Tranh vẽ Thành cổ Ninh Bình năm 1888 bởi Dick de Lonlay với [[núi Non Nước ở bên trái]]
Thành cổ Ninh Bình hay thành Ninh Bình là một thành lũy, pháo đài quân sự được xây dựng dưới thời nhà Nguyễn tại tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Vị trí thành cổ Ninh Bình ngày nay phần lớn là khu vực Công viên Thúy Sơn và khu danh thắng Núi Non Nước, phường Hoa Lư (trước đây là phường Thanh Bình, thành phố Ninh Bình), tỉnh Ninh Bình. Thành cổ Ninh Bình và vùng đất tiền thân của nó đã từng là trung tâm, lị sở của trấn Sơn Nam, rồi tỉnh Ninh Bình qua nhiều năm, sau khi Lý Thái Tổ dời đô từ thành Hoa Lư ra thành Đại La năm 1010.
Lịch sử
Vùng đất chân núi Non Nước xưa là bến sông Vân Sàng, nơi đây vào năm 980, Dương Vân Nga đã trao áo long bào cho Lê Hoàn, suy tôn ông lên ngôi hoàng đế lập ra triều Tiền Lê và tiễn đưa ông hành quân đi đánh quân Tống xâm lược. Năm 1091, trên đỉnh núi Non Nước, nhà Lý cho xây Tháp Linh Tế. Khu vực bến Vân Sàng nơi ngã ba sông Vân – sông Đáy là Phúc Thành Hải cảng dưới các triều Lý - Trần. Dưới thời Trần, Trương Hán Siêu đã cho khắc bài "Dục Thúy Sơn linh tế tháp ký" lên sườn núi bên phải lối đi và đặt tên núi Dục Thúy.
Thời Lê sơ, khi Thừa tuyên Sơn Nam đổi làm Trấn Sơn Nam, vùng đất Vân Sàng này được chọn làm trấn lị, thủ phủ của trấn Sơn Nam rộng lớn. Thời Lê Trung hưng, khi triều đình đem hai phủ Trường Yên và Thiên Quan nhập vào đất Thanh Hoa ngoại, vùng này thuộc làng Đại Đăng, trấn lị Vân Sàng của Thanh Hoa ngoại trấn, sau là đất kho của nhà Lê, có trồng tre, trúc bao quanh. Vua Lê Hiển Tông cũng dựng Ly Cung ở núi để phòng khi vua chúa đi tuần hành lên núi. Khi kéo quân ra Bắc tiêu diệt quân Thanh, Nguyễn Huệ cũng đã đặt tổng hành dinh ở dưới chân núi Dục Thuý. Đầu thời Nguyễn, triều đình đổi Thanh Hoa ngoại trấn làm đạo Thanh Bình, đến năm 1822 thời Minh Mạng đổi làm đạo Ninh Bình, và năm 1823, Minh Mạng đã cùng các quan lại bàn về việc xây thành Ninh Bình. Năm 1833, trong cuộc nổi dậy Lê Duy Lương, thành bị quân khởi nghĩa vây hãm. Năm Thiệu Trị thứ hai (1842) vua cho đắp nữ tường và dựng xưởng súng trên núi.
Pháp chiếm thành Ninh Bình ngày 5 tháng 12 năm 1873
Thành Ninh Bình trở thành lị sở của tỉnh Ninh Bình. Ngày 5 tháng 12 năm 1873, Pháp chiếm thành Ninh Bình chỉ với 8 quân (gồm viên sĩ quan Hautefeuille, sáu thủy thủ và một thợ máy người An Nam), và cắm cờ lên kỳ đài thành trên đỉnh Núi Non Nước, dù trong thành có 1.700 lính phòng thủ.
Ngày 20 tháng 8 năm 1945, thành Ninh Bình đã bị Việt Minh chiếm đóng trong Cách mạng Tháng Tám. Tại đây, ngày 25 tháng 8 năm 1945, chính quyền mới của tỉnh Ninh Bình ra mắt quốc dân. Trong chiến tranh Đông Dương, thực hiện chủ trương tiêu thổ kháng chiến, thành Ninh Bình và nhiều công trình khác đã bị người dân phá hủy. Mặt sau thành dựa vào núi để làm thành, trùng xuống là sông lớn, chu vi mặt thành tính cả ụ thành là 383 trượng 6 thước, ụ thành cao 1 thước 9 tấc, gồm 70 lỗ bắn và hốc đặt pháo; ụ thành trên đỉnh Núi Non Nước chu vi 13 trượng 8 thước 9 tấc. Thành có ba cửa ở phía Đông, Tây, Nam. Trong thành, trung tâm là Nha môn quan lãnh binh; lại có cả nhà ngục để giam giữ những kẻ phạm tội. Ngoài ra còn có chùa Non Nước (Sơn Thuỷ tự), đền Tam Tòa; có cúc thượng tiên. Sau lưng có núi Cánh Diều án. Theo Trương Vĩnh Ký (1876) thì "thành coi nguy nga đẹp đẽ lắm".
Vì núi Non Nước được lấy làm một phần góc thành Ninh Bình nên ngọn núi này còn có tên "Hộ Thành sơn". Năm 1842, Thiệu Trị cho xây tường bao quanh và đắp ụ tường và chỗ đặt pháo ở trên núi, đóng cọc rào bờ sông để giữ chân thành. Tuy nhiên, các dấu tích thành hiện nay hầu như không còn.
👁️
2 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
Tranh vẽ Thành cổ Ninh Bình năm 1888 bởi Dick de Lonlay với [[núi Non Nước ở bên trái]] **Thành cổ Ninh Bình** hay **thành Ninh Bình** là một thành lũy, pháo đài quân sự
_Đối với các định nghĩa khác, xem_ _Ninh Bình (định hướng)._ **Ninh Bình** là tỉnh nằm ở cửa ngõ phía Nam của thủ đô Hà Nội và thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng, miền Bắc,
[[Chùa Nhất Trụ ở Cố đô Hoa Lư]] Điện Tam Thế ở [[Chùa Bái Đính]] [[Đền Trần (Nam Định)|Đền Trần ở Nam Định]] [[Chùa Địch Lộng ở Gia Viễn]] [[Đền Trần Thương ở Hà Nam]]
**Nguyễn Thanh Sơn** (sinh năm 1967) là một tướng lĩnh Công an nhân dân Việt Nam, hàm Thiếu tướng. Ông hiện giữ chức vụ Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Công an
**Báo và Phát thanh – Truyền hình Ninh Bình** (tiếng Anh: _Ninh Binh Newspaper and Radio – Television_, viết tắt: **NBTV**) là một đài truyền hình địa phương, trực thuộc Ủy ban Nhân dân tỉnh
**Ninh Bình** là một tỉnh thuộc vùng nam đồng bằng Bắc Bộ. Phía bắc giáp thành phố Hà Nội và tỉnh Hưng Yên, phía nam giáp tỉnh Thanh Hóa và vịnh Bắc Bộ, phía đông
**Câu lạc bộ bóng đá Xi măng The Vissai Ninh Bình**, thường được gọi tắt là **Vissai Ninh Bình**, từng là một câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp có trụ sở tại Ninh Bình,
Trước đền [[Đinh Bộ Lĩnh trên quê hương Gia Viễn]] Các di tích thờ Vua Đinh ở Ninh Bình (màu đỏ) [[Đền Vua Đinh Tiên Hoàng ở cố đô Hoa Lư]] Ninh Bình là quê
**Ga Ninh Bình** là nhà ga đầu mối chính trên tuyến đường sắt Bắc - Nam thuộc địa phận tỉnh Ninh Bình, tiếp nối sau ga Cát Đằng và trước ga Cầu Yên. Ga toạ
**Chợ Rồng Ninh Bình** là chợ đầu mối giao thương hàng hóa trên địa bàn tỉnh Ninh Bình và khu vực. Đây là chợ có quy mô cấp I, nằm cạnh quốc lộ 10 thuộc
nhỏ|phải|367x367px|Cầu Ninh Bình năm 2009 nhìn từ chân [[núi Non Nước]] **Cầu Ninh Bình** hiện là một cặp gồm 2 cầu thép nằm song song và cách nhau 30m thuộc tuyến đường sắt Bắc Nam,
**Nguyễn Thị Thu Hà** (sinh năm 1970) là một nữ chính khách Việt Nam. Bà hiện là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XIII, Phó Chủ tịch -
**Ninh Bình** là một thành phố cũ từng đóng vai trò là tỉnh lỵ của tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. ## Địa lý Trước khi giải thể vào năm 2025, thành phố Ninh Bình nằm
Cổng vào nhà hát Chèo Ninh Bình Một cảnh trong vở Tiếng hát đại ngàn **Nhà hát Chèo Ninh Bình** là đơn vị hoạt động nghệ thuật chèo chuyên nghiệp, gồm 2 đoàn chèo. Nhà
**Đường cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng** (ký hiệu toàn tuyến là **CT.08**) là một đoạn đường cao tốc thuộc hệ thống đường cao tốc Việt Nam, dài 109 km và đi qua các tỉnh
**Câu lạc bộ bóng chuyền nam Ninh Bình** (tên gắn với nhà tài trợ hiện tại là _LP Bank Ninh Bình_) hiện là câu lạc bộ bóng chuyền nam có thành tích tốt nhất Việt
**Tỉnh ủy Ninh Bình** hay còn được gọi **Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Ninh Bình**, hay **Đảng ủy tỉnh Ninh Bình**. Là cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng bộ tỉnh Ninh Bình
**Câu lạc bộ bóng chuyền nữ Ninh Bình** (tên gắn với nhà tài trợ hiện tại là _LP Bank Ninh Bình_) là một câu lạc bộ bóng chuyền nữ chuyên nghiệp ở tỉnh Ninh Bình,
Toàn cảnh núi Ngọc Mỹ Nhân và nhà máy nhìn từ sông Đáy **Nhà máy Điện Ninh Bình** (Công ty Cổ phần Nhiệt điện Ninh Bình) là đơn vị thành viên thuộc Tập đoàn Điện
Một cổng vào bệnh viện đa khoa 700 giường **Bệnh viện đa khoa Ninh Bình** là bệnh viện lớn với quy mô 700 giường, là bệnh viện hạng I và được xem là bệnh viện
**Câu lạc bộ bóng đá Ninh Bình** là một câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp thành lập vào năm 2015 có trụ sở tại Ninh Bình, Việt Nam. Câu lạc bộ đang thi đấu
**Công viên động vật hoang dã quốc gia tại Ninh Bình** là một dự án xây dựng khu bảo tồn động vật hoang dã Quốc gia đầu tiên tại Việt Nam. Địa điểm của dự
Một đàn dê núi ở Ninh Hải, Hoa Lư Một đàn dê núi đang đi ăn **Dê núi Ninh Bình** là tên thường gọi của các món ăn được chế biến từ thịt dê của
[[Cảng Ninh Phúc, Ninh Bình]] **Cảng biển Ninh Bình** là cảng thuộc nhóm 1 trong Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
**Trường cao đẳng Y tế Ninh Bình** là cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Y – Dược và nghiên cứu khoa học thuộc hệ thống giáo dục đại học, cao đẳng. Là đơn
**Trường Cao đẳng nghề Cơ giới Ninh Bình** được thành lập ngày 25-5-1970. Từ Trường Công nhân cơ giới ban đầu, đến năm 2006 trở thành Cao đẳng nghề cơ giới Ninh Bình với 9
Tế lễ tại đền Vua Đinh trong [[Lễ hội Hoa Lư ở Cố đô Hoa Lư]] thế=|nhỏ|250x200px|Phủ Tiên Hương ngày lễ hội phải|Lễ rước trên sông tại [[lễ hội Tràng An năm 2011]] Thực hành
Nhà máy đạm Ninh Bình ở khu CN Ninh Phúc **Nhà máy đạm Ninh Bình** là một công trình trọng điểm của ngành hóa chất Việt Nam. Đây là Nhà máy sản xuất phân đạm
**Nhà thờ họ Đào** nằm ở thôn Đông Trang, xã Ninh An, thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Đây là một di tích cấp quốc gia Việt Nam tại tỉnh Ninh Bình.
**Vũ Dương** là một xã thuộc tỉnh Ninh Bình. Xã được hình thành từ việc sáp nhập bốn xã Yên Mỹ, Yên Bình, Yên Dương và Yên Ninh thuộc huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định
**Chùa Bà Ngô** là ngôi chùa cổ thuộc quần thể di tích quốc gia đặc biệt cố đô Hoa Lư, chùa được xây từ thời nhà Đinh, sát bên phải bờ đê sông Hoàng Long
**Nhà thi đấu Ninh Bình** là một nhà thi đấu nằm trên địa bàn thành phố Hoa Lư, Ninh Bình, Việt Nam, có sức chứa 3.040 chỗ ngồi. Địa điểm này khánh thành vào năm
**Đường cao tốc Cầu Giẽ – Ninh Bình** (ký hiệu toàn tuyến là **CT.01**, hay còn gọi là **đường cao tốc Cầu Giẽ – Cao Bồ**) là đoạn đường cao tốc thuộc hệ thống đường
**Trường THPT Nguyễn Huệ, Ninh Bình** là một trường trung học phổ thông của Ninh Bình, thuộc hệ thống trường trung học của Việt Nam. Trường tọa lạc ở Tổ 9 phường Bắc Sơn -
**Chùa Non Nước** ở tỉnh Ninh Bình là một ngôi chùa cổ tọa lạc dưới chân núi Non Nước, bên bờ sông Đáy và cửa sông Vân. Chùa nằm trên địa phận phường Vân Giang,
**Gia Viễn** là một xã thuộc tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Trụ sở xã nằm cách phường Hoa Lư - trung tâm tỉnh lỵ Ninh Bình 11 km về phía Tây Bắc. Đây là đơn vị
**Ninh Giang** là một xã thuộc tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Trụ sở xã nằm cách phường Hoa Lư - trung tâm tỉnh lỵ Ninh Bình 38 km về phía Đông. Xã này nằm trên Quốc
** Minh Tân ** là một xã thuộc tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Trụ sở xã nằm cách phường Hoa Lư - trung tâm tỉnh lỵ Ninh Bình 23 km về phía Bắc. ## Địa lý
**Nam Hồng** là một xã thuộc tỉnh Ninh Bình. Xã được hình thành từ việc sáp nhập ba xã Tân Thịnh, Nam Thắng và Nam Hồng thuộc huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định cũ, trong
nhỏ|Bản vẽ thành Tuyên Quang **Thành cổ Tuyên Quang**, thường bị gọi sai là **thành nhà Mạc**, là một di tích lịch sử văn hóa ở phường Tân Quang, thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên
nhỏ|Bản vẽ thành Quảng Ngãi **Thành cổ Quảng Ngãi**, còn gọi là **Cẩm thành** hay **thành Gấm**, là một thành lũy được xây dựng vào năm 1807 thời nhà Nguyễn ở Quảng Ngãi, Việt Nam.
**Thành cổ Xích Thổ** là một kiến trúc quân sự thời Lê - Mạc, được xác định tương ứng vị trí tại xã Thống Nhất, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Di tích còn
**Hoa Lư** là thành phố tỉnh lỵ cũ của tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. Hoa Lư từng là kinh đô của Việt Nam giai đoạn (968 – 1010) với ba triều đại phong kiến liên
Phong cảnh cố đô nhìn từ núi Mã Yên Cửa Đông vào [[đền Vua Đinh Tiên Hoàng]] **Quần thể di tích Cố đô Hoa Lư** là hệ thống các di tích về kinh đô Hoa
**Ninh Vân** là một xã thuộc thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. ## Địa lý Xã Ninh Vân nằm ở phía tây nam thành phố Hoa Lư, cách thành phố 7,5 km, có
**Tòa Thánh Tây Ninh** còn được gọi là **Đền Thánh** là một công trình tôn giáo của đạo Cao Đài, tọa lạc tại đường Phạm Hộ Pháp trong khuôn viên Nội ô Tòa Thánh Tây
nhỏ||315x315px nhỏ|255x255px|Đền thờ Ninh Tốn **Ninh Tốn** (chữ Hán: 寧遜, 1744-1795), tự **Khiêm Như** sau đổi là **Hi Chí**, hiệu **Mẫn Hiên**, **Chuyết Sơn cư sĩ**, **Song An cư sĩ**; là nhà thơ, nhà sử
**Ninh Hải** là một xã thuộc thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, Việt Nam. ## Địa lý Xã Ninh Hải cách thành phố Hoa Lư 7 km, có vị trí địa lý: *Phía đông giáp
**Nguyễn Thị Thanh** (sinh ngày 10 tháng 2 năm 1967) là một nữ chính trị gia người Việt Nam. Bà hiện là Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng
**Ninh Hữu Hưng** (甯有興) là người được nhiều làng nghề ở Việt Nam tôn xưng là vị tổ xưa nhất của nghề mộc Việt Nam, do đó được coi như vị tổ nghề xây dựng