✨Tràng Tiền Plaza

Tràng Tiền Plaza là một trung tâm thương mại của Việt Nam có vị trí tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Trung tâm này nằm trên vị trí của Bách hóa Tổng hợp Hà Nội cũ, trước đó là tòa nhà Godard. Đây là một trong những trung tâm mua sắm lớn nhất Hà Nội, cũng là trung tâm thương mại đầu tiên tại Việt Nam theo Tổ chức Kỷ lục Việt Nam. Địa điểm này được xem là một trong những biểu tượng lịch sử thương mại của Hà Nội trong suốt thế kỷ 20, đồng thời đóng vai trò như một minh chứng cho sự phát triển của kinh tế Hà Nội và của Việt Nam.

Lịch sử

Xưởng đúc tiền Tràng Tiền

Năm 1808, triều đại nhà Nguyễn cho lập một xưởng đúc tiền ở đất thôn Tràng Tiền nên có tên gọi là Tràng Tiền (còn gọi là Trường Tiền). Tràng Tiền thuộc đất làng Cựu Lâu, huyện Thọ Xương. Nơi đây thực hiện việc đúc cả tiền đồng và tiền kẽm. Sở dĩ Hoàng đế Gia Long cho lập tràng đúc tiền xa Bắc Thành vì diện tích đất ở đây rộng rãi, đường xá thuận tiện cho việc lưu thông. Tuy nhiên, xưởng đúc này không lớn bằng xưởng ở Thuận Hóa. Mỗi một cỡ tiền, Gia Long ra chỉ dụ gửi 1.000 đồng mẫu ra xưởng đúc Tràng Tiền để đúc. Mẫu tiền đầu tiên đúc ở tràng đúc này có đường kính 5 phân 5 ly, mỗi quan nặng 2 cân 4 lạng. Năm 1814, xưởng này bắt đầu đúc tiền kẽm nặng 7 phân. Đồng thời, Gia Long cũng cho phép người dân có kẽm được mang đến đúc ở Tràng Tiền. Khi thành tiền, cứ 125 quan tiền kẽm đổi được 100 quan tiền đồng. Xưởng Tràng Tiền không được phép dùng kẽm phế mà phải dùng kẽm lấy ở Thái Nguyên. đặt theo tên của Sebastien Godard, người chịu trách nhiệm quy hoạch lại thành phố Hà Nội theo lệnh của Chính phủ Pháp thời bấy giờ, đặc biệt là khu vực Tràng Tiền. Godard là tòa nhà hai tầng, tầng dưới cao 6m, tầng trên 5m với diện tích mặt bằng xấp xỉ 4.500m². Sàn tầng một lát đá thấm thủy khổ lớn để hạn chế nhớp nháp vào ngày trời nồm. Trần nhà được trát vôi rơm, sàn tầng hai bằng gỗ lim. Mái bằng khung thép được uốn thành vòm, dưới vòm cũng được trát vôi rơm, bên trên lợp miếng tôn nhỏ hình chữ nhật.

Một số ghi chép khác cho thấy vào thời điểm này, nhà Godard chỉ phục vụ người Pháp và rất ít người Việt thuộc hàng giàu có. Giai đoạn đầu, những người dân Việt có nhiều tiền thậm chí cũng không được phép vào mua hàng. Năm 1909, tòa nhà này xảy ra cuộc đình công. Nguyên nhân là chủ một nhà hàng tại tòa nhà kiểm tra thấy mất hàng hóa nên đã ra lệnh cho nhân viên bảo vệ người Ấn Độ hằng ngày lục soát từng người bất kể nam hay nữ. Sáng ngày 6 tháng 5 năm 1909, khi nhận thấy một số nhân viên không đi làm, chủ nhà hàng đã thuê người khác và chiều hôm đó cuộc đình công xảy ra để phản đối việc thay nhân viên không báo trước và lục soát vô cớ. Năm 1953, Chính phủ Pháp nhận thấy nguy cơ thất trận ở Đông Dương và những nơi khác trên thế giới nên đã đưa ra chủ trương thoái vốn mạnh, đồng thời bán lại nhà Godard cho một số thương nhân đến từ những nước khác. Hầu như không có thông tin chính xác cho biết những người nào từng là chủ của tòa nhà giai đoạn này, chỉ có thông tin chủ sở hữu cuối cùng trước khi cái tên Godard biến mất là những người Ấn Độ. Sau khi chuyển qua nhiều chủ, nhà Godard đổi kiến trúc bên ngoài với tên gọi Grands Magasins Reunis.

Bách hóa Tổng hợp

nhỏ|Bách hóa Tổng hợp trước năm 1960 khi đang trong thời kì tu sửa. Năm 1958, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và chính quyền Hà Nội quyết định sửa sang lại tòa nhà, đồng thời hợp nhất 49 quầy hàng thành công tư hợp doanh. qua đó trở thành cửa hàng lớn nhất thủ đô và cả miền Bắc thời bấy giờ. Những ngày đầu, hàng hóa ở Bách hóa Tổng hợp có sự đa dạng, song đã mất dần sự phong phú vì các cơ sở sản xuất hàng tiêu dùng ở Hà Nội thiếu nguyên liệu do nguồn nguyên liệu nhập khẩu từ Pháp, Hồng Kông và các nước phương Tây không còn trong khi nguyên liệu nhập từ các nước theo chế độ xã hội chủ nghĩa lại ít ỏi. Theo dự kiến ban đầu, cuối tháng 5 là thời hạn hoàn tất công việc chọn thầu cho công trình này. Tuy vậy trên thực tế, đến giữa tháng 6, các quyết định công bố nhà thầu trúng mới được chủ đầu tư ký ban hành.

Tháng 10 năm 2001, trong quá trình xây dựng Trung tâm Thương mại Tràng Tiền diễn ra, một công văn do ông Trịnh Hoàng Duy ký về việc đấu thầu gói thầu số 6 của dự án Trung tâm thương mại Tràng Tiền đã được kết luận không đúng với Quy chế Đấu thầu, lý do được đưa ra là "với kết quả xét thầu lần 2 phải hủy bỏ chứ không thể mở rộng xuất xứ thiết bị được đấu thầu". Gói thầu số 6 cung cấp thang máy và thang cuốn cho Trung tâm, do cả 3 nhà thầu đều vi phạm những điều kiện tiên quyết trong hồ sơ mời thầu nên đã dẫn tới tình trạng chưa có thang máy. Theo Tổng giám đốc Công ty Đầu tư Thương mại Tràng Tiền tiết lộ, có thể xảy ra khả năng chọn thang máy của nhà thầu thứ nhất, thang cuốn của nhà thầu thứ 2, lắp đặt và kiểm định của nhà thầu thứ 3 và ngược lại. Tới tháng 1 năm 2002, những công việc xây dựng đang được tiến hành gấp gáp để chuẩn bị cho ngày khai trương.

5 giờ 30 chiều ngày 1 tháng 2 năm 2002, Trung tâm Thương mại Tràng Tiền Plaza chính thức đi vào hoạt động trở lại sau hơn 16 tháng thi công khẩn trương với tổng vốn đầu tư lên tới 145 tỷ Đồng do kiến trúc sư người Pháp Claude Cuvelier thiết kế. Buổi lễ khai trương của công trình đã nhận được sự đón nhận nồng nhiệt của nhân dân và quan khách. Trong thời gian tiếp theo, hoạt động của cửa hàng này do một giám đốc người nước ngoài điều hành. Năm 2004, Văn phòng Ban chỉ đạo kỷ niệm đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội đã tổ chức hội thảo "Xây dựng kế hoạch khai quật khảo cổ tới năm 2010". Trong đó, di tích cư trú triều đại nhà Lê Trung hưng cùng một số di vật khảo cổ đã được tìm thấy tại Tràng Tiền Plaza vào năm 2001 trong lúc xây dựng công trình Tràng Tiền Plaza.

Năm 2007, trong quá trình thực hiện cổ phần hóa Tổng công ty Vinaconex, phần vốn chủ sở hữu tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn đầu tư thương mại Tràng Tiền, đơn vị quản lý Tràng Tiền Plaza đã được chuyển giao cho Tổng công ty Đầu tư Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC).

Sau khi trùng tu

trái|nhỏ|210x210px|Tràng Tiền Plaza năm 2013 Tràng Tiền Plaza tiếp tục đóng cửa để nâng cấp trong 2 năm. Sau khi thuộc sở hữu của một đơn vị liên doanh với nước ngoài, Tràng Tiền mở cửa trở lại vào ngày 6 tháng 4 năm 2013 khi quy tụ hàng chục nhãn hàng hiệu quốc tế với lối bài trí khác biệt hoàn toàn thời xưa. để sửa chữa, thay đổi một số hạng mục, vật liệu, thiết bị trong tòa nhà này, nhưng công trình vẫn phải giữ kiến trúc vốn có, chỉ làm mới hoặc thay thế vật liệu, màu sắc và một vài chi tiết kiến trúc mà không làm biến dạn về hình thức, kết cấu hiện có.

Tập đoàn DFS đến từ Singapore là công ty tiếp quản Tràng Tiền Plaza thời điểm đó. Sau khi trùng tu, Tràng Tiền Plaza phải đối mặt với sự cạnh tranh trực tiếp của các thương hiệu bán lẻ nổi tiếng trong tiến trình mở rộng tại Việt Nam. Dù chưa lấp đầy các gian hàng nhưng nơi đây đã có mặt của các thương hiệu lớn chiếm top 10 thương hiệu thời trang hàng đầu Việt Nam như Louis Vuitton, Kenzo, Christian Dior, Cartier, Rolex... Được đánh giá là Trung tâm thương mại "cao cấp bậc nhất" Hà Nội nhưng chỉ hơn một năm đi vào hoạt động, Tràng Tiền Plaza chính thức thông báo về việc "thay đổi diện mạo mới". Theo đó, từ ngày 4 tháng 8 đến cuối tháng 11 năm 2014, Tràng Tiền Plaza sẽ đóng cửa để thay đổi quy hoạch và bố trí lại các gian hàng nhằm tạo điều kiện cho những thương hiệu cao cấp và hoặc tầm trung nổi tiếng trên thế giới có cơ hội hiện diện và kinh doanh tại đây. Tuy vậy, khách hàng đến Tràng Tiền mua sắm mỗi lúc một vắng. Nguyên nhân được giải thích do những mặt hàng được bày bán tại đây có giá trị lớn mà không phải bất kỳ ai cũng có thể mua và sử dụng. Với mức thu nhập bình quân ở ngưỡng hơn 1500 Đô la Mỹ, hầu hết người tiêu dùng Việt Nam khó có thể mua sắm, sở hữu hàng hóa có giá thành cao tại Tràng Tiền Plaza. Thay vì lấp đầy những thương hiệu cao cấp như trước đó, Tràng Tiền Plaza đã kinh doanh thêm cả các sản phẩm giá rẻ và tiếp tục treo bảng khuyến mại. Dù vậy, sau khi có động thái tái cơ cấu, trung tâm thương mại này vẫn gặp phải nhiều khó khăn trong việc định vị thương hiệu, cũng như việc xoay sở tìm chỗ đứng trên phân khúc hàng hóa cao cấp.

Bất chấp việc Tràng Tiền Plaza có hoạt động buôn bán khó khăn, thậm chí là ngày càng vắng khách, trung tâm này vẫn nhận được bằng khen và kỷ niệm chương của Tổng cục Du lịch và đứng đầu trong Top 5 trung tâm mua sắm của Việt Nam. Theo đó, các số liệu liên quan đến tăng trưởng của Tràng Tiền Plaza cho thấy doanh thu năm 2015 đạt 104% so với kế hoạch và tăng 16% so với năm 2014, lợi nhuận năm 2015 đã tăng 56% so với kế hoạch và tăng 41% so với năm 2014. Theo một dự kiến, Tràng Tiền Plaza sẽ tiến hành cổ phần hóa trong năm 2018 và hoàn thành xác định giá trị doanh nghiệp trong tháng 5 năm 2018. Nhà nước Việt Nam sẽ nắm giữ 51% cổ phần của doanh nghiệp này. Năm 2019, trong lễ hội mua sắm Black Friday, Tràng Tiền Plaza liên tục đón những thương hiệu lớn trong ngành thời trang thế giới đến Việt Nam, qua đó tiếp tục khẳng định vị thế độc tôn trên thị trường bán lẻ tại quốc gia này.

Theo kế hoạch dự kiến, trong tháng 5 năm 2018, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước sẽ phải hoàn thành xác định giá trị doanh nghiệp của Tràng Tiền Plaza để tiến hành cổ phần hóa. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị thất bại bởi sự khó khăn trong việc xác định giá trị văn hóa, lịch sử, truyền thống của doanh nghiệp này. Cuối năm này, Johnathan Hạnh Nguyễn đã hợp tác cùng Tập đoàn Liên Thái Bình Dương và Lotte Duty Free nhằm giúp cho Tràng Tiền Plaza có được cửa hàng miễn thuế dưới phố ("downtown duty free") đầu tiên tại Hà Nội nhằm thu hút khách du lịch, tăng khả năng chi tiêu của du khách.

Kiến trúc

nhỏ|Sảnh tầng 1|252x252px|tráiTràng Tiền Plaza nằm ở vị trí được xem là "đắc địa" của Hà Nội với 3 mặt tiếp xúc với các khu phố chính cùng tổng diện tích đất là 4.346m². Toàn bộ tầng hầm rộng 4.000m² và khu sân 800m² sẽ được dùng làm nơi để xe, trong đó tầng hầm có sức chứa khoảng 95 ô tô còn khu sân có thể chứa 4.000 – 5.000 xe máy. Diệu Phi từ Viện Kỷ lục Việt Nam đã công nhận Bách hóa Tổng hợp là "trung tâm thương mại đầu tiên tại Việt Nam". Tổ chức này cũng cho biết Bách Hóa Tổng hợp trở thành "pháo đài" thương nghiệp quốc doanh, nơi cung cấp đủ các loại nhu yếu phẩm cho Hà Nội và toàn miền Bắc trong suốt thời kì bao cấp, cùng với chợ Đồng Xuân, là một trong những biểu tượng lịch sử thương mại của Hà Nội trong suốt thế kỷ 20.

Vào đầu thế kỷ 20, phố Tràng Tiền mang tên Paul Bert và được xem như "khu đất vàng" dưới thời Pháp thuộc. Việc xây dựng nhà Godard mà nay là Tràng Tiền Plaza, được coi là bước ngoặt lớn cho thương mại Hà Nội đó chỉ có chợ truyền thống. Tiến sĩ Khảo cổ học Vũ Thế Long đã từng gọi Bách hóa Tổng hợp là "tủ kính của xã hội chủ nghĩa". Những người dân ở nông thôn khi lên Hà Nội cũng nhất định phải vào chiêm ngưỡng cửa hàng. Tuy nhiên, mọi người vào Bách hóa Tổng hợp chủ yếu chỉ ngắm hàng hóa bày bán chứ không mua. Một người phụ nữ lớn tuổi cũng đã hoài niệm lại công việc của bà thời trẻ tại Bách hóa Tổng hợp trên tờ báo này, cho thấy nhiều quy định bán hàng có sự kỷ luật chặt chẽ, thậm chí có phần khắt khe. Cho tới bây giờ, nơi đây vẫn là một địa điểm ưa thích của người dân Hà Nội, dù đã bị đánh giá là "xa xỉ, sang trọng". Nhà văn Vũ Bão đã viết về Bách hóa Tổng hợp trong một hồi ức: "Sau ngày Thủ đô giải phóng, Cửa hàng Bách hóa Tổng hợp được coi là pháo đài mẹ của nền thương nghiệp xã hội chủ nghĩa. Các ông bà nông dân ở các tỉnh lên Hà Nội thế nào cũng bắt con cháu đưa đi "Tổng hợp". Ông còn cho rằng mọi người dân về Hà Nội đều cũng phải đi mua một món hàng ở đây, nếu như lên Hà Nội mà chưa đi thăm Bách hóa Tổng hợp thì coi như chưa đến Hà Nội. Qua đó, nơi đây nghiễm nhiên trở thành một điểm du lịch.

• Năm 2020, sau nhiều lần đưa ra nguồn gốc sản phẩm không nhất quán, một cửa hàng Chanel Việt Nam tại chi nhánh Tràng Tiền Plaza đã cho rằng đây là lỗi của nhân viên bán hàng, đồng thời đề nghị khách hàng mang chai nước hoa đến để phân tích lỗi sản phẩm sau khi một nữ khách hàng đã gặp lỗi trong khi mua sản phẩm nước hoa của thương mại này. Khoảng trưa ngày 3 tháng 4 năm 2021, người dân xung quanh phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm đã hốt hoảng khi thấy khói đen bốc lên từ Trung tâm thương mại Tràng Tiền Plaza. Đám khói bắt nguồn từ phố Hai Bà Trưng loang ra dọc đầu hai con phố Hàng Bài – Tràng Thi. Ngay khi được triển khai cứu hỏa, ngọn lửa được dập tắt sau đó ít phút. Nguyên nhân của vụ cháy được phát hiện đến từ một chiếc xe ô tô của khách hàng gửi tại bãi trông giữ xe ở bên trong tầng hầm của trung tâm. Tháng 11 năm 2021, lãnh đạo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội cùng Ban chỉ đạo phòng chống dịch Covid-19 quận Hoàn Kiếm đã phải ra thông báo khẩn tìm một người đến gian hàng đồ lưu niệm, quán lẩu ở Tràng Tiền Plaza tiếp xúc với nhiều người nhưng đã có kết quả dương tính với Covid-19.