✨Selena
Selena Quintanilla-Pérez ( hoặc ; (16 tháng 4 năm 1971 – 31 tháng 3 năm 1995), thường được biết đến với nghệ danh Selena, là một ca sĩ, người viết lời bài hát, người phát ngôn, người mẫu, diễn viên và nhà thiết kế thời trang người Mỹ. Được mệnh danh là "Nữ hoàng nhạc Tejano", những đóng góp của cô đối với ngành công nghiệp âm nhạc và thời trang đã giúp cô trở thành một trong những nghệ sĩ Mỹ gốc México nổi tiếng nhất vào cuối thế kỷ 20. Tạp chí Billboard gọi cô là "Nghệ sĩ Latinh hàng đầu của thập niên 90" và là "Nghệ sĩ Latinh nổi bật nhất thập kỷ". Nhiều phương tiện truyền thông còn gọi cô là "Madonna của dòng nhạc Tejano" bởi phong cách thời trang của cô. Cô cũng được xếp hạng là một trong những nghệ sĩ Latin có ảnh hưởng nhất mọi thời đại và được đánh giá là người có công trong việc phổ biến nhạc Tejano vào thị trường âm nhạc đại chúng.
Là con út của gia đình Quintanilla, cô xuất hiện lần đầu tiên trên sân khấu âm nhạc vào năm 1980 với vai trò là thành viên của ban nhạc Selena y Los Dinos, bao gồm những anh chị của cô là A.B. Quintanilla và Suzette Quintanilla. Selena bắt đầu thu âm chuyên nghiệp vào năm 1982. Trong những năm 1980, cô thường bị chỉ trích và từ chối tại các địa điểm trên khắp Texas để biểu diễn nhạc Tejano - một thể loại nhạc đang được thống trị bởi nam giới lúc bấy giờ. Tuy nhiên, sự nổi tiếng của cô bắt đầu gia tăng sau khi cô chiến thắng Giải thưởng âm nhạc Tejano cho Giọng ca nữ của năm vào năm 1987, và tiếp tục thắng giải này trong 9 năm liên tiếp. Selena ký hợp đồng với EMI Latin vào năm 1989 và phát hành album đầu tay mang chính tên cô trong cùng năm, trong đó anh trai cô trở thành nhạc sĩ chính của cô.
Năm 1992, Selena phát hành album Entre a Mi Mundo, và đạt vị trí quán quân trên bảng xếp hạng ở Mexico trong 24 tuần liên tiếp. Bên cạnh thành công thương mại, nó cũng được các nhà phê bình âm nhạc đánh giá như là bước đột phá trong sự nghiệp âm nhạc của cô. Một trong những đĩa đơn của album, "Como La Flor", đã trở thành một trong những bài hát nổi tiếng nhất của cô. Live! (1993) đã giành một giải Grammy cho Album Mexican/Mexican-American xuất sắc nhất vào năm 1994, trở thành bản ghi âm đầu tiên của một nghệ sĩ Tejano làm được điều này. Năm 1994, Selena phát hành Amor Prohibido, trở thành một trong những album Latinh bán chạy nhất tại Hoa Kỳ. Nó nhận được những phản ứng tích cực từ các nhà phê bình âm nhạc, và đánh dấu kỷ nguyên thương mại đầu tiên của Tejano khi nó trở thành một trong những thể loại âm nhạc Latinh phổ biến nhất vào thời đó. Sau đó, Selena bắt đầu thu âm những bài hát tiếng Anh cho album đột phá của cô.
Bên cạnh âm nhạc, Selena đã có những hoạt động tích cực trong cộng đồng của cô và giành nhiều thời gian với mục đích công dân. Coca-Cola còn bổ nhiệm cô làm người phát ngôn ở Texas. Ngày 31 tháng 3 năm 1995, Selena đã bị sát hại bởi Yolanda Saldívar, một người bạn và là cựu nhân viên của Cửa hàng Selena Etc. của cô. Saldívar bị cảnh sát giam giữ trong khi đang cố gắng chạy trốn, và đe doạ tự sát, nhưng đã được thuyết phục để tự thú và bị kết án tù 30 năm. Saldívar hiện đang bị giam tại Mountain View Unit ở Gatesville, Texas. Hai tuần sau, George W. Bush—thống đốc bang Texas lúc bấy giờ—đã tuyên bố chọn ngày sinh nhật cô làm "ngày Selena" tại Texas. Album đột phá được phát hành sau khi cô qua đời, Dreaming of You (1995), ra mắt ở vị trí số một trên bảng xếp hạng Billboard 200, giúp Selena trở thành nghệ sĩ Latinh đầu tiên đạt được thành tích này. Năm 1997, Warner Bros ra mắt Selena, một bộ phim về cuộc đời và sự nghiệp của cô, với sự tham gia của Jennifer Lopez trong vai Selena và Lupe Ontiveros trong vai Saldívar. Tính đến năm 2012, Selena đã bán được hơn 60 triệu album trên toàn thế giới.
Thơ ấu
Selena sinh tại Lake Jackson, Texas, con út trong một gia đình là tín đồ của Nhân chứng Jehovah. Cha cô là người Mexico, Abraham Quintanilla Jr. và mẹ cô là Marcella Ofelia Samora, một phụ nữ Mỹ mang dòng máu México. Selena bắt đầu biết hát từ khi 6 tuổi; khi lên 9, cha cô thành lập nhóm nhạc Selena y Los Dinos và cô đảm trách vai trò nhóm trưởng. Ban đầu nhóm nhạc biểu diễn tại nhà hàng của gia đình Quintanilla, PappaGayo's, tuy nhiên không lâu sau nhà hàng này đã đóng cửa. Gia đình Selena rơi vào tình trạng nợ nần và bị tịch thu nhà. Mang theo nhạc cụ trên một chiếc xe buýt cũ kỹ, họ chuyển tới Corpus Christi, Texas. Ở đây, họ biểu diễn tại bất cứ nơi đâu: những góc phố, đám cưới, các lễ quinceañera (buổi lễ kỷ niệm của các cô gái tuổi 15), và hội chợ. Nỗ lực và tài năng của họ đã được đền đáp khi cô con gái 14 tuổi Selena được nhận thu âm một đĩa nhạc cho một công ty thu âm địa phương. Album này không được các cửa hàng bày bán và cha cô đã quyết định mua toàn bộ bản gốc. Nó được phát hành lại vào năm 1995 với tựa đề Mis Primeras Grabaciones.
Ở trường, Selena học khá giỏi, nhưng việc phải chu du khắp nơi để biểu diễn đã bắt đầu ảnh hưởng tới việc học hành của cô. Cha cô quyết định cho cô thôi học khi cô đang học dở lớp 8. Năm 1988 cô phát hành hai album, Preciosa và Dulce Amor. Năm 1989, José Behar, cựu giám đốc chi nhánh Sony Latin Music, đã ký kết hợp đồng giữa Selena với Capitol/EMI, một công ty thu âm do ông sáng lập. Ông từng nói rằng lý do ông quyết định hợp tác với Selena là vì ông cảm thấy mình đã tìm ra một Gloria Estéfan tiếp theo.. Ngày 2 tháng 4 năm 1992, Selena và Pérez kết hôn tại hạt Nueces, Texas, và cô chính thức mang họ Pérez của chồng.
Năm 1990, Selena phát hành album tiếp theo, Ven Conmigo với những ca khúc sáng tác bởi Abraham Quintanilla, III, người anh trai và cũng là nhạc sĩ sáng tác ca khúc chính của Selena. Đây là album nhạc Tejano đầu tiên được chứng nhận đĩa vàng được thu âm bởi một nữ ca sĩ. Cũng trong khoảng thời gian này, một nữ y tá và người hâm mộ tên là Yolanda Saldívar tiếp cận cha của Selena, với ý tưởng thành lập một câu lạc bộ những người hâm mộ. Mong ước này đã trở thành hiện thực và Saldívar trở thành chủ tịch câu lạc bộ, và cô sau này cũng trở thành người quản lý những cửa hàng thời trang của Selena. Những nhạc phẩm từ album, chẳng hạn như "Como La Flor" đã giúp cô trở thành một ngôi sao. Album năm 1993 Selena Live! đã giành một giải Grammy ở hạng mục "Trình diễn nhạc Mexico-Mỹ xuất sắc nhất".
Selena phát hành album Amor Prohibido vào năm 1994. Album này lại tiếp tục nhận đề cử Grammy cho hạng mục "Album nhạc Mexico/Mexico-Mỹ xuất sắc nhất". Lúc này cô bắt đầu thiết kế thời trang và mở hai cửa hàng tên là Selena Etc., một ở Corpus Christi và một ở San Antonio. Cả hai cửa hàng đều được trang bị dịch vụ chăm sóc sắc đẹp. Tạp chí Hispanic Business tiết lộ rằng cô ca sĩ đã kiếm được hơn 5 triệu đô-la từ hai cửa hàng này. Selena cũng xuất hiện cùng với Erik Estrada trong telenovela mang tên Dos Mujeres, Un Camino. Selena dự định phát hành album tiếng Anh đầu tiên trong sự nghiệp của mình vào mùa hè năm 1995 nhưng lo ngại rằng người hâm mộ nghĩ rằng cô đang quay lưng lại với họ, Selena vẫn tiếp tục thu âm một album nhạc Tejano tiếp theo. Cô cũng lên kế hoạch mở thêm hai cửa hàng thời trang trong đó có một cửa hàng ở Monterrey, Mexico.
Qua đời
Bia tưởng niệm Selena tại tiểu bang nhà [[Texas.]] Đầu năm 1995, gia đình Quintanillas phát hiện Yolanda Saldívar, chủ tịch câu lạc bộ người hâm mộ Selena và quản lý các cửa hàng của cô, đang có những hành động biển thủ tiền của câu lạc bộ và quyết định sa thải. Không lâu sau vụ việc này, Selena đồng ý gặp riêng Saldívar tại khách sạn Days Inn ở hạt Corpus Christi vào buổi sáng ngày 31 tháng 3 năm 1995 để nhận lại giấy tờ về thuế. Tại khách sạn, Selena yêu cầu xuất trình các giấy tờ tài chính bị thất lạc nhưng Saldívar tìm cách trì hoãn việc bàn giao với lý do cô này đã bị cưỡng hiếp tại Mexico. Saldívar trở về khách sạn và một lần nữa Selena yêu cầu giấy tờ tài chính thất lạc.
Selena nói với Saldívar rằng cô này không còn đáng tin tưởng được nữa. Vào lúc 11:48 sáng, Saldívar rút một khẩu súng lục từ trong túi xách và nhắm vào Selena. Khi cô ca sĩ hoảng sợ và chạy khỏi phòng, Saldívar đã bắn một phát đạn vào phía dưới bả vai phải của Selena, làm đứt động mạch dưới đòn và gây mất máu nghiêm trọng. Với tất cả sức lực, Selena cố chạy ra quầy tiếp tân để kêu cứu và để lại một vệt máu dài 119 mét dọc đường đi. Saldívar đuổi theo và gọi Selena là "bitch". Trong khi nhân viên khách sạn gọi 911, cô đã ngã gục xuống sàn. Trước khi ngã gục, Selena đã nói Saldívar chính là hung thủ và đọc số phòng nơi cô bị bắn. Ngay lúc đó, Saldívar lên chiếc xe bán tải của mình và chạy trốn. Trong khi chạy trốn, một xe tuần tra cảnh sát phản ứng đã phát hiện được Saldívar. Vào thời điểm đó, hàng trăm người hâm mộ đã tụ tập tại hiện trường vụ án. Nhiều người đã khóc khi thấy cảnh sát đưa Saldívar đi. Cô qua đời do mất máu và ngừng tim vào lúc 1:05 chiều, khi mới chỉ 23 tuổi.
Sau khi chết
Cái chết bất ngờ của Selena đã khiến cộng đồng người Mỹ gốc Latinh cũng như phi Latinh trên khắp nước Mỹ và nước ngoài rất bàng hoàng và thương tiếc. Nhiều hệ thống truyền hình đã hủy bỏ những chương trình thường nhật của họ để đưa tin về cô; Tom Brokaw đã gọi Selena là "Madonna của México". Nhiều buổi lễ vọng và tưởng niệm được tổ chức và các đài phát thanh ở Texas liên tục phát sóng các bài hát của cô. Sau một lệnh bắt giữ vì tội có hành vi gây rối ("disorderly conduct") được ban bố, Stern đã chính thức đưa ra lời xin lỗi bằng tiếng Tây Ban Nha trên sóng phát thanh. Hai tuần sau cái chết của Selena, ngày 12 tháng 4, George W. Bush, lúc đó là Thống đốc bang Texas đã chọn ngày sinh nhật 16 tháng 4 làm "ngày Selena" tại tiểu bang nhà.
Mùa hè năm đó, album Dreaming of You, một tuyển tập gồm các ca khúc tiếng Tây Ban Nha và bài hát mới bằng tiếng Anh của Selena đạt vị trí quán quân ở bảng xếp hạng Billboard 200 của Mỹ ngay trong tuần đầu tiên, đưa cô trở thành người Mỹ gốc Latin đầu tiên nhận được thành tích này. Đây là album có doanh số cao trong tuần đầu cao thứ hai chỉ sau album HIStory của Michael Jackson. Những ca khúc như "I Could Fall in Love" và "Dreaming of You" đã được phát rộng rãi trên các đài phát thanh tiếng Anh chính thống, giúp cho "Dreaming of You" đạt vị trí thứ 21 trên bảng xếp hạng Billboard Hot 100. Trong khi đó, "I Could Fall in Love" dù không leo được vào trong Hot 100 nhưng cũng đã đạt hạng 12 tại bảng xếp hạng Hot 100 Airplay và lọt vào tốp 10 bảng xếp hạng Adult Contemporary Chart. David Byrne đã tỏ lòng kính trọng với Selena trong chuyến lưu diễn cuối cùng trong sự nghiệp của mình với Tosca Strings bằng việc biểu diễn bản God's Child mà trước đây ông đã từng song ca với Selena trong album Dreaming of You của cô. Dreaming of You đã được RIAA chứng nhận 3 đĩa bạch kim (3x Platinum) nhờ bán được hơn 3 triệu đĩa tại thị trường Mỹ.
Tháng 10 năm 1995, tòa án thành phố Houston đã cáo buộc Saldívar tội giết người cấp độ một và tuyên án tù, với khả năng được đặc xá trong vòng tối đa 30 năm. Khẩu súng dùng làm hung khí giết Selena sau đã bị phá hủy và các mảnh vụn được ném xuống vịnh Corpus Christi.
Di sản
Áp phích bộ phim Selena (1997). Nữ diễn viên Jennifer Lopez được hóa trang cho giống Selena để đóng bộ phim về cuộc đời của nữ ca sĩ.
Năm 1997, nữ diễn viên trẻ Jennifer Lopez thủ vai Selena trong bộ phim về cuộc đời của cô. Đạo diễn bởi Gregory Nava, bộ phim này nhận được phần lớn những lời nhận xét tích cực từ giới phê bình. Trên 20.000 người đã đến diễn thử để được chọn vào vai Selena. Bộ phim gây ra vài tranh cãi tại cộng đồng người Mexico-Mỹ vì họ cho rằng Lopez là người Puerto-Mỹ lại đi đóng vai một nữ ca sĩ mang dòng máu Mexico. Mặc dù Lopez trở thành một ngôi sao nhạc pop nổi danh vài năm sau đó nhưng giọng hát của Selena vẫn được lồng trong suốt các bài hát của bộ phim. Với vai diễn này, Lopez nhận được một đề cử giải Quả Cầu Vàng cho hạng mục "Nữ diễn viên xuất sắc nhất trong phim ca nhạc hoặc phim hài".
Sân vận động Reliant tại Houston đã tổ chức một buổi hòa nhạc mang tên Selena ¡VIVE! để tưởng nhớ Selena vào ngày 7 tháng 4 năm 2005, một tuần sau ngày kỷ niệm 10 năm cô qua đời. Hơn 65.000 người hâm mộ đã tới xem cùng với sự góp mặt của các ngôi sao tên tuổi như Gloria Estefan, Pepe Aguilar, Thalía, Paulina Rubio, Ana Barbara, Alejandra Guzmán, Ana Gabriel, và Fey. Các nghệ sĩ đã biểu diễn đúng với phong cách nhạc của Selena, cũng như người anh trai A.B. Quintanilla, người biểu diễn cùng với ban nhạc Kumbia Kings của mình, đằng sau là cảnh Selena hát ca khúc "Baila Esta Cumbia". Được trình chiếu trực tiếp trên kênh truyền hình Univision, Selena ¡VIVE! là buổi diễn tiếng Tây Ban Nha thu hút và có tỉ lệ người xem cao nhất trong lịch sử truyền hình Mỹ. Buổi hòa nhạc kéo dài 3 tiếng này đã giành được 35.9 điểm trên thang chấm Nielsen.
Năm 2020, Selena: The Series, loạt phim về cuộc đời của cô do Moisés Zamora làm đạo diễn, được Netflix cho ra mắt. Mùa 2, cũng là mùa cuối cùng của loạt phim, ra mắt năm 2021.