✨Operon trp

nhỏ|479x479px|Sơ đồ vùng gen cấu trúc của operon trp ở một số loài vi khuẩn khác nhau như E.coli, [[Haemophilus influenzae|H. influenza, H. pylori (gây viêm loét dạ dày)]] Operon tryptophan hay viết tắt là operon trp là một loại operon tham gia vào quá trình sinh tổng hợp trypotophan (một loại amino acid và cũng là một nhân tố sinh trưởng quan trọng) ở một số vi khuẩn, mà tiêu biểu nhất là khuẩn Echerichia coli. Trong điều kiện môi trường có tryptophan, operon trp bị bất hoạt bởi phức hệ tryptophan - protein ức chế trong khi nếu vắng amino acid này thì operon hoạt động. Do đó, operon này là một loại operon ức chế.

Operon tryptophan được cấu tạo bởi 5 gen cấu trúc có chung cơ chế điều hòa (chung trình tự vận hành operator) và chung cơ chế khởi đầu quá trình phiên mã (chung trình tự khởi động promoter). Năm gen ấy theo thứ tự (ở vi khuẩn E.coli) là trpE, trpD, trpC, trpB và trpA. Mỗi gen mã hóa một loại enzyme tham gia vào con đường đồng hóa tryptophan từ tiền chất axit chorismic. Những chủng vi khuẩn đột biến một trong năm gen trên, làm mất khả năng tổng hợp tryptophan và do đó chúng trở thành dòng khuyết dưỡng (chỉ sinh trưởng khi có amino acid này).

Cấu trúc operon trp

nhỏ|331x331px|Cấu trúc của operon trp xuôi dòng theo chiều 3' đến 5' là gen điều hòa (trpR), vùng khởi động (promoter), vùng vận hành (operator), trình tự dẫn đầu (trpL) và các gen cấu trúc trpE, trpD, trpC, trpB, trpA.

Khái quát về cấu trúc chung của operon trp

Cũng giống như các operon khác, operon trp cũng bao gồm là vùng điều hòa (vùng khởi động P, vùng vận hành O và trình tự dẫn đầu trpL) cùng với vùng gen cấu trúc (structural genes), tức các gen mã hóa sản phẩm tham gia vào cấu trúc hoặc hoạt động sinh lý tế bào. Ngoài ra, có một gen nằm ngoài operon trp nhưng cũng tham gia vào quá trình điều hòa operon trp, đó là gen ức chế trpR mã hóa protein ức chế operon khi môi trường có tryptophan, đây là một loại gen điều hòa (regulator gene) - sản phẩm tham gia điều hòa các gen khác. Bảng dưới đây tóm tắt vai trò của các trình tự trong vùng điều hòa.

Các gen cấu trúc của operon trp

Bảng dưới đây liệt kê sản phẩm và vai trò của sản phẩm ấy đối với con đường chuyển hóa trp.

909x909px