✨Tanabata

Tanabata (tiếng Nhật: hoặc , từ Hán Việt: Thất Tịch, hay có thể hiểu là buổi tối mùng bảy), còn được gọi là Lễ hội Sao ( Hoshi matsuri), là một lễ hội Nhật Bản bắt nguồn từ lễ Thất Tịch phương Đông. Trong văn hóa Nhật Bản, lễ hội Tanabata kỷ niệm cuộc gặp gỡ của thần Orihime và Hikoboshi (tương ứng là các ngôi sao Vega – Chức Nữ và Altair – Ngưu Lang).

nhỏ|Phụ nữ Nhật mang trang phục [[Yukata dự lễ Tanabata.]]

Theo truyền thuyết, Ngân Hà ngăn cách tình yêu của hai người, khiến cho họ chỉ được phép gặp nhau mỗi năm một lần vào ngày thứ bảy của tháng Bảy âm lịch. Ngày lễ Tanabata thay đổi theo vùng của Nhật Bản, nhưng đều được tổ chức theo Dương lịch, bắt đầu đầu tiên ngày 7 tháng 7 theo Lịch Gregory (sau khi Nhật Bản bắt đầu sử dụng lịch này từ năm 1872). Tuy nhiên, do nhiều nơi vẫn dùng âm lịch để chọn ngày kỷ niệm, lễ được tổ chức vào các ngày khác nhau giữa tháng Bảy và tháng Tám khắp Nhật Bản.

Lịch sử

trái|nhỏ|Tranh của [[Yashima Gakutei vẽ tục viết ước nguyện lên giấy rồi buộc vào nêu nhân lễ Tanabata]] Lễ hội được giới thiệu đến Nhật Bản bởi Thiên hoàng Kōken vào năm 755. Nó bắt nguồn từ Lễ hội thể hiện tài năng ( Kikkōden), một tên gọi khác cho Thất Tịch, được tổ chức tại Trung Quốc và cũng được chuyển tới tại Cung điện Hoàng gia Kyoto từ thời kỳ Heian. Tanataba đã trở nên phổ biến rộng rãi trong công chúng vào đầu thời kỳ Edo, khi bắt đầu pha trộn với lễ hội Bon, truyền thống Bon (bởi vì lễ hội Bon được tổ chức vào ngày 15 tháng Bảy sau đó) và dần dần phát triển thành Tanabata hiện đại. Phong tục phổ biến liên quan đến lễ hội thay đổi theo vùng của đất nước, nhưng nhìn chung, các cô gái mong muốn được may vá và nghệ thuật thủ công tốt hơn, các chàng trai mong muốn chữ viết tay tốt hơn bằng cách viết những điều ước trên dải giấy. Vào thời điểm này, phong tục là sử dụng sương còn sót lại trên lá khoai môn để tạo ra mực dùng để viết lời chúc. Hiện nay, bởi Nhật Bản chuyển sang lịch dương nên thời gian tổ chức lễ hội Bon phân biệt theo vùng, phần lớn diễn ra ngày 15 tháng Tám theo lịch mặt trời, gần với ngày ban đầu của nó trên lịch âm, làm cho thời gian của Tanabata và Bon tách biệt.

Cái tên Tanabata có liên quan từ cách đọc tiếng Nhật, Kanji về các ký tự Trung Quốc: Thất Tịch – , trước đây thường được đọc là Shichiseki (xem giải thích về các cách đọc Kanji). Người ta tin rằng nghi lễ thanh tẩy Thần đạo Shinto tồn tại cùng thời gian, khi đó miko đã dệt một tấm vải đặc biệt trên khung dệt gọi là tanabata (), dâng lên một vị thần để cầu nguyện bảo vệ mùa màng khỏi mưa bão cho thu hoạch tốt vào cuối mùa thu. Dần dần, buổi lễ này hợp nhất với Kikkōden để trở thành Tanabata. Tên gọi Thất Tịch – tiếng Trung và người Nhật đọc là Tanabata cùng trở thành một lễ hội, mặc dù ban đầu có nguồn gốc khác nhau.

Thần tích

nhỏ|Bản khắc gỗ của [[Hiroshige vẽ lễ Tanabata ở Edo (Tokyo), năm 1852. Dân chúng đua nhau trồng nêu để buộc lời nguyện ước cho gió thổi lên trời|thế=|trái]] Giống như lễ Thất Tịch phổ biến ở Đông Á, Tanabata có nguồn gốc từ tích Ngưu Lang Chức Nữ – của Trung Hoa. Truyện này được thuật lại trong sách Man'yōshū (Vạn diệp tập) của Nhật Bản.

Truyện kể rằng: nhỏ|Cảnh hình mô tả Tanabata Edo tại Bảo tàng Fukagawa Edo. Orihime (, có nghĩa là "bà chúa dệt") là con gái của Ngọc Hoàng Thượng đế thường mặc áo đẹp ra bờ sông Amanogawa ( – Ngân Hà). Vua cha là Thiên Đế thích lắm nên cô càng gắng sức dệt áo nhưng trong lòng lại buồn vì không có hy vọng gặp người trong mộng. Thương con Thiên Đế sắp dàn xếp cho cô gặp Hikoboshi (, nghĩa đen là "anh chăn bò", còn được gọi là Kengyū , tức là "người dắt bò") cũng ra bờ sông Amanogawa. Đôi tình nhân gặp gỡ và gắn bó nhưng khi đã thành vợ chồng thì Orihime biếng nhác việc dệt cửi còn Hikoboshi cũng lơ là khiến bò đi lạc trên thiên đàng. Vì quá giận, Thiên Đế đã bắt hai vợ chồng phải chia tay nhau, mỗi người một bờ, có sông Amanogawa ngăn cách. Orihime buồn khóc nhớ chồng, lệ rơi lã chã, rốt cuộc Thiên Đế lại cho hai vợ chồng tái hợp mỗi năm một lần vào ngày mùng 7 tháng Bảy với điều kiện Orihime phải chăm chỉ dệt cửi.

Sông Amanogawa thì không có cầu bắc qua nhưng có bầy chim ác là chắp cánh làm cầu nối hai bờ. Tín ngưỡng dân gian Nhật Bản cho rằng nếu ngày mùng 7 tháng Bảy mưa to, nước sẽ dâng cao thì chim không bắc cầu được; thế là hai vợ chồng Orihime và Hikoboshi phải đợi sang năm sau mới được gặp nhau. Cơn mưa đó là nước mắt hai vợ chồng khóc thương nhau vậy.

Câu chuyện có những điểm tương đồng với Lưỡng Hà Dumuzi và Inanna.

Phong tục

Ở Nhật Bản ngày nay, mọi người thường tổ chức ngày này bằng cách viết những điều ước, đôi khi dưới dạng thơ, trên tanzaku (, đoản sách), những mảnh giấy nhỏ và treo chúng trên cành tre, đôi khi bằng những vật trang trí khác (xem thêm Tre ước nguyện). Tre và đồ trang trí thường được đặt nổi trên sông hoặc bị đốt cháy sau lễ hội, khoảng nửa đêm hoặc vào ngày hôm sau. Điều này tương tự với phong tục của những con tàu giấy nổi và nến trên sông trong lễ hội Obon.

Nhiều vùng ở Nhật Bản có phong tục Tanabata của riêng họ, hầu hết liên quan đến truyền thống lễ hội Obon địa phương. Ngoài ra còn có một bài hát Tanabata truyền thống:

Ngày lễ

nhỏ|290x290px|Lễ hội Tanabata tại [[Tokyo năm 2010.]] Ngày Tanabata ban đầu được dựa trên âm dương lịch của Nhật Bản, chậm hơn một tháng so với Lịch Gregory. Do đó, một số lễ hội được tổ chức vào ngày 7 tháng 7, một số lễ hội được tổ chức vào khoảng ngày 7 tháng 8 (theo cách trì hoãn một tháng), trong khi một số khác vẫn được tổ chức vào ngày thứ 7 tháng 7 âm lịch của âm dương lịch truyền thống của Nhật Bản, thường là vào tháng Tám trong Lịch Gregory.

Ngày Lịch Gregory của ngày thứ bảy của tháng bảy âm lịch, âm dương lịch Nhật Bản cho những năm tới là:

• 2018: ngày 17 tháng Tám.
• 2019: ngày 07 tháng Tám.
• 2020: ngày 25 tháng Tám.
• 2021: ngày 14 tháng Tám.
• 2022: ngày 04 tháng Tám.

Vào ngày 7 tháng 7 năm 2020, Google Doodle đã đăng tải hình ảnh chúc mừng ngày lễ Tanabata.

Tên gọi

Orihime và Hikoboshi được gọi bằng nhiều tên trong các câu chuyện phiên bản khác nhau.

nhỏ|Những người phụ nữ Nhật Bản trong lễ hội Tanabata. Lễ hội Tanabata còn có nhiều tên gọi khác theo từng vùng của Nhật Bản. {| class="wikitable" style="font-size:100%; margin:auto;" !Các tên gọi khác của lễ hội Tanabata |- |