão nhiệt đới thứ 31, tên bão thứ 30, bão lớn thứ 13, và cơn bão lớn thứ 6 trong mùa bão kỷ lục Đại Tây Dương 2020, Iota có nguồn gốc là một làn sóng nhiệt đới di chuyển vào phía đông biển Caribe vào ngày 10. Trong vài ngày tới, làn sóng này hội tụ hoàn thiện và đến 13 tháng 11, nó đã phát triển thành áp thấp nhiệt đới ở phía bắc Colombia. Áp thấp nhiệt đới mạnh lên thành bão nhiệt đới Iota 6 giờ sau đó. Ban đầu cơn bão bị ảnh hưởng bởi một số gió đứt, nhưng việc di chuyển tâm bão và gió đứt giảm thiểu đã cho phép Iota nhanh chóng mạnh lên thành bão vào ngày 15 tháng 11, sau đó nó trải qua quá trình tăng cường, trở thành một cơn bão cấp 5 vào ngày hôm sau. Điều này khiến năm 2020 trở thành mùa thứ năm liên tiếp kể từ năm 2016 có ít nhất một cơn bão cấp 5. Sau khi suy yếu đôi chút, bão Iota đã đổ bộ vào đông bắc Nicaragua như một cơn bão cấp 4, trở thành cơn bão mạnh nhất đổ bộ Nicaragua vào tháng 11 trong lịch sử được ghi nhận. Iota sau đó nhanh chóng suy yếu khi di chuyển vào đất liền, trước khi tan rã vào ngày 18 tháng 11.

Làn sóng tiền thân của Iota đã tạo ra lũ quét ở hầu hết các hòn đảo trong biển Caribe. Cảnh báo bão và báo động xoáy thuận nhiệt đới được ban hành lần đầu tiên vào ngày 14 tháng 11 ở Colombia, Nicaragua và Honduras, trong đó hai quốc gia sau vẫn đang phục hồi từ thiệt hại do ảnh hưởng của bão Eta chỉ hai tuần trước. Mưa lớn kết hợp với một đợt sóng nhiệt đới và Iota đã mang lượng mưa lớn đến các vùng của Colombia gây ra lũ quét và lở đất. Mưa cực lớn đã đổ xuống phần lớn Nicaragua gây ra lũ quét trên diện rộng do triều cường của bão gây ra. Lở bùn gây ra thiệt hại vật chất và làm thiệt mạng nhiều người. Ít nhất 61 người thiệt mạng do Iota, bao gồm ít nhất 28 người ở Nicaragua và 16 người ở Honduras, cùng các quốc gia khác. Có tới 41 người hiện đang mất tích.

Các kế hoạch cho nỗ lực cứu trợ ngay sau đó được tiến hành, bao gồm việc dựng lều, mở bệnh viện tạm thời, cung cấp thực phẩm và nước cho những người bị ảnh hưởng do bão. Mất điện do bão gây ra trong nhiều ngày đã được khôi phục. Cây cối đổ rạp và lối đi bị chặn đã cản trở việc cứu hộ khiến việc cứu hộ chậm lại. Các khoản quyên góp trị giá hàng triệu USD đã được trao cho các nước bị ảnh hưởng. Ước tính có khoảng 5,2 triệu người bị ảnh hưởng bởi cơn bão.

Lịch sử khí tượng

Vào lúc 18:00 UTC vào ngày 8 tháng 11, Trung tâm Bão Quốc gia (NHC) bắt đầu theo dõi khu vực miền trung Caribê khi một đợt sóng nhiệt đới được dự báo là sẽ di chuyển vào khu vực này và có khả năng phát triển thành một vùng áp thấp. Sau đó, làn sóng đã tiến vào Đông Caribe vào lúc 06:00 UTC vào 10 tháng 11 và di chuyển về phía Tây sang một môi trường thuận lợi hơn để phát triển. Cuối ngày 11 tháng 11, làn sóng bắt đầu hoàn thiện hội tụ và đến 15:00 UTC vào 13 tháng 11, nó đã phát triển thành Áp thấp nhiệt đới thứ 31 ở miền nam Caribe, đánh dấu kể từ năm 2005 về việc nhiều áp thấp nhiệt đới nhất được ghi nhận trong một mùa. Sáu giờ sau, hệ thống này mạnh lên thành Bão nhiệt đới Iota. Sau khi bị ảnh hưởng bởi gió đứt và không khí khô, Iota bắt đầu mạnh lên nhanh chóng trên vùng nước ấm vào cuối ngày 14 tháng 11 khi đối lưu bắt đầu quấn quanh tâm bão. Lúc 06:00 UTC vào 15 tháng 11, Iota đạt đến trạng thái cuồng phong, trước khi tăng cường lên trạng thái bão cấp 2 lúc 00:00 UTC vào 16 tháng 11.

Đến 06:00 UTC vào 16 tháng 11, những người săn bão phát hiện ra rằng Iota đã trở thành một cơn bão lớn cấp 3, đánh dấu lần đầu tiên có hai cơn bão lớn được ghi nhận trong tháng 11. Họ cũng phát hiện thấy sét dữ dội trong màn hình theo dõi phía tây nam của Iota cùng với mưa đá, điều cực kỳ hiếm khi xảy ra do nhiệt độ ấm áp của những cơn bão đó. Chỉ 40 phút sau, lúc 06:40 UTC, Iota đã đạt đến cường độ bão cấp 4. Lúc 15h00 UTC, Iota tăng cường hơn nữa và trở thành bão cấp 5 đầu tiên của mùa bão đồng thời đạt cường độ cực đại với sức gió 160 mph (260 km/h) và áp suất trung tâm tối thiểu là 917 mb (27.08 inHg). Đây là ngày được ghi nhận mới nhất về cơn bão trở thành bão cấp 5 trên lưu vực Đại Tây Dương. Iota cũng là cơn bão Đại Tây Dương cấp 5 thứ hai trong tháng 11 được ghi nhận. Sau khi cường độ đạt đỉnh, áp suất của Iota dao động đôi chút trước khi nó suy yếu một chút xuống thành bão cấp 4 lúc 03:00 UTC vào ngày 17 tháng 11 khi cơn bão bắt đầu đổ bộ vào đất liền. Lúc 03:40 UTC, Iota đổ bộ dọc theo bờ biển đông bắc của Nicaragua, gần thị trấn Haulover, với sức gió ổn định 155 mph (250 km/h) và áp suất trung tâm là 920 mb (27,17 inHg). Vị trí đổ bộ của Iota là khoảng 15 dặm (25 km) về phía nam nơi bão Eta đổ bộ vào ngày 3 tháng 11 trước đó. Điều này cũng khiến Iota trở thành cơn bão mạnh nhất trong lịch sử được ghi nhận đổ bộ vào Nicaragua trong tháng 11.

Iota sau đó nhanh chóng suy yếu khi di chuyển qua địa hình miền núi ở Trung Mỹ, tụt xuống dưới mức trạng thái bão lớn lúc 09:00 UTC vào ngày 17 tháng 11 và dưới trạng thái bão lúc 18:00 UTC. Lõi bên trong của hệ thống suy yếu đã bị phá vỡ khi nó di chuyển qua Honduras, và Iota suy yếu thành áp thấp nhiệt đới vào ngày 18 tháng 11 lúc 09:00 UTC, khi nó di chuyển vào El Salvador. Sáu giờ sau khi hạ cấp này, trung tâm lưu thông cấp thấp của Iota tan rã và NHC đã đưa ra lời khuyến cáo cuối cùng về Iota.

Ứng phó bão

thumb|phải|Bão Iota mạnh lên nhanh chóng thành bão lớn.

Cảnh báo cơn bão nhiệt đới này lần đầu tiên được ban hành cho các đảo San Andrés và đảo Providencia của Colombia vào khoảng giữa trưa ngày 14 tháng 11. Ba giờ sau, một cảnh báo bão đã được ban hành cho Providencia, cũng như cảnh báo dọc theo bờ biển của chính phủ Nicaragua ở miền bắc nước này và chính phủ Honduras ở miền Đông nước này, với một cảnh báo đề phòng bão nhiệt đới cũng được ban hành cho Trung Honduras. Tất cả hoạt động theo dõi cuối cùng đã được nâng lên mức báo động, với một đồng hồ báo bão bổ sung cho San Andrés cũng như cảnh báo bão nhiệt đới cho trung nam Nicaragua. Phần còn lại của đường bờ biển Honduras, cũng như Quần đảo Bay, sau đó được đưa vào cảnh báo bão nhiệt đới vào ngày 16 tháng 11.

Nicaragua

Nicaragua vẫn còn quay cuồng với ảnh hưởng của cơn bão Eta hai tuần trước đó, nhiều khu vực vẫn đang bị ngập lụt. Các thị trấn xung quanh Puerto Cabezas đã bị tàn phá bởi Eta và các tan hoang rải rác khắp khu vực. Hiệp hội Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế nhấn mạnh nguy cơ ngập lụt trên diện rộng và lở đất do đất bị bão hòa hoàn toàn. Chính phủ Nicaragua đã mở 600 nơi trú ẩn và 63.000 người đã sơ tán trên toàn quốc. Một số cư dân lo sợ bị chết đói khi cư trú trong những nơi trú ẩn vì Eta đã phá hủy phần lớn mùa màng trong vùng.

Honduras

Khoảng 80.000 người đã được sơ tán khỏi các khu vực hiện đang bị lũ lụt.

El Salvador

Chính phủ El Salvador đã mở 1.000 nhà tạm lánh với sức chứa 30.000 người. Đến ngày 17/11, 700 người đã di dời khỏi nhà của họ. Một số trận lụt xảy ra ở bang Miranda.

Colombia

Đất liền

thumb|trái|Mưa của bão Iota ở [[Bogotá, thủ đô của Colombia]] Mưa lớn kèm theo sóng nhiệt đới và bão Iota nối tiếp đã gây ra thiệt hại trên diện rộng ở Colombia. Thiệt hại nặng nề nhất xảy ra tại khu vực Mohán của Dabeiba, nơi lở đất làm chết 3 người, 20 người bị thương và 8 người khác mất tích.

Ước tính khoảng 70% Cartagena bị lũ lụt do ảnh hưởng trực tiếp của bão Iota, ảnh hưởng ước tính 155.000 người. Nhiều ngôi nhà bị hư hại hoặc bị phá hủy do lũ lụt và lở đất.

Providencia và San Andrés

Vào ngày 15–16 tháng 11, Iota đi qua gần Quần đảo xa xôi San Andrés, Providencia và Santa Catalina như một cơn bão cấp 5. Đây là lần đầu tiên một cơn bão cấp 5 tấn công trực tiếp đất nước. Ước tính có khoảng 98–99 phần trăm các công trình kiến trúc trên đảo đã bị hư hại hoặc phá hủy, bao gồm cả các tòa nhà được xây dựng vào thế kỷ 15. Hai nơi trú ẩn được biết là đã bị mất mái che trước khi thông tin liên lạc bị mất.

Trên đảo San Andrés, những trận mưa xối xả và những đợt lũ lớn đã gây ra lụt trên diện rộng. Nước biển dâng lên đến 3 m. Gió mạnh đã bật gốc nhiều cây cối, một số cây đổ đè lên nhà và một số ngôi nhà bị tốc mái. Thông tin liên lạc với San Andrés tạm thời bị mất và khoảng 60 phần trăm hòn đảo bị mất điện. Ngập lụt đạt 15 cm tại Sân bay Quốc tế Gustavo Rojas Pinilla, ngăn cản việc sử dụng các đường băng.

Trung Mỹ

Nicaragua

thumb|phải|Bão Iota ngay trước khi đổ bộ vào phía nam [[Puerto Cabezas, Nicaragua]] Iota đã đổ bộ ở Nicaragua là một cơn bão cấp 4 gần thị trấn Haulover, ngay phía nam của Puerto Cabezas vào ngày 16, cách 15 dặm (25 km) về phía nam, nơi cơn bão Eta đã đổ bộ 13 ngày trước. Một đài phát thanh nghiệp dư từ Club de Radio-Experimentadores de Nicaragua (CREN) báo cáo sức gió 124 dặm/giờ (200 km/h) và các mái nhà bị hư hại, mặc dù không rõ đây là gió giật hay gió giật mạnh.

Tổng cộng 160.233 ngôi nhà bị mất điện ở Nicaragua và 47.638 gia đình bị mất dịch vụ cấp nước. Instituto Nicaragüense de Telecomunicaciones y Correos|es báo cáo 35 cộng đồng dân cư mất dịch vụ điện thoại.

Mưa xối xả trên mặt đất đã bão hòa dẫn đến lũ lụt và lở đất trên diện rộng. Ít nhất 21 người chết liên quan đến cơn bão trong khi 29 người khác mất tích.

Honduras

Bão Eta và bão Iota đã nối tiếp nhau đã giết chết khoảng 100 người Honduras và các nhà phân tích địa phương ước tính thiệt hại sẽ khiến đất nước thiệt hại hơn 10 tỷ đô la (8,5 tỷ euro).

Iota tạo ra lượng mưa lớn trên phần lớn lãnh thổ của Honduras, khiến một con sông ở Tocoa tràn nước. Các vụ lở đất và cây cối bị đổ cũng được báo cáo ở một số vùng của đất nước. La Ceiba, Honduras báo cáo một cơn gió mạnh 58 dặm/giờ (93 km/giờ). Ít nhất 16 người đã chết và một người khác mất tích do tác động từ Iota ở Honduras. Tính đến sáng ngày 18 tháng 11, COPECO báo cáo có 366.123 người bị ảnh hưởng trực tiếp bởi cơn bão.

Panama

Các quan chức ở Panama cho biết một người đã thiệt mạng ở Nole Duima thuộc khu vực Ngäbe-Buglé Comarca. Một người khác đã mất tích ở Soloy, cũng trong cùng khu vực.

Hậu quả

Colombia

Sau khi khôi phục được việc liên lạc với Providencia vào ngày 16 tháng 11, Tổng thống Duque cam kết cứu trợ ngay lập tức cho hòn đảo.

Nicaragua

Công ty điện lực của Enatrel đã cử hơn 100 nhân sự đến Bờ biển Caribe để khôi phục điện. Đến ngày 17/11, gần một nửa số dân mất điện đã được khôi phục. Quân đội Nicaragua đã cử 100 nhân viên cứu hộ đến một địa điểm bị lở đất gây thiệt hại. Cây đổ chắn ngang đường cản trở nỗ lực.

👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚

💫 Bão Iota

**Bão Iota** là cơn bão Đại Tây Dương mới nhất được biết từng đạt cường độ cấp 4 và đã gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các khu vực ở Trung Mỹ đã bị

💫 Mùa bão Đại Tây Dương 2020

**Mùa bão Đại Tây Dương 2020** là một sự kiện mà theo đó, các xoáy thuận nhiệt đới, cận nhiệt đới hình thành ở Đại Tây Dương, phía Bắc xích đạo trong năm 2020. Hằng

💫 Iota

**Iota** (chữ hoa Ι, chữ thường ι; tiếng Hy Lạp: Ιώτα [iɔ̌ ː ta) là chữ cái thứ chín của bảng chữ cái Hy Lạp. Trong hệ chữ số Hy Lạp, nó có giá trị

💫 💥[Mẫu thử nước hoa] Maison Margiela Replica - Cam kết chính hãng - Maison Du Parfum

❤️ Mùi hương có tác dụng gợi nhớ ❤️Trong thế giới Niche, мᴀιsoɴ мᴀʀԍιᴇʟᴀ мᴀʀтιɴ có lẽ là nhà làm nước hoa khơi gợi điều này tốt nhất với bộ sưu tập nước hoa –

💫 💥[Mẫu thử nước hoa] Maison Margiela Replica - Cam kết chính hãng - Maison Du Parfum

💫 Sheryl Crow

**Sheryl Suzanne Crow** (sinh ngày 11 tháng 2 năm 1962) là nữ ca sĩ kiêm nhạc sĩ sáng tác bài hát người Mỹ. Sau khi bị hãng đĩa từ chối phát hành album đầu tay

💫 Mamie Eisenhower

**Mamie Geneva Doud Eisenhower**(14/11/1896 - 1/11/1979) là phu nhân của Tổng thống Hoa Kỳ Dwight D. Eisenhower và Đệ Nhất Phu nhân Hoa Kỳ từ năm 1953 đến năm 1961. Mamie kết hôn với Dwight

💫 Dolly Parton

**Dolly Rebecca Parton ** (sinh ngày 19 tháng 1 năm 1946) là ca sĩ, nhạc sĩ nhạc đồng quê, diễn viên và nhà từ thiện người Mỹ. Bà là một trong những ca sĩ nhạc

💫 Joan Sutherland

Quý bà **Joan Alston Sutherland** (7 tháng 11 năm 1926-10 tháng 10 năm 2010 là một ca sĩ opera vĩ đại người Australia. Bà được xưng tụng là giọng nữ cao màu sắc vĩ đại

💫 Marin Alsop

**Marin Alsop** (sinh 1956) là một nghệ sĩ vĩ cầm và là nữ nhạc trưởng người Mỹ. Bà là giám đốc âm nhạc của Dàn nhạc Giao hưởng Baltimore và nhạc trưởng chính của dàn

💫 Anne-Sophie Mutter

**Anne-Sophie Mutter** (sinh ngày 29 tháng 6 năm 1963) là một trong những nữ nghệ sĩ vĩ cầm người Đức. Được dẫn dắt bởi nhạc trưởng nổi tiếng Herbert von Karajan vào thời gian đầu

💫 Marian Anderson

**Marian Anderson** (27 tháng 2 năm 1897 - 8 tháng 4 năm 1993) là một ca sĩ giọng contralto người Mỹ và là một trong những ca sĩ nổi tiếng nhất của thế kỷ 20.

💫 Nhập khẩu

thumb | 220x124px | right | Xuất nhập khẩu của Hoa Kỳ với các quốc gia trên thế giới **Nhập khẩu** hay **nhập hàng** (Tiếng Anh: _Import_) là các giao dịch về hàng hoá và

💫 Đức tin Kitô giáo

**Đức tin Cơ Đốc** hoặc **Đức tin trong Kitô giáo** là niềm xác tín vào sự hiện hữu của Thiên Chúa, đấng sáng tạo vũ trụ, và niềm tin vào ân điển cứu chuộc của

💫 Siêu hình học (Aristotle)

**_Siêu hình học_** (tiếng Hy Lạp: μετὰ ικά; Latin: _Metaphysica_ , lit: "vươn ra ngoài vật lý") là một trong những tác phẩm chủ yếu của Aristotle và là tác phẩm lớn đầu tiên của

💫 Cự Xà

**Cự Xà** (tiếng Trung Quốc: 巨蛇; ) là một chòm sao trên bầu trời bán cầu bắc. Đây là một trong 48 chòm sao được nhà thiên văn học Ptolemy liệt kê vào thế kỷ

💫 Nuôi trồng rong biển

thumb|Nuôi _[[Eucheuma_ dưới biển ở Philippines]] **Nuôi trồng rong biển**, hay **nuôi trồng tảo biển**, là hoạt động nuôi trồng và thu hoạch rong biển. Ở dạng đơn giản nhất, nó bao gồm việc quản

💫 Alpha

**Alpha** (viết hoa **Α**, viết thường **α**, ) là chữ cái đầu tiên trong bảng chữ cái Hy Lạp. Trong hệ thống chữ số Hy Lạp, nó mang giá trị là 1. Nó bắt nguồn

💫 Chữ Quốc ngữ

Trang đầu _[[Phép giảng tám ngày_ in năm 1651 của nhà truyền giáo Alexandre de Rhodes. Bên trái là tiếng Latinh, bên phải là tiếng Việt viết bằng chữ Quốc ngữ.]] **Chữ Quốc ngữ** là

💫 Apollo 1

**Apollo 1**, ban đầu được chỉ định là **AS-204**, theo kế hoạch sẽ là sứ mệnh có người lái đầu tiên của chương trình Apollo, CSM cho chuyến bay này mang số hiệu 012, do

💫 Max điên: Con đường tử thần

**_Max điên: Con đường tử thần_** (tiếng Anh: **_Mad Max: Fury Road_**) là một bộ phim hành động 2015 do George Miller đạo diễn và sản xuất, các biên kịch gồm Miller, Brendan McCarthy và

💫 Sao loại A

💫 Cerithiopsis

**_Cerithiopsis_** là một chi ốc biển rất nhỏ, là động vật thân mềm chân bụng sống ở biển trong họ Cerithiopsidae. ## Phân bố Chi này phân bố trong Biển Caribe bao gồm Cuba, trong

💫 Sao dãy chính loại F

nhỏ|282x282px|Đĩa vụn xung quanh một ngôi sao loại F Một **ngôi sao loại F** (FV) là một ngôi sao đặc dãy chính nhiên liệu hydro, thuộc loại quang phổ loại

💫 Carrie Underwood

**Carrie Underwood** (sinh ngày 10 tháng 3 năm 1983 tại Checotaw, Oklahoma, Mỹ) là một nữ ca sĩ nhạc đồng quê và nhạc sĩ người Mỹ. Cô nổi tiếng từ khi đoạt danh hiệu American

💫 Delta Capricorni

**Delta Capricorni** (**δ** **Capricorni**, viết tắt **Del Cap**, **Cap**) là một hệ đa sao cách Trái Đất khoảng 39 năm ánh sáng trong chòm sao Ma Kết (Dê biển). Ngôi sao chính trong hệ thống

💫 Howard Schultz

**Howard D. Schultz** (sinh ngày 19 tháng 7 năm 1952) là một doanh nhân và tác giả người Mỹ. Ông từng là chủ tịch và là giám đốc điều hành của Starbucks từ năm 1986

💫 Gamma Cephei

**Gamma Cephei** (hoặc **γ Cephei**, viết tắt là **Gamma Cep** hay **γ Cep**) là một hệ sao đôi khoảng 45 năm ánh sáng đi trong chòm sao Tiên Vương. Chính (được Gamma Cephei A, chính

💫 Belloliva

**_Belloliva_** là một chi ốc biển, là động vật thân mềm chân bụng sống ở biển trong họ Olividae. ## Các loài Các loài thuộc chi _Belloliva_ bao gồm: * _Belloliva alaos_ Kantor & Bouchet,