✨Scouse

Scouse

thumb|right|Vị trí của Merseyside trên đảo Anh

Scouse (; có khi được gọi trong nguồn hàn lâm là tiếng Anh Liverpool hay tiếng Anh Merseyside) là một giọng và phương ngữ tiếng Anh hiện diện chủ yếu ở hạt Merseyside. Giọng Scouse có nét đặc trưng riêng, khác hẳn với giọng những vùng xung quanh. Về lịch sử, Scouse một thời chỉ có mặt trong thành phố Liverpool, nhưng đến thập niên 1950, hoạt động dọn dẹp khu ổ chuột đã gây ra làn sóng di dân từ Liverpool đến vùng lân cận mới phát triển tại Merseyside. Sự phát triển của Liverpool (cùng vùng ngoại ô thành phố) đã mang Scouse đến những địa phương gần đó, chẳng hạn Runcorn và Widnes, mà về lịch sử chẳng mấy dính dáng đến Liverpool. Từ sự đa dạng nội tại, cộng với việc một số từ khẩu ngữ gốc Scouse ngày một lan rộng, ta vừa có thể thấy rằng Scouse đang ngày một tách biệt khỏi phương ngữ lịch sử Lancashire Trong tiếng Anh, dân bản xứ/cư dân Liverpool có thể được gọi là Liverpudlians, Liverpolitans, Wackers, nhưng tên gọi thường thấy nhất là Scousers.

Từ nguyên

Từ "scouse" là dạng rút ngắn của "lobscouse", một món ăn có tên gọi gốc gác không rõ ràng. Từ này cùng gốc với từ "lapskaus" tiếng Na Uy, "lapskojs" tiếng Thuỵ Điển, "labskovs" tiếng Đan Mạch, cũng như "labskaus" tiếng Hạ Đức. Đây là tên một món hầm mà thủy thủ thường ăn. Vào thế kỷ XIX, người nghèo ở Liverpool, Birkenhead, Bootle và Wallasey thường ăn scouse do đây vừa là món ăn rẻ tiền, vừa quen thuộc với gia đình có người đi biển. Dân vãng lai do vậy thường gọi họ là "Scousers". Trong The Lancashire Dictionary of Dialect, Tradition and Folklore, Alan Crosby đề xuất rằng từ "Scouse" trở nên nổi danh là nhờ vào bộ sitcom Till Death Us Do Part (19651975) của BBC; trong chương trình này, thường xuyên diễn ra cuộc đấu võ mồm giữa một nhân vật gốc Liverpool theo chủ nghĩa xã hội với một người Cockney theo phái bảo thủ.

Nguồn gốc

Ban đầu chỉ là một làng chài nhỏ, Liverpool dần trở thành một phố cảng, giao thương chủ yếu với Ireland, để rồi từ sau thập niên 1700 thành một trung tâm công nghiệp, buôn bán quốc tế. Thành phố sau đó trở thành một "nồi lẩu" nơi ngôn ngữ và phương ngữ va chạm nhau, do thủy thủ, lái buôn từ nhiều nơi, cùng dân nhập cư đến từ khắp đảo Anh, Ireland, Bắc Âu, tụ họp về đây. Cho tới giữa thế kỷ XIX, giọng địa phương nổi trội vẫn khá tương tự giọng vùng Lancashire lân cận. Ảnh hưởng tiếng nói của người nhập cư từ Ireland, Wales, cùng nhiều nước châu Âu khác, góp phần tạo nên giọng Liverpool đặc trưng ngày nay. Cái "giọng Liverpool đặc trưng" này được nhắc đến lần đầu vào năm 1890.

Ngữ âm và âm vị học

Ký hiệu âm vị dùng trong bài này dựa trên cách ký âm của .

Nguyên âm

Nguyên âm đơn

thumb|[[Nguyên âm đơn trong Scouse (từ ). và cho thấy sự biến thiên tha âm đáng kể.]] thumb|[[Nguyên âm đôi trong Scouse (biểu đồ 1, từ )]] thumb|[[Nguyên âm đôi trong Scouse (biểu đồ 2, từ ). có biến thiên đáng kể về tha âm.]]

  • Giống các dạng tiếng Anh Bắc Anh khác, hiện tượng tách âm - và - không xuất hiện trong Scouse, nên cut "cắt" có cùng nguyên âm với put "đặt, để", pass "đèo" có cùng nguyên âm với back "lưng". Một số người tầng lớp trung lưu có cách phát âm giống RP hơn, nên cutpass đọc thành và ( thường vắng mặt trong các dạng tiếng Anh Bắc Anh). Thường thường, Scousers không phân biệt với hay với (trong những từ kiểu như )). Có lúc, cụm từ như good luck "chúc may mắn" hay black castle "lâu đài đen" sẽ được đọc thành , thay vì , (như trong RP) hay , (như trong giọng Scouse "thuần" hơn).
  • Từ book "sách", cook "nấu", look "nhìn" có nguyên âm trùng với thay vì với . Điều này tạo nên sự phân biệt giữa look với luck , giữa book với buck . Việc dùng âm trong mấy từ kể trên phổ biến trong lớp người lao động; tuy nhiên, đặc điểm này đang dần mất đi, ít bắt gặp hơn ở giới trẻ.
  • Ở một vài người nói có hiện tượng hợp nhất nguyên âm yếu, tức việc âm không nhấn thì hợp nhất với . Ở những người này, eleven "mười một" và orange "cam" được phát âm lần lượt là và thay vì và .
  • Ở cuối âm tiết, trở nên hơi nguyên âm đôi hoá . Đôi khi điều này cũng xuất hiện ở nguyên âm đứng trước trong từ như school "trường học".
  • thường là nguyên âm giữa , đôi lúc được đẩy về trước thành , do vậy trở thành dạng làm tròn môi của .
  • Nguyên âm thứ hai trong là và nên được coi là tha âm của âm vị .
  • có nhiều tha âm. Trái với hầu hết giọng khác ở Anh, là âm vị trong những từ như và . Cách phát âm nguyên âm này biến thiên từ nguyên âm trước không làm tròn , , , , ], nguyên âm trước làm tròn , nguyên âm giữa không làm tròn , , ] đến nguyên âm giữa làm tròn . Nguyên âm đôi kiểu và cũng có thể là tha âm của .
  • Người thuộc tầng lớp trung lưu có thể đọc nguyên âm trong là và trong là , giống với cách phát âm trong RP.
  • Không có sự đồng thuận về đặc tính ngữ âm của : Theo , đây là nguyên âm sau , với biến thể thường gặp ở nhiều người nói là . Theo và , nó thường là .

Nguyên âm đôi

Nguồn tham khảo

Tài liệu

👁️ 1 | 🔗 | 💖 | ✨ | 🌍 | ⌚
thumb|right|Vị trí của Merseyside trên đảo Anh **Scouse** (; có khi được gọi trong nguồn hàn lâm là **tiếng Anh Liverpool** hay **tiếng Anh Merseyside**) là một giọng và phương ngữ tiếng Anh hiện diện
**Liverpool** là thành phố và là khu tự quản vùng đô thị nằm ở bờ đông cửa sông Mersey, thuộc vùng Tây Bắc Anh, với dân số ước tính khoảng 494.800 người. Thành phố nằm
**Miền Bắc nước Anh** hay **Bắc Anh** () được xem là một khu vực văn hoá riêng. Khu vực trải dài từ biên giới với Scotland tại phía bắc đến gần sông Trent tại phía
Ban nhạc rock người Anh The Beatles thường được coi là ban nhạc quan trọng và có ảnh hưởng nhất trong lịch sử âm nhạc đại chúng. Với đội hình bao gồm John Lennon, Paul