✨Léopold Sabatier

Léopold Sabatier (1877 – 1936) là một nhà nghiên cứu văn hóa, chính khách - viên chức quản lý của Đế quốc thực dân Pháp tại Liên bang Đông Dương, ông từng là Công sứ tại Darlac (Đắk Lắk) và là công dân địa phương này từ 1914 đến 1926, sau thời gian làm việc tạm thời tại Kon tum.

Ông là người góp phần bảo tồn văn hóa, sử thi và phát triển chữ viết cho đồng bào thiểu số tại Đắk Lắk. Sabatier có chủ trương cứng rắn chỉ cho người bản địa khai thác, phát triển kinh tế Tây Nguyên, việc này chống lại lợi ý của giới tư bản Pháp, khiến ông bị kiện và bị sa thải.

Tiểu sử

Léopold Sabatier sinh năm 1877 tại Grignan, tỉnh Drôme, Pháp. Ông tự bỏ tiền sang Đông Dương và được bổ nhiệm là công chức hạng 3 tại đây, ông hầu như không nghỉ phép và là người ngoại quốc duy nhất giữa 150.000 người bản địa, cùng họ xây đắp 600 km đường, trường học, bệnh xá. Ngoài ra còn có một phụ nữ người Jrai tại Buôn Đôn tên là Sao Nhuôn, họ từng đóng cặp vai Hơ Nhị và Đam San trong vở kịch sử thi. Con gái của họ là H'ni (tên Pháp: Annie) sinh năm 1923. Sau này cô cũng theo ông về Pháp. Sabatier bắt đầu với việc bản thân học và nói sõi tiếng tiếng Ê Đê.

Sabatier một mặt chống phá cách mạng, mặt khác ngăn cản giới tư bản người Pháp và người Kinh đến khai thác Đắk Lắk với chủ trương cực đoan “đất Tây Nguyên của người Tây Nguyên”. Năm 1923, Sabatier đã ra lệnh tuyệt cấm người Kinh lên lập nghiệp ở Đắk Lắk rồi vận động khâm sứ Trung Kỳ là Pierre Pasquier áp dụng chung chính sách này cho toàn cao nguyên Trung phần. Quyết định là một phần nguyên nhân gây chia rẽ giữa người Thượng và người Kinh trong thời gian sau đó và trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam. Hội nghị này đưa ra kết luận rằng người Kinh là nhóm người đặc biệt nguy hiếm với các dân tộc bản xứ và bị cấm cư trú tại địa phương. buộc phải viết đơn từ chức và trở về Pháp với lý do nghỉ phép chính trị. Sabatier quay lại Tây Nguyễn làm Thanh tra Hành chính vào năm 1928 nhưng đã bỏ việc để trở về Pháp năm 1931 vì nhận thấy các chính sách của mình không còn được chính phủ bảo tồn.

Sabatier đã sưu tầm, dịch và công bố sử thi Đam San với hai lần in, lần đầu bằng tiếng Pháp ở Paris năm 1927, lần sau ở Hà Nội năm 1933.

Về việc Sabatier bị chế độ Thực dân Pháp sa thải, báo Đắk Lắk điện tử ngày 25 tháng 5 năm 2021 có đăng tải bài viết “Vì sao công sứ L.Sabatier phải rời khỏi Đắk Lắk năm 1926?” của tác giả Nguyễn Quang Tuệ, trong đó trích dẫn sách “Lịch sử Đảng bộ tỉnh Đắk Lắk (1930-2020)” rằng Sabatier là kẻ cai trị gian ác. Phong trào đấu tranh mạnh mẽ của dân địa phương đã buộc thực dân Pháp phải điều Sabatier đi nơi khác.

Sabatier có thể là nạn nhân của một chiến dịch vu khống