✨Peter Stephen Du Ponceau

Peter Stephen Du Ponceau (sinh là Pierre-Étienne du Ponceau, 3 tháng 6 năm 1760 – 1 tháng 4 năm 1844) là một nhà ngôn ngữ học, nhà triết học, nhà luật học người Mỹ gốc Pháp. Sau khi di cư đến các thuộc địa vào năm 1777, ông đi lính trong Chiến tranh Cách mạng Mỹ. Sau đó, ông định cư tại Philadelphia, nơi đó ông sống những năm còn lại của đời mình. Ông đã đóng góp đáng kể vào công trình nghiên cứu về ngôn ngữ bản địa của châu Mỹ, cũng như nâng cao hiểu biết về Hán ngữ văn viết.

Đầu đời

Niềm ham mê ngôn ngữ của Du Ponceau bắt đầu từ khi ông lên sáu. Ông theo học tại một học xá dòng Benedict cho đến khi đột ngột kết thúc nghiệp học của mình, chỉ sau 18 tháng, vì không hài lòng với triết lý học vấn được dạy ở đó. Khi 17 tuổi, ông di cư đến Mỹ vào năm 1777 cùng với Nam tước von Steuben lớn hơn ông 30 tuổi.

Quân dịch

Du Ponceau đi quân dịch và làm thư ký cho Steuben trong Quân lục địa trong thời Cách mạng Mỹ. Sau chiến tranh, ông định cư tại Philadelphia, ở đó nơi ông dành phần đời còn lại của mình. Trong số những người quen của ông có nhiều nhân vật quan trọng của Cách mạng Mỹ, bao gồm Alexander Hamilton, John Laurens, Lafayette và James Monroe. Ông trở nên có tiếng trong giới ngôn ngữ học nhờ phân tích của mình về các ngôn ngữ bản địa châu Mỹ. Là một thành viên của Ủy ban Lịch sử và Văn học của hiệp hội, ông đã giúp xây dựng nên một bộ sách mô tả và ghi lại các ngôn ngữ bản địa. Cuốn sách của ông về hệ thống ngữ pháp của họ (Mémoire sur le système grammatical des langues de quelques nations indiennes de l'Amérique du Nord) đã giành được Giải thưởng Volney của Viện Pháp quốc vào năm 1835.

Năm 1816, ông được bầu làm thành viên của Hiệp hội cổ vật Hoa Kỳ, rồi vào năm 1820, ông được bầu làm Viện sĩ của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Hoa Kỳ.

Du Ponceau cũng làm việc về các ngôn ngữ châu Á và là một trong những nhà ngôn ngữ học phương Tây đầu tiên bác bỏ việc mặc nhiên phân loại văn tự Hán ngữ vào hệ chữ biểu ý, ông cũng bác bỏ quan điểm rằng chữ Hán có thể làm văn tự phổ quát.

Ông có lấy ví dụ về tiếng Việt, hồi đó được người Tây gọi là "Cochinchinese" và dùng chữ Nôm, một dạng cải biên từ chữ Hán. Ông cho thấy tiếng Việt dùng chữ Hán để biểu âm chứ không phải biểu nghĩa. Một trăm năm sau, lý thuyết của ông vẫn là một nguồn gây tranh cãi.

Qua đời

Ông mất ngày 1 tháng 4 năm 1844 tại Philadelphia, Pennsylvania và được mai táng tại Nghĩa trang Mount Vernon.