✨Natri periodat

Natri peiodat là muối natri của axit peiodic. Nó có thể liên quan đến hai muối khác nhau: natri _meta_peiodat (viết tắt là natri m-peiodat) có công thức NaIO₄ và natri _ortho_peiodat (viết tắt là natri o-peiodat) có công thức Na₅IO₆. Cả hai muối này đều hữu dung trong hóa tổng hợp vì khả năng oxy hóa của ion peiodat.

Đặc tính

Khi đun nóng, nó phân hủy thành natri iodat (NaIO₃) và khí oxy. Phản ứng phân hủy này có xúc tác là mangan(IV) oxit.

Điều chế

Thông thường natri metapeiodat được sản xuất phổ biến nhất dưới dạng natri đibipeiodat (Na₃H₂IO₆), và được kết tinh tốt nhất trong axit nitric. Hoặc một cách khác, đi từ natri iodide bị oxy hóa bằng brom và natri hydroxide:

:NaIO₃ + Cl₂ + 4 NaOH → Na₃H₂IO₆ + 2NaCl + H₂O :NaI + 4Br₂ + 10NaOH → Na₃H₂IO₆ + 8NaBr + 4H₂O

Natri metapeiodat sau đó được tạo ra bằng cách khử natri đibipeiodat bằng axit nitric:

:Na₃H₂IO₆ + 2HNO₃ → NaIO₄ + 2NaNO₃ + 2H₂O

Hiện đại hơn, sản xuất ở quy mô công nghiệp sử dụng phương pháp điện phân iodat, cực dương là PbO₂. Phương trình điện phân như sau:

:H₅IO₆ + H⁺ + 2e⁻ → + 3H₂O E° = 1,6 V

Ứng dụng

Natri peiodat được dùng để oxi hoá xenlulozơ và tạo ra các hợp chất dễ bị vi khuẩn phân hủy và thân thiện với môi trường. Các hợp chất này được dùng trong khâu phẫu thuật, như là giàn giáo cho cấu trúc tế bào.

Trong hóa hữu cơ, natri peiodat có thể được dùng trong dung dịch để mở vòng saccarit giữa hai nhóm hydroxyl (điol) lân cận để giải phóng hai nhóm andehit:

Tập tin:Periodate cleavage.svg

Quá trình này thường được dùng trong các saccarit đánh dấu với các phân tử huỳnh quang như biotin. Bởi vì quá trình cần các nhóm điol lân cận, các ion periođat thường được dùng để đánh dấu có chọn lọc RNA (riboza có điol lân cận) thay vì DNA do đeoxiriboza không có điol lân cận.