✨Tàu Martinière
thumb|Tàu Martinière Tàu Martinière là một con tàu được chuyển thành tàu chở tù nhân (navire-prison). Tàu dài 109,51 m, cao 14,32 m, choán nước 6,55 m, tốc độ 10 nút, thủy thủ đoàn 56, số chỗ khách-tù nhân 670. Trước Chiến tranh thế giới thứ hai, Pháp đã sử dụng tàu này để chuyển các tù nhân.
Trong chuyến tháng 5/1931 tàu Martinière đã chuyển 525 tù nhân bị đày biệt xứ từ Đông Dương đi Guyane thuộc Pháp tại Nam Mỹ. Chiều ngày 17/05/1931, tàu rời Côn Đảo ra đi . Chuyến này có chở cỡ 100 chính trị phạm trong đó có 3 đảng viên CSVN là Bùi Hữu Diên, Lương Duyên Hồi, Trần Văn Ngọ, và nhiều đảng viên Quốc dân đảng như Lương Như Truật , Nguyễn Đức Trạch, Nguyễn Đắc Bằng,... Sự việc đã được báo Tuổi Trẻ điều tra, nhân việc phóng viên Danh Đức của báo sang chứng kiến cuộc phóng vệ tinh Vinasat-1 tại Guyane, và đăng tải để ôn lại quá khứ và vinh danh những người đã đấu tranh vì đất nước dân tộc phải chịu tù đày và cả hy sinh ở nơi xa xứ. : Theo Danielle Donet-Vincent (Trung tâm nghiên cứu khoa học Pháp) trong "Nhà tù cho người Đông Dương tại Guyane" (Les bagnes des Indochinois en Guyane 1931-1963), tù nhân Đông Dương đến Cayenne (thủ phủ của Guyane) ngày ngày 30 tháng 6 năm 1931. Theo Daniel Ballof trong sách Hiện tượng đày biệt xứ tù nhân Đông Dương và các cơ sở lao tù (La deportation des Indochinois en Guyane et les etablissements penitentiaires), khi tàu cập bến có hai trường hợp tử vong trong chuyến hành trình dài 35 ngày. Ngay khi đến đó, có 30 tù nhân bị bệnh quai bị được phát hiện. Rồi các bệnh đường hô hấp, đường ruột khiến 137 người phải nhập viện, sáu người trong số họ không qua khỏi. Trong hai năm 1934-1936, 20 người đã chết vì bệnh, một số khác tự tử. (Trích [http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/phong-su-ky-su/20080426/nha-lao-an-nam-o-guyane---ky-2-nhung-so-phan-luu-lac/254581.html Nhà lao An Nam ở Guyane - Kỳ 2: Những số phận lưu lạc]. Tuổi Trẻ Online, 26/04/2008).
Hoạt động
Tàu được đóng tại Hartlepool ở Anh Quốc, và được hạ thủy vào năm 1911. Năm 1912 tàu hoạt động với tên Armanistan, của FC Strick & Co, Anglo-Algeria SS Co, London.
Sau đó năm 1913 tàu thuộc sở hữu của Đức, với tên Duala.
Năm 1919 tàu chuyển sở hữu sang Pháp theo bồi thường chiến tranh, và đặt tên Martinière. Nó được Công ty Steam Navigation ở Nantes hoán cải thành tàu chở tù nhân, theo yêu cầu của Bộ Hải quân và thuộc địa. Từ năm 1922 đến 1938, tàu đã vận chuyển hơn 7.000 tù nhân đến Guyane.
Tháng 2/1943 tàu thuộc vùng chiếm đóng của Đức, và bị chìm ở cảng Lorient do Không quân Anh oanh tạc. Sau đó tàu được trục vớt năm 1947. Năm 1955 tàu được phá dỡ tại Saint-Nazaire.
Những người Việt Nam từng là khách của Martinière
(Danh sách có thể còn thiếu, xin mời bổ sung. Chú ý: thời gian đi Guyane từ năm 1922)