✨Phỏng cầu

Hình phỏng cầu (Tiếng Anh: Spheroid), hoặc hình tựa cầu, là một bề mặt bậc hai thu được khi quay hình elíp xung quanh một trục của nó. Một hình phỏng cầu có đối xứng tròn.

Nếu hình elíp xoay quanh trục lớn của nó, kết quả thu được là hình phỏng cầu dài, hình dạng giống như quả bóng trong bóng bầu dục Mỹ hoặc bóng rugby. Nếu hình elíp quay quanh trục nhỏ của nó, kết quả thu được là phỏng cầu dẹt, hình dạng giống như thiết đậu. Nếu hình elíp là hình tròn, kết quả thu được là hình cầu.

Bởi vì sự ảnh hưởng của trọng lực và sự quay của Trái Đất, nên hình dạng của Trái Đất (và cũng như tất cả hành tinh) không phải là hình cầu, mà là hình cầu dẹt. Vì lý do này, trong bản đồ học Trái Đất thường xuất hiện ở dạng hình cầu dẹt thay vì là hình cầu. Hình mẫu của hệ quy chiếu thế giới sử dụng một hình cầu có bán kính là tại xích đạo và tại cực địa lý.

Từ phỏng cầu có nghĩa là "gần giống như một hình cầu".

Công thức

thumb| Các bán trục của phỏng cầu. Nó là phỏng cầu dẹt nếu (trái) và phỏng cầu dài nếu (phải). Công thức của hệ ba trục với ba bán trục , and theo hệ tọa độ trục là :$\backslash frac\{x^2\}\{a^2\}+\backslash frac\{y^2\}\{b^2\}+\backslash frac\{z^2\}\{c^2\}\; =\; 1.$

Công thức của phỏng cầu với là trục đối xứng được cho bởi dữ kiện : :$\backslash frac\{x^2+y^2\}\{a^2\}+\backslash frac\{z^2\}\{c^2\}=1.$

Bán trục là bán kính xích đạo của phỏng cầu, và bán trục là khoảng cách từ tâm đến cực theo trục đối xứng. Có hai trường hợp xảy ra: : phỏng cầu dẹt : phỏng cầu dài Trường hợp trở thành hình cầu.

Thông số

Diện tích

Phỏng cầu dẹt (oblate) có diện tích bề mặt :$S\_\{\backslash rm\; oblate\}\; =\; 2\backslash pi\; a^2\backslash left(1+\backslash frac\{1-e^2\}\{e\}\backslash text\{artanh\}\backslash ,\; e\backslash right)=2\backslash pi\; a^2+\backslash pi\; \backslash frac\{c^2\}\{e\}\backslash ln\; \backslash left(\backslash frac\{1+e\}\{1-e\}\backslash right)\; \backslash quad\; \backslash mbox\{khi\}\; \backslash quad\; e^2=1-\backslash frac\{c^2\}\{a^2\}.$ Phỏng cầu dẹt được hình thành khi xoay quanh trục của một hình elíp với bán trục lớn và bán trục nhỏ , vì vậy có thể được xác định là độ lệch tâm. (Xem elíp.)

Phỏng cầu dài (prolate) có diện tích bề mặt :$S\_\{\backslash rm\; prolate\}\; =\; 2\backslash pi\; a^2\backslash left(1+\backslash frac\{c\}\{ae\}\backslash arcsin\; \backslash ,\; e\backslash right)\; \backslash qquad\; \backslash mbox\{khi\}\; \backslash qquad\; e^2=1-\backslash frac\{a^2\}\{c^2\}.$ Phỏng cầu dài được hình thành khi xoay quanh trục của hình elíp với bán trục lớn và bán trục nhỏ ; vì vậy, cũng được xác định là độ lệch tâm. (Xem elíp.)

Những công thức này có tính giống nhau khi có thể được dùng để tính diện tích bề mặt cho phỏng cầu dài và ngược lại. Tuy nhiên, sẽ trở thành số ảo và không được xác định là độ lệch tâm. Cả hai kết quả này sẽ trở thành một dạng khác khi dùng các hằng đẳng thức và quan hệ giữa các thông số của hình elíp.

Thể tích

Thể tích của một phỏng cầu (của bất kỳ dạng nào) là $\backslash frac\{4\backslash pi\}3a^2c\backslash approx4.19a^2c$. Nếu $A=2a$ là đường kính xích đạo, và $C=2c$ là đường kính cực, Thể tích là $\backslash frac\backslash pi6A^2C\backslash approx0.523A^2C$.

Độ cong

Nếu phỏng cầu được cho bởi thông số là :$\backslash vec\; \backslash sigma\; (\backslash beta,\backslash lambda)\; =\; (a\; \backslash cos\; \backslash beta\; \backslash cos\; \backslash lambda,\; a\; \backslash cos\; \backslash beta\; \backslash sin\; \backslash lambda,\; c\; \backslash sin\; \backslash beta);\backslash ,!$

khi là vĩ độ giảm, là kinh độ, với và , vậy độ cong Gauss là :$K(\backslash beta,\backslash lambda)\; =\; \{c^2\; \backslash over\; \backslash left(a^2\; +\; \backslash left(c^2\; -\; a^2\backslash right)\; \backslash cos^2\; \backslash beta\backslash right)^2\};\backslash ,!$

và độ cong trung bình là :$H(\backslash beta,\backslash lambda)\; =\; \{c\; \backslash left(2a^2\; +\; \backslash left(c^2\; -\; a^2\backslash right)\; \backslash cos^2\; \backslash beta\backslash right)\; \backslash over\; 2a\; \backslash left(a^2\; +\; \backslash left(c^2\; -\; a^2\backslash right)\; \backslash cos^2\backslash beta\backslash right)^\backslash frac\{3\}\{2.\backslash ,!$

Cả hai độ cong này đều là dương, nên mỗi điểm trên phỏng cầu đều nằm trên một đường elíp.

Tỉ lệ khung hình

Tỉ lệ khung hình của một phỏng cầu dẹt, , là tỉ lệ của độ dài cực và độ dài xích đạo, trong khi tỉ lệ hình cầu dẹt , là tỉ lệ của độ dài xích đạo trừ độ dài cực và độ dài xích đạo: :$f\; =\; \backslash frac\{a\; -\; b\}\{a\}\; =\; 1\; -\; \backslash frac\{b\}\{a\}.$

Độ lệch tâm đầu tiên thường được dùng thay vì tỉ lệ hình cầu dẹt. Nó được định nghĩa là:

: $e\; =\; \backslash sqrt\{1\; -\; \backslash frac\{b^2\}\{a^2$

Quan hệ giữa độ lệch tâm và tỉ lệ hình cầu dẹt là: : $e\; =\; \backslash sqrt\{2f\; -\; f^2\}$, : $f\; =\; 1\; -\; \backslash sqrt\{1\; -\; e^2\}$