✨Tiếng Mường

Tiếng Mường (__) là ngôn ngữ của người Mường tại Việt Nam.

Tiếng Mường là ngôn ngữ thanh điệu, có mối liên hệ gần gũi với tiếng Việt và được xem như thuộc nhóm ngôn ngữ Việt-Mường trong ngữ tộc Môn-Khmer của ngữ hệ Nam Á. Thanh điệu tiếng Mường gần với phương ngữ Thanh Hoá, Nghệ An của tiếng Việt. Tiếng Mường được nói chủ yếu tại các tỉnh vùng núi phía bắc Việt Nam như: Hòa Bình, Thanh Hóa, Phú Thọ, Yên Bái, Sơn La và Ninh Bình .

Tiếng Mường có 6 thanh như tiếng Việt; tuy nhiên, thanh nặng chỉ được phân biệt tại các tỉnh Phú Thọ và Thanh Hóa, còn những người tỉnh Hòa Bình đọc như thanh sắc..

Chữ viết

Tiếng Mường không có hệ thống chữ viết riêng cho đến thế kỷ XX khi một số học giả phương tây đã cùng một vài nghệ nhân và trí thức người Mường tỉnh Hoà Bình cùng phối hợp với viện ngôn ngữ phát triển một bảng chữ cái tạm thời dựa trên bảng chữ cái tiếng Việt đã được sửa đổi nhằm phục vụ cho việc nghiên cứu văn hoá dân tộc Mường.

Bộ chữ dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình, được UBND tỉnh Hòa Bình phê duyệt tại Quyết định số 2295/QĐ-UBND ngày 08 tháng 9 năm 2016 . Bảng chữ cái này phục vụ việc dạy và học tiếng nói, chữ viết của dân tộc thiểu số trong các cơ sở giáo dục phổ thông và trung tâm giáo dục thường xuyên của tỉnh, báo [http://www.baohoabinh.com.vn/mu/ Hòa Bình điện tử bản tiếng Mường] hiện đang sử dụng bộ chữ này.

Bộ chữ dân tộc Mường này có 28 chữ cái.

Để ghi các biến thể của tiếng Mường cũng như từ ngữ của các ngôn ngữ khác, tiếng Mường có thể sử dụng các chữ cái khác như: J, Q, S, Y. Tuy nhiên, các chữ cái này không thuộc bảng chữ cái tiếng Mường. Trường hợp này giống như tiếng Việt vẫn sử dụng F, J, W, Z để ghi, nhưng chúng không thuộc bảng chữ cái tiếng Việt.

Ngữ âm

Phụ âm

Bảng dưới đây trình bày các phụ âm trong đó có sự phân biệt giữa các âm tắc hữu thanh và vô thanh của các phương ngữ (Mường Bi, Mường Thành, Mường Động và Ba Trại) và chính tả tương ứng của chúng. Trong số các âm vị này, các âm vòm đã được phân tích là tổ hợp của âm lướt-ngạc mềm . Ngoài ra, sự phân bố của các âm cuối tiết dường như bị hạn chế hơn so với các phụ âm cuối khá.

Nguyên âm

Ngoài các nguyên âm đơn này, còn có ba nguyên âm đôi .

Thanh điệu

Tất cả các phương ngữ Mường đều có thanh điệu. Phương ngữ Kim Thượng (Phú Thọ) đã từng là đối tượng được chọn trong việc nghiên cứu ngữ âm.

Các biến thể phát âm về thanh điệu ở các vùng miền có thể có khác nhau nhưng đều được quy về 5 thanh và ghi kí hiệu như trên.

Hiện tượng này cũng thường gặp trong tiếng Việt, ví dụ: cách phát âm của người Sơn Tây về thanh huyền; cách phát âm của người khu bốn về thanh sắc (chủng tôi= chúng tôi), cách phát âm thanh hỏi như thanh ngã ở một số địa phương (bị ngả= bị ngã). Tuy nhiên về chính tả chung của tiếng Việt vẫn thống nhất.

So sánh từ nguyên

Bên dưới là bảng so sánh một số từ đồng nguyên giữa tiếng Việt và phương ngữ Mường Bi của tỉnh Hòa Bình (theo từ điển Nguyễn Văn Khang et al. (2002)), đối chiếu với dạng proto-Vietic tương ứng được phục nguyên bởi Ferlus (2007):

Trích đoạn