Sơn cư tạp thuật (chữ Nho: 山居雜述), còn có tên là Sơn cư tạp chí (山居雜誌), là một tác phẩm dã sử viết bằng chữ Hán do Đan Sơn (~1735 - ?) biên soạn vào những năm quân Tây Sơn ra Bắc Hà diệt chúa Trịnh (khoảng 1786 - 1789), tức ở cuối thế kỷ 18 thời Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam.
Hoàn cảnh ra đời
Trong bài Tựa ghi ở tập đầu bộ Sơn cư tạp thuật, Đan Sơn đã nói rõ vì sao có tác phẩm, sau đây là đoạn trích (dịch từ chữ Hán):
Về tác giả
Hiện vẫn chưa rõ tên thật, thân thế và sự nghiệp của Đan Sơn. Đây chỉ là địa danh nơi tác giả ẩn cư, theo đó làm tên hiệu cho mình. Ngoài ra, tác giả còn có một biệt hiệu nữa là Tùng Kinh.
Đan Sơn là người ở làng Lam Kiều (cạnh làng Bột Thượng là quê của Nguyễn Quỳnh, tục gọi là Trạng Quỳnh), huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa.
Ông sinh vào thời vua Lê Ý Tông (ở ngôi: 1735 - 1740). Khi quân Tây Sơn ra Thăng Long dẹp họ Trịnh (1786), tác giả đang ở Đan Sơn (một làng ở huyện Đan Phượng, Hà Tây; nay thuộc Hà Nội), rồi ẩn cư luôn tại đấy. Trong thời kỳ này, ông viết Sơn cư tạp thuật.
Theo Nguyễn Đăng Na, thì Đan Sơn còn là tác giả Đan Sơn thi tập và Tham khảo tạp ký, mà có người hiểu lầm là do Phạm Đình Hổ soạn.
Về tác phẩm
Sơn cư tạp thuật là một tác phẩm cùng loại và cùng thời với Lữ trung tạp thuyết của Bùi Huy Bích, Vũ trung tùy bút của Phạm Đình Hổ.
Sơn cư tạp thuật có 3 quyển, gồm 184 thiên (truyện). Trong đó có một số truyện do Đan Sơn viết, và ông đã ghi lại khá trung thực những điều mắt thấy tai nghe cũng như những sở đắc của mình khi đọc sách. Có một số truyện, ông chép từ các sách khác, như: Công Dư Tiệp ký (Vũ Phương Đề), Tục Tiệp ký (Trần Tiến), Diễn Trai tập (Lê Dĩnh), Kiên biều tập (Chử Nhân Hoạch), v.v.
Trong Sơn cư tạp thuật có những truyện đáng chú ý và rất có ích cho sử học, như truyện: "Hưng Đạo Vương giáo trung thư", "Thái giám Nguyễn An", "Thăng Long thành", "Man Liêu phong tục", "Thi pháp", "Học thuật", "Đào kép", "Sư chùa núi Yên Tử" (Huyền Quang), "Sứ giả phương Bắc", "Nữ hóa nam", v.v.
Hiện trong Thư viện Khoa học xã hội (Hà Nội) còn lưu giữ được bản chép tay Sơn cư tạp thuật mang ký hiệu A.822, và ở Thư viện Khoa học (Hà Nội) cũng có một bản chép tay khác có tên là Sơn cư tạp chí mang ký hiệu VHv. 1835.
Điểm nổi bật
Tác phẩm đầu tiên nói về chuyển đổi giới
Trong cuộc Hội thảo về Giới trong Văn học và Ngôn ngữ học đã được tổ chức tại Khoa Ngữ văn - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Nguyễn Thanh Tùng cho biết tác phẩm văn học của Việt Nam sớm nhất đề cập đến hiện tượng "chuyển đổi giới' có lẽ là Sơn cư tạp thuật của Đan Sơn (cuối thế kỷ 18).
Trích một đoạn trong truyện "Nữ hóa nam":
Tác phẩm phản ánh sự thắng thế của dục vọng
Không như Tổ gia thực lục và một số sách thiền sử khác, trong truyện "Sư chùa núi Yên Tử", người kể cho rằng sư Huyền Quang đã thông dâm với Thị Bích. Trích một đoạn:
Khi giới thiệu truyện này, Thạc sĩ Đỗ Thu Thủy có kèm theo lời bình như sau:
:Câu chuyện phản ánh sự thắng thế của dục vọng trần tục trước những lý tưởng cao siêu mà xa vời, của phần đời với phần đạo... Cảm hứng bao trùm của câu chuyện, vì thế, là cảm hứng ngợi ca những niềm vui trần thế, là tiếng cười sảng khoái của tác giả khi phát hiện ra "gót chân Asin" của một thần tượng tôn giáo với ý niệm cảm thông hơn là phê phán...
:Điều này minh chứng cho xu thế vận động, phát triển của văn học trung đại nói chung, của văn xuôi tự sự nói riêng qua gần 4 thế kỷ. Đó là quá trình dịch chuyển từ văn học chức năng, coi trọng mục đích truyền đạo, giáo huấn hướng tới sáng tạo nghệ thuật đích thực, coi trọng việc miêu tả, khám phá và tái hiện một cách chân thực bức tranh về đời sống, về con người...
👁️
54 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
**_Sơn cư tạp thuật_** (chữ Nho: **山居雜述**), còn có tên là **_Sơn cư tạp chí_** (**山居雜誌**), là một tác phẩm dã sử viết bằng chữ Hán do **Đan Sơn** (~1735 - ?) biên soạn vào
**Văn hóa Đông Sơn** là một nền văn hóa cổ đã xuất hiện vào khoảng năm 800 Trước Công Nguyên, từng tồn tại ở một số tỉnh miền Bắc Việt Nam và Bắc Trung bộ
nhỏ|phải|Thai tạng giới [[Mạn-đà-la ()]] nhỏ|phải|Vòng Pháp luân **Nghệ thuật Phật giáo** là sự phản ánh các khái niệm trong đạo Phật dưới các hình thức nghệ thuật khác nhau – nhất là các lĩnh
thumb|Đĩa sơn mài khắc chữ "Thọ", Trung Quốc _Hoa loa kèn_ _Phong cảnh chùa Thầy_ của [[Hoàng Tích Chù]] **Sơn mài** là một phát minh quan trọng trong công nghệ hóa học và nghệ thuật
Một tranh phun sơn trên tường ở Hall of Fame, [[Ingolstadt, Đức.]] Tranh phun sơn ở [[Bayreuth, Bayern, Đức]] Graffiti ở [[Berlin|Berlin Kreuzberg]] **Tranh phun sơn** từ gốc tiếng Anh là **Graffiti** bắt nguồn từ
Sơn Sắt Kẽm Donasa 2 trong 1 màu DAF 2196 Cam (Lon 800ml) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự kết
Sơn sắt kẽm Donasa 2 trong 1 màu DAF 1081 Đen bóng (Lon 3L) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự
Sơn Sắt Kẽm Donasa 2 trong 1 màu DAF 3278 Xanh ngọc (Lon 3L) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự
Sơn sắt kẽm Donasa 2 trong 1 màu Trắng 5159 (Lon 800ml) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự kết hợp
Sơn sắt kẽm Donasa 2 trong 1 màu DAF 3259 Xám Taiyang (Lon 800ml) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự
Sơn sắt kẽm Donasa 2 trong 1 màu DAF 3260 Xingfa xám (Lon 3L) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu vàng MD115_800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây hại,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu xanh ngọc MD118 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu đen mờ 888_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần
Sơn sắt kẽm Donasa 2 trong 1 màu Trắng mờ 5035 (Lon 800ml) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự kết
Sơn Sắt Kẽm Donasa 2 trong 1 màu DAF 9000 Xanh lá (Lon 800ml) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự
Sơn Sắt Kẽm Donasa 2 trong 1 màu DAF 8749 Xanh (Lon 800ml) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự kết
Sơn lót chống rỉ cao cấp màu xám Con Vịt_800ML Sơn lót chống rỉ cao cấp màu xám Con Vịt được cấu tạo nhựa Alkyd chất lượng cao và bột màu chống rỉ đặc biệt,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu xanh dương MD312 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu xanh da trời MD873 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu trắng mờ MD222_800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu nâu MD432_800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây hại,
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu xám 192 _ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu bạc MD000 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu xám MD125 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu đen mờ MD888 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu nâu 720 _ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu nâu đỏ 721_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu đỏ 336_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu đen bóng MD999 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu MD141 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây hại, là
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu cam MD211_800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây hại,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu nâu MD514 _800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây hại,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu đỏ MD335_800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây hại,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu đỏ cam MD232_800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & chất gây
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu đỏ MD336_800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây hại,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu trắng MD111_3L Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây hại,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu trắng MD111_800ML Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây hại,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu xám MD191_3L Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây hại,
Sơn dầu cao cấp Toa hiệu Con Vịt màu Đỏ MD336_3L Sơn dầu bóng cao cấp Con Vịt (Mandarin Duck) là loại sơn Alkyd chất lượng cao, không sử dụng Chì & Chất gây hại,
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu đen mờ 888_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu xanh 642_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu xanh 601_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu đỏ 335_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu xanh 671_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu vàng 115_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu vàng 273 _ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu vàng 445_ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với
Sơn sắt mạ kẽm Toa 2 trong 1 màu cam 232 _ 800Gr Sơn sắt mạ kẽm TOA 2 trong 1 là dòng sơn có cấu tạo chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần
Sơn sắt kẽm Donasa 2 trong 1 màu DAF 1081 Đen bóng (Lon 800ml) Sơn kẽm Donasa 2 trong 1 là sơn hệ dung môi, chủ yếu từ nhựa Acrylic một thành phần với sự