Đánh bài chòi ở làng Thanh Toàn, [[Huế]]
Chòi đánh bài
Bài chòi là một loại hình nghệ thuật dân ca và trò chơi dân gian đặc trưng ở miền Trung Việt Nam, về sau đã được phát triển thành một loại hình sân khấu ca kịch. Lúc 17h15’ (giờ Hàn Quốc) ngày 7 tháng 12 năm 2017 (khoảng 15h15’ giờ Việt Nam), tại Phiên họp Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 12 của UNESCO diễn ra tại Jeju, hồ sơ Nghệ thuật Bài chòi Trung Bộ của Việt Nam đã được ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Nguồn gốc
Cuối thế kỷ XVI đầu thế kỷ XVII, nhiều thú dữ trên rừng thường về phá hoại mùa màng, quấy nhiễu cuộc sống của dân lành. Để chống lại thú dữ, người dân trong làng đã dựng những chiếc chòi rất cao ở ven rừng. Trên mỗi chiếc chòi cắt cử một thanh niên trai tráng canh gác, nếu thấy thú dữ về phá hoa màu thì đánh trống, hô to để đuổi chúng… Trong quá trình ấy, để đỡ buồn chán, người ta đã nghĩ ra cách giao lưu với nhau bằng những câu hát, câu hò.
Để phù hợp với hoàn cảnh khi đó, người trên các chòi đã ngồi trên chòi để hát - hô đối đáp nhau giữa chòi này với chòi khác. Rồi không chỉ có vậy, người dân còn sáng tạo ra cách ngồi bài tứ sắc (tương tự như chơi tam cúc ở ngoài Bắc). Hình thức vừa chơi bài, vừa hô (hát) giữa các chòi với nhau để giải trí này đã được dân gian gọi là hô bài chòi, khởi nguồn của nghệ thuật bài chòi sau này.
Qua thời gian, để nhiều người có thể biết cách chơi hát - hô này, những cuộc giải trí dần dần được nâng lên thành hội bài chòi.
Phạm vi di sản
nhỏ|phải|Hội bài chòi ở Đông Hà vào Tết năm 2018
Phạm vi nghệ thuật Bài chòi gồm 11 tỉnh, thành phố miền Trung từ Quảng Bình đến Bình Thuận (không bao gồm các tỉnh Tây Nguyên) Các tỉnh theo thứ tự từ Bắc xuống Nam là: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận.
Cách thức trình diễn
Hát chòi thường được tổ chức thành một lễ hội.
Hội này thường được tổ chức ở làng quê vào dịp tết Nguyên đán. Người ta dựng 9 hoặc 11 chòi, chia thành 2 bên, mỗi bên 5 chòi, mỗi chòi cao độ 2-3m, rộng đủ vài ba người ngồi và một chòi trung tâm (chòi mẹ) ở giữa dành cho các vị chức sắc địa phương.
Bộ bài để đánh bài chòi là bộ bài tam cúc cải tiến, gồm 33 lá, với những tên chuyển thành nôm na như: nhứt nọc, nhì nghèo, ông ầm, thằng bí, lá liễu v.v.. vẽ trên giấy, dán vào thẻ tre. Mỗi thẻ tre dán ba con bài, không trùng lặp nhau.
Bộ bài gồm 3 pho, đó là:
- Pho văn: ông Ầm, bánh hai, ba bụng, tứ tượng, ngũ ruột, sáu ghe, bảy liễu, tám miểng, chín cu, chín gối.
- Pho vạn: bạch huê, nhứt trò, nhì bí, tam quăng, tứ móc, ngũ trợt, lục chạng, thất vung, bát bồng, cửu điều.
- Pho sách: Thái Tử, nhứt nọc, nhì nghèo, ba gà, tứ sách, năm dụm, sáu bưởng, bảy thưa, tám dừng, cửu chùa.
Mỗi pho có 10 lá, vì phải có 33 lá nên thêm vào 3 lá nữa là: ông ầm đen, tử cẳng đen và cửu điều đen (để phân biệt với 3 lá cùng tên này nhưng màu đỏ) cho đủ bài chơi.
Vào cuộc chơi, anh hiệu (tức người hô thai) xốc ống bài, rút ra một con và xướng tên con bài lên. Để gây thêm sự hồi hộp và bắt người chơi phải suy đoán, anh hiệu hô lên một câu thai hoặc một câu ca dao có tên con bài. Chòi nào trúng tên con bài thì gõ mõ để anh hiệu mang con bài đến. Trúng ba con bài là chòi đó "tới", xổ một hồi mõ dài. Khi đó, anh hiệu cầm lá cờ nhỏ, bưng khay rượu tới trao phần thưởng cho người trúng. Lá cờ đuôi nheo bằng giấy cũng được cắm lên chòi để đánh dấu một lần thắng.
Để giúp vui cho cuộc chơi còn có một ban nhạc cổ gồm đờn cò, kèn, sanh, trống hòa tấu lên khi có chòi "tới".
Các câu thai
Hát bài chòi ở [[Hội An]]
::Đi đâu mang sách đi hoài
:Cử nhơn không đậu, tú tài cũng không. (Nhứt Trò)
::Ai làm thượng hạ bất thông
:Bàng quang bể thủng sớm trông tối ngày. (Nhì Bí)
::Nửa đêm gà gáy le te
:Muốn đi rón rén đụng nghe cái ầm.(Ông Ầm)
::Lưng choàng áo đỏ
::Đầu đội khăn đen
::Chân đi lèng quèng
::Là ông chân gãy.(Tứ Cẳng)
::Lội suối trèo non
::Tìm con chim nhỏ
::Về treo trước ngõ
::Nó gáy cúc cu. (Chín Cu)
::Chầu rày đã có trăng non
:Để anh lên xuống có con em bồng. (Bát Bồng)
::Đi đàng phải bịt khăn đen
:Ở nhà vợ sắn vóc sen nhuộm điều. (Cửu Điều)
👁️
0 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
Đánh bài chòi ở làng Thanh Toàn, [[Huế]] Chòi đánh bài **Bài chòi** là một loại hình nghệ thuật dân ca và trò chơi dân gian đặc trưng ở miền Trung Việt Nam, về sau
Tập tin:Pack of playing cards whitebg.jpg **Bộ bài Tây** (ở miền Bắc Việt Nam còn gọi là **tú lơ khơ** hoặc bộ **tú**) - bao gồm có 54 lá bài (có bộ bài chỉ có
phải|nhỏ|250x250px|[[Pallet và các lá bài]] **Baccarat** hay **baccara** (; ) là một trò chơi bài chơi tại Casino. Baccarat là cách phát âm tiếng Pháp của Người Ý cho từ "Số 0". Đây là một
THÔNG TIN SẢN PHẨM - Tên: Thẻ Bài Bang (Tiếng Việt) - Boardgame Bang! - Kích thước hộp: 15 x 10 x 3 cm - Kích thước lá bài: 6.4 x 9.1 cm. - Khối
"**Electric Eye**" là bài hát thứ hai của ban nhạc heavy metal người Anh Judas Priest trích từ album _Screaming for Vengeance_ (1982). Ca khúc đã trở thành tiết mục then chốt tại các buổi
nhỏ|phải|Thi đấu kéo co trong một lễ hội truyền thống ở Việt Nam Tại Việt Nam có rất nhiều trò chơi dân gian, được các dân tộc Việt Nam sáng tạo ra từ rất lâu
**Tấn**, hay còn gọi là Tú lơ khơ hoặc gọi tắt là bài Tú, là cách chơi bài truyền thống của Nga, du nhập vào Việt Nam, được chơi bởi 2-4 người. Đây là một
**Tiến lên** là một cách chơi bài từ phương Tây truyền sang Việt Nam, được chơi bởi hai đến bốn người. Trò chơi này sử dụng bộ bài Tây để chơi và cũng tương tự
**_Trò chơi âm nhạc_** là một chương trình trò chơi truyền hình về âm nhạc, được phát sóng trên kênh VTV3 từ ngày 12 tháng 7 năm 2002 đến ngày 30 tháng 12 năm 2015.
thumb|Các lá bài Uno **Uno** (; tiếng Ý và tiếng Tây Ban Nha: "một", cách điệu: **UNO**) là một trò chơi bài của Mỹ được chơi cùng với một bộ bài đặc biệt. Nguyên tắc
**_Maimai_** (cách gọi cách điệu là **_maimai_**) là một trò chơi nhịp điệu arcade do Sega phát triển và phân phối, Trong game này, người chơi sẽ đánh các nốt trên màn hình cảm ứng
**Klondike** (hay **Canfield)** là trò chơi bài một người chơi, cũng đồng thời là biến thể phổ biến nhất khi nhắc tới các trò chơi trong dòng Solitaire hay Patience. Klondike được đánh giá là
liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:Paris_-_Tout%C3%A2nkhamon,_le_Tr%C3%A9sor_du_Pharaon_-_Plateau_de_jeu_miniature_en_ivoire_-_005.jpg|nhỏ|Bàn chơi trò chơi bằng ngà voi của Ai Cập cổ đại trong triển lãm kho báu của Tutankhamun ở Paris (2019) liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:Gaming_Board_Inscribed_for_Amenhotep_III_with_Separate_Sliding_Drawer,_ca._1390-1353_B.C.E.,49.56a-b.jpg|nhỏ|Bảng chơi game Ai Cập cổ đại được khắc cho [[Amenhotep
**Bài cào** hay còn gọi là **ba cây** là một kiểu chơi bài bằng một bộ bài tây. Có thể nói, đây là một trong những cách chơi đánh bài dân gian đơn giản nhất,
**_Ticket to Ride_** là một trò chơi trên bàn kiểu Đức có mô phỏng đường sắt do Alan R. Moon thiết kế, Julien Delval và Cyrille Daujean minh họa. Trò chơi được Days of Wonder
right|thumb|_Người chơi bài_, tranh thế kỷ 17 của [[Theodoor Rombouts]] right|thumb|250x250px|Ba lá bài Tây Ban Nha, khoảng1500 Một **trò chơi bài** là bất kỳ trò chơi nào sử dụng bộ bài Tây( có 4 chất
"**Poker Face**" là một ca khúc nhạc pop-điện tử của nữ ca sĩ-nhạc sĩ người Mỹ Lady Gaga trích từ album đầu tay của cô mang tên _The Fame_ (2008). Bài hát do RedOne sản
"**Apt.**" (viết tắt của "Apartment") là một bài hát của nữ ca sĩ người New Zealand gốc Hàn Quốc Rosé và nam ca sĩ kiêm nhạc sĩ sáng tác bài hát người Mỹ Bruno Mars.
"**Imagine**" là một ca khúc do nam ca sĩ kiêm sáng tác nhạc người Anh John Lennon thể hiện. Đây là đĩa đơn bán chạy nhất trong sự nghiệp solo của ông, lời bài hát
nhỏ|Bốn người ngồi cùng một bàn đang chơi trò chơi thẻ sưu tập Yu-Gi-Oh! **Trò chơi thẻ sưu tập**, thường được biết đến nhiều hơn qua tên tiếng Anh: **trading card game** (**TCG**) hoặc **colletible
nhỏ| So sánh kích thước (từ trên xuống dưới) của [[Wii,Nintendo GameCube, Nintendo 64, SNES Bắc Mỹ và NES(1983)]] Công ty điện tử đa quốc gia Nhật Bản **Nintendo** đã phát triển bảy **máy chơi
phải|nhỏ|250x250px| Một bộ domino Trung Quốc. Hàng gạch đôi trên cùng liệt kê mười một cặp khớp nhau, theo giá trị giảm dần từ trái sang phải. Bên dưới chúng là năm cặp không khớp,
**_Mass Effect_** là một trò chơi điện tử nhập vai hành động phát triển bởi BioWare cho Xbox 360 sau đó được chuyển đến Microsoft Windows bởi Demiurge Studios. Phiên bản Xbox 360 đã được
phải **Trò chơi hành động** là thể loại trò chơi video nhấn mạnh những thách thức về thể chất, bao gồm phối hợp mắt - tay và thời gian phản ứng. Thể loại này bao
"**Umbrella**" là một bài hát được thu âm bởi nữ ca sĩ người Barbados Rihanna, hợp tác cùng nam rapper người Mỹ Jay-Z. Bài hát được sáng tác bởi The-Dream, Tricky Stewart, Kuk Harrell và
thumb|Trang bìa cuốn _Discorso delle Comete_. **_Bài thuyết trình về các sao chổi_** (tiếng Ý: **_Discorso delle Comete_**) là một tác phẩm nhỏ được xuất bản vào năm 1619 với tên Mario Guiducci là tác
"**Rebellion**" là một bài hát của ban nhạc rock người Mỹ Linkin Park. Bài hát ban đầu được ban nhạc thu âm cho album phòng thu thứ 6 của họ, _The Hunting Party_, làm bài
phải|Bản nhạc "Sakura" , cũng có tên khác là "Sakura", là một bài hát dân ca của Nhật Bản miêu tả mùa xuân, mùa hoa anh đào nở. Nguồn gốc điệu nhạc này không hẳn
**Candy Pop** là một bài hát được thu âm bởi nhóm nhạc nữ Hàn Quốc Twice. Đây là đĩa đơn maxi tiếng Nhật thứ hai của nhóm với 3 bài hát khác. Bài hát được
nhỏ|Hai người chơi sử dụng bàn nhảy để chơi Dance Dance Revolution, một trong những trò chơi nhịp điệu thành công nhất **Trò chơi nhịp điệu** là một thể loại trò chơi điện tử âm
"**22**" là một bài hát của nữ ca sĩ kiêm sáng tác âm nhạc người Mỹ Taylor Swift, nằm trong album phòng thu thứ tư, _Red_ (2012) của cô. Bài hát do Swift, Max Martin
**_Biệt kích_** hay **_Commandos_** một loạt trò chơi điện tử chiến thuật thời gian thực định hướng lén lút. Năm trò chơi được phát hành từ năm 1998 đến 2006 đều được thiết lập trong
"**Basket Case**" là một bài hát của ban nhạc rock người Mỹ Green Day, được Reprise Records chọn làm đĩa đơn thứ hai trích từ album phòng thu thứ ba của ban nhạc là _Dookie_
"**Hello**" là một bài hát của nghệ sĩ thu âm người Anh Adele, phát hành ngày 23 tháng 10 năm 2015 bởi XL Recording như là đĩa đơn mở đường cho album phòng thu thứ
Một dãy hàng đồ chơi trên phố Lương Văn Can, Hà Nội liên_kết=https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BA%ADp tin:Wooden_toys_(cropped).JPG|nhỏ|252x252px|Nhiều loại [[đồ chơi Channapatna bằng gỗ truyền thống từ Ấn Độ]] **Đồ chơi** hay **đồ hàng** là một đồ vật được
"**Echoes**" là ca khúc của ban nhạc Pink Floyd, là ca khúc thứ 6 và cuối cùng của họ trong album _Meddle_ (1971). Ca khúc kéo dài tận 23:31, chiếm trọn vẹn mặt B của
nhỏ|phải|Trò chơi thoát y dưới hình thức đánh cờ vua, bên thua phải tự lột sạch đồ **Trò chơi thoát y** (_Strip game_) hay còn gọi là **trò chơi cở đồ** là những trò chơi
nhỏ|Bốn lá Già (kiểu Anh) **Già** là một quân bài có hình người trong bộ bài Tây, bên cạnh Đầm và Bồi. Ở đa số các lá Già, góc trái trên và phải dưới đều
**_Câu chuyện đồ chơi 3_** (tiếng Anh: **_Toy Story 3_**) là phim hoạt hình máy tính 3-D của Mỹ phát hành năm 2010. Đây là phần thứ ba của loạt phim _Câu chuyện đồ chơi_.
**Sacrifice** tựa game chiến lược thời gian thực kết hợp với yếu tố hành động vài yếu tố khác do hãng Shiny Entertainment phát triển và Interplay Entertainment phát hành năm 2000 cho hệ điều
nhỏ|Selfharm arm **Trò chơi cá voi xanh** (; tiếng Anh: Blue Whale Challenge), còn được gọi là "Thử thách cá voi xanh", là một hiện tượng mạng xã hội có từ năm 2014 (tuy nhiên
nhỏ|phải|Một máy chơi game đánh bạc **Trò chơi sòng bạc** (_Casino game_) là các trò chơi (_game_) có nội dung đánh bạc. Trò chơi này có sẵn ở hầu hết các sòng bạc thường được
Mùa thứ 2 của bộ phim truyền hình Hàn Quốc **Trò chơi con mực** do Hwang Dong-hyuk viết kịch bản và đạo diễn, được Netflix phát hành trực tuyến vào ngày 26 tháng 12 năm
**_Grand Theft Auto_** là một trò chơi điện tử hành động phiêu lưu do DMA Design phát triển và BMG Interactive phát hành. Đây là tựa đầu tiên của loạt _Grand Theft Auto_ và phát
"**Bad Idea**" (cách điệu bằng việc viết thường tất cả các chữ cái) là một bài hát của nữ ca sĩ người Mỹ Ariana Grande, trích từ album phòng thu thứ năm của cô, _Thank
"**Bark at the Moon**" là một bài hát của ca sĩ heavy metal người Anh Ozzy Osbourne. Đây là đĩa đơn đầu tiên được phát hành trích từ album cùng tên ra mắt năm 1983
"**Love Story**" là một bài hát của nữ ca sĩ kiêm nhạc sĩ sáng tác bài hát người Mỹ Taylor Swift, được hãng đĩa Big Machine Records phát hành làm đĩa đơn mở đường cho
**Mafia** (), còn được biết đến với tên gọi **Werewolf** (nghĩa là **Ma sói**), là một trò chơi tập thể được sáng lập bởi Dimitry Davidoff vào năm 1986, mô phỏng một trận xung đột
Một trận bóng đá bãi biển **Bóng đá bãi biển** là một biến thể môn bóng đá trong đó trận đấu bóng đá được diễn ra trên một bãi biển hoặc các hình thức sân
"**End Game**" là một bài hát của nữ ca sĩ kiêm sáng tác nhạc Taylor Swift, hợp tác với nam ca sĩ người Anh Ed Sheeran và nam rapper người Mỹ Future, nằm trong album