✨Auguste Pavie
Auguste Jean-Marie Pavie (sinh tại Dinan 31 tháng 5 năm 1847 - Thourie 7 tháng 5 năm 1925) là công chức dân sự thuộc địa người Pháp, nhà thám hiểm và ngoại giao, người đóng vai trò trọng yếu trong việc thiết lập quyền kiểm soát của Pháp tại Lào trong hai thập kỷ cuối của thế kỷ 19. Sau một đời phục vụ lâu dài tại Campuchia và Nam kỳ, Pavie trở thành phó công sứ Pháp tại Luang Prabang năm 1885, và cuối cùng là Thống đốc và Đặc nhiệm Toàn quyền Pháp tại Lào.
Sự nghiệp thời tuổi trẻ
nhỏ|trái|Quang cảnh tỉnh [[Kam pốt|Kampot từ đồi Bokor]] Sinh ra tại Dinan, thuộc Brittany, con trai một người thợ đóng tủ, Auguste Pavie không có được những tố chất của một nhà ngoại giao. Ông không được đào tạo để trở thành sĩ quan hoặc trong các trường đại học lớn. Thay vào đó, ông bị cuốn hút bởi viễn cảnh được phiêu lưu mạo hiểm nơi viễn xứ, ông gia nhập quân đội năm 1864 khi mới 17 tuổi. Năm 1869, ông bị điều sang Nam kỳ cùng lực lượng Hải quân đánh bộ. Tới năm sau, ông bị gọi trở lại Pháp để thực hiện nghĩa vụ quân sự trong cuộc Chiến tranh Pháp-Phổ, và được phong hàm thượng sỹ (sergeant-major). Năm 1871 ông quay lại Nam kỳ phục vụ trong chính quyền ngạch bưu chính viễn thông, và gần như ngay tức khắc được phân nhiệm vụ trưởng một trạm điện báo nhỏ ở xứ Cambodia hẻo lánh, nơi cảng Kampot, và phục vụ tại đó trong một thập niên. Là một trong số rất ít người Âu sống tại khu định cư bên bờ sông Kampot dưới rặng núi Voi, ông "trở thành người bản xứ", nói thành thạo tiếng Campuchia, đi chân đất, đội một cái mũ rộng vành, khám phá đường đi lối lại tại các vùng xa xôi ở Campuchia, ghi chép tất cả những gì mà ông thấy thú vị. Các hành vi của Pavie mang lại những phản ứng khác nhau: việc ông hòa mình vào cuộc sống của người Campuchia bị các viên chức Pháp ở Nam kỳ chỉ trích; tuy nhiên, một sĩ quan Pháp khi đó đã nhận xét: "bên dưới cái vẻ ngoài yếu đuối, là cả một kho tàng tri thức hoạt động với một nguồn năng lực và sức mạnh ý chí có một không hai." năm 1889 và tổng công sứ năm 1891. Pavie gọi sứ mạng ngoại giao này là la conquête des coeurs - thu phục nhân tâm, và đó cũng là tựa đề cuốn tự truyện của ông.
Năm 1892 ông trở thành công sứ thường trú tại Bangkok, và đóng một vai trò quan trọng trong vụ ngoại giao chiến hạm trong cuộc Chiến tranh Pháp-Xiêm năm 1893, kết quả là Pháp thiết lập nền bảo hộ tại Lào. Ông cũng là Tổng cao ủy đầu tiên của nước Cộng hòa Lào thành lập năm 1894, trước khi trở thành Đại diện toàn quyền. Tại thời điểm đó, Lào là một bộ phận của Đông Dương thuộc Pháp, cùng với Trung kỳ, Bắc kỳ, Nam kỳ và Vương quốc Campuchia. Sông Mê Kông, vốn được coi là "con sông của chúng ta" bởi các nhà chính trị và vận động hành lang cho chủ nghĩa thuộc địa, hoàn toàn nằm dưới quyền kiểm soát của Pháp.
Chuyến khảo sát (hay Phái đoàn Pavie) đầu tiên, từ năm 1879 tới 1885, trải rộng trên khắp Cambodia và miền nam Siam tới tận Bangkok. Chuyến thứ hai, từ 1886 tới 1889, khảo sát miền đông bắc Lào và sông Đà tại Bắc kỳ, tới tận Hà Nội. Chuyến thứ ba, từ 1889 tới 1891, bao gồm việc khảo sát sông Mekong từ Sài Gòn tới Luang Prabang. Chuyến thứ tư, từ 1894 tới 1895, bao gồm các vùng lãnh thổ Lào giáp giới với Trung Quốc và Miến Điện tại tả ngạn sông Mekong, tới tận sông Hồng
Nghỉ hưu
Khi không còn đảm nhiệm các vị trí cao cấp, ông nghỉ hưu trở về Pháp năm 1904 và bắt đầu việc soạn thảo hồi ức và các quan sát để xuất bản. Trong khoảng giữa những năm 1898 và 1921, ông cho xuất bản tập sách gồm nhiều quyển La mission Pavie, A la conquête des coeurs và Contes du Cambodge, du Laos et du Siam rất có giá trị
Tác phẩm
- [http://www.archive.org/search.php?query=mission_pavie Mission Pavie en Indochine], 1879-1895. 7 vols. Paris: Leroux, 1898-1919.
- [http://books.google.com/books?id=EoYAfJ8zfDQC&printsec=frontcover A la conquête des coeurs: Le Pays des millions d'Eléphants]. Paris, Presses Universitaires de France, 1942.
- Contes populaires du Cambodge, du Laos et du Siam. Paris: Leroux, 1903.